________________
મહામંત્રની કેદત્તરતા ] તેઓની ઉપદેશકશક્તિ અમેઘ બને છે.
મંત્રમાં કેવળ અક્ષરની કાર્યસાધક શક્તિ હોય છે, એટલું જ નહિ તેમાં બીજી શક્તિઓ પણ કામ કરે છે અને તે છે મંત્રના જકની શક્તિ, મંત્રના વાચ્ય પદાર્થોની શક્તિ, મંત્રાજકના હૃદયની ભાવના તથા મંત્રસાધકના આત્મામાં રહેલે મંત્રશક્તિ ઉપરના ભાવ, અખંડ વિશ્વાસ, નિશ્ચળ શ્રદ્ધા, વગેરે વગેરે. તાત્પર્ય એ છે કે-મંત્ર કેવળ અક્ષર કે પદસ્વરૂપ જ નથી, પણ પદ, પદાર્થ, પદના ચેજક તથા પદના પ્રયજકની ભાવના અને શક્તિઓના
એકંદર સરવાળારૂપ છે. મંત્રની શક્તિ એ ચારને અનુરૂપ હિોય છે. જે મંત્રને જક કિલષ્ટ પરિણામી હોય તે મંત્ર મારક બને છે અને અસંકિલષ્ટપરિણમી-નિર્મળ બુદ્ધિવાળે હોય તો તેને જેલે મંત્ર તારક બને છે.
લૌકિક મંત્રશક્તિને પ્રયોગ મુખ્યત્વે આકર્ષણ, વશીકરણ, ઉચ્ચાટન, વિશ્લેષણ, સ્તંભન, સંમેહન આદિ લૌકિક કાર્યો માટે જ થાય છે. કેઈ વ્યક્તિને પિતા તરફ ખેંચવા, કેઈને વશ કરવા, કોઈ પ્રતિપક્ષીને ઉડાડવા, કોઈ દુશ્મનનો નાશ કરવા, કોઈને ખંભિત કરવા કે કોઈને મોહિત કરવા માટે લૌકિક મંત્રશક્તિનો ઉપગ હોય છે અને તે મંત્રની સફળતાને આધાર મંત્રનો પ્રયોગ કરનાર સાધકની સાધનાશક્તિ વગેરે ઉપર રહે છે. કેઈ પ્રાગ કરનાર સાચે ન હોય પણ ધૂર્ત હોય, તો મંત્ર નિષ્ફળ જાય છે. સાધક સત્ય હોય પણ મંત્ર અશુદ્ધ હોય, અથવા મંત્ર શુદ્ધ હોય પણ તેનું ઉચ્ચારણ અશુદ્ધ હોય, અથવા
