Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtrano arka saMkalanaH zobhanAbena kAmadAra
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtrano arka saMkalanaH zobhanAbena kAmadAra parama pUjaya gurumAtA amitAbAi svAmIne bhAvabharI vaMdaNA me 2015 prakAzakaH nImAbena kAmadAra mUlya : sadupayoga A pustakanI azAtanA na thAya tenI kALajI levI
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA zrutanI saravANI. bhagavAna mahAvIranI vANIno aNamola khajAno eTale uttarAdhyayana sUtra. emAM sarva Agamono nicoDa che. AdhyAtmikadArzanika tema ja naitika jIvanano triveNI saMgama thayo che. A AgamamAM jIva-ajIva, karmavAda, Sadravya, navatattva vagere badhA ja viSayone AvarI levAmAM AvyAM che. temAM mAtra dharmakathAnuyogano ja nahIM paraMtu cAre anuyogano viniyoga jovA maLe che. maulika rUpe A Agama gaNadhara racita che. ane paraMparAthI devardhigaNi kSamAzramaNanA samaye sUtrarUpe saMkalita thayela che. Adhunika anusaMdhAna kartA vidvAnonuM mAnavuM che ke vartamAnamAM je uttarAdhyayana sUtra upalabdha che te koI eka vyaktinI vizeSa racanA nathI paraMtu aneka sthavira munionI racanAnuM saMkalanA che. adhyayanonI zreSThatA ane pradhAnatAnA kAraNe A sUtra seMkaDo varSothI prabhu mahAvIranI aMtima dezanA tarIke mAnavAmAM Ave che. A mULa Agama upara samaye samaye niryukti, bhASya, cUrNa, ane aneka TIkAo lakhAI che. tema ja judI judI bhASAomAM anuvAda paNa thayAM che. Aje vartamAnamAM bhArata sarakAre paNa A sUtrane nezanala Trejhara (rASTrIya dharohara) tarIke jAhera karela che. suzra sevAbhAvI zrAvikA zobhanAbahene janasevA karatAM karatAM zrutasevA AdarI. jenAgamonuM vAMcana-maMthana karI navanIta meLavavAnuM bhagIratha bIDuM jhaDapyuM. prathama temaNe 'samayasArano sAra" tyArabAda "saMkSipta naMdIsUtra" jevA pustako lakhyAM che. kharekhara temanI vyutabhakti sarAhanIya che. A pustakamAM temaNe badalAtA samayanA pravAhamAM tatkAlIna ane vartamAna paristhitine anurUpa saraLatApUrvaka ane sahelAIthI samajI zakAya evI rIte
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttarAdhyayana sUtranI 2000 gAthAonuM eTale ke 36 adhyayanonuM sArAMza saMkSiptamAM khUba ja suMdara rIte gujarAtI bhASAmAM Akalana karyuM che. dareka adhyayananA vicAra motI laI eka pustaka rUpe mALA racI teo bALa sulabha zrotAjano ane vAcakajanone upahAra rUpe A pustaka arpaNa karI rahyAM che. dharmanuM mULa vinaya che. vinaya guNathI zubha AraMbha thayela A pustakajIvaajIva sRSTi sudhI vistRti pAme che. A pustaka tattvasabhara to che ja temaja zobhanAbahene rAjAthI laI raiyatanI vAto AbehUba varNavI che. vaLI maulika kRtinA suMdara dRSTAMto laI A pustakane rocaka banAvI kuzaLatAthI chatrIsa adhyayanonI gUMthaNI karI che. viSaya-vastunI dRSTithI paNa temaNe keTalAMka adhyayana dharmakathAtmaka rIte, keTalAMka upadezAtmaka rIte, keTalAMka AcArAtmaka to keTalAMka sidhdhAMtika rUpe ane keTalAMka praznottara rUpe mUkI dareka adhyayananI kunehapUrvaka chaNAvaTa karI che. thoDAmAM, ghaNuM badhuM jANavAnI jijJAsA dharAvatA vAcakavarga mATe A pustaka kharekhara upayogI thaze. -DaoN. ratanabena khImajI chADavA. muMbaI
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtrano arka zrI uttarAdhyayana sUtra bhAga 1
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama adhyayana vinaya zruta je sAMsArika saMyogothI mukta thayelA che, je aNagAra arthAt gRhatyAgI che tathA nirdoSa bhikSAthI jIvana nirvAha karanAra che, tenA vinaya dharmanuM huM kramapUrvaka nirUpaNa karuM chuM. saMyogaH AsaktimUlaka saMbaMdha. tenA be prakAra cheH 1) bAhaya saMyoga - parivAra, ghara, dhana, dhAnya Adi 2) AtyaMtara saMyoga - viSayavAsanA, kaSAya, kAma, moha, mamatva tathA bauddhika pUrvagraha vi. vinayaka namratA, AcAra, anuzAsana vi. vizALa ahiMvinaya zabdaprayoga vinIta ane avinItanA lakSaNaH je gurujanonI AjJA ane nirdeza anusAra kArya kare che, gurujanonI pAse rahI temanI sevA kare che ane tenA iMgita tathA AkArane sArI rIte jANavAmAM kuzaLa hoya che te 'vinIta' kahevAya che. je gurujanonI AjJA ane nirdeza anusAra kArya karatA nathI. gurujanonI pAse rahIne temanI sevA zuzruSA karatA nathI, temanI icchAthI viruddha AcaraNa kare tathA je aNasamaju hoya arthAt iMgita ane AkAranA bodhathI athavA tattvabodhathI rahita hoya te 'avinIta' kahevAya che. AjJA ane nirdezaH eka apekSAthI banne zabdo samAna artha dharAvatA gaNavAmAM Ave che. bIjI apekSAe 'AjJA'no artha Agama saMmata Adeza hoya. che ane nirdezano artha utsarga ane apavAda rUpa sUcana hoya che. trIjI apekSAe
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjJAno artha guruvacana ane nirdezano artha ziSya dvArA teno svIkAra. AjJA AdezarUpa hoya che, nirdeza sUcanarUpa hoya che. bannenuM pAlana karavuM e vinItanuM lakSaNa che. iMgita eTale zarIra ane hAtha, paga, mastaka, AMkha vi. aMgo vaDe hAvabhAva ke izArA dvArA bolyA vinA ja potAnA manobhAvane pragaTa karavA. AkAra eTale izArA karyA vinA mAtra mukhanA (caherAnA) hAvabhAvathI ja potAnA manobhAvane pragaTa karavA. vinayavAne daza guNa keLavavA joieH 1) gurujanonI samakSa haMmezA prazAMta rahe 2) vAcALa na bane 3) nirarthaka vAta choDIne sArthaka padane zIkhe 4) zikSA Ape tyAre krodha na kare 5) kSamA dhAraNa kare 6) kSudrajanonI sAthe saMparka, hAsya, krIDA na kare 7) duSTa kArya kare nahiM 8) svAdhyAya kALamAM svAdhyAya karyA pachI dhyAna kare 9) mitabhASI bane 10) doSa sevana karyu hoya to chupAvyA vagara svIkArI le. vinItano vANI vivekaH vinIta ziSya gurune pUchyA vinA kAMi paNa bole nahiM. pUchavAthI asatya na bole. krodha AvI jAya to kSamAthI niSphaLa karI de. gurunI gamatI-aNagamatI dareka zikSAnA svIkAra kare. AtmadamananI prareNAH potAnA AtmAne damavo joie kAraNake AtmA ja dudamya che. ahIM AtmA zabda indriyo ane mananA arthamAM nirUpita thayo che arthAt manojJa-amanojJa viSayomAM rAga ane dveSane vazIbhUta thai, unmArga gAmI banelI indriyo ane mananuM svayaM vivekarUpI aMkuza dvArA upazamana karavuM, damana karavuM, nigraha karavo. kaSAya rUpa AtmAno paNa nigraha karavo. AcArya-guru pratyeno vivekaH 1) mana, vacana ane kAyAthI AcAryanI sAme pratikULa AcaraNa karavuM nahiM 2) temanI bAjumAM lagolaga besavuM nahi 3) gurunI AgaLa, pAchaLa aDIne ke pITha ke vAMso daine besavuM nahiM 4) zayyA para beThA beThA ja temano Adeza svIkAravo nahiM pa) paga lAMbA karIne besavuM nahiM 6) prazna 2
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUchavAnA samaye gurunI najIka AvI, hAtha joDIne prazna pUchavo, vi. vinIta ziSya pratye gurunuM kartavya AcAryo mATe zAstromAM cAra prakAranI pratipati darzAvavAmAM AvI che - 1) udyata, tatpara thaine premapUrvaka ziSyane sUtrapATha grahaNa karAvavo 2) arthane prayatnapUrvaka saMbhaLAvavo 3) je sUtra mATe je upadhAna tapAdi hoya te batAvavA 4) zAstrone adhUrA rAkhyA vinA tenI saMpUrNa vAcanA ApavI. bhASA doSapariharaNaH bhikSue asatyano parihAra karavo. nizcayAtmaka bhASA na bolavI. hAsya, saMzaya Adi bhASAnA doSone TALIne bolavuM ane mAyA (kapaTa)no sarvathA parityAga karavo. ekalI strInI sAthe vAto karavAno niSedhaH kArakhAnAmAM, be gharanI vacce, rAjamArgamAM, ekalo sAdhu ekalI strI sAthe Ubho na rahe, vAtacIta na kare. vinIta ziSyanuM kartavya AcArya ke guru mArA para mRdu athavA kaThora zabdothI je anuzAsana kare che, te mArA lAbha mATe ja che, evo vicAra karI prayatnapUrvaka temanAM zikSAvacano zraddhAbhAvathI svIkAre. jema kheDUta varSAkALamAM bIjaropaNa kare to tene yogya samaye anAjano pAka maLe che tema yogya kALamAM bhikSA, pratilekhana, pratikramaNa Adi kriyAo karavAthI sAdhakane svAdhyAya, dhyAna Adino samaya maLI zake che. bhikSAgrahaNa ane AhAra karavAnI vidhiH bhikSue bhikSA levA lAinamAM UbhA na rahevuM. teNe sAdhu jIvananI maryAdA anusAra gaveSaNA karIne gRhastha ApelA AhArano svIkAra karIne yogya samayamAM ja AvazyakatA anusAra parimita bhojanA karavuM. jo gRhasthane ghera pahelethI ja bhikSuo UbhA hoya to tenAthI ati dUra athavA ati najIka UbhA na rahevuM. vaLI bhikSu ane dAtAnI dRSTithI dUra ekAMtamAM ekalA UbhA rahevuM. UbhelA bhikSuone oLaMgIne gharamAM na javuM. 3
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMyamI sAdhue prANI ane bIja AdithI rahita, uparathI DhAMkela ane divAla AdithI gherAyelA makAna ke upAzrayamAM potAnA sahadharmI sAdhuonI sAthe jamIna para na verAya ema vivekapUrvaka ane sAvadhAnIpUrvaka AhAra karavo. AhAra karatI vakhate munie khAdya padArthonA saMbaMdhamAM prazaMsAyukta pApanI anumodaka bhASA bolavI nahi. vinIta ziSya AcArya mahArAjane krodhita na kare ane temano doSadarzI na bane. potAnA koipaNa ayogya vyavahArathI AcAryane aprasanna thayelA jANIne vinIta ziSye prasannatA upajAve tevA vacanothI temane prasanna karavA ane hAtha joDIne zAMta karavA. saMyama dharmamAM mAnya je koi vyavahAra, AcaraNa AcAryo dvArA AcaravAmAM Ave che, te vyavahArane AcaraNamAM mUktA muni kyAMya paNa niMdAne pAtra thatA nathI. vinIta ziSya guru vaDe Adeza ke nirdeza maLe ke tarata ja te kAryomAM pravRtti kare che. ane gurunA Adeza anusAra kAryone sArI rIte pUrNa kare che. tenI kIrti jagatamAM phelAi jAya che. tenA AcaraNothI prasanna thayelA guru tene mokSanA prayojanabhUta vipula zrutajJAnano lAbha prApta karAve che. gurunI prasannatAthI vipula zAstrajJAna meLavanAra ziSyanA badhA saMzayo dUra thai jAya che, te kAryakSamatAthI yukta bane che. te tapa samAcArI ane samAdhithI saMpanna bane che. Ama paMca mahAvratonuM pAlana karIne mahAna dyutimAna thai jAya che. deva, gAMdharvo ane manuSyothI pUjita te vinayI ziSya malapaMkathI nirbhita dehano tyAga karIne te ja janmamAM zAzvata siddha thAya che, athavA alpa karmarajavALo RddhisaMpanna deva thAya che. Ama vinaya eTale viziSTa nIti. nIti e dharmano pAyo che. vinayano 4
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha ahiM arpaNatA che. jaina darzananA siddhAMta mujaba paramAtmA pratyenI arpaNatA e bhakti; jayAre guru ke AcArya taraphanI arpaNatA te dharma ke kartavya che. prIti, AjJApAlana ane vicakSaNatA A traNeya guNo arpaNatAmAM hovA joie. arpaNatAthI ja ahaMkArano nAza thAya che. ahaMkAranA nAza vinA Atmazodhana zakya nathI. AtmazodhananA mArga vinA parama sukha ke zAMtino rasAsvAda mANI zakAto nathI. (prathama adhyayana saMpUrNa) 5
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIjuM adhyayana pariSaha pariSaha ane tenA prakAraH pariSahonuM svarUpa guru pAsethI sAMbhaLIne, tenuM yathArtha svarUpa jANIne sAdhake pariSaho para vijaya meLavavo joie. pariSaha vijayano artha che ke saMyamajIvanamAM kaSTo AvavA chatAM saMkalezamaya pariNAmo na thAya, bhUkha, tarasa vagerenI vedanAono samyagajJAnapUrvaka sahana karI saMyamabhAvomAM sthira thAya. je sAdhaka pariSaha Ave tyAre gabharAto nathI temaja mananI Adato ane suvidhAono zikAra banato nathI paraMtu pariSahone duH kha ke kaSTa mAnyA vinA teno jJAtA dRSTA banIne svecchAe svIkAre che te pariSaha vijayI bane che. pariSaha bAra prakAranA cheH 1) kSudhA pariSaha 2) pipAsA pariSaha 3) zIta pariSaha 4) uSNa pariSaha 5) DAMsa macchara pariSaha 6) acela pariSaha 7) arati pariSaha 8) strI pariSaha 9) caryA pariSaha 10) niSadyA pariSaha 11) zayyA pariSaha 12) Akroza pariSaha 13) vadha pariSaha 14) yAcanA pariSaha 15) alAbha pariSaha 16) roga pariSaha 17) tRNa sparza pariSaha 18) jaLa (maLa) pariSaha 19) satkAra puraskAra pariSaha 20) prajJA pariSaha 21) ajJAna pariSaha 22) darzana pariSaha. 1) kSudhA pariSahaH zarIra bhUkhathI pIDita thai jAya to paNa sAmarthya saMpanna tapasvI muni phaLa Adine toDe nahiM, bIjA pAse toDAve nahi. pote bhojana rAMdhe nahiM, bIjA pAse raMdhAve nahiM. ghaNA samayathI bhUkha sahana karavAne kAraNe zarIra durbaLa thai jAya to paNa AhAra pANInI maryAdA jANanAra munie prasanna citte saMyamamArgamAM vicaraNa karavuM. 2) pipAsA pariSahaH saMyamI muni tarasathI pIDAto hoya, mukha atyaMta sUkAtu G
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoya to paNa jarA ya dIna thayA vinA pariSaha ne prasannatAthI sahana karavo. 3) zIta pariSahara zItakALa ThaMDInuM kaSTa Ave to munie evuM vicAravuM nahiM ke ThaMDInA nivAraNa mATe mArI pAse makAna Adi koi sAdhana nathI, dhAbaLo paNa nathI to huM agninuM sevana karI lauM. 4) uSNa pariSahara unALAnA sUryanA paritApathI parezAna thAya to paNa munie vyAkuLa thavuM nahiM. sarvasnAna ke dezasnAna karavuM nahiM tema ja vIMjhaNAthI havA nAkhavI nahiM. 5) DAMsa macchara pariSahaH mAMsa ane lohI pInAra jaMtu ke prANIone muni mAre nahiM, tene trAsa pahoMcADe nahiM, pratikArakare nahi paraMtu samabhAvapUrvaka sahana kare. 6) acalapariSahaH vibhinna ane viziSTa paristhitine kAraNe muni kyAreka alpa ane jIrNa vastravALo thai jAya che to kyAreka navIna ane manojJa vastrayukta thai jAya che. A banne prasaMga saMyama dharma mATe hitakArI che, ema samajIne zramaNe dInatA ke harSanA bhAva dharavA nahiM. 7) arati pariSaha eka gAmathI bIje gAma vicaratAM niSparigrahI, pApothI nivRtta AtmarakSakaaNagArane saMyama pratye arati utpanna thAya to arati bhAvane sadA dUra karatA rahevuM ane saMyama dharmarUpI udyAnamAM sthira banI upazama bhAvomAM ramaNa karavuM. 8) strI pariSahaH A lokamAM je strIo che te puruSo mATe AsaktinuM kAraNa che. je sAdhake A tattvane yathArtha rUpe jANI jIvanamAM utArI lIdhuM tenuM sAdhupaNuM saphaLa bane che. 9) caryA pariSaha vihAranA kaSTone sahana karI te saMbaMdhI pariSahone jItIne munie saMyama pAlanane yogya gAma, nagara, nigama athavA rAjadhAnI vagere mAM haMmezA ekattva bhAvanAmAM ramaNa karatAM vicaraNa karavuM.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ AhArAdi koi paNa padArthomAM ke gRhasthomAM mamatva buddhi karyA vagara anAsakta paNe rAga dveSa rahita thai vicaravuM. 10) niSadyApariSaha niSadyAnA be artha che- upAzraya ane besavuM. rAgadveSa rahita ekAkI muni smazAnamAM, nirjana gharamAM ke vRkSanI nIce kyAMya paNa jagyA maLe tyAM zAMta citte sthira Asane bese. manuSya deva ke tiryaMca saMbaMdhI upasarga AvI paDe to tene samabhAvathI ane daDha manobaLathI sahana karavo paraMtu aniSTanI AzaMkAthI bhayabhIta thaine tyAMthI UThIne anya sthAna para cAlyA javuM nahiM. 11) zayyA pariSaha munie strI-pazu Adi rahita ekAMta upAzraya maLatAM anukULa ke pratikULa hoya to paNa harSa ke viSAda na karavo. ArtaraudradhyAna rahita thaine, jIvonI hiMsA na thAya e rIte vAraMvAra paDakhuM badalyA vagara zayana karavuM. 12) Akroza pariSaha jo koi vyakti bhikSune gALa Ape athavA kharAba vacana kahIne apamAna kare to tenA pratye krodha na kare kAraNake krodha karanAra ajJAnInA jevo ja thai jAya che mATe prasanna citte Akroza sahana kare. 13) vadhu pariSaha koi mAre ke pITe to tenA pratye bhikSue krodha bhAva pragaTa na karavo. saMyamI ane indriya vijayI evA zramaNane koi prANothI rahita kare to paNa teNe ema ja ciMtana karavuM ke AtmAno nAza to thato ja nathI. huM to amara chuM. dehano ja vinAza thaze. Ama kSamArUpa sAdhudharmamAM ja sthira rahevuM. 14) yAcanA pariSaha gocarI mATe gRhasthanA gharamAM Avela sAdhuno hAtha sahaja rIte laMbAto nathI. te ghaNuM kaThina kAma che. AnA karatAM to gRhasthavAsa ja zreSTha che, ema bhikSue vicAravuM nahiM. 15) alAbha pariSadaH gRhastho mATe taiyAra thayelA bhojanamAMthI AhAranI gaveSaNA karatAM AhAra na maLe to prajJAvAna muni kheda na kare. Aje bhikSA maLI nathI paraMtu kAle maLI jaze ema vicAravAthI alAbha pariSaha satAvato nathI. 16) roga pariSahaH zarIramAM vedanA utpanna karanAra roga thayela jANI
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ prajJAvAna muni prasannatApUrvaka AtmabhAvamAM ramaNatA kare, AdhyAtma bhAva prApta kare. je sAdhaka cikitsA kare nahiM, karAve nahiM ke anumodana paNa kare nahiM ane samAdhimAM rahe te sAcA sAdhaka che. 17) tRNasparza pariSahaH nirvastra rahenAra ke alpa vastravALA ane rukSa AhAra karanAra saMyamapAlaka sAdhune zarIramAM vedanA thatI hovA chatAM maryAdA uparAMta vastrano svIkAra karatA nathI. 18) jaLa-maLa pariSahaH grISma RtumAM parasevAnI bhInAthathI ke melathI zarIra lipta thai jAya athavA atyaMta garamI paDavAthI zarIramAM baLatarA thAya to paNa zreSTha cAritra dharmane pAmelo, karmakSayano icchuka muni jIvananI aMtima kSaNa sudhI zarIra para melane dhAraNa kare. tene samabhAvathI sahana kare. 19) satkAra puraskAra pariSahaH rAjA vagere zAsanakartAo temaja zrImaMto abhivAdana kare tathA sAmA AvI sanmAna karI, bhojana-nivAsa AdinuM nimaMtraNa Ape to paNa prajJAvAna muni mAna-krodha Adi kaSAyone vaza thAya nahiM. koinuM nimaMtraNa maLe to paNa ajJAta gharothI bhikSA prApta kare, rasalolupa thAya nahiM ane anAsakta bhAva rAkhe. temaja aMtarAya karmanA saMyoge A badhI suvidhAo na maLe to paNa kheda kare nahiM. 20) prajJA pariSahaH meM pUrvakALamAM ajJAnarUpI phaLa ApanArA karmo karyA che, jethI koi viSayamAM kAMi pUchavAmAM Ave to javAba ApI zakato nathI. paraMtu have pachI saMyama, tapa ane jJAnamAM puruSArtha karavAthI jJAnaphaLa ApanArA karmo pragaTa thaze; ema karmanA udaya ane kSayopazamanAM pariNAmone jANI muni kheda na kare. 21) ajJAna pariSahaH huM maithuna vagere sAMsArika sukhothI vyartha ja virakta thayo. indriya ane mananA viSayono nirarthaka ja tyAga karyo kAraNake dharma kalyANakArI che ke pApakArI e huM pratyakSa joi zakyo nathI. G
