________________
Regd. With Registrar of Newspaper for India NO.RNH 60671 0 વર્ષ : (૫૦) + M અંક : ૪.૧ તા. ૧૯ એપ્રિલ, ર૦૦૩
૦ ૦ ૦ શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘનું માસિક મુખપત્ર ૦ ૦ ૦
The
૦૦ પ્રબુદ્ધ જીવન પાક્ષિક ૧૯૩૯થી ૧૯૮૯ : ૫૦ વર્ષ ૦૯ વાર્ષિક લવાજમ રૂા.૧૨૫-૦૦ છૂટક નકલ રૂા. ૧૦-૦૦
તેત્રી ધનવંત તિ શાહ
પ્રાણી મિત્રા
શ્રીમતી મેનકા ગાંધી એક વર્તમાન પત્રમાં વાંચ્યું કે ચારેય ફિરકાની સમસ્ત જૈન સમાજની એક સમયના મોડલ અને પ્રસિદ્ધ “સૂર્યા ઈન્ડિયા' અંગ્રેજી સંસ્થાઓ પૂ. નમ્રમુનિની પાવન નિશ્રામાં મુંબઈ ઘાટકોપર પંતનગરના સામયિકના તંત્રી હતા ત્યારે એ સમયના સંરક્ષણ પ્રધાન ત્રિશલા પટાંગણમાં ભગવાન મહાવીર જન્મ કલ્યાણક મહોત્સવ જગજીવનરામના પુત્રના શારીરિક કૌભાંડો ફોટા સાથે છાપી ત્યારના યોજશે અને એ પ્રસંગે અહિંસા અને જીવદયાના આગ્રહી ભૂતપૂર્વ પ્રધાન મંડળ અને સરકારને એમણે હચમચાવી દીધી હતી, આવા એ - કેન્દ્રિય પ્રધાન શ્રીમતિ મેનકા ગાંધીનું સન્માન જૈન દાનવીર દીપચંદ નિડર પત્રકાર.
ગાર્ડીના વરદ્ હસ્તે થશે. આ ઉત્તમ વિચાર ધન્યવાદને પાત્ર છે. ઈન્દિરા ગાંધીના પુત્ર સંજય ગાંધી સાથે લગ્ન અને લગભગ ૨૫, જો કે શ્રીમતિ મેનકા ગાંધી ચૂંટણી પ્રવાસમાં વ્યસ્ત હોવાથી આવી ૨૬ વર્ષની ભર યુવાન વયે પતિ સંજય ગાંધીને અકસ્માતમાં એમણે ન શક્યા, પણ આ નિમિત્તે ભગવાન મહાવીરના અહિંસા અને ગુમાવ્યા. સંજય ગાંધી જીવ્યા હોત તો ભારતનો આજનો રાજકીય પ્રાણી કરુણાના સિદ્ધાંતને આત્મસાત્ કરનાર આ વિશેષ જૈન મેનકા માહોલ જુદો હોત, અને પતિના મૃત્યુ પછી સાસુ ઈન્દિરા ગાંધીના ગાંધીના કાર્યનું આપણે શબ્દોથી સન્માન તો કરીએ જ. મારા આ પડખામાં આ મેનકાજી રહ્યા હોત તો પણ ભારતનું આજનું રાજકારણ ભાવને અમારા મિત્ર શ્રી ચંદ્રકાંત ગાંધીએ વિગતો આપીને પ્રોત્સાહન કોઈ અનેરુ અને જુદું હોત જ, પણ આપણને કદાચ પ્રાણી મિત્ર મેનકા આપ્યું.
ગાંધી મળ્યા ન હોત. મેનકાજીના આ કરશાના કાર્યોથી પરિચિત તો હતો જ. લગભગ બધીજ વેદના અને કૌટુંબિક કંકાસો અને વિવાદોને ખંખેરી બે વખત એઓશ્રીને મળવાનો લાભ મળ્યો હતો. છેલ્લે ૨૦૦૫માં ૧૯૮૨માં માત્ર છત્રીસ વર્ષની ઉમરે મેનકાજીએ રાજકારણમાં ઝંપાવ્યું. મુંબઈમાં શ્રીમતિ ફીઝા નવનીતલાલ શાહ દ્વારા પ્રાણીઓ માટેની સર્વ પ્રથમ ૧૯૮૩માં સંજય વિચાર મંચની સ્થાપના કરી, અને એબ્યુલન્સ સમાજને અર્પણ કરાઈ ત્યારે એમની સાથે વધુ નિકટથી ૧૯૮૮માં જનતા દળમાં જોડાઈ રાજકારણમાં સક્રિય બન્યા. વી. પી. ચર્ચા કરવાની તક મળી હતી. પોતાના મિશન'ના ઊંડાણ અને એ સીંગની સરકારમાં ૧૯૮૯માં પર્યાવરણ પ્રધાન બન્યા. ચાર વખત વિષેની તાત્ત્વિક ચર્ચા અને એથીય વિશેષ તો કોઈ પણ માંધાતાની લોકસભાના સભ્ય થયા. ચારે સમયે પ્રધાનપદ પ્રાપ્ત થયું. આજ સુધીની શેહમાં તણાયા વગર પોતાનું સત્ય અને સ્પષ્ટ મંતવ્ય પ્રસ્તુત કરનાર એમની રાજકીય કારકિર્દી યશસ્વી રહી છે. રાજકારણમાં રહીને આ મેનકાજીથી કોઈ પણ પ્રભાવિત થયા વગર ન રહે.
ઈતિહાસ નોંધ લે એવા એમણે સામાજિક ક્ષેત્રે ઘણાં પ્રદાન કર્યા. જન્મ જૈન કુળમાં નહિ, માંસાહારી શીખ કુળમાં જન્મ, પરંતુ પરંતુ સૌથી મહત્વનું પ્રદાન એમનું પ્રાણી માટેનું છે. સરકારમાં જૈનોથી પણ વિશેષ શાકાહારી, તેમજVEGAN એટલે દૂધનો પણ પ્રાણી રક્ષા માટે એક વિભાગનું સર્જન કર્યું અને એ વિભાગના પ્રધાન ત્યાગ,
બની સર્વ અહિંસા પ્રેમીઓને આશ્ચર્ય થાય એવું કામ એમણે કરી બતાવ્યું.
