________________
મહાપુરુષોએ કહ્યું, તમારી બુદ્ધિને કસો. ના સમજાય તો એમની લીલા છે, એમ માનો પણ દોષ ના કાઢો. એમણે વાલીને માર્યો, રાવણને માર્યો-ગીતામાં કહ્યું :
જેની બુદ્ધિ લિપાતી નથી. એવો માણસ આખા જગતને હણે તે પણ બંધાતો નથી. વાસુદેવ લડાઈમાં જાય છે. નિઃશસ્ત્રની રીતે લડે છે. પણ બે વખત શસ્ત્ર પકડે છે. ત્યારે આપણને નવાઈ લાગે છે. જ્યારે પાંડવો હારવાની તૈયારીમાં હતા ત્યારે ‘નરો વા કુંજરો વા' યુધિષ્ઠિર મુખે કહેવડાવ્યું અને એક વખત સુદર્શન પણ ઊંચું કર્યું. બાપુજીએ કહ્યું, સત્યના ભોગે દુનિયાનું રાજ્ય આવે તો પણ હું ના સ્વીકારું. તેમણે અહિંસાને ક્ષમ્ય માની પણ અસત્યને ના ચલાવી લીધું.
સત્યના ઉપાસક હોવા છતાં, જ્યારે જેલમાં તેમણે મેજરલુમલીએ છાપાંના કટિંગો કાપીને (હિંસાનાં) બતાવ્યાં, ત્યારે તેમણે કહ્યું આ વાત એક તરફી છે ન્યાય ન આપી શકું. સરકારે હિંસા થાય તેને માટે કારણ આપ્યું છે. મતલબ કે, વિવેક વાપરવો પડે. ન્યાયમાં નિષ્ઠુર થઈને સાચને સાચવતા અર્જુન દ્રૌણ સામે એ હિસાબે જ લડ્યા.
જ્યારે જ્યારે ચિંતન કરીએ ત્યારે બે વસ્તુ સામે રાખવી જોઈએ. કઈ વસ્તુમાં નુકસાન ઓછું છે. દા.ત. એક દર્દી છે. ઓપરેશનથી દર્દ મટે તેમ છે. અને દવા કારગત થતી નથી તો આપણે શું કરીશું ! થોડું દુઃખ વેઠીને પણ ઓપરેશન કરાવીએ છીએ. આમ કેટલીક બાબતોમાં ઓપરેશન કરવું પડે છે. મહાભારતનું યુદ્ધ જોઈએ. પાંચ ગામ પણ ના આપ્યાં. અહમનો કોઈ પાર ન રહ્યો ત્યારે વાસુદેવને યુદ્ધની સલાહ આપવી પડી. અર્જુનને કહ્યું, તું મોહથી દૂર થા, સમત્વ પ્રાપ્ત કરીને સુદૃઢ થા. તારાં મારાં ન માન, આજે મૂડીવાદ અને ગામડાં વચ્ચે લડાઈ છે. શહેરો અને ગામડાં વચ્ચે લડાઈ છે. તે વખતે આપણું મગજ ઠેકાણે રાખીને આગેકૂચ કરવાની છે.
તા. ૧૭-૧૧-૧૯૫૧ : શેલા
....
ગાંફથી નીકળી શૈલા આવ્યા. અંતર બે માઈલ હશે. અહીં રાત્રિસભા રાખી હતી.
૨૮
સાધુતાની પગદંડી
