________________
તા. ૧૬ સપ્ટેમ્બર, 2009.
. .
જ એક જ
સ્વપ્નની શોધમાં
# ડૉ. એ. સી. શાહ; સંક્ષેપ ભાવાનુવાદક: જિતેન્દ્ર એ. શાહ (ઑગસ્ટ ”૦૭ના અંકથી આગળ)
તે મારા માટે એક લ્હાવો હતો. મેં તેમની સાથેના કામકાજનો પૂરી નિવૃત્તિ પછીનો સમય
નિષ્ઠાપૂર્વક આરંભ કર્યો. તબિયતમાં ધીમો પણ ચોક્કસ સુધારો આવી રહ્યો હતો. બૅન્કમાંથી મિત્ર કાપડિયાએ જ મને જાણીતા નાનજી કાલીદાસ ગ્રુપના શ્રી મહેન્દ્ર નિવૃત્તિ લઈ લીધા પછી પણ – માત્ર આજીવિકા અર્થે જ નહીં – સમયના મહેતા સાથે મારો પરિચય કરાવ્યો. પૂરા પૂર્વ આફ્રિકામાં અને ખાસ કરીને સદુપયોગ અર્થે પણ યોગ્ય કામકાજ ખોળી કાઢવા અનિવાર્ય હતા. યુગાન્ડામાં આ ગ્રુપ ખૂબ જ પ્રસિદ્ધ છે.
નિવૃત્તિ પછી ભારતીય સરકારના નિયમ મુજબ મારા માટે બે વર્ષનો આ ગ્રુપ પણ એક સંપૂર્ણ વ્યવસાયિક બૅન્કનો યુગાન્ડામાં પ્રારંભ કરવા ગાળો પ્રતિબંધિત સમયનો (cooling time) હતો. તે દરમ્યાન મારાથી ઇચ્છતું હતું અને તે માટે મારી સેવા લેવા આતુર હતું. વિદેશની ધરતી પર કોઈ પણ નવું કામ (Job) સ્વીકારી શકાય તેમ ન હતું. રિલાયન્સવાળા બૅન્કની શરૂઆત કરવી તે એક મોટો પડકાર હતો. મેં મેળવેલો U.T.I. શ્રી ધીરુભાઈ અંબાણીએ પોતે મને તેમના ગ્રુપમાં જોડાવા આમંત્રણ આપ્યું. બૅન્કનો અનુભવ મને ખરેખર કામ લાગ્યો. ધીરે ધીરે તે કાર્યમાં પ્રગતિ પરંતુ ઉપર દર્શાવેલ કારણસર તેમને ના પાડવી પડી.
થતી ગઈ અને Trans Africa Bankની શરૂઆત થઈ. બૅન્કમાં પ્રારંભ મનુષ્ય ચાહે છે કંઈક અને થાય છે કંઈ જુદું જ! એપ્રિલ ૯૩ના મધ્યમાં પછી પણ તે લોકોએ એક ડિરેક્ટરના રૂપમાં મને તે બૅન્ક સાથે જોડાયેલો મને U.T.I. - Unit Trust of Indiaના ચેરમેન ડો. સુરેન્દ્ર દવેનો ફોન રાખ્યો. બૅન્કના શુભારંભ પ્રસંગે તેઓએ મને અને કોકિલાને કંપાલા આવ્યો.U.T.I.ના બૉર્ડ સભ્યોએ એક સંપૂર્ણ વ્યવસાયિક બૅન્ક ખોલવાનો બોલાવ્યા હતા. નિર્ણય લઈ લીધો હતો. તે બૅન્કની સ્થાપના અર્થે તે લોકોએ મને એક આ ગાળામાં અનેક નાણાંકીય કંપનીઓના બોર્ડ સભ્ય થવાનું મારા ખાસ સલાહકાર તરીકે જોડાવા આમંત્રણ આપ્યું.U.T.I. એક જાહેર ક્ષેત્રની ભાગે આવ્યું. કંપની ભલે ગમે તે હોય, પરંતુ તે કંપનીના અગત્યના (Public Sector) કંપની હોવાથી ભારતીય સરકાર મારો બે વર્ષનો દસ્તાવેજોનો હું બારીકીથી અભ્યાસ કરતો અને પછી જ મારા સૂચનો- . પ્રતિબંધિત સમય પણ ભૂલી જવા તૈયાર હતી! એક સંપૂર્ણ સમયનો સૂઝાવ તેમને આપતો. એક સમય તો એવો આવ્યો કે વીસ-વીસ કંપનીઓના સલાહકાર હોવાથી તે લોકોએ મને જુલાઈ '૯૩થી જલ-કિરણ'માં (કફ બોર્ડ સભ્ય તરીકે મારે સેવા આપવાની થતી. તેમાંની કેટલીક જાણીતી પરેડ) રહેવા માટે ફ્લેટ આપ્યો તથા મારા માટે કાર-ડ્રાઇવરની પણ કંપનીઓ હતી-નોસિલ, ઝંડુ ફાર્મા, બિરલા ગ્લોબલ, રિલાયન્સ કેપિટલ, વ્યવસ્થા કરવામાં આવી.