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ huM AyaMbila Adi upadhAna karUM chuM. sAdhunI paDimAonuM pAlana karUM chuM. A rIte utkRSTa sAdhanA karavA chatAM mArUM chadmasthapaNuM dUra thayuM nathI; e rIte munie vicAravuM nahiM. 22) darzana pariSaha paraloka nathI, tapasvInI Rddhi paNa nathI, pUrvakALamAM tIrthakara thayA hatA, vartamAnamAM paNa che ane bhaviSyamAM paNa thaze, ema kahevAya che te badhuM khoTuM che. huM dharmanA nAme chetarAi gayo chuM, ema muni e vicAravuM nahiM. kAzyapa gotrIya bhagavAna mahAvIra svAmI e A badhA pariSahonuM prarUpaNa karyuM che. tene jANIne munie sarva pariSaha upara vijaya prApta karavo. je sAdhaka sAdhanAnI A kasoTImAMthI pAra utarI jAya che te ja sAdhaka Atma kalyANa karI zake che. (bIjuM adhyayana saMpUrNa) 10
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ trIjuM adhyayana caturaMgIya A saMsAramAM prANI mAtra mATe A cAra aMgo prApta thavA durlabha che - 1) manuSyatva 2) saddharmanuM zravaNa 3) zraddhA 4) saMyamamAM parAkrama atyaMta upakAraka ane muktinA kAraNa hovAthI A parama aMga che, mukti meLavavAmAM mukhya bhAga bhajavanAra che. jIvanuM saMsAra paribhramaNaH saMsAramAM bhramaNa karatA dareka saMsArI jIve aneka prakAranA karmo karI judI judI jAtiomAM utpanna thai, samagra vizvamAM janmamaraNa karyA che. potAnA karmo anusAra jIva kyAreka devalokamAM, kyAreka narakamAM ane kyAreka Asura-nikAyamAM janma le che. kyAreka kSatriya to kyAreka cAMDAla ane varNasaMkara thAya che to kyAreka kIDI, pataMgiyA, kuMthavA vi. thAya che. jema kSatriya loko cirakALa sudhI samagra aizvarya ane sukha sAdhanono upabhoga karavA chatAM tRpta thatAM nathI arthAt nirvedabhAvane viraktibhAvane prApta karatA nathI tema karmothI malina ane duHkhI jIva anAdi kALathI Avarta svarUpa yonicakramAM bhramaNa karavA chatAM saMsAra dazAthI nirveda pAmatA nathI arthAt janmamaraNanA cakrathI mukta thavAnI icchA karatA nathI. karmanA saMgathI ati mUDha, duH khita ane atyaMta vedanAthI yukta prANI, manuSyettara yonimAM janma lai, pharI pharI duH khI thatA rahe che. kALakrama anusAra kramazaH karmono kSaya thavAthI jIvone zuddhi prApta thAya che ane tenA phaLa svarUpe manuSya bhava prApta thAya che. 11
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmazravaNaH manuSya zarIrane prApta karavA chatAM satyadharmanuM zravaNa durlabha che. dharmanA zravaNathI jIva tapa, kSamA, sahiSNutA ane ahiMsAno svIkAra kare che. dharma zravaNa mithyA timiranuM vinAzaka, zraddhArUpI jayotinuM prakAzaka, tattvaatattvano bheda darzAvanAra, amRtapAna samAna ane ekAMta hitakAraka che. kadAca dharma zravaNa prApta thai jAya to paNa temAM zraddhA thavI parama durlabha che. saMsAra sAgara pAra karavA mATe dharma pratyenI zraddhA naukA samAna che. mithyAtvarUpI aMdhakArane dUra karavA mATe sUrya samAna che. saMyamamAM puruSArthaH dharmazravaNa temaja zraddhAyukta hovA chatAM paNa moTA bhAganI vyaktio cAritra mohanIya karmanA udayathI saMyamamAM puruSArtha karI zakatI nathI. cAritra pAlanamAM potAnI zakti vAparavI te ja mahattvapUrNa aMtima durlabha aMga che. te karmarUpa vAdaLAone haTAvavAmAM pavana samAna, karmamaLane dhovA mATe jaLa samAna, bhoga bhujaMganA viSanAM nivAraNa mATe maMtra samAna che. cAritryamAM tapa ane saMyama baMnneno samAveza che ane te mokSa prApti mATe kalpavRkSa samAna che. caturaMga prAptinuM vartamAna phaLaH cAre ya aMgane prApta karanAra prazasta tapasvI navA karmonA Agamanane rokIne saMvRtta bane che tathA junA karmonI nirjarA kare che. caturaMga prApti pachI saraLatA ane sahajatAthI paripUrNa thavAthI AtmAnI zuddhi thAya che. dharmamAM sthiratA meLavyA bAda ghIthI siMcAyelA agninI jema tapa, tyAga ane cAritrathI parama tejasvitAne meLavI le che. te A zarIra choDIne devagati ke mokSane prApta kare che. caturaMga prAptinuM bhAvi phaLaH aneka prakAranA AcAronA pAlanathI uttarottara RddhisaMpanna deva bane che. teo atizaya ujajavala pratibhAvALA ane daidipyamAna zarIravALA hoya che. te svargamAMthI cyavana thavAnuM nathI ema mAnatA hoya che arthAt asaMkhya varSonuM AyuSya prApta kare che. divya sukhone pAmelA te devo vaikriya zarIra dhAraNa karavA samartha hoya che. pahelA devalokathI bAramA devaloka sudhI seMkaDo pUrva varSa sudhI rahe che. tyAM AyuSya 12
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNa thatAM tyAMthI cyavIne manuSya yonimAM utpanna thAya che. ane uttamottama daza prakAranI sAmagrIthI yukta thAya che. 1) khetara, khullI jamIna 2) ghara, dukAna 3) sonA-cAMdI 4) pazuo ane nokaro A cAra prakAranA sukhanAM sAdhano temane prApta thAya che. 1) saMpanna kuLamAM janma 2) sanmitrothI yukta 3) parivAra saMpanna 4) ucca gotrIya 5) suMdara varNavALA 6) nirogI 7) mahAprAjJa 8) guNa saMpanna 9) yazasvI 10) baLavAna - A daza guNothI yukta hoya che. jIvana paryaMta anupama mAnavIya bhogo bhogavIne paNa teo pUrva bhavamAM vizuddha dharmAcaraNa vALA hovAne kAraNe kevaLI prajJapta dharmanA bodhane prApta kare te puNyazALI jIvo pUrvokta cAra aMgone durlabha jANI saMyama dharmano svIkAra kare che. tyAra bAda tapazcaryAthI samagra karmono kSaya karI zAzvata siddha thAya che. (trIjuM adhyayana saMpUrNa) 13
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ cothuM adhyayana asaMskRta jIvana asaMskRta che arthAt tUTyA pachI saMdhAya tevuM nathI. mATe pramAda karavo nahiM. vRddhAvasthA pachI koi zaraNabhUta thatuM nathI. hiMsA karanAra ane pApathI nivRtti nahiM lenAra pramAdI jIvo mRtyu samaye konA zaraNe jaze? je manuSyo ajJAnavaza pApa karmo karIne dhananuM upArjana kare che ane dhanane amRtatulya samajIne grahaNa kare che, saMgraha kare che, strI putra vagere baMdhanomAM phasAyela, verabhAvanI sAMkaLamAM jakaDAyela naraka gatimAM jAya che. khAtara pADatAM chIDuM pADavAnI jagyAeja pakaDAi jatAM pApI cora potAnA duSkarmothI duHkha pAme che, tema dareka jIva potAnA karelA kRtyonuM phaLa A lokamAM temaja paralokamAM jarUra bhogave che kAraNake karelA karmo bhogavyA vinA chUTako ja nathI. saMsArI jIva potAnA baMdhujano mATe je sAmuhika karma kare che, te karmanA phaLa bhogavavAmAM bhAi bhAMDu bhAga paDAvatA nathI. dhananI azaraNatAH pramAdI jIva A lokakeparalokamAM dhana vaDe rakSaNa pAmato nathI. aMdhArAmAM dIvo bujhAi gayA pachI ajavALAmAM joyelo mArga najaramAM Avato nathI, tevI ja rIte pramAdI vyakti anaMta mohane kAraNe jJAnadIpa bujhAi gayo hovAthI mokSamArgane jANavA chatAM paNa dekhato nathI. apramatta jIvananI preraNAH prajJAsaMpanna sAdhaka pramAdarUpI mohanidrAmAM sUtelAo vacce paNa pratikSaNa jAgrata rahe che arthAt Asakta puruSonI vacce nirAsakta che. jarA paNa pramAda karato nathI kAraNake kALano prahAra acUka che ane zarIra durbaLa che tethI bhAraMDa pakSInI mAphaka apramatta thaine sAvadhAnI pUrvaka saMyamanuM pAlana karavuM. doSo AvavAnI saMbhAvanA hoya tyAM sAdhaka sAvadha thai pagalA bhare ane saMyamamAM jarA paNa doSa ke pramAda hoya to tene baMdhana mAnI tenuM nivAraNa kare, tenAthI bacIne rahe. jayAM sudhI A zarIrathI saMyama guNono lAbha thato rahe tyAM 14
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ sudhI tenuM AhArAdi vaDe rakSaNa kare, poSaNa kare. paNa jayAre A zarIrathI saMyama guNonuM pAlana na thAya tyAre karma maLano nAza karanAra AjIvana anazana svIkAre. jema potAnI svachaMdatAne kAbUmAM lai tAlIma pAmelo ane kavacadhArI ghoDo yuddhamAM vijaya meLave che tema saMyamI sAdhaka paNa svacchaMdatA para niyaMtraNa karI, karoDa pUrva varSa sudhI saMyamanuM pAlana apramattapaNe kare che, tethI zIghra mokSa prApta kare che. aMtima vaye dharma karavAnI bhramaNAH pAchalI umare dharma karIzuM evI rIte vicAranAra vyakti pahelAM paNa nahiM ane pachI paNa dharma prApta karI zakatI nathI. sAmAnya manuSya AyuSya zithila thatAM, mRtyu kALa najIka AvatAM, zarIra chUTavAnA samaye dharmAcaraNa vinA atyaMta duHkhI thAya che. mRtyu samaye tatkALa dharmano viveka pAmavo zakya nathI mATe lokanuM svarUpa samyagurUpe jANIne samajIne maharSi pramAda rahita thaine saMyamamAM vicaraNa kare. kaSTa sahiSNutA mohane niraMtara jItIne saMyamamArgamAM vicaratAM munine aneka prakAranA kaSTo Ave che. sAdhu te kaSTomAM manathI paNa koi pratye dveSa na kare ane samabhAvamAM sthira rahe. kaSAya viveka kAmabhoganA tuccha sukho paNa bahu lobhAvanArA hoya che. to sAdhaka tevA pralobhanomAM na lapaTAtAM manane vaza rAkhe, krodhathI potAne bacAve, abhimAnathI dUra rahe, mAyAkapaTa kare nahi tathA lobhano tyAga kare. susaMskArita jIvananI preraNAH je loko asaMskArI che, tuccha prakRtinA che, paraniMdA karanArA ane rAgadveSamAM racyA pacyA rahe che, vAsanAone AdhIna che te dharmarahita che; ema jANI sAdhaka temanI saMgata na kare ane jIvanaparyatA saguNonI ja ArAdhanA karato rahe. mAnasika caMcaLatA karmabaMdhanuM kAraNa bane che ane bAMdhelA karmane bhogavyA vagara chUTako nathI. kSaNabhaMgura jIvana jAgRtino saMdeza Ape che. sAdhake potAnA jIvanane uttamottama guNothI susaMskArita karavuM joie. (cothuM adhyayana saMpUrNa) 15
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAMcamuM adhyayana akAma maraNIya be prakAranA maraNaH mahAna pravAha vALA dustara saMsAra sAgara keTalAka mahApuruSo tarI gayA. temAMnA eka mahAprAjJa prabhu mahAvIra che. temaNe A maraNanuM svarUpa pharamAvela che. maraNanA najIkanA samayamAM jIvonI be avasthAo hoya che. 1) akAma maraNa 2) sakAma maraNa. vivekahIna bALajIvonA akAma maraNa vAraMvAra thAya che. paraMtu cAritryavAnA paMDita puruSonA sakAma maraNa utkRSTa ArAdhanAne kAraNe eka ja vAra thAya che. akAma maraNa svarUpaH bhagavAna mahAvIre pUrvokta be sthAnomAMthI prathama bhedane viSe kahyuM che ke kAmabhogomAM Asakta bALa jIvo atyaMta dura karmo kare che. je kAmabhogomAM Asakta bane che te narakagatimAM jAya che. teo ema kathanA kare che ke paraloka meM joyo nathI ane A kAmabhoganuM sukha je huM pratyakSa bhogavuM chuM, te kharuM che kAraNake te cakSugamya che, indriyagamya che. te bALa ajJAnI prANIo ema paNa mAne che ke A kAmabhogo to hAthamAM AvelA che, pratyakSa che. dharmAcaraNathI AgAmI bhavamAM prApta thanAra sukha anizcita kALa pachI maLanAra hovAthI saMdigdha che ane koNa jANe paraloka che ke nahiM? ajJAnI prANI ema paNa mAne che ane bole che ke je badhAnuM thaze te mArUM thaze. tethI kAmabhogomAM Asakta thai kaSTone AmaMtraNa Ape che. A ajJAnI prANIo kyAreka sva-paranA prayojanathI to kyAreka nirarthaka hiMsAkArI pravRttio kare che. A jIvo hiMsA, asatya, mAyAcAra, niMdA, kuthalI. 16
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane dagAbAjI karatAM karatAM chevaTe mAMsa-madirAnuM sevana karatA thai jAya che ane potAnA A durAcArane zreSTha mAnavA lAge che. kAyAthI ane vacanathI mohAMdha banI gayela ajJAnI jano dhana ane strIomAM Asakta thai rAga ane dveSa bannethI karmamaLano saMgraha kare che. jevI rIte aLasiyuM mukha vaDe mATI khAine ane zarIra mATImAM lapeTIne aMdara ane bahAra banne bAjuthI mATIno saMgraha kare che. tyAra pachI ajJAnI jIvaprANaghAtaka rogathI gherAine glAni pAme che, duHkhI thAya che. te potAnAM azubha karmonuM smaraNa karatAM pazcAtApa kare che ane paralokanA duH khothI atyaMta bhaya pAme che. dharmAcaraNa rahita te prANIo narakagatine prApta kare che jayAM temane asahya vedanA bhogavavI paDe che. jema gADIvAna samataLa rAjamArga choDIne viSama mArge jAya to khADA TekarA AvavAne kAraNe gADInI dhoMsarI tUTI paDavAthI ghaNo pazcAtApa kare che tevI rIte je ajJAnI jIva dharmane choDIne adharmane svIkAre che te maraNonmukha thavA para gADIvAnanI jema pazcAtApa kare che. jema dhUrta jugArI ekaja dAvamAM sarvasva hArI jaine duHkha pAme che, tema ajJAnI jIva akAma maraNe marIne trAsa pAme che. paMDita maraNanuM svarUpaH jJAna darzana cAritra Adi guNothI saMpanna saMyamI tathA puNyazALI AtmAonuM maraNa samAdhi avasthAmAM thAya che. temanuM maraNa prazasta hoya che. AvuM sakAma maraNa badhA sAdhuone ke badhA gRhasthone prApta thatuM nathI. sAdhuonA AcAra ghaNA ja kaThina hoya che ane gRhasthonA vividha prakAranA hoya che. chatAM keTalAka gRhastho keTalAka sAdhuo karatAM paNa AcAramAM zreSTha hoya che. dIrghapravrajayA paryAyane prApta zithila AcAra vALA sAdhuone temaNe dhAraNa karelA valkala vastra, mRgacarma, nagnatva, jaTAdhAraNa, cIMtharAnI godaDI ke mastaka 17
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ muMDana durgatigamanathI bacAvI zakatA nathI. bAhyaveza ke bAhyAcAra mokSamArgamAM upayogI thatA nathI. bhikSAjIvI sAdhu paNa zithila AcAravALA hoya to narakagati thI chUTI zakatA nathI. sAdhu hoya ke gRhastha, je suvratI hoya tene divya gati prApta thAya che. sadguhasthanAM lakSaNoH zraddhAvAna gRhastha sAmAyikAdi badhI sAdhanAnA aMgone zraddhApUrvaka kAyAthI pAlana kare. kRSNa pakSa ane zukla pakSa bannemAM eka rAtri mATe paNa pauSadha karavAnuM na choDe. saMsArathI nivRtta thayela arthAt Azrava rahita saMyamI sAdhunI bemAMthI eka prakAranI gati thAya cheH 1) te sarva duHkhothI mukta thai jAya che. 2) mahaddhika deva bane che. devonA nivAsa sthAna ane devonI samRddhiH uparavartI devonA AvAsa sthAna uttarottara zreSTha hoya che. veda, mohanI alpatA vALA hoya che ane kramazaH dhRti, kAMtinI adhikatAvALA hoya che. temAM rahenArA devo uttarottara ekabIjAthI yazasvI, dIrghAyu, RddhisaMpanna, sukhI, icchAnusAra rUpa dhAraNa karavA vALA arthAt vaikriya zaktivALA hoya che ane tarata janmelA jevI bhavya kAMtiyukta ane ghaNA sUryanI prabhA samAna dedIpyamAna hoya che. sAdhu hoya ke gRhastha, jemaNe tapa saMyamanuM AcaraNa karyuM che, kaSAyone zAMta karyA che ke pApothI nivRtta thayA che, te AvA upara kahelA uttama devalokanA sthAnone prApta kare che. te pUjanIya, jitendriya, saMyamI sAdhako maraNa samaye duHkhano anubhava karatA nathI. sAvadhAna rahI paMDita maraNane prApta kare che. sakAma maraNanI prApti ane upAyaH prajJAvaMta sAdhaka bAlamaraNa ane paMDita maraNa banneno tulanAtmaka vicAra karIne paMDita maraNanI vizeSatA samajIne tene svIkAre ane dayA dharmanA pAlanathI temaja saMyamadharmamAM tallIna thai 18
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmaguNone puSTa kare. tyAra bAda maraNakALa najIka Ave tyAre guruzradhdhAthI saMpana bhikSu pariSahopasarga janita bhayane dUra kare ane saMthArAnA bhAva rAkhe. mRtyu samaya AvI pahoMcatA muni bhakta-parijJA, iMginI maraNa, pAdapopagamana A traNa prakAranA saMthArAmAMthI ekano svIkAra karIne dehatyAga jIvanane zreSTha, guNasaMpana, vratadhArI banAvIne aMtima samaye saMthAro svIkArI manuSya janma saphaLa karavo joie. (pAMcamuM adhyayana saMpUrNa) 19
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ chaThThuM adhyayana kSullaka nirgathIyA avidyA phaLaH jeTalA avidyAvAna puruSo che te badhA pota-potAnA mATe duHkha utpanna karanArA che. ajJAnane kAraNe mUDha banelA te badhA anaMta saMsAramAM vAraMvAra bhramaNa kare che. tethI paMDita sAdhaka avidyAnA phaLano vicAra karIne saMsAramAM janmamaraNanA vividha sthAnone jANIne potAnA AtmA vaDe satya zodhe ane vizvanA dareka jIva pratye maitrIbhAva dhAraNa kare. A saMsAramAM potAnA karelA karmothI pIDita vyaktine mAtA-pitA, putravadhu, patnI, putro ke anya svajano tenA duHkhothI rakSaNa karavA samartha nathI. samyakdaSTi sAdhaka uparokta satyane samaje, vicAre ane A saMsAranA saMbaMdhIo ane padArtho pratyenI Asakti ane snehanA baMdhananuM chedana kare. paricaya vadhAravAnI abhilASA na kare arthAt temanA pratyeno mamatva bhAva tyAgI gAya, ghoDA vi. pAlatu pazuo, nokara-cAkara A badhAno tyAga karIne saMyama pAlana karavAthI sAdhaka icchita avasthAo prApta karI zake. potAnA duSkarmothI pIDita jIvane sthAvara-jaMgama saMpatti, dhana-dhAnya, gharavakharI Adi koi paNa padArtha duHkhathI mukta karavA samartha nathI. sarvaprANIonI badhI avasthAo potAnA karma anusAra ja hoya che. potAnuM jIvana badhAne priya hoya che. Ama jANI sAdhaka koi paNa prANInI hiMsA na kare, na karAve tathA hiMsAthI utpanna thatAM bhaya ane verabhAvathI nivRtta bane. 20
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhanadhAnyAdino parigraha naraka gatimAM lai janAra che, ema jANI muni tRNamAtrano parigraha na kare. samasta pApothI dUra rahenAra muni potAnA pAtramAM gRhastho dvArA apAyeluM ja bhojana kare. A saMsAranA keTalAka loko ema mAne che ke pApanA pratyAkhyAna karyA vinA ja Arya tattvane jANI levAthI sarva duHkhothI mukta thai zakAya che. je loko baMdha ane mokSa tattvane mAnIne upadezanI ghaNI vAto kare paraMtu te mujaba AcaraNa ke tyAga-pratyAkhyAna karatA nathI, tevA loko kevaLa vAcAbaLathI potAne dharmI hovAnI khoTuM AzvAsana Ape che. dharmAcaraNa vinA vividha prakAranI bhASAo duHkhothI manuSyanI rakSA nathI karatI temaja maMtravidyAonuM jJAna paNa manuSyane duHkhothI bacAvI na zake to paNa ajJAnI prANI A jJAnathI potAne paMDita mAnato saMsAramAM phasAi jAya che. apramatta rahevAnI preraNAH je ajJAnI jIva zarIranA gaura varNamAM, suMdara rUpamAM, mana, vacana, kAyAthI Asakta rahe che, te potAnA mATe duHkha utpanna kare che. A anaMta saMsAramAM jIva janma-maraNa rUpa bhavabhramaNa karyA karyA ja kare che. sAdhake saMsAranI sarva dazAone jANI, samajI, apramatta banI vicaraNa karavuM. sAdhaka saMsAra tyAga karIne, sarvocca saMyama svIkArIne kyAre asaMyama ke indriya viSayonI AkAMkSA na kare. mAtra pUrvakRta karmono kSaya karavA mATe ja AhAra AdithI dehane poSaNa Ape. sAdhaka karmabaMdhanA hetuothI alipta rahIne, paMDita maraNanI AkAMkSA rAkhIne, jIvana paryaMta tapa saMyamamAM vicaraNa kare ane gRhasthoe potAnA mATe taiyAra karelA AhAra pANImAMthI ucita pramANamAM grahaNa karIne saMyama nirvAha mATe tenuM sevana kare. 21
