________________
છે. પરત રy S S પ્રબુદ્ધ જીવન પર કે તા. ૧૬ સપ્ટેમ્બર ૨૦૦૭) ક્ષય કે ઉપશમ નવમાં ગુણસ્થાનકે જ થઈ ગયો. સંજ્વલનના લોભની વિરાટ છલાંગ ! આ છલાંગરૂપી દેવવિમાનમાં જીવ ભવસાગર પાર પ્રકૃતિ બાકી હતી, તે પણ અત્યંત પાતળી અને સૂક્ષ્મ થઈ ગઈ છે. કરી, બધા ઘાતી કર્મોનો ક્ષય કરીને સ્વયં શુદ્ધસ્વરૂપ બનીને અનંત
નવમા ગુણસ્થાનમાં શરીરરૂપી ઘટ કમળ પર હતો. હવે શરીરનો આકાશને પાર કરી જાય છે અને સની સ્થિતિ થાય તેવા કેન્દ્રમાં છે સંગ પણ ભાવથી છૂટી ગયો છે. આત્માનું નિર્મળ જળ સરોવર જેટલું જઈ પહોંચે છે. વિશાળ થઈ ગયું છે અને તેમાં નિર્લિપ્ત ભાવોનાં કમળો ખીલ્યાં છે.
છે. ક્ષીરસમુદ્રની મીઠાશ છોડતાં જ મોહનીય કર્મની બધી જ પ્રકૃતિનો
બી સરોવરની વિશાળતામાં સુકમ કષાયનું ગલન કરવા આત્મા ઉદ્યમવત ક્ષય થઈ જાય છે અને આત્મા વીતરાગ થાય છે. થયો છે. પદ્મ સરોવર દસમા ગુણસ્થાનની સૂચના આપે છે.
(૧૩) રનરાશિ : કર્મના રાજા મોહનીયનો પરાજય થતાં જ (૧૧) ક્ષીરસમુદ્ર કે અત્યાર સુધી ઉપશમ શ્રેણીથી અને ક્ષપક
બાકીનાં ત્રણ ઘનઘાતી કર્મ – જ્ઞાનાવરણીય, દર્શનાવરણીય અને શ્રેણીથી આગળ વધી રહેલી જીવની અવસ્થા અને ઉન્નતિ એકસરખી
અંતરાય – રણમેદાન છોડીને ભાગી જાય છે. આત્માને કેવળજ્ઞાન, જણાતી હતી. હવે એ સૂક્ષ્મ ભેદ મોટું સ્વરૂપ પકડે છે. ઉપશમ શ્રેણીનો જીવ અહીંથી આગળ નથી વધી શકતો અને પડે છે. ક્ષપક શ્રેણીનો
S કેવળદર્શન, અનંત સુખ, વીર્યરૂપી રત્નનો રાશિ પ્રાપ્ત થાય છે. આ
રનરાશિ તેરમા ગુણસ્થાનકનું સૂચન કરે છે. જીવ આગળ વધે છે. દસમા ગુણસ્થાન પછી બે પરિસ્થતિ દષ્ટિગોચર થાય છે : (૧૩) નિધૂમ અગ્નિ : આટલો બધો રત્નરાશિ પ્રાપ્ત થયા છતાં (૧) પાર ન પામી શકાય તેવી સ્થિતિ, (૨) ઊર્ધ્વગતિ કરી અનંત હજુ તેજસ-કર્મણનાં શરીરો, આયુષ્ય કર્મનાં બંધનો, શાતા વેદનીયના આકાશને પાર પામી જવાની સ્થિતિ.
પ્રભાવ અને ગોત્રના ઉચ્ચ કોટિના પરમાણુ આ જીવ સાથે જોડાયેલાં અહીં દસમા ગુણસ્થાન પછી બે સ્વપ્ન ક્રમવાર આવે છે અને તે છે. આયુષ્ય કર્મનો ક્ષય થતાં જ આત્મા પોતાના યોગશક્તિરૂપી છે ક્ષીરસમુદ્ર અને દેવવિમાન. જીવ ક્ષીરસમુદ્રમાં જાય છે તો જીવ ધુમાડારહિત અગ્નિમાં આ સર્વ પરમાણુનું દહન કરી, આત્મા સ્વચ્છ અગિયારમા ગુણસ્થાનકના યથાખ્યાત ચરિત્રરૂપી શાંતિનો મધુર સ્વાદ નિર્મળ, નિરંજન, નિરાકાર, શુદ્ધ, મુક્તસ્વરૂપે શાશ્વત અને અનંત : લે છે, પરંતુ સમુદ્રને પાર ન પામી શકે તો જીવની નાવ ડૂબે છે. આમ શક્તિને પ્રાપ્ત કરે છે. ક્ષીરસમુદ્ર એ અગિયારમા ગુણસ્થાનનું સૂચક છે. ક્ષીરનો મીઠો સ્વાદ ૧૪મું ગુણસ્થાનક અયોગી અવસ્થા છે. મન, વચન, કાયાના મળે, પરંતુ તરવાનું અશક્ય બને છે.
