________________
દ તા. ૧૬ મે, ૨૦૦૭ - આ પ્રબુદ્ધ જીવન
ના
૭ અખિલાઈ
ડૉ. વસન્ત પરીખ (આ લેખ મળ્યા પછી વસન્તભાઈએ આ જગતમાંથી વિદાય લીધી. “પ્ર.જી.” પરિવારની એમના પ્રત્યે શ્રદ્ધાંજલિ....-ધ.) ) નીરાંતની પળોમાં છું. મન ખોજમાં છે. અખિલાઈના વિષયમાં સુભાષિત છે ને! સરે છે. એક વિશેષ પ્રકારના ખીલે’ જાતને બાંધવી. પછી જાતને મનસ્લેમ વવસ્થ મ મમ મહાત્મનામાં ખીલવવી-એ અખિલાઈ. પ્રેમમાં જેમ અધીનતા જ એક પ્રકારની मनस अन्यत वचस्य अन्यत कार्यमन्यत दुरात्मनाम।। સ્વાધીનતા બક્ષે છે તેમ. સાવ વિસંગત લાગે. “ખીલે' રહો-ખીલો. જીવનમાં સીડીના પગથિયાં અને લિફ્ટ વચ્ચેનો તાત્વિક ફેર નદી બંધન સ્વીકારીને જ ઉપાદેયતા અર્પે છે ને! નેકી, પ્રામાણિકતા, સમજવો જોઈએ. પોતાની જાત સાથે ઝઘડવાના અવસર પેદા કરવાનું અખંડતા, સમગ્રતા એ ખીલે બંધાઈ રહેવું એમાં પૂર્ણ બંધન છતાં જેટલું ઓછું થાય-એટલી અખિલાઈ. THE GUY AND THE સ્વાતંત્ર્ય. આત્મઘોષ છે. આ જ અખિલાઈ છે.
MIRRORમાં કવિ એ મતલબનું કહે છે. દર્પણ સામે ઊભો રહે, અખિલાઈ, જીવનમાં ખાનાં નથી ઇચ્છતી. વિચાર, વાણી, વર્તનમાં અને તારી જાત તને સન્માને તો સાચું સન્માન છે. એક્ય ઝંખે છે. બુદ્ધિ, તર્ક, કૃતકતા જીવનને ખંડિત કરવા ચાહે તો અખિલાઈને પડકારતા અનેક અવસર ઊભા થાય છે. એક સત્ય એલાર્મનો અવાજ સહજ સંભળાય એવી ગોઠવણ કરે છે. જીવન ઘટના. નામ સુધીર મહેતા. પિતા બહોળો પરિવાર મૂકી, અનંતની અલગ અલગ લેબાશે, રૂપે નહિ, સરલ સજલ સબલ સ્વરૂપે રહેવા યાત્રાએ. એ પ્રમાણે આર્થિક દેવું પણ ઠીક ઠીક દેવાનું મૂકી ગયા. સાર્થકતા સમજે છે. સરલતામાં દંભ નહિ. પારદર્શિતા પૂરી. સચ્ચાઈ સુધીરભાઈ ભણ્યા. ચાર્ટર્ડ એકાઉન્ટન્ટ થયા. પ્રેકટીસ શરૂ કરી. ભારોભાર, સ-જલતામાં કરૂણા અપેક્ષિત છે. તાદાત્મ, સમવેદના પ્રામાણિક અને મહેનત. બચત કરી. ભાઈઓને કેળવણી આપી. છે. અને સબળતામાં આવી પડતા આઘાતો સહેવાની ક્ષમતા છે અને માને સાચવ્યાં. છ તો ભાષા જાણે. પછી પિતાના દેવાની યાદી હાથમાં અન્યાય સામે પૂરી શક્તિથી ઝઝૂમવાની ત્રેવડ છે. સંબંધો અનેકી લીધી. વરાફરતી ચૂકવ્યા. લેણદારો દંગ. ૧૫-૨૦ વર્ષ થયેલા, મુદત આપણું ભીતર બાહ્ય તોય એક. મંદિરે અલગ. દુકાને, ઑફિસે, બહાર ગયેલું. આ યુવા ચાર્ટર્ડ એકાઉન્ટન્ટ, કેમ ચૂકવે છે? કાનૂનનો કારખાને અલગ એ અખિલાઈ નથી. હા, “સમવર્તી' ન થવાય. લાભ મળે. ના. અખિલાઈ હતી. પ્રસિદ્ધિના શિખરે–સંપત્તિમાં આળોટી સમદર્શી' રહેવું નિતાંત જરૂરી. “દર્શી” દર્શનયુક્ત, તત્ત્વયુક્ત- શક્યો હોત. પરંતુ અખિલાઈથી સુસજ્જ રહ્યા. તાજેતરમાં ગયા. અખંડતાના તત્ત્વયુક્ત સર્વત્ર રહેવું છે. જે છીએ તે જ દેખાવું છે. આ છોડવાની વાત હતી. “ચાલે એ તો', “હોય એમ જ હોય', NOT TO IMPRESS BUT TO EXPREss. સંસ્કૃતમાં “દુનિયા આખી એમ જ કરે છે', “ઓહો, એમાં શું થઈ ગયું'-પણ
સાત્વિકતાની મૂર્તિ ડૉ. વસન્ત પરીખ [‘મારી સમગ્ર શક્તિનું સમર્પણ છેવાડાના લોકોને પહોંચે એ વિનામૂલ્ય વિતરણ કર્યું છે. રીતે કરીશ.'