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMyamI sAdhu lezamAtra paNa AhArAdino saMgraha na kare. jema pakSI potAnI sAthe kAMi paNa lIdhA vagara ja UDI jAya che tema muni potAnA upakaraNo sivAyanI badhI vastuothI nirapekSa thai saMyamamAM vicaraNa kare. jaina darzana jJAna ane kriyAnuM sAhacarya svIkAre che. ajJAna e saMsAranuM mULa che. tene nivAravA prabaLa puruSArtha Avazyaka che. mAtra veza parivartanathI Atma vikAsa thai zake nahiM. veza parivartananI sAthe hRdayanuM parivartana paNa Avazyaka che. tenA dvArAja sAcI nigraMthIyatA prApta thAya che. 22 (chaThThuM adhyayana saMpUrNa)
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAtamuM adhyayana urathIya ahiM bakarA nA dRSTAMta dvArA temaja kAkiNInA dRSTAMta dvArA ane rAjAnA dRSTAMta dvArA temaja traNa vaNika putronA dRSTAMta dvArA samajAvavAmAM AvyuM che ke je jIvo manojJa viSayomAM Asakta banI hiMsA, asatya, asteya, sUrA-mAMsa sevana ke parastrIgamana kare che, potAnA zarIrane ruSTa-puSTa banAvavAmAM masta rahe che, tenI gati naraka tarapha lai janArI bane che. je alpa sukha mATe divya sukhone choDI de che, te duHkhI thAya che. manuSya bhava mULa saMpatti samAna che. devagati lAbha samAna che. manuSyone naraka ane tiryaMca gati prApta thavI te mULa puMjIne gumAvavA samAna che. je manuSya vividha prakAranA susaMskAro dvArA bhadratA vi. guNo prApta kare che, te manuSya prANI satya karma vALA hoya che. arthAt potAnA zubha karmAnusAra phaLa meLave che. jeNe dharmano vizALa bodha prApta karyo che, jeo zIla saMpanna che temaja uttarottara guNonI prApti kare che, te adIna ke parAkramI puruSa mULa dhana rUpI. manuSyatvathI AgaLa vadhIne devatvane prApta kare che. manuSyanA kAmabhoga dAbhanA agrabhAga jeTalA ane ati alpa AyuSya vALA che chatAM paNa ajJAnI jIva kyA kAraNe AtmAnI surakSA vALA dharmane samajI zakato nathI? manuSya bhava mAM kAmavAsanAthI nivRtta thanAra azucimaya audArika zarIra choDIne deva thai jAya che. devalokathI AvIne te jIva jayA riddhi, dhRti, yazakIrti, prazaMsA, suMdara rUpa vi- hoya. evA manuSyakuLamAM pharI utpanna thAya che. 23
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ bALa, ajJAnI jIvo adharma ja grahaNa kare che ane teo marIne narakamAM utpanna thAya che. sarvavirati dharmanuM pAlana karanArA dhIra puruSo devagatine pAme che. paMDita sAdhake bAlabhAvano tyAga karI saMyama ane vratano svIkAra karavo joie. bhogomAM tRpti kyAre ya nathI. bhogAsakti duSkarmonA puMjane ekaThA kare che. pariNAme manuSyanI adhogati thAya che. anAsaktimAM sukha che. A sukha manuSya bhavamAM ja meLavI zakAya. manuSyabhavane sArthaka karavo e manuSya mAtranuM paramA kartavya che. (sAtamuM adhyayana saMpUrNa) 24
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ AThamuM adhyayana kApilIyA adhruva, azAzvata ane duHkhothI bharelA A saMsAramAM evA kyA AcaraNathI jIva dugarti nA pAme? mAtA-pitA vagere sAMsArika saMbaMdhone sarvathA choDyA pachI muni koi sAthe sneha na kare. tene sneha karanAra vyaktithI paNa alipta rahe ane sarva doSonA pariNAma narakAdi durgatithI mukta thai jAya. kevaLajJAna ane kevaLadarzananA dhAraka tathA sarva jIvonuM kalyANa ciMtavanArA nirmohI prabhue jIvone aSTavidha karmothI mukta thavA mATe A pramANe kahyuM karmabaMdhananA heturUpa bAhya ane atyaMtara parigrahono ane kaSAyono muni tyAga kare. samasta indriya viSayonA kaTu pariNAma jANIne, chakAya rakSaka muni temAM lipta na thAya. AtmAne dUSita banAvanAra viSayabhogamAM Asakta tathA kalyANakArI mokSamArga pratye viparIta buddhivALA, ajJAnI ane mUDha jIvo kaphanA baLakhAmAM mAkhI phasAi jAya che tema saMsAramAM phasAi jAya che. A indriya viSayono tyAga bahu kaThina che, adhIra kekAyarajIvo sahelAithI tene choDI zakatA nathI. paraMtu vepAra mATe samudranI yAtrA karanAra vaNika jema nAvA dvArA samudra pAra karI jAya che, tema mahAvratonuM pAlana karanAra sAdhu sahelAithI samasta indriya sukhono tyAga karI de che. prANavadha ane ahiMsAH ame zramaNa chIe ema kahenArA keTalAka pazusamAnA ajJAnI jIvo prANIvadhano tyAga karatA nathI ane ajJAna dazAne kAraNe naraka gatimAM jAya che. 25
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ prANIvadhanuM anumodana karanAra paNa samasta duHkhothI kadI mukta thai zakatA nathI, ema sAdhu dharmanI prarUpaNA karanArA Arya mahApuruSo (tIrthakara) e pharamAvyuM jema UMcA sthaLethI jaLa ApoApa sarI jAya che, tema ahiMsaka sAdhakanA pApakarmo saheje sarI jAya che. A vizvane Azrita jeTalA trasa ane sthAvara jIvo che, tenI mana, vacanA ane kAyAthI koi paNa prakAranI hiMsA karavI nahiM. rasAsakti tyAgaH zuddha gaveSaNA jANIne temAM ja sAdhu potAnA AtmAne sthApita kare arthAt saMyama nirvAha mATe jasAdhu AhAranI gaveSaNA kare. bhikSAmAM maLela AhAranA svAdamAM AsaktibhAva na kare. sAdhu nirasa ane zItala AhAranuM sevana kare. junA aDada vagerenA bAkuLA; maga, ghauM vagerenuM bhusupha niH sAra, rUkSa ke alpa sattvavALA dhAnya ane sUkavelA boranuM cUraNa vagerenuM lAMbA samaya sudhI sevana kare. aniyaMtrita kuzIla jIvananuM duSpariNAmaH saMyama grahaNa karyA pachI jeo zAstrAjJA anusAra potAnA jIvananuM niyaMtraNa nathI karI zakatA ke saMyamAcArathI bhraSTa thai jAya che; teo kAmabhogamAM rasAsvAdamAM Asakta thai dehatyAga karatAM asura kAyamAM utpanna thAya che. tyAMthI nIkaLIne paNa te saMsAramAM lAMbA kALa sudhI paribhramaNa kare che. paribhramaNa karatAM bahu karmonA lepathI lipta thayela te bhAre karmI jIvone dharmanI samajaNa, zraddhA ke bodha maLavo paNa ati durlabha thai jAya che. lobhavRttinuM svarUpa dhana-dhAnyathI pUrNa AkhA lokanI samRddhi jo koi eka vyaktine ApI devAmAM Ave to paNa lobhI mAnava saMtuSTa thai zakato nathI. jema jema lAbha thato jAya che tema tema lobha vadhato jAya che. tRSNAvAnA AtmAnA lobhanI pUrti thavI mahA muzkela che. 26
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ strI saMgano tyAgaH aNagAra bhikSu strIomAM kyAreya Asakta na thAya. paraMtu strIsaMgano tyAga kare. brahmacarya dharmane kalyANakArI mAnIne temAM ja potAnA AtmAne sthira kare. vizuddha prajJAvAna kevaLI kapila munivare strIsaMga tyAga ane lobha tyAganuM pratipAdana karyuM che. tenI samyak ArAdhanA karanAra saMsAra sAgarane tarI jaze. tevA puruSo mATe A janma saphaLa thai jaze ane parabhavamAM zAMtidAyaka sugatine prApta karaze. (AThamuM adhyayana saMpUrNa) 27
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ navamuM adhyayana nami pravrajyA namirAjano janma ane pUrvajanmanuM smaraNaH mahAzukra nAmanA devalokamAMthI nIkaLIne namirAjanA jIve manuSya lokamAM janma lIdho. temanuM mohanIya karma upazAMta thavAne lIdhe tathA jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama thavAthI temane pUrvajanmanuM smaraNa thayuM. jAti smaraNa jJAna thayuM. bhagavAna namie pUrvajanmanuM smaraNa karIne sarvottama cAritradharmamAM svayaM jAgRta thayA. bodha pAmyA ane rAjaya kArabhasAra putrane soMpIne temaNe abhiniSkramaNa karyuM. pravrajyA grahaNa karavA mATe nIkaLyA. ane nagaranI bahAra ekAMtamAM pahoMcyA. te samaye mithilA nagarInI janatAmAM kolAhala macI rahyo hato. uttama pravrajayArUpa sthAnamAM saMyama levA mATe taiyAra thayelA namirAjarSine brAhmaNanA rUpamAM AvelA zakendra devarAje A pramANe prazna karyoH he rAjarSi! Aje mithilAnagarI kolAhalathI kema vyApta che? ghara ghara ane rAja mahelamAM hRdayane cIrI nAkhe evA bhayaMkara vilApa temaja AkraMdanA avAjo zA mATe saMbhaLAya che? devendrano A prazna sAMbhaLIne tenA prazna pUchavAnI pAchaLa rahela Azaya samajIne namirAjarSie A pramANa kahyuMH mithilAnagarI rUpI udyAnamAM eka suMdara vRkSa hatuM. je ati ramya patra, puSpa tathA phaLothI yukta ane saune zItaLa chAyA ApanArUM tathA aneka pakSIone Azraya denAruM hatuM. pracaMDa tophAnane kAraNe te suMdara vRkSa tUTI paDavAthI he brahmadeva! Azraya rahita 28
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ thai gayelA duH khI, azaraNa ane pIDita pakSIo kakaLATa karI rahyA che. indrokta vAkyamAM Azaya e che ke A hRdayavidAraka kolAhalanuM kAraNa ApanuM abhiniSkramaNa che. jo Apa abhiniSkramaNa na karo to Avo hRdayavidAraka kolAhala na thAya. ahiM namirAjarSie mithilA nagarImAM rahelA udyAnathI rAjabhavanane ane manorama vRkSathI svayaMne tathA vRkSa para Azraya meLavanAra nagarajanone pazu pakSIothI upamita karyA che. ane samajavyuM che ke AkraMdanuM prayojana mArUM abhiniSkrimaNa nathI paraMtu svArtha che. abhiniSkramaNa koi mATe pIDAkAraka banatuM nathI kAraNa ke teno hetu chakAya jIvanI rakSA che. dvItIya praznottaraH mahela ane aMtaH pura saLagavAno nirdeza - namirAjarSino bhAvavAhI uttara sAMbhaLIne jijJAsAthI prerAine A pramANe kahyuMH he bhagavan! A agni ane vAyu ApanA bhavanone ane aMtaHpurane bALI rahyA che. Apa tenA tarapha lakSa kema detA nathI? devendranA prazna pAchaLano Azaya samajIne namirAjarSi e A pramANe kahyuM: je nagarImAM mArI koi paNa vastu nathI, te mithilAnagarI baLI rahI hoya to temAM mArUM kazuM ya baLatuM nathI. huM sukhapUrvaka rahuM chuM - jIvuM chuM. putra, patnI, parivArano tyAgI temaja gRha, khetI ane vyApArothI mukta thayela sAdhune koi vastu priya nathI hotI temaja koi vastu apriya paNa nathI hotI. sAdhue badhI vastuo ane paristhitimAM samabhAva ja rAkhavAno hoya che. bAhya ane atyaMtara sarva prakAranA saMyogo ke parigrahothI mukta ane ekatvabhAvamAM rahenAra gRhatyAgI bhikSAjIvI munine dareka sthaLe AnaMda maMgaLa 29
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja pravarte che. tRtIya praznottaraH nagaranI surakSA - namirAjarSino pUrvokta bhAvavAhI uttara sAMbhaLIne devendra potAnA AtmAmAM rahelA bhAvothI prerita thaine namirAjarSine A pramANe kahyuMH he kSatriya! A nagaranA rakSaNa mATe pahelAM tame pharato killo, gaDhano mukhya daravAjo, aTTAlikAo arthAt killA upara yuddha karavAnA burja, khAio ane seMkaDo subhaTone haNI nAkhe tevuM yaMtra zataghnI topa Adi goThavIne pachI dIkSA grahaNa karo. devendranA A prazna pAchaLano Azaya samajIne namirAjarSi e A pramANe kahyuMH he devendra! Avo kSatriya arthAt muni zraddhAnuM nagara banAve che, temaja tapa, saMvara, kSamA, traNa gupti, pAMca samiti, dhairya, parAkrama vagere vividha surakSAnA sAdhano dvArA AtmarakSA karI vijaya prApta kare che. tethI mAre AvA sAdhanonA saMgrahanI jarUra nathI. caturtha praznottaraH vividha prAsAda vagere nirmANanI preraNA - namirAjarSino uttara sAMbhaLIne devendre jijJAsAthI prerita thaine A pramANe kahyuMH he kSatriya! pahelA Apa prAsAda-rAjamahela, vardhamAna gRha, jaLakrIDAnAM sthAno banAvIne pachI Apa pravrajyA grahaNa karo. devendrano A prazna sAMbhaLIne tenA prazna pUchavAnI pAchaLa rahela Azaya samajIne namirAjarSie A pramANe kahyuMH mArge cAlatA je ghara ke prAsAda bAMdhe che, tene potAnA gaMtavya sthAna viSe zaMkA hoya che. paraMtu mane vizvAsa che ke huM lakSya sthAne avazya pahoMcI zakIza ane tyAM ja mArUM zAzvata ghara banAvIza. 30
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcama praznottaraH cora AdithI surakSA - namirAjarSino pUrvokta uttara sAMbhaLIne devendra pharIthI namirAjarSine A pramANe kahyuM he kSatriya! tame cora, luTArA, DAkuo, bahAravaTiyAo vagerethI tamArA nagarane surakSita karIne pachI saMyama grahaNa karo. devendrano A prazna sAMbhaLIne namirAjarSie A pramANe kahyuM he vipra! A jagatamAM loko para aneka vAra mithyAdaMDano prayoga karavAmAM Ave che arthAt niraparAdhI jIvo para ajJAna ke ahaMkAravaza daMDa prayoga thai jAya. che ane gunho karanAra chUTI jAya che. mATe AdhyAtmika puruSoe viSaya-kaSAyarUpI. AMtarika cora vagereno ja nigraha karavo joie. SaSTha praznottaraH rAjAone jItavAnI preraNA - namirAjarSino pUrvokta uttara sAMbhaLIne devendra potAnA bhAvothI prerita thaine namirAjarSine A pramANe kahyuM he narendrA keTalAka rAjAo je Apane namyA nathI - ApanI AjJAmAM AvyA nathI temane vaza karIne pachI Apa saMyama grahaNa karo. devendranA praznamAM rahelo Azaya samajIne namirAjarSie A pramANe kahyuM je durjaya saMgrAmamAM daza lAkha yoddhAone jItI le che te apekSAe viSayakaSAyomAM pravRtta potAnA AtmAne jItI lenAra mahAna vijetA che. AtmAnI sAthe ja yuddha karavuM joie. bahAranA yuddhathI zuM lAbha? potAnA AtmA dvArA AtmAne jItavAthI zAzvata sukha prApta thAya che. pAMca indriyo, krodha, mAna, mAyA, lobha ane mana A badhAne jItavA duSkara che. chatAM eka potAnA AtmAne jItI levAthI e badhA para vijaya meLavI zakAya saptama praznottaraH yajJAdinI preraNA - namirAjarSino bhAvavAhI uttara sAMbhaLIne devendra jijJAsAthI prerAine namirAjarSine A pramANe kahyuM 31
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ he rAjana! Apa pahelA brAhmaNo dvArA moTA yajJo karAvIne, zramaNo ane brAhmaNone bhojana karAvIne, brAhmaNone dAna ApIne, manojJa zabdAdi viSaya. sukhone bhogavIne tathA svayaM yajJa karIne pachI dIkSA aMgIkAra karo. devendrano A prazna sAMbhaLIne namirAjarSie A pramANe kahyuM he vipra! je vyakti eka mahinAmAM dasa lAkha gAyonuM dAna Ape tenA karatA. kAMi paNa dAna na karanAra vyaktino saMyama adhika zreSTha che. arthAt dAnanI apekSAe saMyama zreSTha che. kAraNake dAnathI maryAdita prANIonuM ja rakSaNa thAya che jayAre saMyama pAlana karavAmAM sarvasAvadya virati hovAthI temAM samasta prANIonI rakSA thAya che. aSThama praznottaraH gRhasthAzramamAM dharmasAdhanAnI preraNA - namirAjarSino pUrvokta uttara sAMbhaLIne devendra jijJAsA pUrvaka namirAjarSine A pramANe kahyuM: he rAjana! Apa uttama gRhasthAzrama choDIne saMnyAsa Azrama dhAraNa karavA iccho te barAbara nathI. gRhasthAzramamAM rahIne paNa pauSadhAdi zrAvakadharmanuM pAlana karatAM dharma ArAdhanA karo. devendrano A prazna sAMbhaLIne, tenI pAchaLa rahelo Azaya dhyAnamAM laine namirAjarSie A pramANe kahyuM je ajJAnI ugra tapasvIo mAsa-mAsanA upavAsa tapa kare che ane pAraNAmAM soyanA agrabhAga para rahe, eTalo ja khorAka le che; teo samyakucAritra rUpa munidharmanA soLamA bhAganuM paNa phaLa pAmI zakatA nathI. arthAt tenuM tapa samyaphacAritranI soLamI kalA barAbara thai zakatuM nathI. navama praznottaraH bhaMDAra vRddhinI preraNA - namirAjarSino bhAvavAhI uttara sAMbhaLIne jijJAsAthI prerAine devendra namirAjarSine A pramANe kahyuM he kSatriya pravara! pahelA tamo sonuM, cAMdI, maNi, motI, kAMsAnA vAsaNo, vastro, vAhano ane bhaMDAranI vRddhi karo pachI pravrajayA grahaNa karo. 32
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ devendranA A prazna pAchaLa rahelA AzayathI prerAine namirAjarSie A pramANe kahyuMH manuSyanI icchAo AkAzanI jema anaMta hoya che tenI kyAreya pUrti thatI nathI paraMtu saMtoSa, tyAga, vairAgya AtmAmAM praveze toja icchAono aMta AvI zake. AthI he devendra! meM tapa, saMyamanA AcaraNathI saMtoSa prApta karavAno nirNaya karyo che. tethI mane dhana, dhAnya, sonA-cAMdInI jarUra nathI. dazama praznottaraH aprApta sukhanI cAhanAno AkSepa - namirAjarSino bhAvayukta uttara sAMbhaLIne devendre jijJAsAthI temane A pramANe kahyuMH pravrajyA grahaNa karIne divya sukho meLavavAnI AkAMkSA Apa rAkho cho paraMtu he pRthvIpati! AkAMkSAnI pUrti nahiM thavAthI vartamAnamAM maLelA sukhono tyAga karavAno Apane pazcAtApa karavo paDaze, duHkhI thavuM paDaze. mATe maLelAM sukhono tyAga na karo. devendrano prazna sAMbhaLIne namirAjarSie A pramANe kahyuMH A saMsAranA kAmabhogo kAMTArUpa che. viSaya vAsanA viSa tulya che. AvA kAmabhogonI icchA rAkhanAra tene pAmyA vinAja dugartimAM jAya che. krodha karavAthI jIva narakamAM jAya che. mAnathI paNa adhogati thAya che. mAyA karavAthI sadgati thatI nathI ane lobha A loka ane paraloka banne loka mATe duHkhadAyI bane che. tethI vidyamAna ke avidyamAna kAmabhogonI abhilASA mane nathI. A tyAga mArgamAM mAre kyAreya paNa pazcAtApa karavo paDaze nahiM. devendra dvArA guNakIrtanaH A lAMbA vArtAlApa pachI brAhmaNarUpa choDIne vaikriya zaktithI potAnuM asala indrarUpa dhAraNa karIne madhura vANIthI stuti karatAM, vaMdana karatAM devendra namirAjarSi samakSa UbhA rahI kahevA lAgyAH 33
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ aho! Ape krodhane jItI lIdho che, aho! Ape mAnano parAjaya karyo che, Ape mAyAne niSkriya banAvI dIdhI che, aho! Ape lobhane paNa saMpUrNapaNe vaza karI lIdho che. bhagavan! uttama che ApanI saraLatA! dhanya che tamArI namratAne! anupama che ApanI kSamA ane nirlobhitA! Apa A lokamAM to uttama cho ja paraMtu paralokamAM paNa uttama banazo. karmarajathI rahita thaine Apa sarvottama siddhi sthAna prApta karazo. A pramANe AzIrvacana kahIne pUrNa zraddhA sAthe temanA caraNomAM vAraMvAra vaMdana karIne ramya kuMDaLa ane mukuTadhArI idra mahArAja AkAzamArge cAlyA gayA. namirAjarSinI ArAdhanAthI preraNAH sAkSAta indra dvArA saMsAra rucinI preraNA maLavA chatAM vairAgyabhAvamAM aDaga rahI rAjabhavana ane videha dezanI rAjadhAnI mithilAnagarIno tyAga karI nami munirAja zramaNa dharmanI ArAdhanAmAM tallIna banyA. tattvane jANanAra, vicakSaNa paMDita puruSa namirAjarSinI jema dharmamAM daDha banI kAmabhogothI nivRtta thAya che. sAdhaka saMsArane priya ane apriya ema be vibhAgamAM vibhakta karatA nathI. paraMtu te sAMsArika sukhono tathA kaSAyono tyAga karavAmAM ja AnaMda anubhave (navamuM adhyayana saMpUrNa) 34