યોગરૂપી ધુમાડો ઊડી જતાં અયોગી બની મહાન આત્મા ધુમાડારહિત સમુદ્ર એ ભવસાગર છે. ભવસાગરનું પાણી ખારું છે, મીઠું નથી. અગ્નિને સદાને માટે અજર, અમર અને અજન્મા બને છે. જીવ અગિયારમા ગુણસ્થાનકની ઊંચાઈએ પહોંચે છે ત્યારે
આ રીતે ૧૪ મહાસ્વપ્ન જીવનની અનાદિ કાળથી ચાલી આવતી આત્મબળના પરિણામે ખારાશને મીઠાશમાં ફેરવી નાખે છે. આ
મિથ્યાત્વ અવસ્થાથી શરૂ કરીને અંતિમ અવસ્થા સુધીની યાત્રાનું મીઠાશને પણ હવે છોડવાની છે. આ મીઠાશને જે જીવ નથી છોડી
ભાવવાહી અને પ્રેરક ચિત્ર આપે છે. આ મહામંગલમય યાત્રામાં શકતો તેના સંજ્વલનનો જે સૂક્ષ્મ લોભ રહી ગયો છે કે, જેમ કાંટામાં
ક્યાં પડાવ આવે છે, ક્યાં વિઘ્ન આવે છે, કેવી રીતે વિશેષ સહાય માછલીનું ગળું ફસાય છે તેમ, જીવને ફસાવે છે. હવે અત્યાર સુધી
મળે છે અને ક્યાં સાવધાન રહેવાનું છે તેનું પૂરું માર્ગદર્શન મળે છે. શાંતભાવે રાહ જોઈને બેઠા હતા તે ઉપશાંત થયેલા કષાય એક
આ ૧૪ સ્વપ્નના અભ્યાસમાં એક અર્થમાં સમગ્ર જૈનદર્શન સમાયેલું પછી એક ઉદયમાન થાય છે અને જીવને ભવસાગરને તળીયે
છે. તેનું જ્ઞાન અને ધ્યાનપૂર્વક આચરણ કરવાથી ભવ્ય જીવો શીવ્ર ખેંચી જાય છે.
ક્ષીરસમુદ્ર પાર કરી, દેવવિમાનમાં આરૂઢ થઈ, નિધૂમ અગ્નિરૂપ (૧૨) દેવવિમાન અગિયારમા સ્વપ્ન પછી આત્મા માટે બારમા
થઈ પરમ મુક્તિપદ પામશે. સ્વપ્નનાં દર્શન મહત્ત્વનાં છે.
‘દેહ છતાં જેની દશા વર્તે દેહાતીત, . કેટકેટલા અવિરત પુરુષાર્થ પછી ક્ષીરસમુદ્રની મીઠાશ પ્રાપ્ત થઈ છે! પણ આ મીઠાશનો મોહ અને લોભ જતો કરી, સમુદ્ર તરવાનો
તે જ્ઞાનીના ચરણમાં હો વંદન અગણિત.” પુરુષાર્થ ચાલુ રાખે, તો એ જીવની મદદે દેવવિમાન આવે છે. જો
શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘ દ્વારા યોજાયેલ ૭૩મી પર્યુષણ
વ્યાખ્યાનમાળામાં તા. ૧૨-૯-૨૦૦૭ નારોજ આપેલું વક્તવ્ય. આત્મા દેવવિમાનમાં આરૂઢ થાય તો વિમાન ભવસાગરને પેલે પાર લઈ જાય છે. આ વિમાન એટલે આત્માની પ્રચંડ પુરુષાર્થથી એક
ધનવંત શાહ તમે જો ધન ગુમાવો તો કાંઈ ગુમાવ્યું નથી, જો શરીરનું સ્વાસ્થ બગડે તો કાંઈક ગુમાવ્યું છે, પણ જો ચારિત્ર ગુમાવો તો બધું ગુમાવી બેઠા છો. તો
આ
જ