ગુજરાતી ઉપરાંત અંગ્રેજી, હિંદી અને બંગાળી ભાષા ઉપરનું | યુવાન વયે આવો સંકલ્પ કરનાર જામનગરની મેડિકલ કોલેજમાં તેમનું પ્રભુત્વ અદ્ભુત હતું. કવિવર રવીન્દ્ર માટેનો તેમનો લગાવ અભ્યાસ કરી યુનિવર્સિટી પરીક્ષામાં પ્રથમ આવનાર ડૉ. વસન્ત અજોડ હતો. એમની ‘રવિ લહર' એનું પ્રત્યક્ષ પ્રમાણ છે. મહાદેવી પરીખ નો જન્મ ગરીબ વૈષ્ણવ કુટુંબમાં ૧૯-૩-૧૯૨૯ના વસંત વર્માના એક મહાકાવ્યનો તેમણે ગુજરાતીમાં પ્રાસાદિક અનુવાદ પંચમીના દિવસે થયો હતો. અવસાન તા. ૧૫-૪-૨૦૦૭. કર્યો છે. ગાંધીજી માટે ભારે અહોભાવ પણ હૃદયની ભક્તિ સ્વામી
જેમના વાણી, વિચાર અને વ્યવહારમાં સંવાદી એકવાક્યતા છે વિવેકાનંદ અને વિનોબાજી માટે. એવા મુઠ્ઠી ઊંચેરા તેઓ મહામાનવ હતા.
વસન્તભાઈ એટલે સાત્વિકતાની મૂર્તિ-કોઈ પવિત્ર મંદિરના અઠ્યોતેર સાલની જિંદગીમાં તેમણે દોઢેક લાખ આંખના ગર્ભાગારના જાણે ધૃતદિપ. વર્તમાન કાળની જીવંત ક્ષણોના એ ઓપરેશન કરેલા અને એમના જીવનસંગિની રત્નપ્રભાબહેને પચીસ કર્મયોગી હતા. માનવ સેવામાં જ પ્રભુસેવા ને મુક્તિ એ સત્યમાં હજાર શીશુવિષ્ણુઓને આ જગતનું દર્શન કરાવેલું.
એમનું શ્રદ્ધા હતી. વસંતભાઈ સારા વિચારક, પ્રભાવશાળી વક્તા અને સર્વોદયવાદી એમનું લગ્નજીવન નૈષ્ઠિક બ્રહ્મચર્ય નિર્ભર હતું. એ કવિ વિચારસરણીને વરેલા માનવતાવાદી લેખક હતા. અગરિયા, ન્હાનાલાલના ‘જયા-જયંત'ના આત્મલગ્ન જેવું. વનવાસી, દલિત, પતિત, શ્રમિક, સૌના એ સધ્ધર આધાર હતા. મારી એકાણુ વર્ષની જિંદગીમાં, આ કળયુગમાં આવી ઋષિતુલ્ય તેમણે બેતાળીસ પુસ્તકો લખ્યા છે અને ત્રણ લાખ પુસ્તકોનું વ્યક્તિ મેં જોઈ નથી.
ડૉ. રણજિત પટેલ (અનામી)]]