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ dazamuM adhyayana krama patraka kSaNabhaMgura manuSyajIvana ane pramAdatyAgaH jema rAtri-divasano kALa vyatIta thatAM jhADanAM pAMdaDA sUkAine kharI paDe che tema manuSyanuM jIvana paNa kharI paDavAnuM che. mATe he gautama! kSaNa mAtrano paNa pramAda karavo nahiM. DAbhanA agrabhAga para avalaMbIne raheluM jhAkaLabiMdu jema thoDIvAra ja rahI zake che tema manuSyanuM jIvana paNa kSaNabhaMgura che, mATe he gautama! kSaNa mAtrano paNa pramAda karavo nahiM. A alpa kAlina AyuSyamAM paNa jIvana aneka vighnothI yukta che. mATe he gautama! pUrvakarmono kSaya karavAmAM kSaNa mAtrano paNa pramAda karavo nahiM. manuSya janma prAptinI dularbhatAnA kAraNoH gADhakarmonA udayane lIdhe tamAma prANIone cirakALa sudhI manuSya bhavanI prApti thavI ati durlabha hoya che tethI he gautama! samaya mAtrano paNa pramAda karavo nahiM. pRthvIkAyamAM janma lIdhA pachI jIva vadhumAM vadhu pRthvIkAya rUpe asaMkhyAta kALa sudhI rahI zake che arthAt temAM ne temAM ja janma-maraNa karyA kare che. mATe he gautama! manuSyabhavamAM dharmArAdhana karavAmAM samaya mAtrano paNa pramAdakaravo nahiM. apakAyamAM gayelo jIva temAMne temAM janma-maraNa karatAM utkRSTa asaMkhya kALa sudhI rahI jAya che, mATe he gautama! kSaNa mAtrano paNa pramAda karavo nahiM. agni kAyamAM utpanna thayelo jIva asaMkhya kALa sudhI temAM ne temAM janmamaraNa karyA kare che. mATe he gautama! kSaNa mAtrano paNa pramAda karavo nahiM. vAyukALamAM utpanna thayelo jIva paNa temAM ne temAM janma-maraNa karatAM utkRSTa asaMkhya kALa pasAra karI de che. mATe he gautama! samaya mAtrano paNa pramAda 35
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ karavo nahiM. vanaspati kAyamAM utpanna thayelo jIva temAM ne temAM janma-maraNa karatAM utkRSTa, jeno aMta thavo muzkela hoya evA anaMta kALa sudhI rahe che. mATe he gautama! samaya mAtrano paNa pramAda na karavo. beindriyamAM utpanna thayelo jIva temAM ne temAM utkRSTa saMkhyAta kALa sudhI janma-maraNa karyA kare che. mATe he gautama! samaya mAtrano paNa pramAda karavo nahiM. teindriyamAM utpanna thayelo jIva tyAM utkRSTa saMkhyAta kALa sudhI rahe che mATe he gautama! paLavArano paNa pramAda karavo nahiM. caturindriya kAyamAM gayelo jIva temAM ne temAM janma-maraNa karatAM utkRSTa saMkhyAta kALa sudhI rahe che. mATe he gautama! samaya mAtrano paNa pramAda karavo nahiM. paMcendriya kAyamAM utpanna thayelo jIva temAM janma-maraNa karatAM utkRSTa rIte sAta ke ATha bhava sudhI rahe che. mATe he gautama! paLa mAtrano paNa pramAda karavo nahiM. deva ane naraka gatimAM utpanna thayelo jIva utkRSTa paNe eka eka bhavasaMkhyAta ke asaMkhyAta varSa vALA- eka bhava sudhI tyAM rahe che. tethI he gautama! samaya mAtrano paNa pramAda karavo nahiM. Ama A saMsAramAM aneka prakAranA pramAdothI vyApta jIva zubhAzubha karmone kAraNe janma-maraNarUpa cakramAM paribhramaNa karyA ja kare che. mATe he gautama! samaya mAtrano praNa pramAda na karavo. bhavasthiti ane kAyasthitiH jIvanuM amuka samaya sudhI eka bhavamAM jIvavuM te bhavasthiti che. ane mRtyu pachI te ja jIvanikAyamAM vAraMvAra utpanna thavuM te kAyasthiti che. deva ane nArakI mRtyu pAmyA pachI pharI deva ane nArakI banatA nathI. ataH tenI bhavasthiti ja hoya che. kAyasthiti hotI nathI. tiryaMca ane manuSya marIne pachInA janmamAM pharI tiryaMca ane manuSyanA rUpamAM janma lai zake 36
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. tethI tenI kAyasthiti hoya che. pRthvI, pANI, agni, vAyunA jIvo eka sAthe asaMkhyAta utsarpiNIavasarpiNI kALa sudhI tathA vanaspatikAyanA jIvo anaMtakALa sudhI potapotAnI jIvanikAyamAM janma lai zake che. ane paMcendriya jIvo eka sAthe 7-8 bhavo karI zake che. dharmAcaraNanI durlabhatAH manuSya janmanI prApti pachI paNa pAMca bola uttarottara durlabha kahyA cha - 1) Aryatva, 2) pAMce indriyonI pUrNatA, 3) uttama dharma zravaNano saMyoga, 4) sAMbhaLelA dharmatattvo pratye zraddhA, 5) te mujaba dharmanuM AcaraNa. durlabhatAnI A ghATIo pasAra karyA pachI arthAt uparokta dareka durlabha tattvono saMyoga maLyA pachI puNyavAna jIvoe jarA paNa pramAda karavo hitAvaha nathI. indriyabaLanI uttarottara kSINatAHvRddhAvasthAne kAraNe zrotendriya, cakSurindriya, ghrANendriya, rasendriya temaja sparzendriya kSINa thai jAya che. zrotendriya kSINa thavAthI manuSya dharmazravaNa karI zakato nathI ane dharmazravaNa vinA samyak dharmAcaraNa thai zakatuM nathI. cakSurindriya kSINa thavAthI svAdhyAya, gurudarzana, dhArmika vAMcana-lekhana thai zakatA nathI. vacanabaLa kSINa thavAthI paNa dhArmika carcA vagere thai zakatA nathI. sparzendriya kSINa thavAthI zIta-uSNa vi. pariSaho sahana karI zakatA nathI. temaja saMyama, tapa vagere uttama AcaraNathI sAdhaka vaMcita rahI jAya che. tethI samaya mAtrano pramAda karavo nahiM. zIghra vighAtaka rogothI zarIrano vidhvaMsaH lohIvikAra vagerethI utpanna thatI aLAio, gumaDAM, visucikA tathA vividha prakAranA zIghraghAtaka roga tamArA 37
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ zarIramAM pedA thai rahyA che, je tamArA zarIrane baLavihIna karI rahyA che, nAza karI rahyA che. mATe he gautama! samaya mAtrano paNa pramAda na kara. jema zaradaRtumAM caMdravikAsI kamaLa pANImAM utpanna thavA chatAM pANIthI nirALu rahe che tema dareka prakAranI AsaktithI tArA AtmAne alipta rAkha. dareka prakAranA mohane dUra karavAmAM he gautama! samaya mAtrano pramAda na kara. he sAdhaka! dhana ane strI vagereno tyAga karIne te aNagAra dharma svIkAryo che. have vamana karelA kAmabhoga ane sAMsArika padArthonuM pharIthI sevana na kara. aNagAra dharmanA samyak anuSThAnamAM paLa mAtrano paNa pramAda na kara. mitro, baMdhujano ane vipula dhanasaMpattinA bhaMDArane svecchAthI choDIne he gautama! have svIkArela zramaNadharmanA pAlanamAM AsaktipUrNa saMbaMdhonI icchA na kara. sAvadhAna rahevAmAM samaya mAtrano pramAda na kara. A kSetrakALamAM tIrthakara vidyamAna nathI ane je mArgadarzaka zramaNa varga che te aneka matavALA jaNAya che, Ama paMcama kALanA loko anubhava karaze. paraMtu tArA mATe to nyAyapUrNa nirvikalpa mokSamArga upalabdha che. mATe hegautama! samaya. mAtrano paNa pramAda karavo nahiM. kAMTAvALA mArgane choDIne tuM mahApuruSo dvArA sevita, mahAdhorI mArgarUpa jinamArgamAM AvI gayo che. mATe e mArga para AvatI bAdhAone daDhatAthI dUra kara. Ama karavAmAM samaya mAtrano pramAda na kara. durbaLa bhAravAhaka cAlatAM cAlatAM kyAreka viSama mArga AvatAM dhairya gumAvI de che ane mUlyavAna bhAra tyAM choDI de che. ane pachI pastAvo kare che. mATe he gautama! adhIrA thaine saMyama choDavAthI tAre pastAvuM paDaze. he gautama! tuM mahAsAgarane to pAra karI gayo che. have kAMThAnI najIka AvI jaine kema Ubho che? kema rokAi gayo che? tene jaldIthI pAra kara. samaya mAtrano pramAda na kara. 38
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhatvane prApta karAvanArI kSapaka zreNI caDhIne tuM upadrava rahita, kalyANakArI ane anuttara evA siddhalokane prApta kara. samaya mAtrano pramAda nA kara. tattvone jANIne ane kaSAyone pUrNa zAMta karIne grAma nagara AdimAM vicaraNa karIne munidharmanuM pAlana kara ane upadeza dvArA mokSamArganI vRddhi kara. samaya mAtrano pramAda na kara. sarvajJa bhagavAna mahAvIra dvArA kahevAyela arthapradhAna padothI zobhatI vANI sAMbhaLIne rAgadveSano kSaya karIne gautama svAmIe siddha gati prApta karI. saMpUrNa adhyayanamAM zrI gautamasvAmInA nAmathI dareka sAdhakane upadeza ApavAmAM Avyo che ane aMtima gAthAmAM te upadezanuM phaLa darzAvyuM che. mokSArthI dareka sAdhake A apramatta upadeza hRdayamAM dhAraNa karI Atma kalyANa sAdhavAno prayatna karavo joie. manuSya jIvananI ekeka paLa amUlya ratna samAna che. maLelA kiMmatI sAdhanano sadupayoga karI levo joie arthAt A ja zarIrathI mokSa prApta karI levo joie. (dazamuM adhyayana saMpUrNa) 39
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ agiyAramuM adhyayana bahuzruta mahimA adhyayanano upakramaH je bAhya ane AtyaMtara saMyogothI sarvathA mukta, gRhatyAgI, bhikSu che, tenA AcArane anukramathI pragaTa karIza; te mArI pAsethI sAMbhaLo. abahuzrutanuM svarUpaH je koi bhikSu zrutajJAna rahita che, ahaMkArI che, rasAdimAM lubdha che, mana ane indriyono nigraha karato nathI, vAraMvAra asaMbaddha vArtAlApa kare che tathA je avinIta che; te bahuzruta thavAne pAtra nathI. zikSAjJAna prAptimAM bAdhaka pAMca kAraNaH pAMca avaguNa che jene kAraNe zrutajJAnanI prApti thai zakatI nathI. te A pramANe cheH 1) abhimAna 2) krodha 3) pramAda 4) roga 5) ALasa jJAna prAptimAM sahayogI ATha kAraNoH 1) je hAMsI majAka na kare 2) je indriyo ane mananuM damana karanAra hoya 3) je bIjAnA marma ughADanAra na hoya 4) je sadAcArathI rahita na hoya 5) je kalaMkita cAritravALo na hoya 6) je rasalolupa na hoya 7) krodhanA kAraNo upasthita thavA chatAM je krodha na karato hoya 8) satyaniSTha hoya te zikSAjJAna prApta karI zake. h avinIta ane vinItanA lakSaNaH cauda prakAranA avaguNa yukta bhikSu avinIta kahevAya che. te nirvANa prApta karI zakato nathI. te cauda sthAno A pramANe cheH 40 1) je niraMtara krodha kare che 2) je krodha lAMbo samaya sudhI TakAvI rAkhe che 3) je mitrane choDI de che 4) zAstrajJAna meLavIne abhimAna kare che. 5) je potAnA doSo bIjA para nAkhe che 6) je mitro para paNa krodha kare che 7) je atyaMta priya mitranA paNa avarNavAda bole che 8) je Agrahayukta bhASA bole che 9) je
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ mitradrohI che 10) je abhimAnI che 11) je rasalolupa che 12) je ajitendriya che 13) je sAthI sAdhuomAM AhAra Adino saMvibhAga karato nathI 14) je badhAne aprIti utpanna karanAra che. 15 guNone dhAraNa karanAra sAdhaka suvinIta kahevAya che. 1) je namra banI rahe che 2) je caMcaLatA rahita che 3) je mAyA kapaTathI rahita che 4) jene khelatamAzA jovAmAM ruci nathI. 5) je koinI niMdA karato nathI 6) je krodha lAMbA samaya sudhI TakAvI rAkhato nathI 7) je maitrI nibhAve che 8) je zAstrajJAna prApta karI abhimAna karato nathI 9) je bIjAnI niMdA karato nathI 10) je mitra para krodha karato nathI 11) je apriya mitranA paNa guNAnuvAda kare che. 12) je kalaha, mArAmArIthI dUra rahe che 13) je tattvajJAnI ane saMskArI che 14) je lajajAvAna che 15) je indriyonuM gopana karanAra che. Avo sAdhaka suvinIta kahevAya che. vinIta ziSya guruthI potAnI zaiyyA sadA nIcI rAkhe che. cAlatA samaye tenI pAchaLa cAle che. gurunA sthAna ane AsanathI tenA sthAna ane Asana nIcA hoya che. te namra banIne gurunAM caraNomAM vaMdana kare che. te hAtha joDIne ja koi paNa vAta kare che ke pUche che. vaLI te je potAnA hAtha, paga Adi AMgopAMganI ke mana ane indriyonI vyartha ceSTA choDI, tene sthira karI, potAnA AtmAmAM saMlIna rahe che. anAvazyaka pravRttimAM manAdi yogonuM pravartana karato nathI. bahuzruta thavAnI maulika bhUmikAH je sadA gurukuLamAM rahe che. je prazasta mana, vacana, kAyAnA yogathI yukta, je tapamAM nirata rahe che. je priya karanAra hoya che ane priyabhASI hoya che. Avo ziSya grahaNa ane Asevana zikSA prApta karavA yogya hoya che. grahaNa zikSAH guru pAsethI prApta karavAmAM AvatA zAstrIya jJAnane grahaNa zikSA kahe che ane gurunA sAnnidhyamAM rahIne tadnusAra AcaraNa ane abhyAsane Asevana zikSA kahe che. 41
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ gurukuLamAM rahevAthI sAdhaka jJAnano bhogI bane che. darzana ane cAritramAM sthira bane che. tenuM jIvana suMdara ane sughaDa bane che. upamAo dvArA bahuzrutanuM mAhAbhyaH jema zaMkhamAM dUdha rAkhavAthI te dUdhanI ane potAnI (zaMkhanI) ema bamaNI saphedIthI suzobhita bane che, te ja rIte bahuzruta muni AcAra dharma ane zAstrajJAna A bannethI zobhA pAme che. jema kaMboja dezamAM utpanna thayelA azvomAM kaMthaka guNasaMpanna ane gatimAM zreSTha hoya che, tema sAdhuomAM bahuzruta saMyata zreSTha hoya che. AkIrNa jAtinA uttama ghoDA para savAra thayela daDha, parAkramI, vIra yoddho AgaLa pAchaLa thanArA naMdIghoSathI sanmAna pAme che, te ja rIte bahuzruta bhikSu sammAna pAme che. jema hAthaNIothI gherAyelo 60 varSano baliSTha hAthI koithI parAjita thato nathI, tema bahuzruta sAdhaka koithI paNa parAjIta thato nathI. jema aNIdAra zIMgaDA ane baLavAna skaMdhavALo baLada juthanA adhipatinA rUpamAM suzobhita hoya che, tema bahuzruta muni svazAstra, parazAstranA jJAnarUpa tIrNa zIMgaDAthI, gacchano moTo kAryabhAra upADavAmAM samartha skaMdhathI caturvidhA saMghanA AcAryanA rUpamAM zobhA pAme che. jema tikSNa dADhavALo yuvAna ane aparAjIta siMha vanya prANIomAM zreSTha hoya che, tema bahuzruta bhikSu pratibhAdi guNone kAraNe durjaya ane zreSTha hoya che. jema zaMkha, caMdra ane gadAne dhAraNa karanAra vAsudeva apratibAdhita baLavALA yoddhA hoya che, tema bahuzruta bhikSu samyakdarzana, jJAna ane cAritra rUpa apratibAdhita baLavALA hoya che. jema cAreya dizAomAM pUrNa vijaya meLavela cakravartI 14 ratnonA svAmI hoya che, tema bahuzruta sAdhaka paNa 14 pUrvanA jJAnathI saMpanna hoya che. 42
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ jema hajAra netravALA, hAthamAM vajra rAkhanAra, puranAme daityano nAza karanAra puraMdara zakeMndra asaMkhya devonA adhipati hoya che tema bahuzruta bhikSu paNa vizALa sAdhu sAdhvI samudAyanA svAmI hoya che. jema aMdhakArano vidhvaMsaka sUrya prakAzanA tejathI jAjavalyamAna hoya che tema bahuzruta muni ajJAnAndhakAra nAzaka banI dedIpyamAna hoya che. jema graha, nakSatra, tArAonA parivArathI gherAyelA nakSatronA svAmI caMdra pUrNimAnA divase soLe kaLAthI pUrNa banI zobhita thAya che tema sAdhu samudAyathI gherAyelA bahuzruta zramaNa potAnA jJAna prakAzathI zobhAyamAna hoya che. jema vepArIono koThAra surakSita hoya che ane aneka prakAranA dhAnyothI paripUrNa hoya che, tema bahuzruta zramaNa vividha zrutajJAnathI paripUrNa hoya che. jema anAdata devanuM 'sudarzana' nAmanuM jaMbuvRkSa badhA vRkSomAM zreSTha che, tema bahuzruta zramaNa sAdhu samudAyamAM zreSTha che. jema nIlavAna parvatamAMthI nIkaLatI ane pANInA pravAhathI paripUrNa, samudragAminI sItA nadI badhI nadIomAM zreSTha che, tema zrutajJAna rUpI jaLathI pUrNa bahuzruta zramaNa badhA zramaNomAM zreSTha che. jema aneka prakAranI auSadhiothI pradIpta, atimahAna, maMdara meru parvata, sarva parvatomAM zreSTha che, tema bahuzruta muni sarva zreSTha che. jema akSaya jalanidhi svayaMbhuramaNa samudra aneka prakAranA ratnothI bharapUra hoya che, tema bahuzruta sAdhaka paNa akSaya samyajJAna rUpI jalanidhithI ane aneka guNa ratnothI paripUrNa hoya che. bahuzrutatAnuM sarvocca phaLaH sAgara samAna gaMbhIra, ajeya pariSahAdithI avicalita, vipula zrutajJAnathI paripUrNa ane SaTkAya rakSaka evA bahuzruta zramaNa karmono sarvathA kSaya karIne uttama gatine prApta kare che. 43
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa prAptinA icchuka munie bahuzruta thavA mATe zrutajJAnanuM vizALA adhyayana karavuM joie. jenA avalaMbanathI sva-para, ubhaya AtmAonI siddhi sAdhanA saphaLa thai zake che. saMyama sAdhanAmAM tatpara mumukSu sAdhakoe sAMsArika pravRttithI tathA lokapravAhathI haMmezAM dUra rahevuM joie. saMyama yogya pravRtti pachInA samaye svAdhyAya adhyayanamAM satata pravRtta rahevuM joie. (agiyAramuM adhyayana saMpUrNa) 44
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAramuM adhyayana harikezIya harikezabala nAmanA muni cAMDAlakuLamAM utpanna thayela hatAM paraMtu pUrva puNyodayathI zreSTha guNonA dhAraka ane jItendriya banyA hatA. iryA samiti-eSaNA-bhASA samiti, uccAra Ada pariSThApanA samiti ane upakaraNa levA mUkavA saMbaMdhI AyANa bhaMDamatta nikhevaNiyA samitinuM ane manogupti, vacanagupti ane kAyaguptinuM pAlana sAvadhAnI pUrvaka karatA hatA. samyak samAdhi saMpanna hatA. tapathI sUkAyelA zarIra vALA jItendriya muni brAhmaNono yajJa jyAM cAlI rahyo hato tyAM yajJa maMDapamAM padhAryA. temanA jIrNa, malina vastro tathA pAtra vagere upakaraNovALA munine AvatAM joine anAryo (brAmaNo) temano upahAsa karavA lAgyA, hasavA lAgyA. ane kahevA lAgyA ke tuM koNa cho re? ahIM tuM kai AzAthI Avyo che? te samaye mahAmuni pratye bhaktibhAva rAkhanAra hiMdukavRkSa vAsI yakSa mahAmuninA zarIramAM praveza karIne A pramANe kahevA lAgyo - huM zramaNa tapasvI, saMyamI ane brahmacArI chuM, dhanasaMpatti ane parigrahano tyAgI chuM. tethI bIjA dvArA banAvAyelA bhojanamAMthI bhikSA grahaNa karavA ahIM Avyo chuM. tamArA lokonuM ghaNuM badhuM bhojana khavAi rahyuM che, ane huM bhikSAjIvI chuM ema jANIne mane alpa AhAra ApIne lAbha prApta karo. (yakSe kahyuM) sArA pAkanI AzAe kheDUta UMcI bhUmimAM bIja vAve che tevI ja AzAthI nIcI jamInamAM paNa vAve che. tame paNa evI ja zraddhAthI mane dAna 45
