________________
યતિધર્મ-વિશિંકા,
આ પ્રમાણે ધર્મને ક્ષમાદિ ચારે પ્રકારને પક્ષીની ઉપમાને અનુસરવાવાળા યતિવર્યોએ વિભાગશઃ જણાવ્યા બાદ હવે તપનું સ્વરૂપ ધર્મોપકરણને વિષે અત્યંત લેભને ત્યાગ કરીને પ્રતિપાદન કરે છે.
અર્થાત સંતેષ ધારણ કરીને વસ્તુનું અગ્રહણ
તે અકિંચન નામનો ધર્મ કહેલ છે. ગાથા ૧૩. આ લોક અને પરલોકના ફળની અપેક્ષા રાખ્યા વગર અણુ અણસાદિ બારે પ્રકારના
મનમાં વર્તતા બ્રહ્મચર્યના વિશુદ્ધ વિષયના વિવિધ અનુષ્ઠાને છે, કે જેનું સેવન કરવાથી વિચારોમાં જે મૈથુનસંજ્ઞાના વિજય વડે. શુદ્ધ નિજર ફલ ઉપન્ન થાય છે અને તે અને પાંચ પ્રકારની પરિચારણ (કાય-સ્પશહિ તપ ધર્મ જાણવા લાયક છે. ગાથા ૯ પાંચ પ્રકારે અબ્રહ્મનું સેવન કરવું તે)ના
ત્યાગથી જે બ્રહ્મ થાય છે તેનેજ શાસ્ત્રકારોએ પ્રાણાતિપાત પાંચ આશ્રવ દ્વારને નિધિ, અતિ વિશદ્ધ બ્રહ્મચર્ય ધર્મ કહેલ છે. પાંચ ઇન્દ્રિય, ચાર કષાય અને મન, વચન- કાય, સ્પર્શ, રૂપ, શબ્દ તથા મનથી કાયા એ ત્રણ દંડને નિગ્રહ એ સત્તર પ્રકારનો
અહીં મૈથુન વિષયમાં પાંચ પ્રકારના પ્રવિચાર સંયમ પ્રેક્ષાદિ ગ કરણું અર્થાત પ્રતિલેખનાદિ દશવિધ-ચક્રવાલ સમાચારીપૂર્વક સેવન
છે. આ પાંચ પ્રકારના પ્રવિચારમાં પરાધિન કરવું તે સર્વ સંયમ ધર્મ જાણો. ગાથા ૧૦.
પડેલા આત્માને રાગથી મિથુનને સંબંધ
મહોદયે કરીને થાય છે, તે સર્વને શાસ્ત્રકારે ગુરૂ ભગવતે અને સૂત્રાર્થ રહસ્ય પૂર્વક રતિફલ કહે છે. એના અભાવમાં અર્થાત આ પિતાના શાસ્ત્ર સિદ્ધાન્તથી અનુજ્ઞિત હાય, પાંચ પ્રકારના પ્રવિચારના અભાવમાં પણ અનુહિતકર, પ્રમાણપત અને બીજાને પીડા કરનાર ન હોય એવું પ્રિયકર જે બોલવું તેને જ
ત્તર વિમાનાવસિયેને બ્રહ્મચર્ય ધર્મનું સેવન નિશ્ચયથી સત્ય ધમ જાણ અર્થાત આવો થતું જ નથી, કારણ કે બ્રહ્મચર્યના પાલનમાં સત્ય ધર્મ યતિવર્યોને હોય છે. ગાથા ૧૧. માનસિક ત્રાપાર નથી અને મનોવૃત્તિના અઢિ.
તીય કારણ ભૂત વિશુદ્ધ આશયને અભાવ છે. આલોચનાદિ દશ પ્રકારના પુનીત જલથી બ્રહ્મચર્યને ધારણ કરનાર તીર્થકર ભગવોએ પાપરૂપી પંકને વિધિપૂર્વક શોધવું તે દ્રવ્ય સર્વ અનુષ્ઠાને માં શ્રેષપણે બ્રહ્મચર્યને વર્ણવેલું શોચ છે, કે જે દ્રવ્ય શાચથી યુક્ત હોય તે છે, અને તેથી તે બ્રહ્મચર્ય વિષયક ક્ષપશમ શિચ યતિજનોને પ્રશંસનીય છે. સંવરની સર્વ અને માનસિક વ્યાપાર=મનવૃત્તિ તેમાં= બ્રહ્મ કરણીઓને દ્રવ્ય શાચ અને નિજ રાની કરણીને ચર્યમાં હોય છે. ઉપર કહ્યા પ્રમાણે અતિ ભાવ શાચ પણ એક સ્થળે જણાવેલ છે. ગાથા ૧૨. વિશુદ્ધ આશય યુક્ત જે કેઈ નિશ્ચય કરીને
મનને નિરોધ કરે છે તેને પણ શાસ્ત્રમાં પરપક્ષીઓ જેમ પિતાના જીવન નિર્વાહ માર્થથી યથાર્થ બ્રહ્મ કહેલું છે. જુઓ ગાથા. માટે મેળવીને સંતોષ પામે છે તેવી રીતે ૧૪-૧૫–૧૬-૧૭-૧૮.
