________________
કાનૂન થયા, નાગરિક બન્યા, સ્વમાન જાગ્યું છે પણ બાપુજી ઈચ્છતા હતા એ રીતનો અરસપરસનો ભાઈચારો થયો નથી. બંને બાજુ અધૂરી છે. તેનો વિચાર કરતાં પાછા ના ફરીએ.
એવી જ રીતે અહિંસક ક્રાંતિમાં જે બહેનોએ હિસ્સો આપવાનો છે અને બાપુજી માનતા હતા કે, અહિંસક સમાજ રચનાનું કામ બહેનોનું છે. આપણે આપણા અંતરઆત્માને પૂછીએ કે સ્ત્રીઓની પ્રતિષ્ઠા માટે એમની ઉત્તમ પ્રકારની જે વાત્સલ્યવૃત્તિ છે, તેની પૂજાને માટે કેટલો બધો અવકાશ છે તેને માટે આપણે શું કર્યું ? બીજી બાજુ જે ગામડાં ઉપર આપણો દેશ ઊભો છે એ ગામડાં નીતિને ભૂલ્યાં હોવા છતાં નીતિ પાળવા ઇચ્છે છે. એમને ઊંચે લાવવા માટે ઠેરઠેર સેવાનાં થાણાં નાખવાં જોઈએ. ઘડતર કરવાનું કેટલું બધું કામ બાકી રહે છે. આમ રાષ્ટ્રના ઘડતરના એક એક પ્રશ્નનો વિચાર કરવા બાપુજીએ જે ઇછ્યું, તેનો વિચાર કરશો.
અન્યાયના પ્રતિકારમાં રાગદ્વેષ રહિત થઈને આપણી જાતને હોમીએ તો જ બાપુનું તરપણ સાચું કર્યું કહેવાય. એકબાજુ ભૂદાન, સંપત્તિદાન, સ્વચ્છ ભારત, એવા એવા પ્રયાસો થઈ રહ્યા છે. બીજી બાજુ શુદ્ધિની વાતો કરીને શુદ્ધતાના વિચારો ચાલે છે. ત્યારે બીજી બાજુ નાની નાની બાબતો માટે માનવતાને ન છાજે એવું વર્તન થાય છે ત્યારે વિશાદ જાગે છે. શું હિટલર અને ગાંધી સાથે જન્મી શકે છે ? હે પ્રભુ ! તારી લીલા અપરંપાર છે. તું એક બાજુ રુદન અને બીજી બાજુ હાસ્ય વેરી રહ્યો છે. ત્યારે ભૂલ્યાં ભટક્યાં જેની પાસે સાધનાનો મસાલો નથી, એવાં બાલુડાં કયા બળથી શાંતિનો છંટકાવ કરી શકશે. તે કંઈ સમજાતું નથી.
- બીજા કોઈની ભૂલો એ આપણી ભૂલો છે. બીજાના ગુણો આપણા ગુણો નથી. આવું આવું ચિંતવીને જે શુભ છે તેને વ્યાપક કરીએ. વર્ષોથી જે વસ્તુ ભૂલાઈ હતી તેને સજીવન કરનાર એક મહાપુરુષ આ દેશને મળ્યો અને તેમને પગલે ચાલનાર કેટલાંયે સાથીઓ પ્રાર્થના કરી રહ્યાં છે. તેમને ઈશ્વર બળ આપે. પ્રાર્થના સિવાય આપણે બીજું શું કરી શકીશું?
એવી પ્રેરણા મેળવીએ કે મારી પાસે હજી ઢગલાબંધ કામો છે તેને પાર પાડવા સત્ય, પ્રેમ, અહિંસાથી કેમ આગળ વધીએ. વેગ તીવ્ર બનાવીએ. આહુતિ આપીએ અને તે પણ કોઈના શરીરને, મનને સહેજ
સાધુતાની પગદંડી
૧ ૩૬
