________________
પ્રવૃત્તિ નહીં હોય. ગાંધીજીએ કહ્યું હતું, સત્યને ઇજા પહોંચે અને સ્વરાજ્ય આવે તો એ મને ખપતું નથી. આજે પણ આપણે કહેવું જોઈએ કે સત્યને ઈજા પહોંચે તેવી સેવા જોઈતી નથી. સગા સંબંધી પણ સત્યથી વેગળાં થવાની વાત કરે તો તેનો પણ ત્યાગ કરવો જોઇએ. એક ભાઈએ કહ્યું પંચવર્ષીય યોજનામાં ટેકો આપવો કે નહિ કહું છું કે ક્યાં ટેકો આપવો અને ક્યાં વિરોધ કરવો, તે સત્યના પમાંથી માપી લેવું. સત્ય જાળવીને ટેકો આપવો. સત્ય કાંઈ હવાઈ વસ્તુ નથી. એ વ્યવહારુ કેમ બને, તેમ કરવાનું છે. યંત્ર અને ગ્રામઉદ્યોગએ આજે તો વિરોધની વસ્તુ છે. ગાંધીજીએ કહ્યું હતું કે જે ઘોડાને મારે ઉપાડવો પડે, તેવો ઘોડો મારે નથી જોઈતો. યંત્રને આપણે ચલાવી શકીએ તો વાંધો નથી. એ આપણને ચલાવે તેનો વિરોધ કરવો. બધા જ કહે તેમ કરવું એ સારી વાત છે. પણ બુદ્ધિને વેચીને થતું અનુકરણ ના કરવું. સેવા આપણને ગુલામ બનાવે તો આપણે ખોવાઈ જઈએ. આપણે સેવાને ગુલામ બનાવી શકીએ. આપણાં સત્યને વળગી રહેવું એ છેવટનો માર્ગ છે. ભલે બીજાની સલાહ લો.
તા. ૧૦-૫-૧૯૫૩
ત્રીજું પ્રવચન કરતાં મહારાજશ્રીએ જણાવ્યું કે :
જીવન વહેવારના દરેક કાર્યમાં પ્રેરનાર બળ કયું છે ? પાયાની વાત એ છે કે, કામ ગમે તેટલું સારું હોય, સાધનો ગમે તેટલાં સારાં હોય છતાં એ કામ કરનાર ગમે તે હોય તે પોતે ચોખ્ખો નહિ હોય તો સાધ્ય ગમે તેટલું સારું હોય તો પણ એ કામમાં ભલીવાર નહિ આવે. કામ કરનારને સંતોષ નહિ રહે. એટલે જોવાનું એ છે કે, કામ કરતાં આપણે ચોખ્ખા કેટલા રહીએ છીએ. સોનાની કસોટી અગ્નિથી થાય અને તેમાંથી પાર નીકળે તો કેટલા ટચનું છે તેની ત્યારે ખબર પડે આપણે પણ કસોટીમાંથી પાર નીકળીએ ત્યારે ખબર પડે કે નિષ્ઠાનું બળ કેટલું છે. માણસ અકળાઈને કામ છોડી દે છે અને બીજા સુખ માટે બીજે ફાંફાં મારવા દોડે છે ત્યાં પણ તેને આનંદ મળતો નથી. એટલે પોતે સાધક ચોખ્ખો છે કે નહિ તે પોતે જ વિચારવું જોઈએ. સવારના પહોરમાં ઈશ્વરનું ભજન કરીએ ત્યારે પાયાનો એ વિચાર કરીએ કે હું જે પ્રવૃત્તિ
સાધુતાની પગદંડી
૧૬ ૫
