________________
લગભગ ૯, ૧૦ વરસના ગાળે કુંડલામાં આવવાનું થાય છે. એ ગાળો એટલે આજની ઝડપભેર ચાલતી દુનિયાની દૃષ્ટિએ બહુ મોટો ગાળો કહેવાય. ઘણા ફેરફાર થઈ ગયા છે. તમને જોઈને હું મારા અંતરનો સંતોષ વ્યક્ત કરું છું. તમારો દસ વરસ પહેલાનો ભાવ અને એવો જ આજનો ભાવ જોઈને આનંદ થાય છે.
ધર્મ ને વિજ્ઞાન વચ્ચે જો અંતર પડી ગયું તો દુનિયામાં મોટી આફત ઊતરી આવે. પણ કુદરતી નિયમ છે કે એવા અંધકારના સમયે કોઈ ને કોઈ મહાપુરુષ પાકે છે. નિત્ય ધર્મ એ સનાતન ધર્મ છે. આપણી દૈનિક ક્રિયાઓ એવી હોય છે, જે વિકાસ માર્ગે આગળ લઈ જાય. શાંતિ સ્થાપવી, અભિમાન ન વધારવું, સત્ય બોલવું. એટલે નીતિ નિયમોમાં ફેરફાર નહીં થાય. પણ ક્રોધને કાબૂમાં લેવાની રીતમાં ફેરફાર થવાનો. એટલે કોઈપણ ધર્મના આપણે હોઈએ ઈસ્લામી દાઢી રાખે. ખ્રિસ્તી ક્રોસ રાખે જૈન મુહપત્તી રાખે, વૈષ્ણવ તિલક કરે આ બધું શા માટે ? તો કહેશે, શેતાનોને દૂર રાખવા. વૃત્તિઓને કાબૂમાં રાખવા આ તિલક છે. ભૌગોલિક સ્થિતિ અને માનવોની ભૂમિકાને અકલંકિત ક્રિયાકાંડમાં ફેરફાર ભલે હોય, પણ તેથી મતભેદ ના ઊભો થવો જોઈએ. એ ધર્મ આપણને શીખવે છે.
આજનો નૈતિક ધર્મ દાનનો છે. જે દાનથી દાતા ને લેનાર બંનેનું તેજ વધે તે સાચું દાન. આજે ભૂમિદાન યજ્ઞ ચાલે છે. એની પછવાડે યજ્ઞ શબ્દ વિચારપૂર્વક લગાડવામાં આવ્યો છે. ગઈકાલે અમૂલખભાઈ ગામમાં ગયા. ૨૫ વીઘા જમીન એ લોકોએ નોંધી રાખી હતી. તેમણે કહ્યું હું ભીખ માગવા નથી આવ્યો. તમો યજ્ઞને સમજો. વિનોબાજીએ આ યજ્ઞ બહુ વિચારપૂર્વક માંડ્યો છે. વહેલું મોડું સાધુ સંતો, ગૃહસ્થો વગેરેને એ માર્ગે જવું પડશે ભૂમિદાન યજ્ઞ જ્યારે ગયા ચાતુર્માસમાં ખસ મુકામે ભૂમિદાન સમિતિ બેઠી ત્યારે મેં મારા વિચારો દર્શાવ્યા. રવિશંકર મહારાજ, જુગતરામભાઈની એવી ઇચ્છા ખરી કે, ભલે નાનો આંકડો કરીએ પણ તેને પાર પાડીએ તો જ આપણે સફળ થયા કહેવાઈએ. નારાયણ જેવા જુવાનને એમ થયું કે આપણે મોટો આંકડો નક્કી કરીએ તો ઠીક કહેવાય. છેવટે ૭૫ હજાર ગુજરાતે નક્કી કર્યું. મેં સૌરાષ્ટ્ર વાસીઓને લખ્યું કે તમે ૫૦ હજાર નક્કી કરો તો સારું. અને તે ભાઈઓએ સ્વીકાર પણ કર્યો. સાધુતાની પગદંડી
૧૮૧
