________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૭૨]
આકટોબર નવેમ્બર/૮૫
[પ્રથિક-રજતજય`તી અ*ક
છે કે એને કાઢવાના પ્રયત્ન પણુ સરકારી કાયદા દ્વારા પાર પડી શકતા નથી. દરેક વર્ગ સમાજને એક ભાગ છે તેનાથી વિવિધતામાં એકતા જણાય છે. દરેકનું સ્થાન ભારતીય ફિલસૂફી પ્રમાણે કાંથી નક્કી થયેલું છે. એમની મેાક્ષની માન્યતા ધર્મના સિદ્ધાંતાને આભારી છે. સમગ્ર ધર્માં નિયમો ક્રૂરજ ગુણુ વ્યવસ્થા કાયદા અને જીવનના આદર્શમાં સમાયેલા છે.
ખેરાક માટેના નિયસ વધુ ઠંડક હતા. ખારાક માણસના ગુણુ-સારા કે ખાટા ઉપર આધાર રાખે છે, ઉપરાંત માણુસનાં સ્વાસ્થ્ય ચારિત્ર્ય સ્વભાવ વગેરે ઉપર પશુ અસર કરે છે. ‘અન્ન તેવા ઓડકાર’ તેથી ખારાકને મુખ્ય ત્રણ વિભાગેામાં વહેંચી દેવામાં આવે છેઃ સાત્ત્વિક ખારાક અદ્ધિને વિકસાવે છે, રાજસ ક્રાધી અને રેસ્ટલેસ' કરે છે, તામસ માણુસને આળસ અને મંદ કરે છે,
લગ્ન પેાતાની જ્ઞાતિમાં ઢાય તે જ ધાર્મિક-પવિત્ર, એને જ કાયદાના લાભ મળે. શ્રીમંત હાય ૐ ગમે તે પ્રકારની આર્થિક સ્થિતિ હોય કે ગમે તે ધર્માં પાળનાર હેાય, પણ એને માટે લગ્નનાં ખંધન તા ખરાં જ. રૂઢિચુસ્તોએ પણ પોતાની જ્ઞાતિ બહાર લગ્ન કરવાની મનાઈ કરવા છતાં પણ નિષેધને ગણકાર્યા વગર આંતરજ્ઞાતીય લગ્નો થતાં ય છે.
આપણી સંસ્કૃતિ બાંધછેાડમાં માનનારી છે તેથી પોતાના વ્યવસાય માટે પરદેશ ગયાં હાય કે ભજીવા ગયાં હાય અને ત્યાં સ્થિર થયાં હોય તેપણુ, બંને સંસ્કૃતિમાં ખેંચાણુ માનસિક રીતે થતું ઢાય તાપણુ પાતાની ભારતીય સંસ્કૃતિને ભૂલતાં નથી કે મૂકતાં નથી, ભારતીયા જ્યાં જાય ત્યાં તાનાં ભાષા ખારાક ધર્માં લગ્ન પોશાક વગેરેને ભૂલતાં નથી. કામ પર જાય ત્યારે કામને અનુકૂળ વસ્ત્ર પહેરે, પર ંતુ ઘેર આવે ત્યારે એ વસ્રોને તિલાંજલિ આપીને પેાતાનેા (સ્વદેશી) શાક પહેર ત્યારે એએને મનથી હાસ થાય. ચારેક એવું બનતું હૈાય છે કે પેાતાના ભારતીય પાશાક ઘરમાં ન પહેરું, પણ લગ્ન પ્રસંગે, કેટલીક મિજમાનીએ કે સમાર ભામાં હાજરી આપતી વખતે અચૂક પેાતાના અલકાર અને પોતાના દેશી શાક પહેરવાના આગ્રહ રાખે. ઘરમાં પેતાની ભાષાને ઉપયેણ વાતગીતમાં કરતાં હાય છે. પાતાનાં બાળકાને દેશની લિપિ ન આવડી ઢાય તે! એમને માટે હવે ભજન કીતન વગેરે રામન લિપિમાં છપાય છે. પોતે નવા મકાનમાં કે ફ્લૅટમાં રહેવા જાય, નવી નોકરી કે નવા વ્યવસાય શરૂ કરવાના ઢાય કે જન્મદિવસ ઊજવવાને હાય તાપણુ પોતાની સંસ્કૃતિની રૂઢિગત–પર પરાગત પ્રણાલીને જ અનુસરે છે. એ વખતે જરૂરી ધાર્મિક વિધિ કરવામાં આવે છે. ઘરના એક ખૂણામાં આરસ સુખડ કે હાથીદાંતની દેવની મૂર્તિ-કૃષ્ણુ શિવ સરસ્વતી ગગ્નેશ વગેરેની મૂર્તિઓ મૂકવામાં આવે છે, રાજ સવારે ત્યાં ધૂપસળી કરવામાં આવે છે. જ્યાં હિંદુઓની સંખ્યા વધારે ઢાય ત્યાં મંદિર પણ બધાવે છે. એ રીતે પેાતાના ધર્મનું સ્મરણ કરે છે. આ ઉપરાંત રાજિંદા જીવનનું મહત્ત્વ એ રસેઈ. ભારતીય રસેાઈ ધણ સમય માગી લે છે તાપણ પેાતાના રાજિદા વ્યવસાય સાથે ભારતીય સ્ત્રીએ પાતાના સ્વાદ અને શાખ પ્રમાણે ભારતીય વાનગીએને સ્વાદ માણે છે. જુદા જુદા પ્રસંગની મિજમાનીએ, લગ્નપ્રસંગ, રાષ્ટ્રિય તહેવાર કે માત્ર સંમેલનમાં તે ભારતીય વાનગીઓ
ખાસ પીરસવામાં આવે છે.
લગ્ન–સસ્કારનું મહત્ત્વ જીવનમાં ઘણું છે. પરદેશમાં રહેવા છતાં પણ પેતાની પુત્રવધૂ અમુક સ'સ્કારવાળી અર્થાત્ ભારતીય સસ્કારવાળી હવાને આગ્રહ રખાય છે. પોતાની પુત્રીને પાશ્ચાત્ય ઢબે કેળવી હાય તાપણુ પુત્રવધૂ તા ભારતીય સંસ્કારવાળી જ જોઈએ, અર્થાત્ સંયુક્ત કુટુ બને અપનાવે તેવી, ધર અને રસેાડુ સભાળે તેવી ઢાવી જોઈએ,
For Private and Personal Use Only
