________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
રાષ્ટ્રવીર છેલભાઈ
ક, જયશ્રીબહેન કમલેશ ઠાકર
* રાષ્ટ્રવીર છેલભાઈની છ—મી જન્મ-યંતી પ્રસંગે-વંદના * તા. ૧૬-૧૦-૧૮૮૯).
સૌરાષ્ટ્રને સિંહ “સૌરાષ્ટ્રને શિવાજી' “શુ-સંત' જેવાં અનેક પ્રજાકીય બિરુદો દ્વારા સોરાષ્ટ્રના લોકકવિઓના કઠે અને કલમે બિરદાવાયેલા, સૌરાષ્ટ્રની ખમીરવંતી નારી શક્તિએ જેમના વીરતત્વની ચકલે ને ચૌટે રાસડા લીધા તે અરધી સદીના ઈતિહાસ-પુરુષ અમર વીર છેલભાઈની શૌર્યકથાઓ ગુજરાતભરમાં અને ઠેઠ રાજસ્થાન સુધી ગુંજે છે.
સૌરાષ્ટ્રને બબ્બે ત્રણ ત્રણ દસકાઓથી ધમરોળતા બહારવટિયાઓની તકાયેલી બંદૂક સામે એકલવીર છેલભાઈએ ઢાલ બની, ઊભા રહીને જનતાની પ્રતારણાઓને અંત અ. લોકકવિઓની વાણી ગહેકવા લાગી. લોકોક્તિ પ્રચલિત બની કે સૌરાષ્ટ્રમાં સિંહ એક જ, તે છેલભાઈ, બાકી બીજ સરકસના કવિસમ્રાટ ન્હાનાલાલે તે આ વીર જવાનના શૌર્ય પર વારી જઈને કહ્યું : “અઢારસો સત્તાવન પછી તે જાણે વીરત્વ મરી પરવાયું છે, ક્ષત્રિયત્વ હણાઈ ચૂક્યું છે, પણ હજુય એક અપવાદ છે અને તે છેલભાઈ.'
પિતાની હયાતી દરમ્યાન જ વીર છેલભાઈ “અનુકૃતિઓના વિર(LEGENDARY HERO) બની ગયા હતા. છેલભાઈની અનેક કીર્તિકથાઓ અને કથાઓ – કવિ કાલને ચોપડા મઢાતાં ગયાં છે.
રાષ્ટ્રવીર છેલભાઈ વિશે એમની હયાતી દરમ્યાન જ એટલું બધું વિપુલ રીતે લખાયું છે કે અચંબામાં પડી જવાય. કઈ પણ ઇતિહાસ-પુરુષ માટે એની હયાતીમાં જ આટલું બધું ભાગ્યે જ લખાયું હશે અને અત્યાર સુધીમાં તે થોકબંધ લખાતું ચાલ્યું છે. આજે પણ આ અદ્યતન યુગમાં પણ વીર છેલભાઈ વિશે કલમે સડસડાટ ચાલતી રહી છે.
વીર છેલભાઈના સમયના સૈારાષ્ટ્રમાં અવ્યવસ્થિત અસ્તવ્યસ્ત અને અસલામતીઓ વચ્ચે ભીંસાતું અને રહે સાતું જનજીવત હતું. બહારવટિયા લુટારા, અસામાજિક તત્તે ગામે ગામને સતત ધમળતા રહે, ઊભા મોલ બાળી નાખે, ઊભા પાક લણી લે, તાડની જેમ બહારવટિયાઓનાં ધાડાં ને ધાડાં ખાબકે, ધાડ લુંટ ખૂન બળાકાર અને પારાવાર પાશવી જુલમો હેઠળ જનતા સબડે, આ પરે સમયે જનતાના તારણહાર તરીકે વીર છેલભાઈએ અતિહાસિક ક્તવ્ય બજાવ્યું હતું.
ભડ છેલભાઈએ અનેક કાળઝાળ બહારવટિયાઓને સામી છાતીએ પડકારી, જીવ-સટોસટનાં ધીંગાણાં ખેલી, ઉઘાડા યુદ્ધમાં પડકારીને પરાસ્ત કર્યા, હણ્ય અને ઉદ્ધાર્યા. વીર છેલભાઈએ એમની જવલંત કારકિર્દીમાં એકાવન જેટલી ખૂંખાર બહારવટિયા-ટોળકીને પરાસ્ત કરી હતી.
વીર છેલભાઈને બહારવટિયાઓને મારવામાં જ માત્ર રસ ન હતું, એમને બહારવટિયાઓને નહિ, પરંતુ બહારવટાંને ખતમ કરવાં હતાં, બહારવટિયાઓને ઉદ્ધારવા હતા, દાનવમાંથી માનવ, શેતાનમાંથી ઈન્સાન બનાવવા હતા. આ કામગીરી કઠણ અને દુષ્કર હતી. શરણે કરી, અભય આપી, સન્માર્ગે ચડાવી એમણે સમાજમાં બહારવટિયાઓને આત્મસાત્ કરી લીધા હતા. અદ્યતન યુગમાં જયપ્રકાશ નારાયણ દ્વારા પોલીસને માથાનો દુખાવે બનેલા ચંબલના ડાકુઓને ગુનામાંથી માફી બક્ષીને ઇન્સાન બનાવવાના નિષ્ફળ પ્રયત્ન વિશે આપણે જાણીએ છીએ. આ પ્રયોગ સરકારને મળે અને ખતરનાક બન્યો અને ડાકુઓની વણઝાર વધતી ચાલી, અને પ્રશ્ન હલ ન થયો,
પરંતુ છેલભાઈના સમયમાં જ્યારે સમાજપરિવર્તન અંગે અને એને લગતા પ્રયોગ અંગે વિચારવાની ભૂમિકા જ સમાજ પાસે ન હતી ત્યારે આજથી પાણી રાદી પહેલાં, સંપૂર્ણ અંધકાર-યુગમાં
For Private and Personal Use Only
