________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૭૨]
ઍકટોબર-નવેમ્બર ૨૫ [પથિક-રજતજયંતી એક છે કે એને કાઢવાનો પ્રયત્ન પણ સરકારી કાયદા દ્વારા પાર પાડી શકતું નથી. દરેક વર્ગ સમાજને એક ભાગ છે તેનાથી વિવિધતામાં એકતા જણાય છે. દરેકનું સ્થાન ભારતીય ફિલસૂફી પ્રમાણે કર્મથી નક્કી થયેલું છે. એમની મેક્ષની માન્યતા ધર્મના સિદ્ધાંતને આભારી છે. સમગ્ર ધર્મ નિયમ ફરજ ગુણ વ્યવથા કાયદા અને જીવનના આદર્શોમાં સમાયેલ છે.
ખોરાક માટેના નિયમ વધુ કડક હતા. ખોરાક માણસના ગુણ-સારા કે બેટા ઉપર આધાર રાખે છે, ઉપરાંત માણસનાં સ્વાસધ્ધ ચારિત્ર્ય સ્વભાવ વગેરે ઉપર પણ અસર કરે છે. “અન્ન તેવો ઓડકાર' તેથી ખેરાકને મુખ્ય ત્રણ વિભાગમાં વહેંચી દેવામાં આવે છે. સાત્ત્વિક ખોરાક બુદ્ધિને વિકસાવે છે, રાજસ ધી અને “રેસ્ટલેસ' કરે છે, તામસ માણસને આળસુ અને મંદ કરે છે, ' લગ્ન પિતાની જ્ઞાતિમાં હોય તે જ ધાર્મિક-પવિત્ર, એને જ કાયદાને લાભ મળે. શ્રીમંત હોય કે ગમે તે પ્રકારની આર્થિક સ્થિતિ હોય કે ગમે તે ધર્મ પાળનાર હૈય, પણ એને માટે લગ્નના બંધન તે ખરાં જ, રૂઢિચુસ્ત એ પણ પિતાની જ્ઞાતિ બહાર લગ્ન કરવાની મનાઈ કરવા છતાં પણ નિષેધ ગણકાર્યા વગર આંતરજ્ઞાતીય લગ્ન થતાં જાય છે.
આપણી સંસ્કૃતિ બાંધછોડમાં માનનારી છે તેથી પોતાના વ્યવસાય માટે પરદેશ ગયાં હોય કે ભણવા ગયાં હોય અને ત્યાં સ્થિર થયાં હોય તે પણ, બંને સંસ્કૃતિમાં ખેંચાણ માનસિક રીતે થતું હેય તે પણ પોતાની ભારતીય સંસ્કૃતિને ભૂલતાં નથી કે મૂકતાં નથી. ભારતીય જ્યાં જાય ત્યાં પિતાનાં ભાષા ખોરાક ધમ લગ્ન પિશાક વગેરેને ભૂલતાં નથી. કામ પર જાય ત્યારે કામને અનુકુળ વસ્ત્ર પહેરે, પરંતુ ઘેર આવે ત્યારે એ વસ્ત્રોને તિલાંજલિ આપીને પિતાને (સ્વદેશી) પિશાક પહેરે ત્યારે એને મનથી હા થા. ક્યારેક એવું બનતું હૈય છે કે પિતાને ભારતીય પોશાક ઘરમાં ના પહેર, પણ લગ્ન પ્રસંગે, કેટલીક મિજમાનીએ કે સમારંભમાં હાજરી આપતી વખતે અચૂક પિતાના અલંકાર અને પિતાને દેશી પોશાક પહેરવાનો આગ્રહ રાખે. ઘરમાં પિતાની ભાષાને ઉપયોગ વાતચીતમાં કરતાં હોય છે. પોતાનાં બાળકને દેશની લિપિ ન આવડી હેય તે એમને માટે હવે ભજન કીર્તન વગેરે રોમન લિપિમાં છપાય છે. પિતે નવા મકાનમાં કે ફ્લેટમાં રહેવા જાય, નવી નોકરી કે નો વ્યવસાય શરૂ કરવાનું હોય કે જન્મદિવસ ઊજવવાને હોય તે પણ પિતાની સંસ્કૃતિની રૂઢિગત-પરંપરાગત પ્રણાલીને જ અનુસરે છે. એ વખતે જરૂરી ધાર્મિક વિધિ કરવામાં આવે છે. ઘરના એક ખૂણામાં આરસ સુખડ કે હાથીદાંતની દેવની મૂર્તિઓ-કૃષ્ણ શિવ સરસ્વતી ગણેશ વગેરેની મતિઓ મૂકવામાં આવે છે. રોજ સવારે ત્યાં ધૂપસળી કરવામાં આવે છે. જ્યાં હિંદુઓની સંખ્યા વધારે હોય ત્યાં મંદિર પણ બંધાવે છે. એ રીતે પોતાના ધર્મનું સ્મરણ કરે છે. આ ઉપરાંત રોજિંદા જીવનનું મહત્ત્વ એ રઈ. ભારતીય રસોઈ ઘણે સમય માગી લે છે તે પણ પોતાના રોજિંદા વ્યવસાય સાથે ભારતીય સ્ત્રીઓ પિતાના સ્વાદ અને શાખ પ્રમાણે ભારતીય વાનગીઓને સ્વાદ માણે છે. જુદા જુદા પ્રસંગની મિજબાનીઓ, લગ્નપ્રસંગ, રાષ્ટ્રિય તહેવાર કે માત્ર સંમેલનમાં તે ભારતીય વાનગીઓ ખાસ પીરસવામાં આવે છે.
લગ્ન-સંસ્કારનું મહત્વ જીવનમાં ઘણું છે. પરદેશમાં રહેવા છતાં પણ પિતાની પુત્રવધૂ અમુક સંસ્કારવાળી અથત ભારતીય સંસ્કારવાળી હવાને આગ્રહ રખાય છે. પિતાની પુત્રીને પાશ્ચાત્ય ઢબે કેળવી હોય તોપણ પુત્રવધૂ તે ભારતીય સંસ્કારવાળી જ જોઈએ, અર્થાત્ સંયુક્ત કુટુંબને અપનાવે તેવી, ઘર અને રસોડું સંભાળે તેવી હેવી જોઈએ.
For Private and Personal Use Only
