________________
તરંગલાલા
૩૯
ચક્રવાક મિથુન ગંગાનદી
મધ્યદેશના મિત્ર સમે અંગ નામને દેશ હતો : ધાન્યથી ભરપૂર, તથા શત્રુઓનાં આક્રમણ, ચેર અને દુષ્કાળથી મુક્ત. (૨૯૩). તેની રાજધાની હતી ચંપા–રમણીય વનરાજિ ને ઉદ્યાથી મંડિત, બધી ઉત્તમ પુરીના ગુણોથી સમૃદ્ધ અને એમ સાચે જ એકમાત્ર પુરી. (૨૯૪). જેના કાંઠા સ્નિગ્ધ હતા અને બંનેય તટ પુષ્કળ ગામો, નગરો અને જનપદોથી ભરચક હતા તેવી, પંખીઓનાં ઝુંડથી વ્યાપ્ત, અંગદેશની રમણીય નદી ગંગા ત્યાં (થઈને વહેતા) હતી. (૨૯૫), કાદંબ પક્ષીરૂપી કુંડળ અને હંસરૂપી મેખલા ધરતી, ચક્રવાકરૂપી સ્તનયુગલવાળી, સાગરપ્રિયા ગંગા ફીણનું વસ્ત્રપરિધાન કરી ગમન કરતી હતી. (૨૯૬). તેના કાંઠા પરનાં વૃક્ષો મત્ત વનગજેના દંકૂશળના પ્રહારવાળાં હતાં; તેના તીરપ્રદેશમાં જગલી પાડા, વાઘ, દીપડા અને તરસની મોટી વસતી હતી. (૨૯૭). તે નદી પર, પાકવા માંડેલા કલમી ચોખા જેવી રતાશ ધરતા ચક્રવાયુગલોનાં જૂથ શોભી રહ્યાં હતાં, તેમની પોતપોતાની જેડીમાંના સાથીદાર સદા એકમેક પ્રત્યે અનુરક્ત રહેતાં. (ર૯૮). ત્યાં ધૃતરાષ્ટ્ર, સારસ, આડિ, કાદંબ, હંસ, ટીડા અને તેવાં બીજાં પક્ષીઓનાં ટોળાં નિર્ભયપણે અને સ્વચ્છેદે ક્રીડા કરતાં હતાં. (૨૯૯).
ચક્રવાકી
હે સખી, ત્યાં હું આગલા ભવમાં એક ચક્રવાકી હતી, કપૂરના ચૂર્ણથી મિશ્રિત કપીલા જેવો છે રતૂમડા મારા શરીરને વાન હતા. (૩૦૦). એ પક્ષીભાવમાં તે અવસ્થાને યોગ્ય પ્રચુર સુખસન્માનમાં હું આસક્ત હેઈને પછીથી પ્રાપ્ત મનુષ્યભવનું મને મરણ થતું હતું. (૩૦૧). સંસારમાં સર્વ નિઓના જીવોને, જે તેઓ સુખસંપત્તિથી મહિત હોય તો તેમને પછીના જન્મની સ્મૃતિ થતી હોય છે. (૩૦૨). જેમાં સ્વચ્છેદે અને સુખે વિચારવાનું હતું, જોઈતી વસ્તુ વચ્છ દે પ્રાપ્ત થતી તેવી ચક્રવાક્યોનિમાં હું ગાઢપણે આસક્ત હતી. (૩૦૩). જેવો તદ્દન દોષમુક્ત અનુરાગ ચક્રવાકોમાં હોય છે, તે જીવલેકના અન્ય પ્રાણીઓ વચ્ચે નથી લેતા. (૩૦૪). "
