________________
પ૯૨૦ શ્રી શ્રાદ્ધ-પ્રતિક્રમણ-સૂત્રપ્રબોધટીકા-૩
જે શ્રાવકો વ્રતધારી ન હોય તેણે પણ પ્રતિક્રમણ કરવાનું છે, કારણ કે તે ત્રીજા વૈદ્યનાં ઔષધ સમાન હોવાથી અત્યંત હિતકારી છે. એક રાજાની પાસે ત્રણ વૈદ્યો આવ્યા. તેમાં પહેલા વૈદ્ય પાસે એવું રસાયણ હતું કે જો વ્યાધિ હોય તો મટાડે અને ન હોય તો નવો ઉત્પન્ન કરે. બીજા વૈદ્ય પાસે એવું ઔષધ હતું કે જો વ્યાધિ હોય તો મટાડે અને ન હોય તો નવો ઉત્પન્ન ન કરે. અને ત્રીજા વૈદ્ય પાસે એવું ઔષધ હતું કે જો વ્યાધિ હોય તો મટાડે અને ન હોય તો સર્વ અંગોને પુષ્ટિ આપી ભવિષ્યમાં થનારા વ્યાધિઓને અટકાવે.
પ્રતિક્રમણ અતિચારો લાગ્યા હોય તો તેની શુદ્ધિ કરે છે અને ન લાગ્યા હોય તો ચારિત્રધર્મની પુષ્ટિ કરે છે.*
૬. પ્રકીર્ણ સૂચના પ્રતિક્રમણ સમુદાય સાથે બેસીને કરવામાં આવતું હોય, ત્યારે વડીલનો બરાબર વિનય જાળવવો, શાંતિ અને શિસ્તનું પાલન કરવું તથા પોતાને આદેશ મળ્યો હોય, તે સૂત્ર બોલવામાં ઉપયોગ રાખવો.
સૂત્રો સંહિતાપૂર્વક બોલવાં અને તે વખતે અર્થનો ઉપયોગ પણ
રાખવો.
જ્યાં જ્યાં જે જે પ્રકારની મુદ્રા રાખવાનું કહ્યું હોય, ત્યાં ત્યાં તે તે પ્રકારની મુદ્રાઓ કરવી.
પ્રતિક્રમણની વિધિના હેતુઓ બરાબર સમજી તે પ્રમાણે લક્ષ્ય રાખી વર્તવામાં યત્નશીલ થવું.
અંતરના ઉલ્લાસપૂર્વક કરાયેલું પ્રતિક્રમણ કર્મના કઠિન બંધોને ત્વરિત કાપી નાખે છે, તે લક્ષ્યમાં રાખવું.
રાત્રિક પ્રતિક્રમણ અત્યંત ધીમા સ્વરે કરવું.
-પ્રથમ અને છેલ્લા તીર્થકરના સમયમાં ચારિત્રધર્મ પ્રતિક્રમણથી યુક્ત છે અને મધ્યના બાવીસ તીર્થકરોના સમયમાં કારણ ઉત્પન્ન થતાં-અતિચાર લાગ્યો હોય, તો જ પ્રતિક્રમણ કરવાનું છે. * પ્રતિક્રમણનો પરમાર્થ સમજવા માટે જુઓ-પ્રબોધટીકા ભાગ-૨, પરિશિષ્ટ બીજું :
પ્રતિક્રમણ અથવા પાપમોચનની પવિત્ર ક્રિયા.'
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
