________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
રાષ્ટ્રવિકાસમાં અવરોધક તત્ત્વ
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આચાર્યા શ્રીમતી અવિદ્યાબહેન મ. મહેતા
ભારતીય જનતાનાં અહિંસક તથા હિંસક આંદોલનૈના અને અસખ્ય શહીદોની શહાદતના પરિણામે ભારતભૂમિ ગુલામીની જ જીરામાંથી મુક્ત થઈ. ૧૫ મી ઑગસ્ટ, ૧૯૪૭ના રાજ આપણા દેશ આઝાદ થયા, આપણે સ્વતંત્ર થયાં, ભારતીય જનતા મુક્તિનેા શ્વાસ લેવા લાગી, પણ...
',
આ સ્વતંત્રતતા ધ્રુવી, 1ની ? પ્રત્યેક દેશવાસી ઉન્નત મનુષ્ય તરીકે મુક્ત રૂપે છઠ્ઠી શકે એવી અપેક્ષા આ સ્વતંત્રતા—આઝાદી પાસેથી રાખવામાં આવે એ સાવ સ્વાભાવિક છે. જે કાઈ પ્રશુ દેશવાસી પેાતાના અંગત સ્વાર્થ માટે, હિત માટે વિચાર કરે ને એ મુજબ જ વર્તે તેમજ પેાતાનાં અન્ય દેશવાસીઓના હિતની દરકાર ન કરે તા એ સ્વતંત્રતાની મર્યાદાનું ઉલ્લંધન કરે છે એમ પશુ ચાક્કસ કહી શકાય, એટલે કે સમગ્ર દેશવાશીઓનું કલ્યાણ થાય, ભાખા દેશને—રાષ્ટ્રના સમુચિત વિકાસ થાય એવું વાતાવરણુ તૈયાર કરવાનું કામ સ્વત ંત્ર દેશમાં જ થઇ શકે ને ? એનું જ નામ આઝાદી સ્વતંત્રતા યા મુક્તિ, આવી તક આપણુને ૧૯૪૭ માં સાંપડી.
સ્વતંત્રતાના અતી ચર્ચા કરતાં મને એક ઘટના યાદ આવે છે, સ્વત ંત્ર દેશની એક મહિલાએ આઝાદીના અર્થ પાતાની બુદ્ધિમતિ પ્રમાણે કર્યું : કાઈ પશુ જાતની રાકટોક વિના મન ફાર્મે તેમ કરવાનું. એક દિવસ એ પેાતાના ઘેરથી બહાર નીકળા, ખજારમાં ખરીદી કરવા માટે શહેરના રાજમાની પગથી પર એ ચાલતી જતી હતી, ચાલતાં અચાનક એ અટકી ગઈ : પગથી પર ઊભી રહીને એ રાજમાગ પર પસાર થતાં ખટારા મેટ) સાઇકલ રિકશાએ જેવાં અનેક ઝડપી ગતિશીલ વાહનાની વણથંભી વણાર જોતી જ રહી, અચાનક એના મનમાં વિચાર આવ્યો કે જો આ બધાંય વાહન અને એ ચલાવનાર, એમાં બેસનાર લેાકા રસ્તા વચ્ચે જ પસાર થતાં હાય ! મારે જ શું કામ આ પગથી પર ચાલવું જોઈએ ? હું પણ એક સ્ત્રતંત્ર વ્યક્તિ છું, જ્યાં મન થાય ત્યાં ચાલી શકું. ખસ, મનમાં તરંગ આવવાની જ વાર હતી. તરત જ પગથી છેડીને સડકની વચ્ચે એ ચાલવા લાગી. ચારે બાજુથી વાહનાનો દોડધામમાં એ અટવાઈ ગઈ. પેાતાની જાતને બચાવવાની ધણીયે મથામણુ પછી આખરે એ એક સાઈકલ-સવાર સાથે અથડાઈ પડી, બિયારા સાઇકલ-સવાર હાંફળા ફાંફળા થઈ ગયે.. એ પેાતે પણ પડી ગયેલા, પણ એને હુ વાગ્યું નહેતું. એણે પહેલાં પેલી મહિલાને ભેઠી કરી, હાથ ઝાલી પગથી તરફ દારી ગયેા. અચાનક ભટકાઈને પડી જવાથી એને થાડું વાગેલું, પશુ એ તે ખૂમાબૂમ કરી ઊઠી, બિચારા સાઇલ-સવારને કેટલીય ગાળા સ ંભળાવી દીધી : ‘‘જુએ તા ખરા ! જાણે એના બાપના રસ્તા હોય એમ સાઇકલ ચલાવે છે! આંખા પર ડાબલા જેવાં મેટાં ચશ્માં ચડાવ્યાં છે, પણ આંધળા જ લાગે છે! રસ્તા પર ચાલતું માશુસ એને દેખાતું જ નથી...” પેલા સાઇકલ-સવાર આ બધું સાંભળી રહ્યો હતા. આખરે એણે પૂછ્યું: “પણુ, માજી ! તમે પગથી પર ચાલવાને બદલે સડકની વચ્ચે વચ્ચે શું કામ ચાલતાં હતાં ? આટલાં બધાં વાહને)ની ભીડમાં તમે અટવાઈ જુએ એમાં શી નવાઈ ?' આટલું સાંભળતાં વેંત એ ફરી છ ંછેડાઈ શકી “કેમ? હું શું કામ પગથી પર ચાલું ! તું કાણુ છે મને એવું કહેનારા? હું સ્વતંત્ર દેશની નાગરિક છું. મન કવિ ત્યાં ચાલું એમાં તારું શું · જાય છે? ” ભાજી ! તમારી વાત તે! સાચી કે તમે સ્વતંત્ર છે, નાગરિક છે, પણ આપણી સ્વતંત્રતાનીચે એક મર્યાદા હામ ને ?”
આમ આ ધટના સ્વતંત્રતાને વાસ્તવિક અથ સમજાવી જાય છે. આઝાદીની આવી મનેવૃત્તિના શિકાર જે આપણા દેશમાં ઘણાંય લાક થઈ પડેલાં છે ને? આપણા દેશના ખેંધારણમાં અપાયેલ
For Private and Personal Use Only
