________________
ચોરી થયેલી છે. ગામના લોકો આ કિસ્સામાં કોણ દોષિત છે તે જાણતા હતા. પણ કોઈનામાં કહેવાની હિંમત નહોતી. આ પહેલાં પણ કેટલાંયે ચોરીના પ્રસંગો, લાંચરુશ્વત, વ્યભિચારના પ્રસંગો કેટલાક માથાભારે તત્ત્વો તરફથી થયા છે. પણ અમલદારોની ચસમપોષી, લાંચરુશ્વત, કોર્ટોની ન્યાય આપવાની અતિ વિલંબી અને ખર્ચાળ પ્રથા અને લોકોની નિર્બળતા આ બધાં કારણોથી મહારાજશ્રીને લાગ્યું કે હું આટલો નજીક ચાતુર્માસ નિમિત્તે રહેતો હોઉં અને આ કિસ્સાનું કંઈ પરિણામ ન આવે ? હું કેવળ મૂક સાક્ષી રહું એ ઠીક નથી. એટલે ઘડતરની દૃષ્ટિએ પ્રશ્ન તેમણે હાથમાં લીધો.
કાર્યકરોને તપાસ કરવા મોકલ્યા. સોનાની કડીઓ મળી. પછી તો વાતાવરણ તૈયાર થયું. એક મોટું આંદોલન જગાડવાનો વિચાર આવ્યો. કાર્યકરો, ખસના લોકો અને બગડના લોકો મળીને ૨૪ કલાકના ઉપવાસ કરે. પછી બીજી ટુકડી આવે. ભજન, ધૂન, સભા, સરઘસ અને સૂત્રો પોકારવાં એ કાર્યક્રમ યોજાયો.
ગામડાંમાંથી ગ્રામજનોની ટુકડીઓ પણ આવવા લાગી. આમ દશેક દિવસ ચાલ્યા પછી પ્રજાનો જુસ્સો કાયમ ટકી રહે અને તેમની તાકાતનું માપ જોઈને આ પ્રશ્ન મહારાજશ્રીએ પોતાના ઉપર ઉપાડી લીધો. પ્રથમ પૂર્વગ્રહથી પર એવા ગામમાંના ગુનેગારો અને ગામના વાતાવરણની તપાસ કરી. ઉપવાસ શરૂ કર્યો. પોતાના મનનું પૂરેપૂરું સમાધાન ન થાય, અને ગુનેગારોને કંઈક અપીલ ન થાય, ત્યાં સુધી વધુમાં વધુ ૧૮ ઉપવાસ સુધી જવાનું નક્કી થયું. ભારે અગ્નિપરીક્ષા હતી. એક બાજુ કાર્યકરોને મહારાજશ્રીના શરીરની ચિંતા હતી. બીજી બાજુ મહારાજશ્રી કરતાં કે શરીર કરતાં સિદ્ધાંત મોટો છે. જીવનમાં કોઈ તત્ત્વ હોય તો એ સિદ્ધાંત મોટો છે. એક ઉપવાસ શરૂ થયો અને ગુનેગારના અંતરમાં રામ જાગ્યા. ગુનો બૂલ થયો. મહારાજશ્રીએ કહ્યું, ચોરીના માલ જેટલી ૨કમ તમારે હાજર કરી, તટસ્થ માણસોને સોંપી દેવી. ગુનેગારો કબૂલ થયા. પણ બન્યું એવું કે, બાઈને કોઈએ સમજાવ્યું એટલે એણે પ્રયોગ ઉપરથી શ્રદ્ધા ગુમાવી અને કહ્યું, મને પોલીસ કરે તે મંજૂર છે. મુદ્દામાલ મળવો જોઈએ. સરકારની લટકતી તલવાર હોય ત્યાં સુધી સામાન્ય માણસ મુદ્દામાલ કેવી સાધુતાની પગદંડી
૯૦