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ Apo. huM puNyanuM kSetra chuM tethI tamane lAbha prApta thaze. zAstrakAra kahe che - tapanI mahattA vizeSa che. jAtinI koi vizeSatA nathI dekhAtI. jemanI AvI mahAna Rddhi che, mahAna prabhAva che, te harikezabala muni cAMDAla putra che chatAM temanI sevAmAM devo hAjara rahe che. manuSyanI surakSA tenA jJAna ane cAritrathI thAya che, jAti ane kuLathI nahiM. jenAM jJAna, darzana, cAritra unnata che te ja ucca che. jaina dharmanI ghoSaNA che ke koipaNa varNa, jAti, deza, veza ke liMganI vyakti jo ratnatrayanI nirmaLa sAdhanA karatI hoya to tenA mATe muktinA dvAra khullA che. yajJa karanAra brAhmaNone upadeza ApatA munizrI bolyA ke dAbha, yajJa staMbha, tRNa, kASTha ane agnino prayoga temaja savAra ane sAMja pANIno sparza karAtAM jaLa vagerenA Azraye rahelA dvIndriyAdi prANIonI ane vanaspatikAyano, upalakSaNathI pRthvIkAyAdi jIvonI vividha prakAre hiMsA thatAM ghaNA pApakarmono saMgraha thAya che. mana ane indriyone vazamAM rAkhanAra mahAtmA pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati ane trasa A cha jIva nikAyanI hiMsA nathI karatA, asatya nathI. bolatA, corI nathI karatA, parigraha, strI, mAna mAyAnA svarUpane jANI, temane choDIne vivekapUrvaka saMyamamAM vicaraNa kare che. jeo pAMca saMvarathI pUrNa saMvRtta che, saMyama jIvananuM daDhatApUrvaka pAlana kare che, zarIra para Asakti rahita che, je pavitra hRdayI che, je zarIra saMskArano tyAga kare che, teo vAsanA upara vijaya meLavI mokSa prApta karAvanAra saMyamarUpa zreSTha yajJa kare che. brahmacarya zAMti tIrtha che. kemake A tIrthanuM sevana karavAthI ghaNA avaguNo guNamAM parivartita thAya che. karmamaLanuM mULa Asakti ke rAgadveSa jaDamULathI dUra thai jAya che. upalakSaNathI satyAdine paNa grahaNa karavuM joie kAraNake te karmamaLa zAMta karanAra che. 46
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ hRdayanuM parivartana cAritranI cinagArIthI thAya che. jayAM cAritranI suvAsa maheke che tyAM malina vRttio nAza pAme che. jJAna maMdiro cAritranAM naMdanavanathI ja zobhe che. cAritrarUpa pArasa aneka duSkarmarUpa lokhaMDone suvarNarUpa satkarmomAM palaTAvI de che. harikezabala muninuM jIvana cAritrabaLanA kAraNe ja amAvazathI pUnamamAM palaTAi gayuM. (bAramuM adhyayana saMpUrNa) 47
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ teramuM adhyayana citra saMbhUtIya saMbhUta ane citrano janmaH cAMDAla jAtine kAraNe parAbhava pAmelA saMbhUta munie pUrvabhavamAM hastinApuramAM cakravartI padanI prAptinuM niyANuM karyuM hatuM ane marIne padmagulma vimAnamAM devarUpamAM utpanna thayA. tyAMthI cyavIne cUlanI rANInI kukSimAM brahmadatta cakravartInA rUpe janma lIdho. Ama saMbhUtano jIva kAMpilyanagaramAM utpanna thayo ane tenA bhAi citrano jIva purimatAla nagaranA vizALa zreSThi kuLamAM utpanna thayo. tyAM te puNya yoge dharma sAMbhaLIne pravrujita thayo. kAMpilya nagaramAM bannenuM milanaH kAMpilya nagaramAM citra ane saMbhUta bannenuM milana thayuM. tyAM teoe paraspara potapotAnA sukhaduH kha ane karmaphaLanA pariNAma viSe ekabIjA sAthe vAta karavA lAgyA. mahAna RddhisaMpanna temaja mahA yazasvI cakravartI brahmadatte khUba satkAra pUrvaka potAnA pUrvabhavanA bhAi citrane kahyuMH (brahmadatta cakravartIne jAtismaraNa jJAnathI pUrva janmanI smRti thai hatI). pUrva bhavonuM kathanaH pUrva janmamAM ApaNe banne bhAio hatA ane ekabIjAne vazavartI, paraspara anurAgI ane hitaiSI hatA. ApaNe banne darzANa dezamAM dAsa hatA. kAliMjara parvata para bIjA bhavamAM mRga hatA ane trIjA bhavamAM mRtagaMgA nadInA kinArA para haMsa hatA. cothA bhavamAM kAzI dezamAM cAMDALa hatA. pAMcamAM bhavamAM ApaNe banne saudharma devalokamAM mahAna RddhisaMpanna deva hatA. A ApaNA banneno chaThTho bhava che, jemAM ApaNe ekabIjAthI dUra alaga alaga janma lIdho che, ema brahmadatta cakravartIe pUrva bhavonuM kathana karatAM kahyuM. 48
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ paraspara zubhAzubha karma pariNAmanuM kathanaH muniH rAjana! tame Asakti sahita bhoga sukhanA ciMtana rUpa niyANA dvArA je karmone ekaThA karyA hatA, te ja karmonA phaLavipAkanA kAraNe ApaNe alaga alaga sthaLe janmyA. cakravartIH he muni! meM pUrvajanmamAM sAcA ane pavitra karmo, zubha anuSThAno karyA hatA enuM phaLa huM cakravartI rUpe Aje bhogavI rahyo chuM. zuM tame paNa evA ja puNya phaLa bhogavo cho? muniH manuSya AcarelA badhA satkarmo saphaLa thAya che, kemake karelAM karmonA phaLa bhogavyA vinA chUTakAro thato nathI. mAro AtmA paNa uttama dhana sAmagrI ane manojJa bhoga sAmagrInA puNya phaLa vALo hato. he saMbhUta! brahmadatta tame potAne je rIte mahAprabhAvazALI, RddhisaMpanna temaja puNyaphaLavALo mAno cho tema citrane paNa jANo. kAraNake he rAjana! tenI (citranI) pAse paNa khUba dhanasaMpatti hatI ane te prabhAvazALI hato. sthaviroe janasamudAyamAM sAragarbhita vistRta upadeza pharamAvyo hato. jene sAMbhaLI bhikSu saMyamaguNonA AcArathI saMpanna thAya che. te upadeza sAMbhaLatAM ane svIkAra karatAM huM paNa zramaNa banyo chuM. saMbhUta dvArA bhogonuM nimaMtraNaH - brahmadattaH ucca, udaya, madhu, karka ane brahma * A mukhya pAMca prAsAda tathA bIjA paNa aneka ramaNIya prAsAda mArA vaakiratnae banAvyA che tathA pAMcAla dezanA viziSTa zabdAdi guNa sAmagrIthI yukta, adbhuta pracura dhanathI paripUrNa A mArUM AvAsa che. he citra! munizvara! Ano tame upabhoga karo. he munirAja! nATya, saMgIta, vAdyo sAthe strIothI gherAyelA A bhogasAmagrIno tame upabhoga karo. mane e priya che, rucikara che. pravrajyA kharekhara duHkhakara che, ema mane lAge che. 49
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ brahmadatta cakravartInA hitecchu ane dharmamAM sthira citramunie pUrva bhavanA snehavaza brahmadatta cakravartIne A pramANe kahyuM badhA gIto mAtra vilApa che. sarva prakAranA nRtyo ane nATako viDaMbaNAthI bharapUra che. badhA AbhUSaNo bojArUpa che ane badhA kAmabhogo duH kha ApanArA tapodhanI munizvarone je sukha zIlaguNomAM, saMyamamAM rata ane kAmabhogothI virakta rahevAmAM prApta thAya che, te sukha ajJAnIone ramaNIya lAgatAM kAmabhogomAM nathI. kAmabhogo pariNAme duHkharUpa ja che. he narendra! manuSyomAM cAMDAla jAti adhama ke nIca gaNAya che, temAM ApaNe bane janma lai cUkyA chIe; tyAM cAMDAlonI vasatimAM ApaNe bane rahetA hatA. tyAM badhA loko ApaNA pratye dhRNA karatA hatA. ahIM je zreSThatA maLI che, te pUrvakRta zubha karmonuM phaLa che. ane te phaLasvarUpe ja Apa A atyaMta prabhAvazALI mahA RddhisaMpanna rAjA banyA cho. tethI A. bhavamAM paNa abhiniSkramaNa karI zAzvata sukha prApta karo. he rAjana! A anitya mAnava jIvanamAM je vipula puNya karma nathI karatA, te mRtyu AvatAM pazcAtApa kare che ane dharmAcaraNane abhAve paralokamAM paNa duHkha pAme che. jema A saMsAramAM siMha haraNane pakaDIne lai jAya che, tema aMta samaye mRtyu manuSyane lai jAya che. te vakhate mAtA-pitA, patnI ke bhAi koi duHkhamAM bhAgIdAra banatA nathI. jJAtijano, mitravarga, putra ke bhrAtA koi, mRtyunA mukhamAM paDelA manuSyanAM duHkha vaheMcI zakatA nathI kema ke karma haMmezAM kartAnI sAthe ja jAya che. patnI, putra, nokara vagere tathA copagA pazu, khetara, ghara, dhana-dhAnya badhuM ja ahIM choDIne, potAnA zubhAzubha karmone sAthe laine jIva paravazapaNe sugati. pa0
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke durgatimAM jAya che. jIvana nAzavaMta che. mRtyu pratikSaNa AvI rahyuM che. samyakdaSTi tathA zramaNopAsaka bano. saMpattino satkarmamAM upayoga karo, Asakti rahita banI teno upabhoga karazo to durgati TaLI jaze. brahmadatta cakravartIe kahyuM A badhuM jANato hovA chatAM paNa kAdavamAM khUMcela hAthInI jema kAmabhogomAM phasAine niSkriya banI gayo chuM. tyAga mArganA zubha pariNAmane jANavA chatAM te tarapha AgaLa vadhI zakato nathI. Ama citra ane saMbhUtanA mArga chaThThA janmamAM alaga alaga be dizA tarapha phaMTAi gayA. pAMcAla dezanA rAjA brahmadatta citramunino bodha grahaNa na karI zakyA ane kAmabhogomAM rata rahIne sAtamI narakamAM utpanna thayA. ane zabdAdi kAmabhogothI virakta, zreSTha cAritravAna tapasvI maharSi utkRSTa saMyama pALIne siddha gatine pAmyA. bhogono tyAga durlabha che ane Asakti choDavI ati durlabha che. sAdhaka AtmAe bhogothI dUra rahevuM joie. sAdhanA karatAM kyAreya paNa bhogo tarapha kheMcAvuM joie nahiM. (teramuM adhyayana saMpUrNa) 51
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ caudamuM adhyayana iSukArIya prAsaMgika cha jIvono sAmAnya paricayaH pratyeka prANI karmo anusAra pUrvajanmanA zubhAzubha saMskAra laine Ave che. aneka janmonI karaNInA phaLasvarUpe cha AtmAo vimAnavAsI devonuM AyuSya pUrNa karI iSakAra nagaranA UMcA kuLomAM utpanna thayA. temAMthI be jIva purohitakumAra thayA. trIjo jIva bhRgu purohita thayo. cotho jIva tenI patnI yazA, pAMcamo jIva vizALa kIrtivALA iSukAra rAjA thayA, chaThTho jIva tenI paTarANI kamalAvatI thai. purohitakumAronI viraktiH brAhmaNa dharmane yogya yajJa vagere kriyAomAM saMlagna bhRgu purohitanA banne priya putroe ekavAra jaina munione joyA to temane pUrva janmanAM samyakrUpe AcarelA tapa ane saMyamanuM smaraNa thayuM. muni darzanathI ane jAtismaraNa jJAnathI banne kumAronuM mana janma, jarA ane maraNarUpI saMsAra bhayathI vyApta thai gayuM ane saMyama grahaNa karavAmAM teonuM citta AkRSTa thai gayuM. pariNAme te banne saMsAracakrathI mukti meLavavA mAnavIya sukha bhogothI virakta thayA. te banne purohita putro manuSya ane deva saMbaMdhI kAmabhogothI anAsakta banI gayA ane mokSAbhilASI thai pitA pAse AvIne namratApUrvaka A pramANe kahevA lAgyAH dIkSAnI AjJA arthe pitAne nivedanaH manuSya jIvana anitya ane kSaNabhaMgura che. AyuSya alpa che ane gRhasthajIvanamAM AnaMda prApta thato nathI. mATe saMyama mArge prayANa karavA mATe ame ApanI AjJA mAgIe chIe. purohitano dIkSA nirodhaka AdezaH putronI vairAgyapUrNa vAta sAMbhaLIne 52
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ pitAe e samaye bhAvamunionAM tapa saMyamanA bhAvomAM bAdhA utpanna thAya e rIte kahevA lAgyAH he putro! vedanA pAraMgata puruSo kahe che ke jemane putra nathI te puruSo uttama gatine pAmatA nathI. mATe he putro! tame pahelAM veda bhaNo, brAhmaNone bhojana Apo ane lagna karI strIo sAthe bhoga bhogavo tyAra bAda putrone gharano bhAra soMpIne araNyavAsI zreSTha muni banajo. tyArapachI potAnA AtmaguNa rUpI iMdhaNathI ane moharUpa pavanathI atyaMta prajavalita zokAni thI saMtapta bhAvovALA duHkhI hRdaye aneka prakAranA dInahInA vacana bolI rahyA hatA. eka pachI eka pralobhana ApatA, vAraMvAra anunaya karatA ane putra prAptinuM, dhananuM ane sukhabhoganuM nimaMtraNa karatA bhRgupurohitane kumAroe vicAra pUrvaka A pramANe kahyuM purohita putrono vairAgya sabhara uttaraH vedo bhaNI javA mAtrathI AtmarakSA thai zakatI nathI. putro pApakarmanA phaLa bhogavavAmAM zaraNa rUpa thatA nathI. tethI he pitAjI! ApanA kathananuM anumodana koNa karaze? kAmabhoga kSaNika sukha ApanArA che paraMtu lAMbA samaya sudhI duHkha ApanArA che. temAM sukha thoDuM ane duHkha vadhu che. mokSa prApta karavAmAM vighnarUpa che. anarthonI khANa che. kAmabhogothI nahiM nivartato puruSa haMmezA atRptinI AgamAM baLato ja rahe che. tenuM paribhramaNa cAlu ja rahe che. anyane mATe ke svajano mATe vividha pApakArI pravRttio dvArA dhanorpojana karatAM karatAM ja vRddhAvasthAthI gherAine mRtyu pAme che. sukha sAmagrIno tarka ane samAdhAnaH bhRgu purohita kahe cheH je sukha suvidhAnI prApti mATe saMsAranA loko vividha pa3
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ anuSThAno ane dIrgha tapazcaryAo kare che te tamane ahIM sahaja rIte ja prApta thayA che. to pachI A akhUTa dhanasaMpatti ane indriyone gamatAM vipula sukho choDI zA mATe bhikSu banavA iccho cho? putro kahe cheH amAre munidharmanA AcaraNa arthe nigraMtha, ni: spRha, apratibaddha vihArI, bhikSAjIvI zramaNa banavuM che tyAre dhana, svajana ke koi paNa viSayabhoganAM sAdhano sAthe zuM saMbaMdha? mahAvratonuM pAlana mokSasAdhanA mATe che, kAmabhoga, dhana ke svajana temAM bAdhaka che. AtmavinAzI tarka ane samAdhAnaH bhRgu purohitaH putro! jema araNinA kASThamAM agni, dUdhamAM ghI ane talamAM tela pahelAM na dekhAvA chatAM utpanna thAya che, tema zarIramAM jIva paNa utpanna thAya che ane zarIrano nAza thatAM jIvanuM astitva rahetuM nathI. to pachI mokSa ane paralokanI vAto zA mATe? ane dIkSAthI zuM kAma? h putroH he pitAjI! AtmA carmacakSuo dvArA dekhAto nathI kAraNa ke te amUrta hovAthI indriya grAhya nathI. amUrta hovAthI AtmA nitya che. AtmAnA adhyavasAyothI karmabaMdha thAya che ane karmabaMdhane ja jJAnI puruSo saMsAra bhramaNa kahe che. vairAgyanI abhivyakti samayanI avirAma gatiH he pitAjI! A loka mRtyuthI pIDAi rahyo che. vRddhAvasthA eka divasa sahune gherI le che. rAtri-divasa rUpI samaya cakranI gati avirata cAlI rahI che, je AyuSya baLane pratikSaNa kSINa karI rahI che; naSTa karI rahI che. je je rAtri ane divasa pasAra thai jAya che te pAchA pharatA nathI. adharma karanAranA te divaso niSphaLa thAya che. ane dharma karanAranA saphaLa thai jAya che. dIkSAmAM rUkAvaTano aMtima nirdeza ane samAdhAnaH he putro! tame banne ane 54
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ ame banne thoDo vakhata sAthe rahIe ane zraddhApUrvaka gRhasthadharmanuM pAlana karIne pAchalI uMmare dikSA grahaNa karIne bhikSAcaryA karatAM saMyamamAM vicarIzuM. putroH je dharmane svIkAravAthI pharI janma maraNa na karavA paDe, te saMyamadharmane ame hamaNAM ja aMgIkAra karIzuM. A saMsAramAM jIva badhA ja sukho anaMtavAra bhogavI cukyo che. mATe he pitAjI! amArA parathI rAgabhAva dUra karI dharmamAM zraddhA karo. prabuddha purohitano patnI sAthe vArtAlApaH he vAziSThi! putro vinA huM saMsAramAM rahI zakuM nahiM. have mAro bhikSAcaryAno vakhata AvI gayo che. vRkSa DALIothI ja zobhA pAme che. DALIo kapAi jatAM te kevaLa ThuMThuM kahevAya che. A lokamAM jema pAMkha rahita pakSI, yuddhamAM senA vinAno rAjA, vahANa yAtrAmAM dhanahIna vepArI kyAMya saphaLa thatA nathI tema putro vagara mArUM saMsAramAM rahevuM vyartha che. purohita patnIH susajjita ane samyak rUpe saMgRhita, uttama sukhadAyI A indriya viSayonA sAdhano ApaNI pAse che. to hamaNAM te indrIyanA viSayone bhogavI laie. tyAra bAda saMyama mArga aMgIkAra karIzuM. purohitaH he bhadre! ApaNe viSayo bhogavI cUkyA chIe. yuvAvasthA ApaNo sAtha choDI rahI che. gRhastha jIvanathI koi prayojana nathI. tyAgI jIvananA lAbhahAni, sukha-duHkha vagereno vicAra karIne ja munidharma aMgIkAra karavA icchu chuM. mokSa prApti mATe dIkSA grahaNa karavI Avazyaka che. purohita patnIH sAmA pravAhe taranAra vRddha haMsane pastAvuM paDe, tema tamane parivAra janonI yAda AvatAM pastAvuM paDaze. mArI sAthe gRhasthAvasthAmAM rahIne bhoga bhogavo kAraNa ke saMyama jIvananuM pAlana khUba ja kaSTamaya che. purohitaH he bhadre! jema sarpa kAMcaLI utArIne nirapekSabhAve cAlyo jAya che, tema A banne taruNa putro bhogono tyAga karI jai rahyA che. to huM paNa temanI 55
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAthe kema saMyama grahaNa na karUM? rohita mAchalI jema jIrNa jALa kApIne bahAra nIkaLI jAya che, tema dhorI baLada samAna saMyamabhAra upADanAra dhIra gaMbhIra sAdhaka kAmabhogonI jALa kApIne saMsArathI bahAra nIkaLI jAya che. e ja rIte huM paNa sAdhucaryAne grahaNa karIza. purohita patnI vicAre che ke jema krauMca pakSI ane haMsa zikArIe pAtharelI jALa kApIne AkAzamAM UDI jAya che tema mArA putro ane pati paNa mane choDI jAya che. to huM ekalI rahIne zuM karUM? huM paNa saMyama mArga svIkArIza. dhana ane bhogone choDIne banne putra ane patnI sAthe bhRgu purohite abhiniSkramaNa karyuM. A sAMbhaLIne te kuTuMbanI vipula saMpattine rAjA grahaNa karI rahyA hatA. rAjabhaMDAramAM maMgAvI rahyA hatA. A joine rANI kamalAvatIe rAjAne A pramANe kahyuMH he rAjana! vamana karelI saMpattino je upabhoga kare che, te puruSa prazaMsApAtra gaNAya nahiM. bhRgu purohite dhanane vamI dIdhuM - tyAgI dIdhuM; te dhanane grahaNa karavAnI Apa icchA dharAvo cho te koi paNa rIte yogya nathI. he rAjana! AkhuM jagata ane jagatanuM sarva dhana tamArUM thai jAya to paNa aparyApta ja che. kAraNake A dhana tamArUM rakSaNa karI zakaze nahiM. rAjana! mRtyu Avaze tyAre A sarva dhanavaibhavanI tyAga karavo paDaze ane dharma sivAya anya koi paNa padArtha zaraNabhUta thaze nahiM. jema piMjarAmAM paMkhiNI sukhI thatI nathI tema huM paNa A bhautika sukhomAM AnaMda pAmatI nathI. tethI sneha baMdhanone chedIne, AraMbha parigraha rahita banIne akiMcana, nirAsakta ane saraLa svabhAvI banI, sarva doSothI nivRtta thainuM huM saMyamamArgamAM vicaraNa karIza. jema araNyamAM dAvAnaLathI baLatA prANIone joine dAvAnALathI dUra rahelA prANIo rAgadveSane vaza thaine AnaMda pAmatA hoya che tema ApaNe paNa 56
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAgadveSamAM baLI rahelA jagatane joine samajI zakatA nathI ke ApaNI paNa A ja gati thavAnI che. - vivekI vyakti bhoga bhogavIne yathAsamaye teno tyAga karI de che ane pakSI jema svataMtrapaNe AkAzamAM uDyana kare che, tema te paNa kAmabhogothI mukta thai sAdhucaryAmAM vihAra kare che. he Arya! ApaNane prApta thayela kAmabhogomAM ApaNe Asakta chIe paraMtu kyAreka te ApaNe choDavA ja paDaze. bhRgu purohita parivAra jema tyAganA paMthe jAya che, tema ApaNe paNa baMdhana mukta thaine saMyama grahaNa karIe. koi pakSInA moDhAmAM mAMsano TukaDA joine tenA para bIjA pakSIo tarApa mAre che ane herAna kare che. paraMtu jenI pAse mAMsano TukaDo nathI tene koi satAvatuM nathI, te joi huM paNa A sarva parigrahano anAsakta bhAve tyAga karI saMyama grahaNa karIza. jema garuDa pakSIthI sarpa DarI DarIne cAle che tema gIdha ane mAMsanI upamAthI kAmabhogane saMsAra vadhAranAra samajIne ApaNe viveka pUrvaka cAlavuM joie. hAthI jema sAMkaLa vagere baMdhano toDIne svasthAna para cAlyo jAya che tema ApaNe paNa saMsAranA baMdhano toDIne svasthAna (mokSa) para javuM joie, ema tattvajJa puruSo kahe che. cha mumukSu AtmAonI pravrajyA ane muktiH vizALa rAjaya ane muzkelIthI choDI zakAya evA kAmabhogone choDIne isukAra rAjA ane kamalAvatI rANI viSayothI rahita, dhana dhAnyAdinA mamatvathI rahita, parivArano tyAga karIne niSparigrahI thai gayA - dikSIta thai gayA. anavara dvArA nirdiSTa tapa saMyamano svIkAra karI rAjA-rANI temAM ghora puruSArtha karavA lAgyA. A pramANe cha AtmA kramapUrvaka eka pachI eka pratibaddha thayA ane pa7
