________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
એકબર-નવેમ્બર ૮૫ [પથિક-રજતજયંતી એક ગળાકારમાં ફરતું નથી, એને માર્ગ છેડે અનિશ્ચિત હોય છે. વળી એ એના કેંદ્રથી ચલિ પણ થતા હોય છે, જેને પથ eccentreic હોય છે. આકૃતિ માં બતાવ્યા પ્રમાણે જે આ વર્ષ દઈ પ્રહ અને કેંદ્ર બનાવી ૩ વર્તુળમાં ફરે છે, તે બીજા વર્ષે ને કેંદ્ર બનાવી વાવમાં ફરે છે, જ્યારે ત્રીજા વર્ષે ને કેંદ્ર બનાવી વર્ઝનમાં ફરે છે, ગ્રહના લાંબા ભ્રમણમાર્ગને ધ્યાનમાં લઈએ તે આ ફેરફાર બહુ મોટા ન ગણાય, છતાં આ પ્રક્રિયા આપણું વૈજ્ઞાનિકોના ધ્યાનમાં હતી અને લગભગ ૧૭ મા સૈકા સુધી (જાન કેલર સુધી) આ માન્યતા સાચી ગણાતી હતી.
આ પૂર્વભૂમિકામાં પણ વિજ્ઞાનિકોએ તારવું કે પૃથવાને કેદમાં રાખી બધા હે સૂર્ય-ચંદ્ર સહિત, નીચેના નિયમને ધોરણે ભ્રમણ કરે છે. આ નિયમ દ્વારા એમનું માનવું હતું કે ભવિષ્યના કઈ પણ ચોક્કસ કઈ સમયે સૂર્ય ચંદ્ર કે કોઈ ગ્રહનું અવકાશમાં ચકકસ સ્થાન જ શકાય (જો કે હાલ આ તદ્દન ખેટું સાબિત થયું છે). બોટ સાબિત થયું છે..
. બધા ગ્રહ અસમાન કંવાળી વર્તુળાકાર બ્રમણકક્ષામાં, કોઈ એક નિશ્ચિત વક સરેરાશ ગતિએ, રાશિઓની ગતિની જ દિશામાં, પિતાને ભ્રમમાર્ગમાંના પૃથ્વીથી એકદમ દૂરના બિંદુએથી નજીકના બિંદુ તરફ ઘૂમે છે.”
આ ઉપરના ઉપનિયમ આ પ્રમાણે છે: , આ અસમ કે દ્રવાળા ભ્રમણમાગ મૂળ માર્ગ એટલે જ હેય છે.
૨. જ્યારે ગ્રડ મૂળ માર્ગથી અસમ કંદવાળા વર્તુળાકાર માર્ગમાં જાય છે ત્યારે મૂળ માર્ગ કે જેના કૅમાં પૃથ્વી આવેલી છે તેનાથી એનાં કેંદ્ર અને વર્તુળ ચલિત થાય છે.
૩. પૃથ્વીથી નવા માર્ગના કેંદ્રનું અંતર નવા ઉપવર્તુળની ત્રિજ્યાના ફેરફર જેટલું હોય છે,
સીધા શબ્દોમાં કહીએ તે આ ગ્રહ પૃથ્વીથી સમકક્ષ અંતરે પૃથ્વીની પ્રદક્ષિણા કરે છે અને જે એના ભ્રમણમાર્ગમાં ફેરફાર નજરે પડે છે એનું કારણ નવા ભ્રમણમાર્ગનું કેંદ્ર પૃથ્વીથી ખસેલું છે તે છે.
આ અવકનને બે રીતે સમજાવી શકાય. એક તો ચલિત કેંદ્રની દષ્ટિએ અને બીજું જમણકક્ષાના પરિઘના અંતરમાં થયેલા ફેરફારની દૃષ્ટિએ
પહેલી રીત સમજવા નીચેની આકૃતિ , ૩ સમજીએ :
s
નY
/
આકૃતિ 3
? પૃથ્વીનું સ્થાન એટલે ભ્રમણ કરતા ગ્રહનું કે ગણવું. ગામને સુર્યને ભ્રમણમાર્ગ ગણુ. અને ઘને અનુક્રમે સૂર્યની પૃથિવીથી ગુરુતમ તથા લધુતમ સ્થિતિઓ ગણવી (ફક્ત સાધારણ તફાવત સાથે, જે આકૃતિમાં ધ્યાનમાં સીધો નથી.) સૂર્ય એના મૂળ માર્ગથી જેટલો ચલિત થાય તે ફેરફારને ધ્યાનમાં લઈ, નવી સુધારેલી ત્રિજ્યા રૂમ લઈ અને બીજો માર્ગ બનાવો, જેનું નામ અશ્વસ
For Private and Personal Use Only
