________________
પણ માણસને સાધક બને તેવાં યંત્રોનો વાંધો નથી, માણસને શ્રમ કરવામાં આનંદ પડવો જોઈએ. જેમ કોઈ મહેમાન આવે તો તેની ઇચ્છા ન હોય તો પણ તેમનું કામ કરી નાખીએ છીએ. પણ નકામો માણસ આવે તો તેનું કામ કરવામાં વેઠ લાગે છે. પરાણે કામ કરવું પડે તે વેઠ રૂપ બની જાય છે. આમ જો દરેકને કામ મળી રહે, માણસો બેકાર ન બને તેટલી મર્યાદા યંત્રોની રાખવી જોઈએ. તા. ૨૧ : ભાત તા. ૨૨ : ચલોડા તા. ૨૩/૨૪ : ધોળક
અંતર તેર માઈલ ઘોળકામાં ગામલોકો સાથે રબારી ભાઈ બહેનોએ પણ મોટી સંખ્યામાં સરઘસ આકારે મહારાજશ્રીનું ભવ્ય સ્વાગત કર્યું ઉતારો દેવી મહંત (દેવેન્દ્રબાળા જયંતીલાલ શાહ)ને ત્યાં રાખ્યો હતો. બે દિવસના નિવાસ દરમિયાન એક દિવસ હાઈસ્કૂલમાં વિદ્યાર્થીઓની સભા થઈ તેમાં મહારાજશ્રીએ કહ્યું :
ઘણા વખત પછી અહીં આવ્યો છું. વિદ્યાર્થી જગત દેશને કઈ બાજુ લઈ જવો તેના ઘડતરનું કામ શાળા કરે છે. નાની મોટી લડાઈઓ થાય છે. મતભેદો ઊભા થાય છે. આનો ઉકેલ તિક્ષ્ણ હથિયારો આપે તેમ નથી તો કઈ વસ્તુ પ્રાપ્ત કરવી કે જેથી દુનિયાની માનવજાત સુખશાન્તિથી જીવી શકે અને બીજાને શાન્તિ આપી શકે ? એનો વિચાર તમારા નાના મગજમાં આજથી ભરવો પડશે. મને લાગે છે કે આને માટે લવાદી પદ્ધતિ કે સમન્વયવાદ એ એવી વસ્તુ છે કે દરેકને શાન્તિ આપી શકે. સમન્વય શબ્દ તો સહેલો છે. પણ આચરણ કરવામાં જરા અઘરું પડે. માનસિક સ્થિતિને ફેરવવી પડે છે. અને વાદ કે ન્યાયની વાત પણ ન્યાય તે કરી શકે જે ન્યાય પામેલ હોય. આ પદ્ધતિ ઉપર જવાહરલાલ નહેરુ કામ કરી રહ્યા છે. પરંતુ તેમની સિદ્ધિ પ્રજાના ટેકા ઉપર આધાર રાખે છે. જેટલો લોકમત ઘડાશે તેટલું રાજકારણ શુદ્ધ થશે. વાત જરા ઊંચી છે. પણ આપણે એને એ રીતે વહેવારમાં મૂકીએ કે જેવી કે હિન્દુ મુસ્લિમ એકતા, અસ્પૃશ્યતા નિવારણ અને ગામડાંની નૈતિકતા વધારવી એવી વાતો તમારે અમલમાં મૂકવાની છે. સાધુતાની પગદંડી
૧૫
