________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
રાષ્ટ્રવિકાસમાં અવરોધક તત્ત્વા
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આચાર્યા શ્રીમતી અરવ`દાબહેન મ. મહેતા
ભારતીય જનતાનાં હંસક તથા હિંસક આંદલનાના અને અસ`ખ્ય શહીદોની શહાદતના પરિણામે ભારતભૂમિ ગુલામીની જ જીરામાંથી મુક્ત થઈ. ૧૫ મી ઑગસ્ટ, ૧૯૪૭ના રોજ આપણેા દેશ આઝાદ થયા, આપણે સ્વતંત્ર થયાં, ભારતીય જનતા મુક્તિના શ્વાસ લેવા લાગી, પશુ...
આ સ્વતંત્રતતા કેવી, કોની ? પ્રત્યેક દેશવાસી ઉન્નત મનુષ્ય તરીકે મુક્ત રૂપે જીવી શકે એવી અપેક્ષા આ સ્વતંત્રતા~~~આ!ઝાદી પાસેથી રાખવામાં આવે એ સાવ સ્વાભાવિક છે. જો કાઈ પણું દેશવાસી પેાતાના અંગત સ્વાર્થ માટે, હિત માટે વિચાર કરે ને એ મુજબ જ વતે તેમજ પાતાનાં અન્ય દેશવાસીઓના હિતની દરકાર ન કરે તે એ સ્વત ંત્રતાની મર્યાદાનું ઉલ્લંઘન કરે છે એમ પણુ એક્કસ કહી શકાય, એટલે કે સમગ્ર દેશવાસીઓનું કલ્યાણ થાય, આખા દેશને—રાષ્ટ્રના સમુચિત વિકાસ થાય એવું વાતાવરણ તૈયાર કરવાનું કામ સ્વતંત્ર દેશમાં જ થઈ શકે ને ? એનું જ નામ આઝાદી સ્વતંત્રતા યા મુક્તિ. આવી તક આપણને ૧૯૪૭ માં સાંપડી.
સ્વતંત્રતાના અતી ચર્ચા કરતાં મને એક ઘટના યાદ આવે છે. સ્વતંત્ર દેશની એક મહિલાએ આઝાદીના અર્થ પોતાની વ્રુદ્ધિ-મતિ પ્રમાણે કર્યું : કોઈ પણ જાતની રાફટોક વિના મન ફાવે તેમ કરવાનું, એક દિવસ એ પાતાના ઘેરથી બહાર નીકળી, બજારમાં ખરીદી કરવા માટે શહેરના રાજમાની પગથી પર એ ચાલતી જતી હતી. ચાલતાં અચાનક એ અટકી ગઈ : પગથી પર ઊભી રહીને એ રાજમાગ પર પસાર થતાં ખટારા મોટર સાઇકલ રિકશાએ જેવાં અનેક ઝડપી ગતિશીલ વાહને ની વણથ ભી વણજાર જોતી જ રહી. અચાનક એના મનમાં વિચાર આવ્યો કે જો આ બધાંય વાહન અને એ ચલાવનાર, એમાં બેસનાર લેડા રસ્તા વચ્ચે જ પસાર થતાં હાય તા મારે જ શું કામ આ પગથી પર ચાલવું જોઈએ ? હું પણુ એક સ્વતંત્ર વ્યક્તિ છું, જ્યાં મન થાય ત્યાં ચાલી શકું, ખસ, મનમાં તરંગ આવવાની જ વાર હતી. તરત જ પગથી છેડીને સડકની વચ્ચે એ ચાલવા લાગી. ચારે બાજુથી વાહનેાની દોડધામમાં એ અટવાઈ ગઈ. પેાતાની જાતને બચાવવાની ઘણીયે મથામણુ પછી આખરે એ એક સાઇકલ-સવાર સાથે અથડાઈ પડી. બિયારા સાઇકલ-સવાર હાંફળા ફાંફળા થઈ ગયા. એ પેાતે પણ પડી ગયેલા, પણ એને બહુ વાગ્યું નહેતું, એણે પહેલાં પેલી મહિલાને બેઠી કરી, હાથ ઝાલી પગથી તરફ દારી ગયા. અચાનક ભટકાઈને પડી જવાથી એને થાડુ વાગેલું, પણ એ તેા ખૂમાબૂમ કરી ઊઠી, બિયારા સાઇકલ-સવારને કેટલીય ગાળા સંભળાવી દીધી : “જુએ તા ખરા ! જાણે એના બાપને રસ્તા હોય એમ સાઇકલ ચલાવે છે! આંખા પર ડાબલા જેવાં માટાં ચશ્માં ચડાવ્યાં છે, પશુ આંધળા જ લાગે છે! રસ્તા પર ચાલતું માસ એને દેખાતું જ નથી...” પેલા સાઇકલસવાર આ બધું સાંભળી રહ્યો હતા. આખરે એણે પૂછ્યું : પશુ, માજી ! તમે પગથી પર ચાલવાને બદલે સડકની વચ્ચે વચ્ચે શું કામ ચાલતાં હતાં? આટલાં બધાં વાહનોની ભીડમાં તમે અટવાઈ જાએ, એમાં શી નવાઈ ?' આટલું સાંભળતાં વેંત એ ફરી છંછેડાઈ ઊઠી: “કેમ ? હું શું કામ પગથી પર ચાલું ? તું કાણુ છે મને એવું કહેનારા ? હું સ્વતંત્ર દેશની નાગરિક છું. મન ફાવે ત્યાં ચાલું એમાં તારું શું જાય છે? ” “ભાજી ! તમારી વાત તે। સાચી કે તમે સ્વતંત્ર છે, નાગરિક છે, પશુ આપણી સ્વત ત્રતાનીયે એક મર્યાદા હાય ને ?”
આમ આ ધટના સ્વતંત્રતાના વાસ્તવિક અથ સમજાવી જાય છે. આઝાદીની આવી મનેાવૃત્તિના શિકાર આજે આપણા દેશમાં ઘણુાંય લાક થઈ પડેલાં છે તે? આપણા દેશના બધારણમાં અપાયેલ
For Private and Personal Use Only
