________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સુલતાન અહમદશાહ ૧ લે
શ્રી. શંભુપ્રસાદ હ. દેસાઈ ગુજરાતના સૂબા રાસ્તીખાનને શિક્ષા કરવા “મુઝકૂકરને ઈલકાબ ધારણ કરી ઝફરખાન દિલ્હીથી પાટણ ઉપર ચડ્યો ત્યારે માર્ગમાં એને સમાચાર મળ્યા કે હિ. સ. ૭૯૩ ના જિલહજજની ૧૯ મી તારીખે અર્થાત તા. ૧૮ મી નવેમ્બર, ૧૩૯૧ ના રોજ એને પુત્ર તાતારખાન એક “ભાગ્યશાળી' પુત્રને પિતા થયે છે. એણે એનું નામ અહમદખાન રાખ્યું. પિતામહનું ખૂન :
અહમદશાહના પિતા તાતારખાનને ઈ. સ. ૧૪૦૩ માં એના પિતાએ ઘાત કર્યો ત્યારે એ માત્ર બાર વરને હતિ એટલે કાંઈ પણ કરવા અશક્ત હતા. અહમદશાહ વવમાં આવ્યો. ત્યારે પુત્રહત્યાથી સંદેવ ઉદાસ રહેતા મુઝફફરે એને પિતાના અનુગામી તરીકે જાહેર કરી એને સુલતાન થવાને યોગ્ય કેળવણુ આપવા માંડી, પરંતુ અહમદશાહના અંતઃકરણમાં એના પિતાના ઘાતને બદલે લેવાના વિચાર દિન-પ્રતિદિન બલવત્તર થતા ગયા અને અંતે વિ. સ. ૧૩ ના સકર માસના અંતિમ દિવસમાં (ઈ. સ. ૧૪૧૦) એણે એને કેદ કરી, ઝેરને પ્યાલે પિવરાવી, એના જીવનને અંત આણી વૈરની વૃતિ કરી. સુલતાન :
અહમદશાહે સત્તા સ્વાધીન કરી, પરંતુ એણે છ માસ પછી હિ. સ૮૧૩ના રમજાન માસની ૧૪ મી તારીખે એટલે ઈ. સ. ૧૪૧૧ ના જાવું આરી માસની ૧૦ મી તારીખે ગુજરાતને તાજ સ્વશિરે પહેર્યો. બળ :
મુહરખાનને તાતારખાન સિવ ય હશંગ ફીઝ અને શેખ મલિક નામના પુત્રો પણ હતા એમ છતાં એણે તાતાર ખાનના પુત્ર અહમદશાહને યુવરાજ-પદે નિયુક્ત કરેલ તેથી એના કાકાઓ નારાજ હતા, અહમદશાહના ગાદીએ બેસવાની એ રાહ જોતા હતા. ફીઝને પુત્ર મોકૂદ ઉફે મેઈઉદ્દીન ઉર્ફે મુયુઅલદીને એના પિતાને કે પિતાને ગાદી મળવી જોઈએ એમ કહી હિસામુમુક, મલેક અહમદ બીજ, હિસામ, મલેકશાહ, બદર ખત્રી, રણદાસ, પ્રયાગદાસ વગેરેને પિતા તરફ લઈ વડોદરાથી કુચ કરી નડિયાદ આવ્યું ત્યાં સુલતાનના પક્ષના ભીખાજી, આદમ તથા અફઘાનને હરાવી અગળ વળે, પણ એ પછી પાટણ ઉપર હલ્લે લઈ જવાના પ્રશ્ન એઓ અંદર અંદર લડ્યા અને જીવણદાસને મારી નાખે. બીજા અમીરએ અહમદશાહ પાસે હાજર થઈ એની માફી માગી, ખંભાત નાસી ગયો અને પિતાના કાકા શેખ મલિક ઉફે મસ્તીખાનની મદદ મેળવી મેાર કર્યો, પણ સુલતાન એની સામે ચડતાં એઓ ભરૂચ ભાગી ગયા. સુલતાને ભરૂચ ઘેલું. મસ્તીખાનના સરદારે તથા સૈનિકે અહમદશાહને શરણ થયા અને પાછળથી મસ્તીખાને પણ માફી માગી. આમ ગાદીનશીન થયો તે જ વર્ષમાં એણે વિરોધીઓને નમાવી પિતાની શક્તિને પરિચય આપે. બીજે બળ :
મદદ અને મસ્તીખાને ભરૂચથી પાછા આવી, તરત જ ઈડરના રાવ રણમલ સાથે મળી જઈ બળવો કર્યો, પણ સુલતાને એના કાકા હાશંગ ઉ ફરહખાનને એની સામે લડવા મેક. શત્રુઓ મેડાસામાં ભરાઈ ગયા તેથી સુલતાન પોતે ચડ્યો અને એમને શરણ થવા વિષ્ટિ મોકલી, એઓ સમજ્યા નહિ અને સુલતાનના વિષ્ટિકારોને કેદ કર્યા તેથી અહમદશાહે પ્રબળ આક્રમણ કર્યું. બળવાખોરો નાસી ગયા અને ઈડરને રાજાએ મદ્દ ઉર્ફે મેઈઉદ્દીન, ફરેઝ તથા મસ્તીખાનને હાથી તેમ ઘેડા અને
For Private and Personal Use Only