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrvajanmanI dharma bhAvanAthI prabhAvita te chaye AtmA-ikSakAra rAjA, kamalAvatI. rANI, bhRgu purohita, tenI patnI yazA ane banne putro saMyamamAM ghora parAkrama karI parama nirvANa pAmyA. pUrvajanmanA saMskAra vartamAnanA AvaraNone toDI nAkhe che. satsaMganI jIvana para sacoTa asara thAya che. satsaMgathI jIvana amRtamaya bane che. bhogonI virakti ja tyAga mArganI prApti karAve che ane tenA dvArA ja jIvAtmA zAzvata zAMtinA paramapaMthe jai zake che. (caudamuM adhyayana saMpUrNa) 58
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdaramuM adhyayana sabhikSuka Adarza bhikSunA lakSaNa ane AcAradharmaH zruta ane cAritrarUpa dharmane aMgIkAra karI munibhAvanuM AcaraNa karIza, je evo saMkalpa kare che; je jJAnAdi guNothI sahita hoya, jenuM dharmAcaraNa mAyA rahita hoya, jeNe niyANAnuM chedana karI dIdhuM che, je svajanonA saMsargathI dUra rahe, viSayonI abhilASA jene nathI, ajJAta kuLamAM bhikSAnI zuddha gaveSaNA kare che, te bhikSu che. je rAgadveSathI rahita thai saMyama yogya kSetramAM vicaraNa kare che, je pApathI virakta che, je zAstrajJa che, je buddhimAna che, pariSahone jItanAra che ane koi paNa padArthamAM jene mamatva nathI, te bhikSu che, muni che. anyanA kaThora vacana ke mArapITane dhairyapUrvaka sahana kare, pariSaho-upasargo samabhAvapUrvaka sahana kare te bhikSu che. je muni sAmAnya zayyAsaMstAraka, upAzraya, bAjoTha, bhojana, vastra Adine samabhAve svIkAre, ThaMDI, garamI, DAMsa, macchara vagere paristhitimAM vyAkuLatA rahita thai zAMtipUrvaka sahana kare te bhikSu che. je satkAra, pUjA, pratiSThA, vaMdanAnI apekSA rAkhe nahiM, je saMyamI che, suvratI che, tapasvI che, AtmagaveSaka che, te bhikSu che. strI hoya ke puruSa jenI saMgatithI sAdhu-jIvanamAM vikSepa Ave, moha utpanna thAya tevA saMgathI dUra rahe, te bhikSu che. je sAdhaka vastrAdine kotaravAnI vidyA, svara vidyA, bhUmi saMbaMdhI vidyA, AkAza saMbaMdhI vidyA, svapna vidyA, zarIranAM lakSaNo joine sukhaduHkha batAvatI vidyA, daMDa vidyA, vAstu vidyA, aMga-sUraNa vidyA, pazupakSIonI bolI 59
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ jANavAnI vidyA vagere vidyAonuM AcaraNa karato nathI eTale ke lokeSaNAmAM paDato nathI, te bhikSu che; muni che. rogAdithI pIDAvA chatAM je maMtra-taMtrAdi prayoga, jaDIbuTTI vagere aneka prakAranA vaidaka prayoga vamana, virecana, nasya, maMtrita jaLathI sthAna, gRhasthanuM zaraNa Adino tyAga kare, te bhikSu che. je muni kSatriya rAjA, malla, licchavI Adi gaNa, ArakSaka, rAjaputro, brAhmaNo, sAmaMta ane aneka prakAranA zilpIo vagerenI prazaMsA karato nathI ane tene choDIne saMyama jIvanamAM vicaraNa kare che te bhikSu che. sAdhaka pravrajita thayA pahelAM ke pachI je gRhasthonA paricayamAM Avela hoya temAMnA koi sAthe laukika udezyothI arthAt vastra, pAtra, bhikSA vagerenI prApti mATe saMbaMdha na rAkhe; te bhikSu che. Avazyaka zayana, Asana, peya padArtha, bhojana, vividha prakAranA phaLa, mevA, mukhavAsa Adi gRhastha na Ape ane yAcanA karavA chatAM paNa nA pADI de, to tenA para nigraMtha jarA paNa dveSa na kare; te bhikSu che. gRhastho pAsethI vividha prakAranA azana, pAna temaja mevA ke mukhavAsa meLavyA pachI je mana, vacana, kAyAne vazamAM rAkhe ane tenI prazaMsA kare nahiM; te bhikSu che. osAmaNa, javanuM bhojana, ThaMDu bhojana, chAsanI uparanuM pANI, javanuM pANI vagere nirasa bhikSAnI niMdA karato nathI paNa bhikSA mATe sAmAnya gharomAM jAya che; te bhikSu che. A saMsAramAM deva, manuSya ane tiryaMcanA je aneka prakAranA ati bhayaMkara zabdo ane avAja thAya, tene sAMbhaLIne bhayabhIta na thAya; te bhikSu che. loka pracalita vividha dharma ke darzana viSayaka vAdone jANIne paNa je jJAnadarzanAdimAM sthira rahe che, je bIjAnA duHkhane samajanAra che, jemaNe zAstrono GO
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ parama artha jAmyo che, je buddhimAna che, pariSahone jIte che, je badhA jIvonuM hita karanAra che, te bhikSu che. gharabAra rahita-gRhatyAgI, mitra rahita, jitendriya, aparigrahI, alpakaSAyI, nirasa ane sImita AhAra lenAra ane dravyathI ke bhAvathI ekalo. vicaranAra bhikSu che. (paMdaramuM adhyayana saMpUrNa) 61
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ soLamuM adhyayana brahmacarya samAdhisthAna dasa brahmacarya samAdhi sthAnano prAraMbhaH sudharmA svAmIe jaMbusvAmIne kahyuM - meM sAMbhaLyuM che ke nigraMtha pravacanamAM sthavira bhagavaMtoe dasa brahmacarya samAdhisthAna kahyA che, jemAM sAdhaka pRthvIkAya vagere 17 prakAranA saMyama saMvara tathA cittasamAdhithI saMpanna thai mana, vacana, kAyAnuM gopana kare; indriyonA viSayothI virakta bane, brahmacaryane gupti dvArA surakSita karIne hameMzA apramattapaNe saMyamamAM vicaraNa kare. prathama brahmacarya samAdhisthAnaH upAzraya viveka dvItIya brahmacarya samAdhisthAnaH strIkathA saMyama tRtIya brahmacarya samAdhisthAnaH strI sAthe ekAsana varjana caturtha brahmacarya samAdhisthAnaH dRSTi saMyama paMcama brahmacarya samAdhisthAnaH strI zabda zravaNa saMyama chaThThu brahmacarya samAdhisthAnaH bhukta bhoga smRti saMyama sAtamuM brahmacarya samAdhisthAnaH praNIta AhAra varjana AThamuM brahmacarya samAdhisthAnaH ati bhojana saMyama navamuM brahmacarya samAdhisthAnaH vibhUSA saMyama dazamuM brahmacarya samAdhisthAnaH indriya viSaya saMyama 1)je strI vagerethI rahita ekAMta sthAna ke zayana Asana seve che, te nigraMtha che. 62 2) je strIo aMge kathAvArtA kare nahiM, te nigraMtha che. 3) je strIo sAthe eka ja Asana para besato nathI, te nigraMtha che. uparAMta
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ je Asana para strI beThelI hoya, te Asana para aMtarmuhUrta sudhI besavuM nahiM. 4) je strIonI manohara ane suMdara indriyone jue nahiM ane tenAM netro keTalA suMdara che vagere ciMtana kare nahiM, te nigraMtha che. 5) je mATInI bhIMta pAchaLathI, vastranA paDadA pAchaLathI ke pAkI divAlA pAchaLathI strIonA udharasa vagerenA avAja, ratikriDAnA avyakta avAja, rUdana, gIta, hAsya, AkraMdanA avAja sAMbhaLato nathI, te nigraMtha che, brahmacArI 6) je sAdhu pUrve gRhasthAzramamAM strIo sAthe bhogavelA kAmabhogone yAda karato nathI, te nigraMtha che, brahmacArI che. 7) je bhAre, svAdiSTa, kAmottejaka, pauSTika bhojana nathI karato, te nigraMtha. 8) je pramANathI vadhAre atimAtrAmAM AhAra pANInuM sevana nathI karato, te nigraMtha che. pramANathI adhika bhojana karavAthI brahmacaryanI kSati thAya che. nirgathe brahmacarya rakSaNa arthe alpa mAtrAmAM AhAra levo jarUrI che. 9) je snAna, aMjana, tela vagerethI zarIrane vibhUSita nathI karato, te nigraMtha che. kAraNa ke zarIranI TApaTIpa karavAthI viSaya vAsanA jAgavAno saMbhava rahe che. 10) je sAdhaka zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparzamAM Asakta thato nathI, te nigraMtha che. aneka ramaNIya padArtho ke dRzyone jovA, dhvani vAjiMtro vagere sAMbhaLavA. tathA suMvALA sparzavALA padArthonuM sevana vagerethI nivRtta thavAnI preraNA A dazamA samAdhisthAnamAM ApavAmAM AvI che. uparokta dareka samAdhisthAnamAM nigraMthane brahmacarya viSe zaMkA, kAMkSA, vicikitsA thai jAya; brahmacaryano bhaMga thAya athavA tene unmAda thai jAya, dIrghakALano rogAMtaka thai jAya athavA kevaLI prarUpita dharmathI vimukha thai jAya e mATe sAvadhAnI rAkhavA kahevAmAM AvyuM che. 63
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ tethI brahmacArIe A dasa samAdhisthAnonuM sevana karavuM Avazyaka che. brahmacarya sAdhakanuM nivAsa ekAMta, zAMta hovuM joie. strIonuM ati AvAgamana na hovuM joie. vyAkhyAna vagerenA maryAdAvALA samayamAM dharmabhAvathI strI AdinuM AvavuM varjita samajavuM nahiM. AMkha hovAthI cakSu indriya dvArA rUpanuM grahaNa avazyabhAvI che paraMtu ahiM Asakti pUrvaka jovAno tyAga che. pUrve bhogavelA kAmabhogo brahmacarya sAdhaka yAda na kare. tenA ciMtanathI paNa abrahmacaryanA vicAro ane kusaMkalpo janme che, je brahmacaryamAM atyaMta nukasAna kare che. brahmacaryanI saphaLa sAdhanA mATe - aMtarbAhya pUrNa vizuddhi mATe sAdhakane mATe pauSTika AhAra upayukta nathI. sAdhake prAyaH vigaya rahita AhAra karavo joie. guru AjJA vinA vigaya ke mahAvigayanA sevananuM prAyazcita kahela che. zarIranI surakSA ke AvazyakatA mATe vigayonuM ke pauSTika AhAranuM sevana karavAnuM Avazyaka hoya to sAdhake guru AjJA prApta karavI jarUrI che. brahmacArInA bhojananI vidhinA pAMca bhAva darzAvavAmAM AvyA che - 1) eSaNAnA 42 doSa rahita nirdoSa bhikSA gRhasthanA gharethI meLave, 2) parimANa yukta AhAra kare. peTamAM cha bhAganI kalpanA kare. temAMthI ardho eTale traNa bhAga zAka, roTalI vagere bhojanathI bhare. be bhAga pANIthI bhare ane eka bhAga vAyu saMcAra mATe khAlI rAkhe, 3) ucita samaya para ja khAya - vAraMvAra khAya nahiM, 4) jIvana yAtrA ke saMyama yAtrA mATe AhAra kare. svAda ke zarIra puSTi mATe nahiM, 5) bhojana-pANInA upayoga mATe pUrNa viveka rAkhavo joie. pathya-apathya, supAcya-duSprAcyanuM vivekabhAna rAkhavuM joie. AnAthI viparIta dasa bAbato jevI ke, 1) strIo hoya tevuM sthAna sevana, 2) mana lobhAve tevI manoramya strI kathA, 3) strIono saMsarga 4) strIonAM aMgopAMga rAgabhAvathI jovA, 5) strIonAM avyakta zabdo, hAsya, gIta vagere 64
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAMbhaLavA, 6) bhogavelA bhogone yAda karavA, 7) pauSTika AhAra, 8) sauMdarya vadhAravA zarIra zaNagAravuM, 9) amaryAdita AhAra, 10) pAMca indriyonA. viSayonuM sevana. A dasa bAbato brahmacarya pAlanamAM vighAtaka che, viSa samAna che. brahmacarya samAdhi mATe kartavya preraNAH vivekavAna muni durjaya kAmabhogono sadA tyAga kare ane brahmacaryamAM kSati thavAno saMbhava rahe tevA pUrvokta daze yA sthAno tathA bIjA paNa aneka zaMkAnA sthAnone paNa choDI de. pariSaho ane upasargone sahana karavAmAM sakSama, dharmarathanA sArathi samAnA bhikSu dharmarUpa bagIcAmAM vicare ane dharmarUpa bagIcAmAM lIna banIne brahmacarya samAdhimAM ja samAdhistha rahe. je duSkara brahmacaryanuM pAlana kare che tevA brahmacArI puruSone devo, dAnavo ane gaMdharva jAtinA devo, yakSo, rAkSaso ane kinnaro paNa namaskAra kare che. kAyarone brahmacaryanuM pAlana ati muzkela hoya che, tethI tene duSkara kahyuM che. Adarza brahmacarya dareka mATesahaja nathI, chatAM AkAza kusumanI mAphaka azakya paNa nathI. - sAdhaka jIvananI amulya nidhi brahmacarya che. te sAdhanAno merudaMDa che. sAdhaka jIvananI zuddha sAdhanAnuM siMhadvAra che. - sAdhu jIvananI samasta sAdhanAo tapa, japa, samatva, dhyAna, kAyotsarga, pariSaha vijaya, kaSAya vijaya, vagere brahmacarya rUpI sUryanI AjubAju pharanArA grahanakSatro samAna che. A brahmacarya rUpa dharma niraMtara sthira ane nitya che, zAzvata che ane jinopadiSTa che. te dharmanuM pAlana karI aneka jIvAtmAo aMtima lakSya - siddha sthAne pahoMcyA che, pahoMce che ane pahoMcaze, ema tIrthakara bhagavaMtoe kahyuM che. (soLamuM adhyayana saMpUrNa) 65
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ sattaramuM adhyayana pApa zramaNIya jJAna pratye pApazramaNaH keTalAka sAdhaka zruta-cAritra rUpa dharma sAMbhaLIne atyaMta durlabha bodhilAbha meLavIne jJAna, darzana, cAritrarUpa vinaya-saMpanna thai nigraMtha rUpe pravrarjita thAya che; paraMtu pAchaLathI svaccheda vihArI banI jAya che. svecchAcArI zramaNa kahe che, he AyuSyamAna pUjaya gurudeva! mane rahevA mATe surakSita sthaLa (upAzraya) maLI gayuM che. oDhavA mATe vastra paNa che mArI pAse. khAdya ane peya padArtho paNa yogya pramANamAM maLI rahe che. vartamAnane huM pratyakSa jANuM chuM; to pachI zAstronuM adhyayana zA mATe? je koi sAdhu khAi, pIne nidrAzIla thai sUi rahe che; te pApazramaNa kahevAya | vinaya pratyeno pApazramaNaH je AcArya ane upAdhyAya pAsethI zAstrIya jJAna ane vinaya AcAranuM zikSaNa kare che, te AcArya AdinI ja je niMdA kare che, te vivekabhraSTa pApabhramaNa kahevAya che. je AcArya ane upAdhyAyanI samyak prakAre sevA karatA nathI, guNagAnA karatA nathI, upakAra mAnatA nathI; te pApabhramaNa kahevAya che. ircA samiti pratyeno pApazramaNaH je sAdhaka dvindriyAdi jIva, bIja ane vanaspatine kacaDIne cAle ane chatAM potAne saMyata mAne te pApazramaNa che. je muni pathArI, pATa, bAjoTha, Asana, svAdhyAya sthaLa, paga lUchavAnuM unanuM vastra - A badhAnuM pramArjana karyA vinA tenA para bese ke teno upayoga kare; te pApabhramaNa che. je ati zIghratAthI cAle che, vAraMvAra pramAda kare che, maryAdAonuM ullaMghana kare che, pracaMDa krodhI che, te pApamaNa che. 66
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratilekhana pratyeno pApazramaNaH je sAdhu pramAda yukta thaine pratilekhana kare, je vAto sAMbhaLatAM sAMbhaLatAM asAvadhAnIthI pratilekhana kare, potAnuM paga luchavAnuM kapaDuM vagere sAdhanone avyavasthita rIte mUkI de; te pApazramaNa che. je guruno tiraskAra kare, gurunI sAthe vivAda kare, gurune apamAnita kare; te pApazramaNa che. kaSAyanA bhAvothI pApazramaNaH sthaLa (upAzraya) maLI gayu che, oDhavA mATe vastra paNa che mArI pAse, khAdya padArtho paNa yogya pramANamAM maLI rahe che. vartamAnane huM pratyakSa jANuM chuM; to pachI zAstronuM adhyayana zA mATe? je koi sAdhu khAi, pIne nidrAzIla thaine sUi rahe, te pApazramaNa kahevAya che. je bahu chaLa kapaTa kare che, bahu vAcALa che, ahaMkArI, lobhI che; je indriyone vazamAM rAkhato nathI, AhArAdi padArthonuM sama vibhAjana karato nathI, je sAthI sAdhuo sAthe vAtsalya bhAvathI vartato nathI; te pApazramaNa che. je zAMta thayela vivAdane pharI Ubho kare; je adharma tattvomAM potAnI buddhi naSTa kare, je kadAgraha ane kalaha karavAmAM sadA rata rahe; te pApazramaNa che. Asana zayana pratyeno pApazramaNaH je sthira besato nathI, je hAtha-paga caMcaLatA pUrvaka halAvyA kare che, je Asana para besavAno upayoga rAkhato nathI; te pApazramaNa che. je sacita rajathI kharaDAyelA paga sAthe zayyA para sUve, zayyAnuM pratilekhana kare nahiM, temaja zayyAnI bAbatamAM viveka rAkhato nathI; te pApazramaNa che. AhAra avivekathI pApazramaNaH je dUdha, dahI vagere vigaya rUpa padArthone vAraMvAra khAya che, tapanI ruci rAkhato nathI; te pApazramaNa che. je sUryodayathI sUryAsta Akho divasa khAyA kare che, guru ke vaDIla kaMi zikhAmaNa Ape to temanI avagaNanA kare che; te pApazramaNa che. 67
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ asthira cittathI pApabhramaNaH je potAnA AcAryano tyAga karIne anya matane svIkAre che, je vAraMvAra gaNa ane guru badalato rahe che ane je niMdanIya AcaraNa kare che; te pApazramaNa che. kuzIla AcaraNothI pApazramaNaH je ghara athavA gRhasthAzramano tyAga karIne anya gRhasthonAM kAryo kare che ane zubhAzubha nimitta batAvavAnI pravRttija kare che; te pApabhramaNa kahevAya che. je sAdhu potAnA sagA saMbaMdhIo ke pUrva paricito pAsethI AhAra le che paraMtu badhA dharomAMthI sAmudAnika bhikSA leto nathI tathA gRhasthanI besavAnI gAdI para besI jAya che; te pApazramaNa che. pApabhramaNanuM bhaviSyaH je sAdhako A prakAranI doSamaya pravRttinA kAraNe pAsatthA vagere paMcavidha kuzIlatAthI yukta thai jAya che ane kevaLa muniveSanA ja dhAraka rahe che ane jeno saMyamAcAra lagabhaga chUTI gayo hoya che, te zreSTha muninI apekSAe hInAcAra vALA thai jAya che. teo A lokamAM niMdanIya bane che. tethI A loka ke paralokamAM sukhI thatA nathI. je sAdhu uparokta doSothI sadA dUra rahe che, te muniomAM suvatI che. te samyak ArAdhanA karIne A lokamAM ane paralokamAM pUjaya bane che. dIkSA lIdhA pachI sAdhakanI javAbadArI ghaNI vadhI jAya che. cAlavAmAM, khAvA-pIvAmAM, vidyA meLavavAmAM, gurujanono vinaya karavAmAM pUrI sAvadhAnI rAkhavI paDe che. viveka sAthe hareka kSaNe jAgRta rahI, krodha, mAna, mAyA, lobhA vagere Atmazatruo vijaya meLavI sAdhanAmAM pragati karavAnI hoya che ane te zreSTha zramaNa kahevAya che. dareka Atma kalyANanA icchuka sAdhaka A adhyayananuM sadA ciMtana-mananA kare ane doSothI dUra rahI niraticAra zuddha saMyamanuM pAlana kare. (sattaramuM adhyayana saMpUrNa) 68
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ aDhAramuM adhyayana saMjayIya saMjaya rAjAnuM pUrva jIvanaH paMcAla dezanA kAMDilya nagaramAM vizALa senA, hAthI-ghoDA vagerethI saMpanna saMjaya nAmanA suvikhyAta rAjA eka divasa zikAra karavA nIkaLyA. ( vizALa azvasenA, gajasenA, rathasenA temaja pAyadaLa sAthe nIkaLelA rAjA ghoDApara ArUDha thaine kesara bAgamAM haraNAMone bANathI vIMdhIne mAravA lAgyA. kesara bAgamAM karma kSaya karanAra ane Azravo rokanAra tapodhanI aNagAra dhyAna karI rahyA hatA. munine joine rAjA bhayabhIta thayA. te vicArI rahyA ke huM keTalo puNyahInA ane hiMsaka vRttino chuM. meM muninuM dila dubhAvyuM. rAjAe ghoDA uparathI UtarIne aNagAranA banne caraNomAM vaMdana karyA ane kahyuMH bhagava! A aparAdha mATe mane kSamA karo. paraMtu dhyAnastha aNagAre kAMi pratyuttara Apyo nahiM. AthI rAjA bolyA ke huM eTalA mATe bhayabhIta chuM ke tapasvI aNagAra kopAyamAna thAya to potAnA teja vaDe karoDo manuSyo ne bhasma karI zake che. rAjAne munino upadezaH he rAjana! tuM mArA taraphathI nirbhaya banI jA ane anya jIvo mATe abhaya dAtA banI jA. anitya evA A saMsAramAM hiMsAmAM zA. mATe racyo pacyo rahe che? zA mATe Asakta thai rahyo che? manuSyanuM jIvana, zarIranuM rUpa e badhuM vIjaLInA camakArA jevuM kSaNika che. to tuM paralokanuM hita kema vicArato nathI? mRtyu samaye rAjaya, dhana bhaMDAra vagere choDIne javuM paDaze. to pachI A 69
