________________
જો “યેનકેન પ્રકારેણ ઊભડોને થોડી જમીન અપાવવા પૂરતું આ પ્રવૃત્તિનું ધ્યેય હોત તો મારે કશું કહેવાનું ન હોત; અને મારું સમર્થન પણ ન હોય, પરંતુ વિનોબાજી વારંવાર જે ઉચ્ચારે છે, તે જોતાં તે પ્રવૃત્તિની પાછળનો હેતુ મુખ્યત્વે જમીનધારકોના હૃદયે વસેલા અંતર્યામીને જગાડવાનો છે, અને સર્વ ભૂમિ ગોપાતળી બનાવીને જમીનની મમતા ઉતરાવી આર્થિક સમાનતાની દિશામાં સ્વેચ્છાએ તેમને દોરવાના છે.
શ્રી કુમારપ્પાએ તાજેતરમાં કહ્યું છે :
વિનાવળતરે ભૂધારકો પાસેથી સરકારે જમીન લઈ લેવી જોઈએ, અને એમ કરવામાં સરકાર ઢીલ કરે તો પ્રજાએ અહિંસક દબાણથી સરકારને તેમ કરવાની ફરજ પાડવી જોઈએ.”
કોંગ્રેસ સરકારો વળતરથી આ પ્રશ્ન ઉકેલવા માગે છે. સમાજવાદી અને સામ્યવાદી પક્ષોની માન્યતાઓ જગજાહેર છે. આવી સ્થિતિમાં જે જમીનદારો પોતાનું વર્તન દેશહિતમાં ન સુધારે ત્યાં લગીના અહિંસક ઉપાયોમાં મને પોતાને સૌથી શ્રેષ્ઠ ઈલાજ એમની સામાજિક પ્રતિષ્ઠા તોડવાનો લાગે છે. ભૂમિદાન પ્રવૃત્તિ જો કોંગ્રેસમાંથી અને આસપાસના સમાજમાંથી જમીનદારોની તૂટેલી પ્રતિષ્ઠાને સજીવન કરવામાં કે તેમના શોષણને છૂટો દોર અપાવવામાં નિમિત્ત બનતી હોય, તો તેવી ભૂમિદાન પ્રવૃત્તિથી લાભ થાય, એમ હું માનતો નથી.
ભૂમિદાન સંચાલન સમિતિના સૂત્રધારોનું મેં જેમ અંગત ધ્યાન ખેંચ્યું છે, તેમ અહીં પણ ધ્યાન ખેંચું છું. મારી માન્યતા એ છે કે ભૂમિદાન સૌનું સ્વીકારાય પણ દાતા અને યાચક બંનેના નામોની છાપાંઓ મારફતની જાહેરાતમાં કડક સાવધાની રખાવી જોઈએ. ભલે દાન ઓછું સાંપડે નહીં તો આ પ્રવૃત્તિ પાછળનો ઉદાત્ત આશય માર્યો જવાની પૂરેપૂરી ભીતી છે.
(વિશ્વવાત્સલ્ય : ૧-૭-૧૯૫૨)
પડતર જમીનનાં પ્રથમ ભૂમિપાત્રો - પશુઓ અને તેમાંય ગાયો આ દેશનું ઉચ્ચ પ્રકારનું ધન છે, ગોપાલકો એ દષ્ટિએ દેશની ઊંડી સહાનુભૂતિ માગી લે છે. અલબત્ત, “ગામની
સાધુતાની પગદંડી
૧૯૫
