________________
તા. ૪-૧૨-૧૯૫૨ : અંકેવાળિયા
લીંબડીથી નીકળી અંકેવાળિયા આવ્યા. અંતર પાંચ માઈલ હશે. ઉતારો ઉપાશ્રયમાં રાખ્યો હતો. લીંબડીથી ઘણા ભાઈઓ સાથે આવ્યા
હતા.
તા. ૪ થી ૬-૧૨-૧૯૫૨ : સાંક્ળી
અંકેવાળિયાથી નીકળી સાંજના સાંકળી આવ્યા. અંતર છ માઈલ હશે. ઉતારો દરબાર સાહેબના ઉતારે રાખ્યો.
આજે દરબાર ગોપાલદાસની પહેલી સંવત્સરી હતી એ શુભ અવસરે અમે અહીં આવ્યા. તેથી આનંદ થયો. મહારાજશ્રીએ જણાવ્યું કે માણસના મૃત્યુ પછી તેના ગુણો જ યાદ કરીએ છીએ. લાખોમાંથી કોઈ વિરલજ વ્યક્તિઓમાં દરબારસાહેબની ગણતરી કરી શકાય. ભલે રાજ નાનું હશે, પણ જ્યારે અધિકારની બોલબાલા હતી ત્યારે એ રાજ છોડવું એ સહેલું નહોતું. એટલું જ નહિ. પણ તે કાળ એવો હતો કે સરકારની સામે લડવું ટાઢ, તડકો વેઠીને ગમે તે ગામ ભટકવું, જેલમાં જવું, સંકટ વેઠવું, એ ભૂમિકા ત્યાગ અને દેશદાઝ હોય તો જ સંભવી શકે.
ભક્તિબાની શી તારીફ કરવી ? જો એ અંગ ખીલ્યું ના હોત તો દરબારસાહેબ એટલે ઊંચે હોદ્દે ના ગયા હોત. રાણીપદ છોડવું એ સહેલું નહોતું. નાના નાના બાલુડાં લઈને તાપ, ટાઢમાં ભટકવું એ આર્યવીરાંગના જ કરી શકે.
અહીંની સભામાં પંચાયત વિષે બોલતાં મહારાજશ્રીએ જણાવ્યું કે, પંચાયતનો સીધો અર્થ, પંચને તાબે થવું. પંચ હોય છે ત્યાં પરમેશ્વરને આવવું પડે છે. પરમેશ્વર એટલે ન્યાય. માણસ વ્યક્તિગત સ્વાર્થમાં પડી જાય છે, અને સમાજ આગળ પોતાના વ્યક્તિત્વને ઓગાળી નાખવું પડે છે, ત્યારે તેને કંઈક ત્યાગ કરવો પડે છે. પણ તેથી કંઈ નુકસાન થતું નથી. સમાજની નજીક આવીએ એટલે સમાજના પ્રશ્નો વિચારવા પડે. અને સમાજના પ્રશ્નો વિચારીએ એટલે સમાજ પણ આપણો વિચાર કરે જ છે. આમ બંનેનો વિકાસ થાય છે. આ વાત નથી સમજાતી ત્યાં સુધી એકલા જીવવાનું ગમે છે, પણ છેવટે તો મનુષ્ય એકલો જીવી શકતો જ
સાધુતાની પગદંડી
૧૧૩