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ padArthonA mohamAM zA mATe mugdha banI rahyo che? manuSya strI, putrAdi mATe dhana kamAya che, pApakarma kare che; te badhAM jIvatAnA sAthI che. maryA pachI koi sAthe AvatuM nathI. pApakarma karIne ane duHkho sahana karIne prApta karelA te dhanathI maryA pachI bIjA loko mojamajA kare che. A kSaNika sagAo mATe jIvana veDaphI devAnuM yogya nathI. saMjaya rAjAnI dIkSAH A pramANe gardabhAlI aNagAranI pAse dharmano upadeza sAMbhaLIne saMjaya rAjA te ja samaye saMvega, nirveda pAmyA-saMsArathI virakta thai gayA. rAjyano tyAga karIne gardabhAlI aNagAra pAse jInazAsanamAM dIkSita thayA. kSatriyamuni ane saMjaya rAjarSinuM milanaH potAnA rASTrane tyAgIne dIkSita thayelA kSatriya munie saMjaya munine kahyuMH he munirAja! ApanuM rUpa pavitra jaNAya che; tevuM ja ApanuM aMtaHkaraNa paNa pavitra ane prasanna lAge che. ApanuM nAma zuM? gotra kayuM? aNagAra zA mATe thayA cho? gurunI sevA kai rIte karo cho? vinIta kevI rIte cho? saMjaya muniH saMya mArUM nAma che. gautama mArUM gautra che. jJAna ane cAritranA pAragAmI gardabhAlI mArA guru che. temanI AjJA pramANe cAluM che, e temanI sevA cha; ane temanA kathana anusAra municaryAnuM pAlana karUM chuM, e mArI vinItatA che. kSatriya muniH he mahAmunivara! sarvajJa, sarvadarzI, satyaniSTha, satya parAkramI, jJAna ane cAritrathI saMpanna, jJAtA putra zramaNa bhagavAna mahAvIra prabhue kahyuM che ke A saMsAramAM je loko pApanuM AcaraNa kare che te ghora narakamAM jAya che ane je Arya dharmanuM AcaraNa kare te divya gatine pAme che. kSatriya muninI divya vizeSatAH pahelAM huM pAMcamA devalokamAM mahAprANa vimAnamAM dyutimAna deva hato. jema ahIM so varSanuM AyuSya pUrNa mAnavAmAM Ave che, tema devalokamAM palyopama ane sAgaropama pramANa Ayu pUrNa mAnavAmAM Ave che. mArUM AyuSya sAgaropama pramANa hatuM. 70
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ huM mAruM potAnuM tathA bIjAnuM AyuSya yathArtha rUpe jANuM chuM. (avadhijJAnathI) kSatriya muni dvArA saMjaya munine dharmapreraNAH he saMjaya muni! mithyAtvanA kadAgrahanA kAraNe thatI vividha prakAranI rucio ane svaccheda abhiprAyonA matamatAMtarothI dUra raho kAraNake A badhA niprayojana vikalpo AtmakalyANa sAdhavAmAM bAdhaka, anarthakArI ane karmabaMdha karAvanArA che, tema jANI saMyama mArgamAM vicaraNa karavuM. huM nimittAdi zAstro dvArA kahevAtA zubhAzubha phaLasUcaka praznonA javAbathI ane gRhastha saMbaMdhI sAvadya kAryonI maMtraNAothI paNa nivRtta thai gayo chuM. aharniza dharmasAdhanAmAM huM udyata rahuM chuM, tema tame paNa tapa saMyamamAM udyamavaMta raho. dhIra puruSa sadanuSThAnamAM ruci rAkhe che ane nAstikatAno tyAga karI de che. he munivara! tame paNa samyak daSTithI ati duSkara saMyama dharmanuM daDhatAthI pAlana karo. bharata cakravartI padArthonuM svarUpa ane samyapha AcaraNa rUpa dharmathI yukta evA tIrthaMkara bhagavAnano pavitra upadeza sAMbhaLIne pUrvakALamAM bharata cakravartIe paNa bharata kSetranuM rAjaya ane kAmabhogono tyAga karIne cAritra dharma aMgIkAra karyo. sagara cakravartI sagara nAmanA bIjA cakravartI sAgaranI hada sudhInA AkhA bhAratamAM rAjayane tathA tenA samasta aizvaryano tyAga karI saMyamanI sAdhanA vaDe nirvANa pAmyA. maghavA cakravartI mahAna RddhimAna ane mahAkIrtivAna evA maghavA nAmanA trIjA cakravartIe bharatakSetranuM rAjaya choDI pravrajayA grahaNa karI, karmakSaya karI mokSa pAmyA. sanatakumAra cakravartI riddhisiddhIthI saMpanna manuSyomAM indra samAna cothA 71
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ cakravartI sanatakumAra potAnA putrane rAjaya soMpIne saMyamadharmamAM udyamavaMta banyA. zAMtinAtha cakravartI temaja tIrthaMkara mahAna RddhisaMpanna ane jagatamAM zAMtinA sthApaka evA zAMtinAtha nAmanA pAMcamAM cakravartI e saMpUrNa bharatakSetranuM rAjaya choDIne tapa saMyamanA pAlanathI siddha gatine pAmyA - tIrthaMkara thayA. kuMthunAtha cakravartI ane tIrthaMkaraH ikvAku vaMzanA rAjAomAM vRSabha samAna zreSTha ane ujajavaLa kIrtivAna evA chaThThA cakravartI kuMthunAtha bhagavAna dIkSA aMgIkAra karIne anuttara gati - tIrthaMkara pada pAmyA. aranAtha cakravartI ane tIrthaMkaraH samudra paryata saMpUrNa bharatakSetranA rAjayano. tyAga karIne sAtamA cakravartI aranAtha nArezvara karmarajathI rahita thaine zreSThagatitIrthaMkara pada pAmyA. A ja rIte mahApadma cakravartI, hariSaNa cakravartI, jaya cakravartI, dazArNabhadra rAjA, nami rAjarSi saMyamamAM samyapha parAkrama karIne anuttara gati - mokSa pAmyA. cAra pratyeka buddhaH kaliMgamAM karakaMDu, pAMcAlamAM dvimukha tathA videhamAM - mithilAnagarImAM namirAjA ane gaMdhAra dezamAM nagnati nAmanA rAjezvara thayA. narendromAM vRSabha samAna A rAjAo potAnA putrone rAjagAdI soMpIne jinazAsanamAM pravrajayA grahaNa karIne zramaNa dharmamAM tallIna thayA. A cAre rAjAoe pratyeka buddhanA rUpamAM dIkSA aMgIkAra karI ane saMyama, tapanuM pAlana karatAM aMtamAM samAdhipUrvaka zarIrano tyAga karI siddhagatine pAmyA. udAyana rAjAH siMdhu sauvIra vagere 16 dezanA rAjA, ghorI vRSabha samAna zreSTha rAjA udAyane rAjaya choDIne saMyama grahaNa karyo ane samyapha puruSArtha karIne siddhagatine pAmyA. te ja prakAre saMyamamAM parAkramI kAzI dezanA sAtamA naMdana nAmanA baLadeva rAjA tathA amara kIrtivALA mahAyazasvI, saptAMga rAjayaguNothI samRddha vijaya rAjA ane hastinApuranA atula baLavAna baLarAjAnA putra mahAbala - A sarva 72
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjAo e ugra tapa karIne, saMyamamAM parAkrama karIne mokSa prApta karyo. - buddhimAna sAdhakono viveka ane muktiH bharatacakravartI vagere rAjAoe saMyamamAM daDha parAkrama karyuM. A jANIne dhIra puruSa kutarkomAM phasAine unmata rIte kema vicarI zake? zUravIra puruSo mithyA mAnyatAono svIkAra karI zakatA nathI. meM A atyaMta samAdhAna yogya, samucita yukti saMgata, karmamaLane zodhana karavA samartha saMpUrNa satya kathana karyuM che. teno svIkAra karI aneka jIvo bhUtakALamAM saMsAra sAgara tarI gayA che, vartamAnamAM kaMika tare che ane bhaviSyamAM aneka taraze. buddhimAna sAdhaka sarvasaMgathI mukta thai, tyAgI banI, aMte karmono kSaya karI siddha thai jAya che. tRpti tyAgamAM che, nirAsaktimAM ane nirmoha dazAmAM che. tethI cakravartI jevA samrATa rAjAo cha khaMDanA adhipati hovA chatAM bAhya saMpattino tyAga karI Atma kalyANa sAdhI zakyA hatA. (aDhAramuM adhyayana saMpUrNa) 73
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ ogaNIsamuM adhyayana mRgAputrIya mRgAputrano vaibhavaH moTA vRkSothI ghaTTa evA vana ane bagIcAothI suzobhita, samRddhithI ramaNIya sugrIva nAmanA nagaramAM balabhadra nAmanA rAjA rAjaya karatA hatA. mRgAvatI nAmanI tenI paTarANI hatI. temane balazrI nAmano putra hato, je mRgAputranA nAmathI prasiddha hato. te mAtApitAne atyaMta priya yuvarAja hato. te rAjAono svAmI hato. te dogaMduga devonI jema rAjamahelamAM strIo sAthe krIDA karato hato. eka divasa mRgAputra maNiratna jaDita pharzavALA rAjamahelanA jharukhAmAM besIne rAjamArgonuM avalokana karato hato tyAre aNadharyA ja tapasvI zIlavAna ane saMyamI jaina sAdhune joyA. munine animeSa dRSTie joyA pachI ciMtavana karatAM tenA adhyavasAyo zuddha thayA ane mohabhAvano upazama thavAthI temane jAtismaraNa jJAna utpanna thayu. viraktibhAva ane nivedanaH jAtismaraNa jJAnanA prabhAvathI viSayothI virakta ane saMyamAnurAgI mRgAputre mAtApitA pAse AvIne A pramANe kahyuMH he mAtApitA! pUrvakALamAM meM paMcamahAvratarUpa saMyama dharmanuM pAlana karyuM che. naraka ane tiryaMcagatinA duHkho paNa meM jANyA che. huM saMsAra sAgara taravAno abhilASI chuM. to mane pravrajyA grahaNa karavA mATe AjJA Apo. mAtApitA pAse vairAgyabhAvanuM spaSTIkaraNaH he mAtApitA! viSaphaLa samAna bhogo huM bhogavI cukyo chuM, tenuM phaLa duHkhamaya ja che. 74
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ A zarIra anitya che, apavitra che, azucimAMthI utpana thayuM che. ane temAM jIvano nivAsa zAzvata nathI. vyAdhi ane roganuM ghara temaja jarAmaraNathI grasta, pANInA parapoTA jevA A zarIrathI mane kSaNa paNa sukha maLatuM nathI. vaLI A saMsAramAM janmanuM duHkha, jarAnuM duHkha, roga ane maraNanuM duHkha. are! A samasta saMsAra duHkhamaya ja che. khetara, makAna, sonuM, cAMdI, putra, strI, baMdhu ane A zarIra choDIne mAre avazya javuM ja paDaze. jema viSamaya kiMpAka phaLa khAvAnuM aMtima pariNAma sArUM nathI AvatuM, temAM bhogavelA bhogonuM pariNAma paNa sArUM nathI AvatuM. je musAphara bhAtu lIdhA vinA lAMbI musApharI e jAya che, te raste jatAM bhUkha ane tarasathI pIDAine duHkhI thAya che. e ja rIte je vyakti dharma karyA vinA para bhavamAM jAya che, te vividha rogo. ane duHkhothI pIDAya che. paraMtu je vyakti lAMbA mArgamAM bhAtu laine prayANa kare che, te mArgamAM sudhA, tRSAne tRpta karI sukhI thAya che. te ja pramANe je vyakti dharmanuM pAlana karIne parabhavamAM jAya che, te vedanAothI ane duHkhothI mukta rahe che. gharane Aga lAgatAM gharadhaNI jema kiMmatI vastuo kADhI le che ane nakAmI vastuo choDI de che tema A Akho loka jarA ane maraNanA duHkhothI baLI jaLI rahyo che. Apa AjJA Apo to huM mArA AtmAne ugArI lauM. zramaNa dharmanI kaThoratAH dIkSAnI AjJA mAMganAra mRgAputrane mAtApitAe 75
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahyuH he putra! zramaNadharmanuM pAlana ghaNuM ja kaThina che. bhikSue hajAro guNo, niyamo paniyama dhAraNa karavAnA hoya che. jema ke, zatru-mitra pratye ja nahiM paNa jagatanA sarva jIvo pratye jIvana paryata samabhAva rAkhavo, samasta jIvahiMsAno tyAga karavo; ati duSkara che. vaLI apramatta bhAve asatyano tyAga karavo, pratikSaNa sAvadhAnI rAkhIne satya bolavuM. e paNa ati kaThina che. uparAMta dAMta sApha karavAnI saLI, are! taNakhaluM paNa koi Ape to ja levAya ane sauthI kaThina brahmacarya vrata dhAraNa karavuM ati duSkara che. dhana, dhAnya, dAsAdi vividha prakAranA parigrahano tyAga karIne nirmamatva sevavuM ane anna, pANI, mevA, mukhavAsa - e cAre AhArano tyAga karavo e paNa atyaMta duSkara che. pariSaha vijayanI kaThinatAoH bhUkha, tarasa, ThaMDI, garamI, DAMsa maccharanuM kaSTa, krodhayukta vacano, agavaDa bhareluM makAna, tRNasparza temaja zarIranA melathI thatuM kaSTa vagere - bAvIsa pariSaho sahana karavA atyaMta muzkela che. A saMyama pravRtti kApotIvRti che eTale ke kabutaranI jema zaMkita ane sAvadhAna rahevAnI tathA saMgrahamukta rahevAnI vRtti che. vividha upamAothI saMyamanI duSkaratAH jema gaMgA nadInA pravAhamAM sAmA pure taravuM, merU parvatane trAjave toLavo, bhujAothI samudra taravo ati kaThina che, tema saMyamadharmanuM pAlana karavuM atyaMta duSkara che. mATe he putra! pahelAM tuM pAMca indriyanA viSaya sukhone bhogava ane pachIthI cAritra dharma aMgIkAra kara. narakanA duHkhonuM nirUpaNa mRgAputra kahe cheH he mAtApitA! pUrvajanmamAM meM narakamAM ati uSNa, ati zIta vagere mahAvedanAo aneka vAra sahana karI che. 76
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramAdhArmika devo dvArA devAtI aneka yAtanAo meM sahana karI che. enI tulanAmAM mahAvratanA pAlananuM kaSTa ke pariSaho, upasargo zuM visAtamAM che? vAstavamAM mahAvratonuM pAlana, zramaNadharmAcaraNa vagere sAdhaka mATe parama AnaMdano hetu che. AthI mAre nigraMthamuni dIkSA aMgIkAra karavI che. saMyamane mRgacaryAnI upamAH mAtApitAH he putra! tuM tArI icchA pramANe saMyamano svIkAra kara paraMtu saMyama jIvanamAM roga thatAM cikitsA na karavI e bahu moTuM kaSTa che. mRgAputraH mAtApitA! tame je kahyuM te satya che paNa jaMgalamAM rahenAra pazupakSIonI ane mRganI cikitsA koNa kare che? AvI ja rIte saMyama anuSThAnamAM udyamavaMta bhikSu paNa A mRganI jema rogotpati thatAM cikitsA na kare. tAtparya e che ke dareka sAdhake potAnA sAmarthyanI vRddhi karI cikitsA na karavAnI dRDhatA sudhI pahoMcavuM joie. roga pariSaha jayano sAco AnaMda ane sAcI saphaLatA paNa sAdhakane tyAre ja prApta thAya che ke jayAre te dhairyathI dareka rogane cikitsA karyA vinA sahana karI zake ane samabhAvamAM TakI rahe. saMyamanI anumatiH 'tamane sukha upaje tema karo,' A rIte mAtApitAnI anumati meLavI, mRgAputra e gRhasthAzramano tyAga karyo. mRgAputrae upAdhino tyAga karyo. dravyataH gRhasthocita veSa, AbhUSaNa, vastrAdi upakaraNono ane bhAvataH viSaya, kaSAya, Asakti vagere bhAvopadhino tyAga karI mRgAputra pravrurjita thayA. mRgAputranI saMyama sAdhanAH A pramANe mAtApitAne samajAvIne, temanI AjJA laine, jema sarpa kAMcaLIne tyAga kare che, tema / mRgAputra e samasta moha mamatvano tyAga karyo. jema kapaDA para lAgelI dhULane khaMkherI nAkhavAmAM Ave tema samRddhi, dhana, 77
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ strI, putra, mitro, svajano vagereno tyAga karI saMyama yAtrA mATe prasthAna karyuM. mRgAputra aNagAra pAMca mahAvrato, pAMca samiti ane traNa guptiothI yukta banI AtyaMtara ane bAhya tapamAM udyamavaMta thayA. mRgAputra munizvara mamatva, ahaMkAra, Asakti ane garvano tyAga karI trasa samasta jIvo pratye samadaSTivAna banI gayA. tathA sthAvara -- mRgAputra saMyati lAbha-alAbha, sukha-duHkha, jIvana-maraNa, niMdAprazaMsA ane mAna-apamAnamAM samapariNAmI banyA. garva, kaSAya, daMDa, zalya ane sAta bhaya, hAsya ane zokathI nivRtta thai nidAna rahita ane rAgadveSanA baMdhanothI mRgAputra mukta banyA. mRgAputra aNagAra A loka ane paralokanI AkAMkSAothI nirapekSa thayA. AhAra maLe ke na maLe, zarIrane koi caMdanano lepa kare ke vAMsathI kApI nAkhebanne dazAomAM sama pariNAmI banyA. mRgAputra munirAje aprazasta evA dvArothI AvatA Azravone sarva prakAre rokI dIdhA temaja AdhyAtmika dhyAnanA yoga vaDe saMyama mArgamAM sthira thayA. maharSi mRgAputranI siddhiH mRgAputra aNagAra jJAna, darzana, cAritra, tapa ane zuddha bhAvanAo vaDe potAnA AtmAne samyak rIte bhAvita karavA lAgyA. jinAjJAnusAra saMyamanuM ghaNA varSo sudhI pAlana karI aMte eka mAsanA bhakta pratyAkhyAna anazana dvArA mRgAputra aNagAra anuttara siddhagatine pAmyA. sArAMzaH mRgAputranA mAtApitAe zramaNadharmamAM roga upacAra na karavA viSe ciMtA darzAvI tyAre mRgAputre vanamAM ekAkI vicaratA mRganuM udAharaNa detAM kahyuM ke mRga jayAre bimAra thai jAya to tene koNa auSadha Ape che? koNa tenI sevA kare che? te kudarata para AdhAra rAkhIne jIve che ane svastha thAya che. huM paNa AvI ja mRgacaryA karIza. 78
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghora jaMgalamAM mRga ekalo ja hoya che. mRgAputra paNa svayaMbuddha hovAne kAraNe ekalavihArI banyA hatA. mRgacaryAH 1) ekAkI ke samUha rUpamAM bhramaNa 2) judAjudA nivAsa 3) gocarIthI jIvanabhara nirvAha 4) roga thatAM upacAranI apekSA na rAkhavI 5) nirogI thatAM pote ja AhAra mATe javuM 6) parimita AhAra karavo 7) je maLe tenAthI saMtoSa mAnavo. koinI niMdA-phariyAda karavI nahiM, e mRgacaryAnI vizeSatAo che. municaryAmAM paNa Ane anusaratA ja niyamo hoya che, mATe municaryAne mRgacaryAnI upamA ApavAmAM AvI che. AvI mRgacaryA pAlananuM sarvotkRSTa phaLa sarvopari sthAna rUpa mokSa prApti (ogaNIsamuM adhyayana saMpUrNa) 79
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ vIsamuM adhyayanA mahAnirgathIya mokSa ane dharmanuM kathanaH siddha bhagavaMto ane saMyata mahAtmAone bhAvapUrvaka namaskAra karIne huM tattvasvarUpa mokSa gatinuM yathArtha svarUpa kahIza, te mArI pAsethI sAMbhaLo. pracura ratnothI samRddha magadha dezanA adhipati zreNika mahArAja pharavA mATe maMDikukSi nAmanA udyAnamAM AvyA. bhinna bhinna prakAranA vRkSo ane lattAothI vyApta, vividha prakAranA puSpothI chavAyeluM ane aneka prakAranA pakSIothI sevita te udyAna naMdanavanA samuM hatuM. rAjAne bAgamAM munidarzanaH tyAM udyAnamAM eka vRkSa nIce sukumAra, sukhasaMpanna, samAdhistha munine rAjAe joyA. te muninuM anupama rUpa joine zreNika rAjA atyaMta vismaya sAthe vicAravA. lAgyAH aho! kevI kAMti! aho! mahApuruSanI kevI saumyatA! bhogo pratye kevI anAsakti! rAjAe munizvarane pradakSiNA karI, temanA caraNomAM vaMdana karI, temanAthI ati dUra nahiM ane bahu najIka paNa nahiM, ema yogya sthaLe UbhA rahI, hAtha joDI munine pUchyuM: he pujaya! Apa taruNa cho chatAM bhoga bhogavavAne badale dIkSA aMgIkAra karI che. zramaNa dharmanA pAlana mATe kema tatpara thayA? e huM ApanI pAsethI jANavA mAguM chuM. | muniH he rAjana! huM anAtha hato. mAro koi nAtha na hato. temaja mArA pratye sahAnubhUti darzAve evo koi mitra paNa mane na maLyo. tethI huM pravrajita thayo chuM. 80
