Sambodhi 1975 Vol 04

Author(s): Dalsukh Malvania, H C Bhayani
Publisher: L D Indology Ahmedabad

Page 359

श्रीनन्दिधर्मग णिविरचिता
ककारो गुणाभावार्थों यथा 'ऋ' प्रापणे [च]' ( है. बृ. प्र. पू. ४९४) प्रत्यये तथा 'प्रीग्णू तर्पणे' (है. बृ.प्र. पृ. ५८४) प्री 'नाम्युपान्त्य श्री कृ-गु-ज्ञः कः (सि. हे.सु. ५१-५४ ) इति के प्रत्ययस्य कित्त्वाद् गुणाभावे 'संयोगात्' (सि. हे. सू. २- १ - ५२ ) इति इयि च 'ऋत (क्षेम ) प्रिय' (सि. हे. सू. ५- १ - १०५ ) इति च खः ।
३०
ख 'स्वित्य नव्ययारुषोर्मोन्तो हूस्वच' (सि. हे. सू. ३-२-१११ ) इत्यनेन मागमार्थो यथा प्रियं करोतीति । 'क्षेमप्रियमद्र भद्रा खाण' (सि. हे. सू. ५-१-१०५) इति खे मागमे गुणे प्रियंकरेति ।
ग । 'इगित:' ( सि. हे. सू. ३-३-९५ ) इत्यनेनात्मनेपदार्थो यथा प्रात् 'श्रिग् सेवायाम्' (है.बृ.प्र.पृ.५२२) श्रि कर्तरि कानप्रत्यये 'द्वित्वादौ च प्रशिश्रियानेति ।
घः । ' तेsनिटश्चनोः कगौ षिति' (सि.हे . सू. ४-१-१११ ) इत्यनेन कलगस्वार्थो यथा-'रब्जी रागे' (है. बृ. प्र. पृ. ५२४) रज्जू । रज्यतेऽनेन 'व्यञ्जनाद घञ्' (सि. हे . सू. ५-३-१३२) इति करणे ञि (ञ्) 'घं (त्रि) भावकरणे' (सि. हे. सू. ४-२-५२) इत्यनुस्वारलुकि । ' व भाषणे' ( है. बृ. प्र. पृ. ४५० ) वच् 'ऋवर्णव्यञ्जनाद् ध्यण' (सि. हे. सू. ५-१-१७) इति ध्यणि उभयत्र प्राग् वृद्धौ गत्वे कत्वे च रागवाक्यं चेति ।
ङ. "इङितः कर्तरि" (सि. हे.सू. ३-३-३२) इत्यात्मनेपदार्थो गुणाभावार्थश्च यथा - 'सेवृङ् सेवने' (है.बृ.प्र. पृ. ५२० ) सेव् सप्तम्या ईत शवि सेवेतेति । तथा 'ऋति (त)घृणा - गति - स्पर्धेषु' (है. बृ. प्र. पू. ५०३ ) ऋत् "ऋतेङयः " (सि.हे.सू. ३-४-२) इति ङीये गुणाभावे क्तादौ च ऋतीयितेति ।
ञिः "ज्ञानेच्छा[च]र्था(र्थ)जीच्छील्यादिभ्यः कः " ( सि. हे. सू. ५-२-९२) इत्यनेन संति तार्थो बस्तु वृद्ध्यर्थो यथा उत्पूर्वो'दल त्रिफला विसरणे' (है.बृ. प्र. पू. ५०९) फल सति के फुल्लोत्फुल्ल "क्षीव.... फुल्लोत्फुल्ल" ( है मप्रकाश. पृ. ८६५) इति निपाते चोत्फुल्लेति । तथा 'सृ गतौ' (है. बृ.प्र. पृ.४९४) । सृ “सर्त्तेः स्थिरव्याधिबलमत्स्ये” (सि. हे. सू. ५-३-१७) इति घनि वृद्धौ च सारेति । स्मत्रे साधनिकाविस्तरः स्वयं ज्ञेयोऽनुबन्धफलमात्र प्रकटनार्थत्वादस्या एवमग्रेऽपि ॥ ४ ॥ १. नाम्युपान्श्य ह कृग राज्ञः कः ला, नाम्युपान्त्य प्री कृ श त्रः कः पा । २. करोति पा. । ३. " तत्र....कानौ ” (सि. हे. सू. ५-२-२ ) । ४. ५. ञ् पा. । ६. ज पा । ७. ० षङि पा. । सर्वत्र । १०. अनुबन्धमात्र० पा. ।
"द्विर्धातुः ०" सि. हे.सू.. (४-१-१ ) ८. वर्तमानायामित्यर्थः । ९. अत्र