________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મહાયોગી શ્રી અરવિંદ
ડ, મુગટલાલ જી. થાનકી, છેલ્લાં સો વર્ષોમાં ભારતવર્ષમાં થયેલા મહાપુરુષોની હારમાળામાં શ્રી અરવિંદનું એક ચોક્કસ અને અનન્ય એવું સ્થાન છે. એમતા જીવનમાં અનેક ક્ષેત્રોમાં એઓએ નામના મેળવેલી.
હેશિયાર વિદ્યાથી, પ્રેમાળ કુટુંબીજન, વિદ્વાન અધ્યાપક, પ્રકાંડ મુદ્દો, ઉત્તમ સલાહકાર, પ્રતિભાશાળી તંગી, કાંતિકારી નેતા, આકવિ અને મહાયોગી તરીકે એઓને પ્રતિષ્ઠા પ્રાપ્ત થયેલી, - ૧૫ ઑગસ્ટ, ૧૮૭૨ ના રોજ જન્માષ્ટમીના દિવસે એમને જન્મ ડે. કૃષ્ણધન ઘોષ(એમ. ડી.)ને
ત્યાં કલકત્તામાં થયેલું. અંગ્રેજ પ્રિન્સિપાલે શ્રી અરવિંદની આંખે જોઈને કહેલું જાણે કે એમને દિવ્ય દર્શને થતાં રહેતાં હોય એમ લાગે છે. , સંસ્કારવાર : શ્રી અરવિંદને ધાર્મિક સંસ્કારોને કેટલીક વાર એમના નાના રાજનારાયણ બેઝ તરફથી મળેલ, ઇંગ્લેન્ડથી શિક્ષણ લઈ આવીને યુરોપીય સંસ્કૃતિથી અંજાઈ જઈ
, કષ્ણધન ઘોષે પિતાના ત્રણ પુત્રોને સંસ્કારથી અંગ્રેજો બનાવવા માટે ખાસ સૂચનાઓ સાથે વિલાયતમાં અંગ્રેજ શિક્ષકેના હાથમાં સેપ્યા. ભારતવર્ષના મહાન ધર્મ સ્થાપક ગૌતમ બુદ્ધને ધાર્યા સંસ્કાર આપવામાં એમના પિતા રાજા શુદ્ધોદન નિષ્ફળ ગયા હતા તેમ શ્રી અરવિંદને ભારતીય સંસ્કારોથી દૂર રાખવામાં એમના પિતા સંપૂર્ણ નિષ્ફળ ગયા એ એ પછીનાં વર્ષોમાં સ્પષ્ટ જોઈ શકાય છે.
ગુલામી વિધઃ વિલાયતમાં વિદ્યાર્થી તરીકે એમની કારકિર્દી એજસ્વી હતી. કાવ્યો નિબંધો વગેરે ગ્રીક લેટિન વગેરે ભાષાઓમાં લખીને મેળવેલાં પારિતોષિકેથી તથા શિષ્યવૃત્તિઓ વડે ગુજરાતમાં ઘટતી રકમની ખોટ એમણે પૂરેલી રાષ્ટ્રવાદથી પ્રેરાઈને ભારતીય વિદ્યાથી એની ક્રાંતિકારી સંસ્થા “કલમ અને ખંજરમાં એમણે ઉગ્ર ભાષણે કરેલાં, આ કારણે અને અંગ્રેજોની ગુલામી ન કરવા ખાતર એ આઈ.સી.એસ. પરીક્ષામાં સામે ચાલીને હાજર ન રહ્યા અને નાપાસ થયા.
ગાયકવાડ રાજ્યમાં વડોદરા મુકામે નેકરી કરવાનું નકકી કરી ફિરંગી સ્ટીમરમાં એએ ભારતવર્ષ આવવા રવાના થયા. એ જ વર્ષે સ્વામી વિવેકાનંદ પશ્ચિમમાં ગયા. સ્ટીમર કમ્પનીની ભૂલમાં શ્રી અરવિંદવાળી સ્ટીમર ડૂબી ગઈ છે એવા બેટા સમાચાર વહેતા થતાં પુત્રવિયોગે રાજા દશરથ પેઠે શ્રી અરવિંદના પિતાએ પ્રાણ છોડ્યા. •
સ્વપ્નદ્રષા : વડોદરામાં અન્ય હેદ્દાઓ ઉપરાંત ૧૨ વર્ષ સુધી પ્રોફેસર અને પ્રિન્સિપાલ તથા મહારાજા સયાજીરાવના મંત્રી તરીકે એએએ કાર્ય કરેલું. પ્રેફેસર તરીકે એઅતિશય લોકપ્રિય નીવડેલા એવું એમના શિષ્ય સ્વ. કનૈયાલાલ મુનશીએ લખ્યું છે.
રાજધરણ : ૧૯૦૭ માં તફાવાળી સુરત કેંગ્રેસમાં ઉચ્ચ નેતા તરીકે શ્રી અરવિંદે સભાભંગ કરાવવા પડદા પાછળથી સફળ કાર્ય કરાવેલું. દેશનાં દુઃખ દૂર કરવા ૧૯૦૪ થી જ ચાલુ રાજકીય કારકિર્દી સાથે એમણે ગસાધના શરૂ કરી હતી. '
૨૯ વર્ષની વયે પરદેશગમનનું પ્રાયશ્ચિત્ત કરીને પણ એમણે એક બંગાળી બાળા મૃણાલિનીદેવી સાથે લગ્ન કર્યા. કલકત્તામાં નેશનલ કોલેજના પ્રિન્સિપાલ તરીકે રહેવા ઉપરાંત ઉગ્ર ભાષા અને ' લેખેથી એઓ લેકસેવા કરતા રહ્યા. ““વંદે માતરમ” પત્રના એમના લેખ વાંચવા સૌ આતુર ડોળ રાહ જોતાં એવું આચાર્ય કૃપલાણીજીએ લખ્યું છે. ક્રાંતિકારી જુવાનને એક હાથમાં તલવાર અને બીજા હાથમાં ગીતા આપીને ગુપ્તતા અને શાંતિના શપથ એઓ લેવડાવતા.
For Private and Personal Use Only