સ્ટાન્ડર્ડ ચાર્ટર્ડ વગેરે. 2.U.TI. બૅન્કની યોજનાના પ્રારંભથી માંડી અમદાવાદમાં બૅન્કની આ રીતે ૯૩ના અંત પહેલાં હું બધી જ રીતે સ્થિર થઈ ગયો હતો. ઉદ્ઘાટન વિધિ (એપ્રિલ '૯૪) થઈ ત્યાં સુધી અમે સહુએ સખ્ત મહેતન જુલાઈ '૯૩થી અમે “સુવાસ’ (નેપિયન્સી રોડ) છોડી ‘જલ-કિરણ” (કફ કરી અને બરાબર એક વર્ષની અંદર અમારું કાર્ય પૂર્ણ કરી બતાવ્યું. તે પરેડ) રહેવા આવી ગયા હતા. બૅન્કના પ્રારંભે મને એક સંતોષ જરૂર આપ્યો - નિવૃત્તિ લઈ લીધા પછી એક વાતની અહીં કબૂલાત કરી લઉં. યુવાનીના અને કારકિર્દીના ઉંબર પણ મારા હાથે મહત્ત્વના અને સમાજોપયોગી કાર્યો થઈ શકતા હતા. પર ચરણ મૂક્યા ત્યારે નયનોમાં સપનાઓ અનેક ચળવળતા હતા, પરંતુ તબિયતમાં પણ સુધારો થતો આવતો હતો એટલે કોઈ પણ નવા પડકારને જીવનસંધ્યાએ જ્યારે ભૂતકાળ તરફ એક નજર ફેરવું છું ત્યારે લાગે છે ઝીલી લેવા હું આતુર હતો.
મારી પ્રાપ્તિ અમર્યાદિત નહોતી. મર્યાદિત હતી, ઘણી મર્યાદિત હતી. યોગાનુયોગ તો જુઓ! આવો જ એક પડકાર મારા ખોળામાં આવીને બૅન્ક ઑફ બરોડામાં અને ત્યારબાદ નિવૃત્તિ પછી મને આવી મળેલા કાર્યોમાં પડ્યો!
મને જો થોડે ઘણે અંશે પણ સફળતાનો અનુભવ થયો હોય તો તે માત્ર મારા મિત્ર અને શુભેચ્છક એવા શ્રી. જી. વી. કાપડિયાએ (ચેરમેન – ન્યુ પરિશ્રમનું ફળ ન હતું. કોઈક અદશ્ય હસ્તીની બે હસ્તોથી અપાયેલી આશિષ ઇન્ડિયા એસ્યોરન્સ) મને મફતલાલ હાઉસમાં શ્રી અરવિંદ મફતલાલ સાથે વિના આ બધું શક્ય ન જ હતું. બપોરનું ભોજન લેવા નિમંત્રણ આપ્યું. જમણ પહેલાંની સામાન્ય વાતચીતમાં ૧૯૯૩થી ૨૦૦૩ સુધીનો ગાળો ભલે નિવૃત્તિ પછીની બહુવિધ શ્રી અરવિંદભાઈએ મને મફતલાલ ગ્રુપમાં જોડાવા આગ્રહ કર્યો અને તે પ્રવૃત્તિઓનો હોય, પરંતુ તે અનેકવિધ આપત્તિઓથી પણ વીંટળાયેલ પણ માત્ર સલાહકારના રૂપમાં. નોકરી કરતી વ્યક્તિના રૂપમાં નહીં. તેમણે સમયખંડ હતો. એક રીતે નિવૃત્તિ પછીનો સમય મારા માટે ઇંગ્લિશમાં મને ભાર દઈને કહ્યું : “તમારા માત્ર અનુભવ અને સલાહની મને કહે છે તેમ Leep in the Dark એટલે કે અંધારામાં ભુસ્કો મારવાના આવશ્યક્તા છે – વિશેષ કશું જ નહીં. તેમના મુખેથી આવા શબ્દો સાંભળવા પ્રયત્ન સમો હતો.
કાકા
કા
કા કા કા કામમાં
ન આ
જ
જો કે
સમાપનાથી તમારું હૃદય સ્વચ્છ કરી અને તમારા આત્માને પ્રેમથી વિભૂષિત કરી.
