________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૪]
કોબર-નવેમ્બરુ૮૫ [પથિક-જતજયંતી અંક આજે ૧૯૮૫ માં અસાઈત સભા દ્વારા આપણને ત્રણ નાટયકૃતિ મળે છે. શ્રી ચીનુ મોદી-કૃત “જાલકા તે ભવાઈવેશ પર જ આધારિત છે. ગુજરાતની આ વર્ષની શ્રેષ્ઠ અને ધ્યાનપાત્ર ત્રણ (જ) નાટયકૃતિ તે જાલકા' “પીળું ગુલાબ' અને ધુમ્મસ ઓગળે છે મળી રહે છે એને યશ અસાઈતના નામ સાથે સંકળાયેલી સભાને જાય છે.
સરાષ્ટ્રનું ગુજરાતી નાટક કયાંસુધી રહે છે એ વિશે કશી નુકતેચીની કરવાની જરૂર રહી છે ? આજે ગુજરાતનાં મહાનગરે કરતાં નાનાં નગરનાં કે ગામડાંનાં લેક સુખી છે. વર્ષે એકાદ વાર પણ એમને નાટક જોવા મળે છે. અરે, રામલીલા તે અવારનવાર મળી રહે, પરંતુ શહેરમાં ગુજરાતી નાટક હવે ધીમે ધીમે ટી.વી.માં પુરાવા લાગ્યું છે. આવતી કાલનું ગુજરાતી નાટક ટી વી.ના પારણમાં જ ખૂલતું હૈય, સ્પોન્સર્ડની નીતિની બાટલીથી આવતું હોય તો નવાઈ નહિ, હમણાં યુ.ને એ સંશોધન કર્યું છે કે એકવીસમી સદીમાં આ પૃથ્વી પર એક પણ વૃક્ષ નહિ હેય. ગુજરાતમાં ગુજરાતી નાટક વિશેનું સંશોધન કરવાની જરૂર જ નથી રહેતી, કારણ કે એનું ભાવિ પણ સ્વયંસ્પષ્ટ જ છે. પદ્યવાર્તા પ્રબંધ આખ્યાન જેવા સમૃદ્ધ પ્રકાર પણ વૃદ્ધિ થાય તે મૃત્યુ પામે તે નાટક તે વળી શું છે? ગુજરાતમાં નાટકકાર તે ગરીબ કહેવાય. ગરીબીમાં સડેલા વૃદ્ધની પેઢીને ટકાવવા સમાજ કદી ઉત્સાહી બને છે?
એમ કહેવાય છે કે સંસ્કૃત સાહિત્ય અને ભાષાને તલાવાહિત અભ્યાસ કરવો હોય તે જર્મનીની લાઈબ્રેરી ઠીક ઠીક ઉપકારક ને મદદકર્તા બની રહે. રવિશંકરની સિતાર પરથા શ્રેષ્ઠ ત જો માણવી હેય તે અમેરિકા જવું પડે, ભવિષ્યમાં ગુજરાતી નાટક માણવું હશે કે એના તત્કાલીન રૂપને અભ્યાસ કરવો હશે તે મુંબઈ જવું પડશે. મુંબઈમાં એક ગુજરાતી નાટક પત્તાની જેડ' ત્રીસ ત્રીસ વર્ષથી એકધારું ચાલે છે. આટલા આંચકાથી નથી ધરાયા? તે સાંભળો, એમાં દાદાનું પાત્ર ભજવતા શ્રી જગદીશ શાહ ત્રણ ત્રણ દાયકાથી એ જ પાત્ર સફળતાથી ભજવી રહેલ છે. મુંબઈમાં ગુજરાતી નાટક ગિનીસ બુકમાં ઉમેદવારી નોંધાવવાની પાત્રતા સજજ કરી રહેલ છે તે ગુજરાતીમાં ગુજરાતી નાટક ? “ગુજરાતી નાટક રૂપાંતરિયાં હોય છે એવો આક્ષેપ છે. મુંબઈમાં હમણાં હમણાં સરિતા દ્વારા અભિનીત “સરિતા દામોદર પરાંજપે શહેરને ઘેલું કરી રહ્યું છે. કહેનારા કહે છે કે મૂળ મરાઠી કરતાં પણ આ રૂપાંતર વધારે સફળ છે.
- આપણે ગુજરાતી જરા વધારે સુગાળવાં બની ગયાં છીએ. નાટકમાં દ્વિઅર્થી સંવાદ ન ચલાવ્યા, પરંતુ સિનેમામાં દ્વિઅથી અભિનય કે સંવાદ આવ્યા તે કંઈ ન બેલ્યાં ! અશ્લીલ નાટક ન હોવાં જોઈએ, ન ચાલવાં જોઈએ, એ મંજુર, પરંતુ અનુદિત કૃતિઓની પણ ટીકા કર્યા કરવી એ કેવું? રંગ છે મુંબઈના રંગમંચને કે રૂપાંતર કે અનુવાદ ગમે તે ભોગે—રીતે એણે ગુજરાતી નાટકને ટકાવી રાખ્યું. બાળક ન હોય કે વિકલાંગ હોય તે દત્તક પણ લઈ શકાય, દત્તક બાળક કદાચ વિકલાંગને જિવાડી પણ જાય.
એવો અભિપ્રાય આપવામાં આવે તે એ સમુચિત લેખાશે કે ગુજરાતના ગુજરાતીએ નહિ, પરંતુ આજે મુંબઈના ગુજરાતીએ ગુજરાતી નાટકને ટકાવી રાખ્યું છે. ગુજરાત એ રીતે એનું ઋણી
રહેશે.
છે. આર્ટસ કોલેજ, સંખેડા-૩૯૧ ૧૪૫
For Private and Personal Use Only
