________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પથિક-રજતજયંતી અંક] કબર- ૨૮૫
[૮૦ કેળવણી:
આ સમયે ક્ષત્રિય રાજકુમારે માટે અનેક પ્રકારની કેળવણી આપવામાં આવતી હતી. કેળવણી સંસ્થાઓ મોટે ભાગે દાન ઉપર કે રાજ્ય સંસ્થાના આશયથી ચાલતી હતી. વિદ્યારંભે યજ્ઞોપવીત ધારણ પવિત્ર સંસ્કાર માટે અને ય પવીત બાદ વિદ્યાથી ગુરુને ઘેર વિદ્યા પ્રાપ્ત કરવા જતા. ગુરુ-આશ્રમે વિદ્યાર્થી જીવનલક્ષી કેળવણી પામતાએને માધુકરી ઉપરાંત બીજે ઘરે શ્રમ કરવું પડતા હતા. ગુરુની સેવા એ શિષ્યને મન આનંદને વિષય હતી. સાદુ જીવન અને ઉચ્ચ વિચાર એ શિષ્યનો. જીવનમંત્ર હતાં. આ આશ્રમમાં સંયમ અને તપ પર ભાર મૂકવામાં આવતા. બ્રહ્મચર્યનું ઉગ્ર પાલન આવશ્યક હતું. પ્રાતઃકાલે કરવાં પડતાં સ્નાન-સંધ્યા ફરજિયાત હતાં. જુદા જુદા આશ્રમમાં જદી જુદી વિદ્યાઓ ભણાવવામાં આવતી. અધ્યાત્મવિદ્યાને અભ્યાસ મુખ્ય હતા. રાજનીતિ અને ટેકનિકલ વિલા પણ શીખવાતી. રામાયણમાં નિરૂપિત કેળવણીપ્રથામાં વિદ્યાર્થીને શારીરિક તાલીમ પણ અપાતી. વિવાથી ઉત્તમ નાગરિક અને સાચે માનવ બને એ માટે પ્રયત્ન પણ કરવામાં આવતા.
રામાયણમાં નિરૂપિત સંસ્કૃતિ એક એવી વ્યવસ્થિત સમાજરચના પર નિર્ભર હતી કે એમાં મનુષ્યની દરેક પ્રકારની પ્રગતિને અવકાશ હતે. સ્ત્રીને મે સમાજમાં ઘણે ઊંચે હતે. બ્રાહ્મણે અને ગુરુ પ્રત્યે આદર રાખવામાં આવતું. નિમ્ન વર્ષો પ્રત્યે પણ સદ્વર્તન રાખવામાં આવતું, અમે માનવસમાજ કલા અને સંસ્કૃતિને ઉપાસક હતા. ધર્મ અને કર્તવ્યના પાલનમાં પ્રજા તત્પર રહેતી. રામાયણની પ્રજાએ એવી જીવનપદ્ધતિઓ ઊભો કરી હતી કે જે આજે પણ સમગ્ર ભારતની પરંપરામાં અગત્યનું સ્થાન ધરાવે છે, ઠે. રાવપુરા સોસાયટી, સેન્ટ ઝેવિયર્સ હાઈસ્કૂલ પાસે, અમદાવાદ-૩૮૦ ૦૦૯ એક કાવ્ય
મૌન વચાળે શ્વાસોચ્છવાસથી
આ તન તાજ જ ખીલેલા કમળ-પાંદડી જેવા
બીડેલા હોઠથી હઠને સ્પર્શ ત્વચાનું છવાતી લાગણી પરસ્પર
મુલાયમ સ્પર્શ ત્વચા એકમેકને ઢાંકતી નગ્નતા પર, મખમલ ભીનાં અંગ અંગ ઊઘડતાં ભીને વાને મશરૂ-વાંટીમાં લપસતે
પુટ બાહુઓ તસતસ્યા સ્પર્શ ભીને હાથ સંપર્શમૃદુ બનીને
આનંદકંદથી સોળ વરસના સતત..સરકત કેમળ કમળ
દરિયા તરફડ્યા ત્વચાની રજરજમાં ધબકતું શ્વેત સ્વરૂપ
ઝાંખપ જેવી દશે દિશાઓ શોધ
તમારી આંખોમાં જળભીની માછલીના આકાર જેવી બીડાતી આંખમાં ખોવાઉં હું
ભીતરમાં લાગણી જેવું
છવાતું વાદળ કુંવારા હાથભીનું અજવાળું,
શ્વાસ છુવાસથી સ્પર્શ ભીની ભીની લીપાતી
આપણી વચ્ચે. કળીઓમાં સળવળે છે
શશિકાંત સનાવા
દૂફમાં
આ.
આ
તે
d
For Private and Personal Use Only
