________________
...પ્રાથિન
[ ૭
શ્રદ્ધાથી આત્માને ભ્રષ્ટ કરનાર મેટામાં મોટા શત્રુ કાઈ હાય, તે તે વિષયાસક્તિ છે.
વિષયાસક્તિના કારણે, અધિકમાં અધિક સત્ય એવા સ્વપ્રત્યક્ષ પ્રમાણથી સિદ્ધ, આત્માના અસ્તિત્વ માટે અનેક પ્રકારની ભ્રાન્તિ ફેલાવનાર વિચાર। આ દુનિયામાં હંમેશને માટે હયાતિ ધરાવી શકે છે : તેમાં સૌથી નિકૃષ્ટ કાટિના વિચારો આત્માના અસ્તિત્વના સર્વથા ઈન્કાર કરનાર નાસ્તિક-મત–વાદિઓના છે. એ વિચારાને ધારણ કરનારા અને પ્રચારનારા આત્માએ શાસ્ત્રોમાં પાપિશ્ચમાં પાપિ તરીકેની ખ્યાતિને પામેલા છે : કારણ કે–આત્માની ઉન્નતિ કરનારી સર્વ પ્રકારની સત્પ્રવૃત્તિઓના તેએ હંમેશાં કટ્ટરમાં કટ્ટર વિરેાધી રહે છે.
એક આત્માના અસ્તિત્વનેા ઇન્કાર કર્યા પછી, કાઈ પણ સત્પ્રવૃત્તિને સત્પ્રવૃત્તિ માનવાની રહેતી જ નથી. બીજા શબ્દોમાં યથેચ્છ વિષયેાપભાગની આડે આવનાર સઘળી પ્રવૃત્તિએ તેએ માટે વિઘ્નરૂપ અને વિરેધ કરવા લાયક બને છે અને માત્ર સુખપૂર્વક વિષયે પભાગ થઈ શકે તેટલી જ પ્રવૃત્તિએ તેને કર્તવ્યસ્વરૂપ ભાસે છે. એ કારણે નાસ્તિક–મત–વાદના આશ્રય, એ નિર્ભીક્ષણે જગમાં પાપના પ્રચાર કરવાનું એક મહાનમાં મહાન હથિયાર છે. અતિશય પાપી આત્માએ પેાતાનાં તે પાપેાને ઢાંકવા માટે એ હથિયારના આશ્રય કરે છે.
કેટલાક એવા પણ આત્માએ હાય છે, કે જેએ પાપના રસીયા `હાતા નથી કિન્તુ સ્વભાવથીજ પાપને ધિક્કારનારા હેાય છે. એ આત્મા પણ કેટલીક વખત નાસ્તિકમતના શિકાર બની જતા જોવાય છે. એનું કારણ એક એ પણ કલ્પી શકાય છે કે-આત્માનું અસ્તિત્વ એ સૂર્યના અસ્તિત્વથી પણ અધિક સત્ય અને સર્વને પ્રત્યક્ષ હાવા છતાં, એ પ્રત્યક્ષ અન્દ્રિયક પ્રત્યક્ષ નથી કિન્તુ અતીન્દ્રિય અર્થાત્ માનસિક પ્રત્યક્ષ છે, અને માનસિક પ્રત્યક્ષ એ ઘેાડી પણ વિચારણા માગે છે. ઐન્દ્રિયક પ્રત્યક્ષ ગ્રહણ કરવું એ જેટલું સુલભ છે, તેટલું સુલભ અનેન્દ્રિયક પ્રત્યક્ષનું હાઈ શકતું નથી. અને એ જ કારણે કેટલાકા
