________________
કોઈ ઊઠે નહિ, તે પહેલાં સાફસૂફ કરી આવતી. તેને કોઈને બતાવવાનું ગમતું નહિ. ગંદકી સારી વસ્તુ નથી. તેણે વળતરની કોઈ આશા રાખી નથી. જે વળતર માગતો નથી તેને વળતર મળે છે. શબરીને રામના દર્શનનું વળતર મળ્યું. ઋષિના સેવકોએ ભલે તેની કિંમત ના કરી, હડછેડ કરી. પણ ઋષિએ કહ્યું, તારું વળતર આપનાર કોઈ એક પુરુષ જરૂર આવવાના છે તો ધીરજ રાખજે. આ એક આદર્શ આપણને પૂરો પાડે છે. મારી ફરજ છે, માટે મારે આ કરવું.
સ્ત્રી જાતનો ઉદ્ધાર કરવો, તે પણ તેમના હાથની વાત છે. પુરુષો મદદ આપે તો લે. ન આપે તો તેમનો તિરસ્કાર ના કરે. એમને પણ પોતાની સાથે લઈ જાય સુખ આપવાનો આ ઈલાજ છે.
આ જ વાત ગામડાની છે. સંગઠિત થવાની જરૂર છે. પણ તે ત્યાગથી આવવું જોઈએ. ત્યાગથી આવેલું સંગઠન જ ટકશે, ભૂમિદાન દ્વારા લોકોનું ચિત્ત ગામડા તરફ દોરાયું છે. મોટા મોટા માણસો હવે ગામડાં તરફ જાય છે.
હરિજન કામદારોએ સફાઈનું સુંદર કામ કરી બતાવી આદર્શ દાખલો બેસાડવો જોઈએ. પ્રમાણિકપણે કામ કરે.
આમ આ ત્રણ વર્ગો પોતપોતાની ફરજો સમજે તો વ્યક્તિ અને સમાજનું સર્વનું કલ્યાણ થશે. એને માટે કેટલાક મરજીવા તૈયાર થવા જોઈએ. એ અંદરથી નીકળે કે બહારથી આવે.
સવારના ૮-૩૦ વાગે નૂતન વિદ્યાલયમાં મહારાજશ્રીનો કાર્યક્રમ. હતો. સભામાં મહારાજશ્રીની સાથે ગભૂલાલજી મહારાજ ઠાણાં ત્રણ પણ આવ્યા હતા.
ત્યાંથી ગર્લ્સ હાઈસ્કૂલમાં પ્રવચન થયું.
સાંજના છાયા આશ્રમ જે રામનારાયણ પાઠક ચલાવે છે ત્યાં ગયા હતા.
અહીં સંસ્કાર કેન્દ્ર છે, સુદામાનું મંદિર છે. કીર્તિમંદિર સુંદર બંધાયું છે. એમાં બાપુનો જન્મ, શિક્ષણ લેતા હતા એ રૂમ, જન્મસ્થાન વગેરે વસ્તુ જોવા જેવી છે. આખા કુટુંબના મકાનો છે. અહીંના બધાં કાર્યક્રમોમાં રામનારાયણ ના. પાઠક, માલદેવજી ઓડેદરા અને મથુરભાઈએ સારો રસ લીધો હતો.
સાપુતાની પગદંડી
