________________
અભિમાન થવા લાગ્યું. પરિણામે એવી ભાષા વાપરવા લાગ્યા કે, લોકો સમજે નહિ જે પૈસાવાળા હતા તેને એમ લાગ્યું કે, મારી પ્રતિષ્ઠા વધવી જોઈએ. હું મોટો છું, પુણ્યશાળી છું. એમ બન્યું. જ્યારે દાન કરે ત્યારે એવી કેટલીક સૂચનાઓ આપે, હિસાબો માગે, આમ કરવું જોઈએ, તેમ કરવું જોઈએ એમ બોલે, આ વૃત્તિ ખોટી છે. અનાથમાં તેજસ્વીતાની લાગણી પેદા કરવાનું મહત્ત્વનું કામ આપે છે. ભંગી લોકો માગે ત્યારે એની રીત જોવા જેવી હોય છે. સલામ કરે, લળીલળીને માગે ભાઈસાહેબ, માબાપ કહ્યા કરે, કામ કરવાનું કહીએ તો કહે બાપા અમારાથી ન થાય. આ એક ટેવ પડી ગઈ છે. એમાંથી એને સ્વમાનભેર બેઠો કરવા માટે આપણે જાતે એ ધંધો સ્વીકારીને તેને પ્રેમપૂર્વક સાચી સમજણ આપીએ. બાળકોને કેળવણી આપીએ. એ વર્ગને તેજસ્વી બનાવવાની જરૂર છે.
મહાજન એટલા માટે કહેવાતા કે, અલ્પજનોની રજૂઆત કરીને તેનો નિકાલ કરતા. આજે મહાજનો જુદા પ્રશ્નોની રજૂઆત કરે છે. જે મહાજન થશે, તેને અલ્પજન બનવું પડશે. અને કામ કરવું પડશે. એકલી આપવાની વાતથી પણ નુકસાન થશે. માણસ એકવાર માગતો થઈ જશે પછી તે ટેવાઈ જશે. પછી એને માગતાં શરમ નહિ આવે. કામમાં દિલચોરી કરશે. એટલે ઘડતરની દષ્ટિએ રાહત કામ થવું જોઈએ. આપવામાં પણ ખૂબ વિવેક હોવો જોઈએ.
સંસ્થાના કાર્યકર ભાઈઓ ફંડ માટે ગયેલા ત્યારે ઘણા કડવા અનુભવો થયા હતા. કડવા ઘણા થયા, સારા પણ ઘણા થયા. એમાં કેટલાક તો એટલા ભાવથી આપે છે કે, આપણને ઘણો હર્ષ થાય. તમે સદૂભાગી છો કે આવું કામ કરવાની તક મળી. મારું નામ પણ ના લખશો. નામના અધિકારી એ છે કે, જેમનું જીવન ઘણું ઊંચું હોય, આપતાં આપતાં પણ શરમ આવે. તે એમ વિચારે છે કે, આટલું થોડું આપીને મારી પ્રતિષ્ઠા વધે તેના કરતાં હું શોષણ ઓછું કેમ ન કરું ?
સૌથી પાયાનો સવાલ એ છે કે, લોકોના દિલમાં જે એક જાતની દેન્ય વૃત્તિ આવી ગઈ છે તે કેમ દૂર થાય. એને માટે ઈશ્વરની પ્રાર્થના કરવાની છે કે બધા ઉપર દયા કરે. એવો નમ્રભાવ રાખવાનો છે.
સાધુતાની પગદંડી
૭૫
