________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
પથિક-રજતજયંતી એક ]
ઓકટોબર-નવેમ્બર/૮૫
[૭૭
આપવું. નિયમ પ્રમાણે વલય પમ અને વ'સનું અ'તર અનુક્રમે પ અને વથી માપતાં સરખાં થશે. આમ ખાતરી થયે નવા માત્ર સમ નક્કી થશે, તેથી આવા વર્ષ દરમ્યાન સૂર્યનું સ્થાન આ ભ્રમણમામાં કર્યાં હશે એ સહેલાઈથી જાણી શકાશે. આમ સૂર્યની ભ્રમણકક્ષા સહેલાઈથી જાણી શકાશે. આમ ચંદ્રની ભ્રમણુકક્ષા પણ નણી શકાશે.
અહીં. આ વૈજ્ઞાનિકાની માન્યતા એ હતી કે સ (કે કાઈ પણ અન્ય ત્રહ) એ વ અને ૫૧ બિંદુએથી ઘડિયાળના કાંટાની વિરુદ્ધ દિશામાં લગભગ સરખા અંતરે સરખી ઝડપે પૃથ્વીનું ભ્રમણ કરે છે તેથી એએ જુદાં જુદાં વર્તુળાએ એકસાથે સરખા અંતરે આવી શકે છે, તેથી જો કાઈ એક ગ્રહનું સ્થાન એક સમયે નક્કી થાય તે બીજાનું સ્થાન તરત જ નક્કી થઈ શકે છે. ( આપણે જાણીએ છીએ. ૩ આ માન્યતા તદ્દન ખોટી પુરવાર થઈ છે.)
प
ઉપરના નિયમને બીજી રીતે એટલે કે ભ્રમણકક્ષાના પરિધમાં થયેલા ફેરફારની દૃષ્ટિએ પણ નીચેની રીતે સમજી શકાય :
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
&
स
.
स
અકૃતિ
ધારો ૐ આકૃતિ ૪ માં બતાવ્યા પ્રમાણે સ મવભ્રમણુક્ષામાં પૃથ્વી ની આજુબાજુ ઘૂમે છે, મેં એ એના મૂળ માળના પરિધનું એક સ્થાન છે. હવે માની લે કે સુર્યની ભ્રમણુકક્ષમાં જ્યારે ફેરફાર થાય છે ત્યારે એ કાઈ સ બિંદુએ કાઈ સમયે સ્થાન ધરાવે છે. મને ૐ ગણી સ પરિધ ઉપર આવે એટલે કે મસ ત્રિજ્યા લઈ એક વર્તુળ દારા હવે ધારી લે કે સુર્યના નવા ભ્રમણમાંનું ચલિત થયેલું કેંદ્ર હ્ર છે. સમરૂ તથા ત અને જીસ રેખાએ દારા.
જો L૩મસ = Lમત્ર, મસ/બ અને ફ =મસ રહેતા સહુંમેશાં રૂમ જેટલી રહે, તે નવા ભ્રમણુમાગ કે જેના ઉપર સ બિંદુ ધારેલું હતું તે માર્ગ નક્કી થઈ જશે અને એમ વર્ષ દરમ્યાન ગમે તે સમયનું સુનું સ્થાન એની ઉપર ધારી શકાશે.
હાલ તો આ બધું નિરર્થક સાબિત થયું છે, પરંતુ હાલ પણ આ અવલેાકનના અભ્યાસ પછી આ વૈજ્ઞાનિકા "કેટલા ઊંડાણમાં ગયા હતા એ અનુભવતાં એમના માટે અનહદ માન થયા વિના રહેતું નથી. *
*બહારનુતના ત્રીસ્ફુટસિદ્ધાન્તના આધારે
૩. ૪૯૫, જેઠાભાઈની પોળ, ખાડિયા, અમદાવાદ-૩૮૦ ૦૦૧
For Private and Personal Use Only