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ A sAMbhaLIne magadha deza adhipati zreNika rAjA hasI paDyA ane bolyAH ATalA prabhAvazALI ane samRddhivALA Apane koi nAtha ke sahAyaka kema na maLe? he saMyata! Apano koi nAtha na hoya to huM Apano nAtha thavA taiyAra chuM. he munirAja! mitra ane svajano sAthe gRhavAsamAM rahIne yatheccha bhoga bhogavo. kAraNa manuSya jIvana ati durlabha che. munirAjaH he magadhezvara! tame svayaM anAtha cho to bIjAnA nAtha kevI rIte thai zako? rAjA pahelethI ja vismita hatA paNa munizvaranA mukhethI 'tame anAtha cho? evA pahelAM kyAre ya na sAMbhaLelA zabdo sAMbhaLIne atyaMta vismita thayA. rAjAH mArI pAse ghoDA che, hAthI che, nagara che, upavana che. suMdara aMtaHpuramAM huM manuSya saMbaMdhI uttama kAmabhogo bhogavuM chuM. mArI pAse samRddhi, sattA ane prabhutva che. to he bhagavana! huM anAtha kevI rIte chuM? ApanuM kathana asatya to nahiM hoya? munizvaraH he pRthvIpati nareza! tame anAthanA artha ane paramArthane jANatA nathI. muni dvArA anAtha zabdanuM nirUpaNa. he rAjana! anAtha zabdano artha tame ekAgratApUrvaka sAMbhaLoH prAcIna zaheromAM sarvottama evI kauzAMbI nAmanI nagarImAM mArA pitA rahetA hatA. temanI pAse puSkaLa dhana hatuM. he rAjana! taruNa vayamAM mane ekAeka AMkhanI atyaMta pIDA utpanna thai ane mArA zarIramAM atyaMta baLatarA thavA lAgI. ane indranA vaja prahAra jevI bhayaMkara vedanA mArA aMgomAM thavA lAgI. mArA dardano ilAja karavA maMtra tathA jaDIbuTTImAM pAraMgata, zAstramAM kuzaLa, nipuNa AyurvedAcArya hAjara thayA. 81
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ temaNe mArI vividha prakAre cikitsA karI paNa teo mane duHkha mukta na karI zakyA, A mArI anAthatA hatI. mArA pitAjI temanI sarva saMpatti cikitsakone ApavA taiyAra hatA. chatAM teo paNa mAruM duHkha dUra na karI zakyA. A mArI anAthatA hatI. hepRthvIpati! mArI mAtA paNa putranA duHkhathI atyaMta zokAtura hatI. chatAM te paNa mane duHkha mukta na karI zakI. A mArI anAthatA hatI. mArI navayauvanA patnI eka kSaNa paNa aLagI thatI na hatI eTalI apAra sevA karatI hatI; te paNa mArI vedanAne dUra karI zakI nahiM, e mArI anAthatA hatI. anAthatAmAMthI sanAthatAnI prAptiH cAre bAjuthI AvI asahAyatAno anubhava thatAM meM vicAryuM ke A asahya vedanAothI jo chUTakAro thAya to indriyonuM damana karanAra, nirAraMbhI banI saMyama grahaNa karIza. he mahArAja! A pramANe ciMtavIne huM rAtrie sUi gayo ane rAtri jema jema vyatIta thatI gai tema tema mArI tIvra vedanA kSINa thatI gai ane nirogI thai gayo. prabhAta thatAM svajanonI AjJA laine huM pApakriyAthI rahita thaine aNagAra dharmamAM pravrarjita thayo. zramaNa banyo. pravrajayA grahaNa karyA pachI huM mAro temaja sarva kasa-sthAvara jIvono rakSakanAtha banyo. he rAjana! AtmA poteja potAnA mATe vaitaraNI nadI ane kUTa zAlmali vRkSa jevo duHkhamaya che ane kAmadugdhA gAya temaja naMdanavana jevo sukhadAyI paNa AtmA pote ja sukhaduHkhano kartA che ane pote ja sukhaduHkha dUra karanAra vikartA che. sapravRttimAM sthita AtmA ja potAno mitra che ane dupravRttimAM sthita AtmA ja potAno zatru che. 82
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAtparya ke svayaMnA AcaraNa anusAra AtmA pote ja karmasaMgraha karI duHkhI ane sukhI thAya che. mATe AtmAnA guNonI vRddhi tapa ane saMyama vaDe karavI te ja zreSTha che. anya prakAranA anAthatAH anAthI muni dvArA viziSTa prakAranI anAthatAno ullekha karavAmAM Avyo che. je sanAthatAne paMthe prayANa karIne paNa punaH potAnI duSpravRttine kAraNe anAtha banI jAya che. anAthI muniH he rAjana! ghaNA evA nirbaLa, kAyara sAdhako hoya che je nigraMtha dharma aMgIkAra karIne paNa tenuM AcaraNa karavAmAM duHkhano anubhava kare che, zithila thai jAya che. je pravrajyA grahaNa karIne pramAda seve che, mahAvratonuM pAlana karato nathI, potAnA AtmAno nigraha karato nathI, indriyonA viSayomAM Asakta thai jAya che; te sAdhaka samasta karmakSaya karI mukta thai zakato nathI. je sAdhu pAMca samitinA pAlanamAM upayoga rAkhato nathI, je rajoharaNa vagere muniveSanA cihno dhAraNa karIne jIvananuM poSaNa kare che te kezaluMcana vagere ghaNA kaSTo sahana karavA chatAM saMsArano pAra pAmI zakato nathI. je lakSaNa vidyA, svapna vidyA vagere prayogo kare che, nimitta zAstra ane indrajALa vagere prayogomAM Asakta rahe che te sAdhu munidharmanI virAdhanA karIne satata naraka ane pazuyonimAM gamana kare che. * sAdhu saMyamadharmanI virAdhanA kare che, tenuM dIkSA grahaNa karavAnuM prayojana vyartha thai jAya che. tenA mATe A loka ane paraloka banne niSphaLa thAya che. mahAnigraMthIya paMtha ane tenuM phaLaH cAritrAcAranA guNothI bharapUra evo sAdhaka sarvotkRSTa saMyamanuM pAlana karI, Azrava rahita banI, pUrvakarmono kSaya karI zAzvata sukha pAme che. A pramANe mahAmuni anAthI munie zreNika mahArAjAne kahyuM. 83
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ muninI bhaktipUrvaka stutiH zreNika rAjAH bhagavad anAthatAnuM yathArtha svarUpa Ape mane suMdara rIte samajAvyuM che. meM Apane prazno pUchI ApanA dhyAnamAM vighna karyuM ane bhogo bhogavavA AmaMtraNa ApyuM, te badala mane kSamA karo. munizvaranA amRtamaya samAgamathI rAjA samyakatva prApta karI, munirAjanI pradakSiNA karI, vaMdana karI svasthAne pAchA pharyA. anAthI muni sAdhunA 27 guNothI samRddha, traNa guptiothI gupta, traNa daMDothI virata, mohamukta thaine A vasuMdharAmAM pakSInI jema apratibaddha thaine saMyamamAM vicaraNa karavA lAgyA. upasaMhAraH janmamaraNa karanAra ane vadhAranAra ajJAnI prANIo anAtha gaNAya che. dharmane samajI, saMyama svIkAranAra potAnA ane bIjAnA nAtha thai jAya che. saMyama grahaNa karyA pachI sanAtha banelA zramaNane jinAjJA rUpa saMyamAcAranI samasta vidhionuM sArI rIte pAlana karavAnuM parama kartavya hoya che. je AvA kartavya thI cUkI jAya, ALasu ke ArAmapriya thai jAya te bIjA prakAranA anAtha thai jAya che kAraNake saMyamadharmanuM barAbara pAlana na karavAthI te potAnA AtmAnI dugartithI rakSA karI zakatA nathI. mATe saMyamAcAranuM saMpUrNa pAlana karIne sAcA sanAtha thavuM; e ja A adhyayanano sAra che. (vIsamuM adhyayana saMpUrNa) uttarAdhyayana sUtra - prathama bhAga saMpUrNa 84
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uttarAdhyayana sUtrano arka zrI uttarAdhyayana sUtra bhAga 2
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekavIsamuM adhyayana samudra pAlIya pAlita zrAvakaH caMpA nagarImAM pAlita nAmano eka vaNika zrAvaka raheto hato. te mahAtmA bhagavAna mahAvIrano ziSya hato. te zrAvaka nigraMtha pravacanamAM vidvAna hato. vahANa dvArA vepAra karatAM karatAM te ekavAra pihaMDa nAmanA nagaramAM AvI pahoMcyo. tyAM koi vepArIe potAnI putrI tene paraNAvI. thoDo samaya vityA bAda garbhavatI patnIne laine te potAne deza javA nIkaLyo. samudrapAlano janmaH samudra yAtrA daramiyAna pAlita zrAvakanI patnIe putrane janma Apyo. samudra yAtrAmAM janma thavAthI tenuM nAma 'samudrapAla" rAkhyuM. samudrapAlano uchera tathA pANIgrahaNaH te zrAvaka kSemakuzaLa potAne ghare caMpAnagarImAM AvI gayo ane samudrapAla sukharUpa moTo thavA lAgyo. te botera kalAo ane nItimAM nipuNa thayo. tenA pitAe rUpavatI rUpiNI (rukamaNI) nAmanI kanyA sAthe tenA lagna karyA. ekavAra te mahelanA jharUkhAmAM beTho hato tyAre dehAMta daMDane pAmelA puruSane vadhyasthAna para lai javAto joine samudrapAlanA aMtaramAM karma ane tenA phaLa viSayaka gahana vicAradhArA pravAhita thai. pariNAme tene jAtismaraNa jJAna thayuM. azubha karma ane tenA phaLathI mukta thavA saMyama mArga zreSTha che, evI samajaNa sAthe dikSA aMgIkAra karI. munidharmanI zikSA samudrapAla muni mahAklezakArI mahAmohotpAdakaparigraha ane svajanonA moharUpa mahAbhayajanaka Asaktino saMpUrNapaNe tyAga karIne cAritradharmamAM abhiruci rAkhavA lAgyA. te vidvAna muni ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane aparigraha A pAMca mahAvratone svIkArI jinopadiSTa dharmanuM AcaraNa karavA lAgyA. sarva jIvo para anukaMpA rAkhIne, kaThora vacanone kSamApUrvaka sahana karIne te brahmacArI 87
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAmuni sarva prakAranA sAvadya vyApArono tyAga karIne vicaravA lAgyA. munidharmanuM nirUpaNaH muni saMyamAnusAra saMyamI jIvananI kriyAo kare, potAnA zArIrika sAmarthya-asAmarthyano vicAra karIne janapadamAM vicaraNa kare. muni siMhanI jema kyAre ya zabdo sAMbhaLIne Dare nahiM ane duHkhotpAdaka pratikULa zabdo sAMbhaLIne asabhya vacanothI teno pratikAra kare nahiM. asahya aneka pariSaho AvI paDatAM kAyara manuSyo duH khI thAya che ane kheda pAme che paraMtu bhikSu pariSaha AvatA saMgrAmanA mokhare jhajhUmatA hAthInI jema vIratApUrvaka sahana kare. vicakSaNa muni rAgadveSa mohano tyAga karIne vAyuthI akaMpita merUnI jema aDaga rahIne, Atmagupta banIne pariSaho temaja devakRta, manuSyakRta ane tiryaMcakRta bhISaNa upasargone samabhAve sahana kare. saMyamavAna muni rati-aratine sahana kare, saMsArIonA paricayathI dUra rahe, sarva pApothI virakta thai Atmahita vicAre Azravono nirodha karI, mamatva rahita thaine samyag darzanAdi mokSanA sAdhanomAM sthiti thAya. chakAyanA rakSaka muni strI, pazu ane napuMsaka rahita tathA parikarma rahita temaja bIja Adi jIva rahita sthAnamAM rahe ane mahAyazasvI maharSio dvArA sevita mArganuM pAlana kare. samudrapAlanI muktiH samudrapAla muni ghAtI-aghAtI karmono tathA puNyapApa rUpa banne prakAranA karmono sarvathA kSaya karI, karma malathI rahita banI, bAhyaAMtarika sarva prakAranA baMdhanothI mukta thai, mahAbhava pravAha rUpa saMsAra sAgara tarIne mokSa gati pAmyA. sudharmA svAmI potAnA ziSya jaMbu svAmIne kahe che, he jaMbu, je rIte meM bhagavAna mahAvIra svAmI pAsethI sAMbhaLyuM che te rIte ja meM tane kahyuM che. A kathana sarvajJa tIrthaMkara bhagavAnanuM che. 88 (ekavIsamuM adhyayana saMpUrNa)
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAvIsamuM adhyayana rathanemIya zauryapura nagaramAM vasudeva ane samudravijaya nAmanA be bhAio rAjaya karatA hatA. temAM vasudeva rAjAne rohiNI ane devakI nAmanI be rANIo ane balarAma tathA zrIkRSNa nAmanA be putro hatA. samudravijaya rAjAne zivA nAmanI rANI hatI ane mahAyazasvI, parama jitendriya ariSTanemi nAmanA putra hatA. te sulakSaNo ane madhura svarathI saMpanna, 1008 zubha lakSaNonA dhAraka, gautama gautrIya ane zyAma varNanA hatA. vajaRSabhanArAca saMhanana, samacaturastra saMsthAna ane mAchalInA udara jevA suMdara udarathI suzobhita zrI ariSTaneminI patnI banAvavA mATe zrI kRSNa vAsudeve ugrasena rAjA pAse tenI putrI rAjematInI mAgaNI karI. ugrasena rAjAnI putrI rAjematI suzIla, suMdara ane samasta zubha lakSaNothI saMpanna hatI. tenA zarIranI kAMti camakatI vijaLI samAna hatI. rAjematInA pitAe mahARddhivAna vAsudevane kahyuM ke ariSTanemikumAra ahiM padhAre to huM temane mArI kanyA ApIza. zrI ariSTaneminI jAnanuM prasthAnaH tyAra pachI ariSTanemikumArane sarva auSadhiyukta jaLathI snAna karAvyuM. najara Adi na lAge te mATe kautuka-maMgalA Adi vidhividhAno karI divya vastra yugala paherAvavAmAM AvyA ane alaMkArothI vibhUSita karavAmAM AvyA. vAsudevanA sauthI pradhAna madonmata gaMdhahasti upara ArUDha thayelA. ariSTanemikumAra mastaka para dhAraNa karAyelA UMcA chatrathI, baMne bAju vIMjhAtA cAmarothI ane cAre bAjue darzAha cakra (yaduvaMzanA prasiddha kSatriya samUha) thI
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ parivRta thayelA te zobhavA lAgyA. caturaMgiNI senA anukramamAM goThavAi gai ane mRdaMga, Dhola Adi vAjIMtronA divya ninAdathI AkAza guMjI uThyuM. AvI uttama riddhi ane dyuti saMpanna ariSTanemikumAre potAnA bhavanathI prasthAna karyuM. tyAra pachI maMDapanI najIka jatA ariSTanemie vADAo ane pAMjarAomAM purAyelA bhayagrasta ane ati duH khI pazuo ane pakSIone joyA. mRtyunI sanmukha rahelA ane mAMsAhArIonA bhakSya bananArA prANIone joine mahAprajJAvAna ariSTanemie sArathine pUchyuMH A badhA sukhArthI prANIone kyA prayojanathI vADAomAM ane piMjarAomAM lAvyA che? tyAre sArathie kahyuM ke ApanA vivAhamAM AvelA ghaNA lokone mAMsa bhojana karAvavA mATe A nirdoSa prANIone pUravAmAM AvyA che. jenuM upAdAna zuddha hoya, tene koi paNa nimitta asara karI jAya che. pazuonA citkAra sAMbhaLIne sarva jIvo Atmasama vRtivAna nemakumAranA aMtaramAM anukaMpAnA bhAva jAgRta thayA. lagna jevI sAmAnya kriyAmAM paNa AvI ghora hiMsA! kSaNika rasAsvAda mATe ATalo anartha! gaMbhIra ciMtananA pariNAme temane tIvra nirvedabhAva pragaTa thayo. saMsAra pratye pUrNa udAsInatA thai gai. ariSTaneminuM mahAbhiniSkramaNaH turata ja sArathIne AjJA karIne pazuone baMdhana mukta karAvI dvArikA pAchA pharyA. sArathIne AbhUSaNonI bakSisa ApI. zrIkRSNa vAsudeva vagere svajano dRDha vairAgyadhArI nemakumArane samajAvI zake tema na hatA. tyAra bAda nemakumAra sAvaMtsarika dAna devA lAgyA. varSa pUrNa thatAM yathA samaye citrA nakSatramAM raivataka giri para AvelA sahasAmravanamAM jaine eka hajAra puruSo sAthe temaNe dIkSA grahaNa karI. svayaM paMcamuSTi loca karI, AjIvana sAmAyika vrata aMgIkAra karyuM. 90
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIkRSNa sahita sarva yAdavo kemakumAramunine ratnatrayanI ArAdhanAthI aMtima lakSya siddhinA AzIrvacana kahIne pAchA pharyA. rAjematInuM mahAbhiniSkramaNaH ariSTanemi jInezvaranI pravrajayAnI vAta sAMbhaLIne rAjamati atyaMta zokAtura banI gai ane mUrNita thai gai. samaya vItatAM, UMDA ciMtanane aMte teNIe dikSA levAno nirNaya karyo ke mArA mATe dIkSA ja zreyaskara che. nemanAtha bhagavAnane raivatAcala parvata para ghAtI karmono kSaya thatAM kevaLajJAna pragaTa thayuM. badhA indroe potapotAnA devagaNa sahita tyAM AvIne kevaLajJAnano mahotsava ujavyo ane manohara samovasaraNanI racanA karI. balabhadra, zrIkRSNa, rAjamatI sahita yAdavagaNa ane anya jana samudAye raivataka para AvIne nemaprabhunI dezanA sAMbhaLI. prabhu nemanAthanA laghubaMdhu rathanemie paNa virakta thai dikSA aMgIkAra karI. rAjamatIe paNa aneka kanyAo sAthe dikSA grahaNa karI. zrIkRSNa vAsudeva, baLadeva vageree kezaloca karelI rAjamatIne saMsArasAgara zIghratAthI pAra karI mokSa prApta karavAnA AzIrvAda ApyA. rathaneminuM patana ane rAjematI dvArA sthirIkaraNaH sAdhvI rAjamatI ekavAra prabhunA darzana mATe raivataka parvata para jai rahI hatI tyAre rastAmAM varasAda AvavAthI bhIMjAi gai. ghanaghora varasAda varasI rahyo hato. cArekora aMdhakAra vyApI gayo hato. tyAre anya sAdhvIothI chUTI paDelI teNIe eka guphAno. Azraya lIdho. saMyama sAdhanA karatA rathanemi paNa e ja guphAmAM hatA. aMdhakArane kAraNe rAjematIne rathanemi dekhAyA nahiM. guphAmAM teNe bhInA vastro sUkavyA ane nirvastrA thai gai. thoDIvAra pachI teNIe rathanemine joyA. ane tenA aMtaramAM lajajA ane bhaya vyApI gayA. aMgopAMga saMkocIne vairAgyabhAvamAM besI gai. rathanemi 91
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjematIne joine kSaNavAramAM ja saMyamathI calita thai gayA ane rAjemanI pAse bhoganI yAcanA karI. rAjematIe sAvadhAna thaine vastra paridhAna karI lIdhA ane hiMmatapUrvaka rathanemine saMyama bhAvamAM sthira karavAno prayatna karyo. teNIe vairAgya preraka vacanothI rathanemine potAnI kulInatAnuM smaraNa karAvI, manuSya janma ane temAM prApta thayelI saMyamI jIvananI mahattAnuM darzana karAvyuM. patita thayelA jIvonI gatinuM paNa bhAna karAvyuM. rathanemi paNa mokSagAmI jIva hatA. te rAjamatInA vairAgya bhAvathI prerita vacanothI saMyamabhAvamAM punaH sthira thai gayA. upasaMhAraH rathanemi managupta, vacanagupta, kAyagupta ane jitendriya thaine mahAvratomAM daDha thayA ane ugra tapanuM AcaraNa karIne banne kevaLajJAnI thai gayA. sarva karmono kSaya karI temaNe anuttara siddha gati prApta karI. puruSottama rathanemi jema bhogothI nivRtta thai gayA tema saMbuddha, paMDita ane vicakSaNa puruSa bhogothI nivRtta thai jAya che. (bAvIsamuM adhyayana saMpUrNa) 92
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ trevIsamuM adhyayana. kezI-gautamIca prabhu pArzvanAtha ane kezIkumAra zramaNaH ahaMta, saMbuddhAtmA, sarvajJa, dharmatIrthanA pravartaka ane rAgadveSa vijetA pArzvanAtha jinezvara trevIsamA tIrthaMkara thayA che. temane kezIkumAra nAmanA mahAyazasvI ziSya hatA. te vidyA ane cAritramAM pAragAmI hatA. te matijJAna, zrutajJAna ane avadhijJAnathI yukta hatA. te potAnA ziSyaparivAra sAthe zrAvastI nagarImAM tiMduka nAmanA udyAnamAM padhAryA. bhagavAna mahAvIra ane gItamaH te samaye dharmatIrthanA sthApaka vardhamAna mahAvIra svAmI samagra lokamAM prakhyAta hatA. temanA mahAyazasvI ziSya gautama svAmI bAra aMganA jJAtA ane tattvajJAnathI prabuddha hatA. teo paNa grAmAnugrAma vicaratAM zrAvastI nagarInA koSThaka udyAnamAM padhAryA. ziSya parivAramAM AcAra bheda aMge jijJAsAH kezI svAmI ane gautama svAmInA ziSyo bhikSAcaryA vagere kArya mATe jatAM-AvatAM ekabIjAnA AcAra-vicAramAM taphAvata joine temanA manamAM jijJAsA thaike amArA bannenA dharma pravartakonuM dhyeya muti-prAptinuM che chatAM amArA banenA AcAravicAramAM taphAvata kema? mahAvIra svAmI pAMca mahAvratono upadeza Ape che jayAre pArzvanAtha bhagavAna cAra mahAvratono upadeza ApatA hatA. mahAvIra svAmInA ziSyo sAmAnya ane maryAdita vastro dhAraNa kare che jayAre pArzvanAtha bhagavAnanA ziSyo viziSTa ane mUlyavAna vastro dhAraNa kare che. zramaNonuM paraspara milana ane ucita vyavahAraH kezI svAmI ane gautama svAmI banne saMto svayaM jJAnI hatA. potAnA ziSyonI jijJAsAnuM samAdhAna 3
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ karavA banne samartha hatA, chatAM eka sthAne ekatrita thaine vividha AcAra praNAlikAno samanvaya sahunI pratyakSa thAya te ja uttama che, ema temaNe vicAryu. gautama svAmI jJAnamAM ane padamAM mahAna hovA chatAM kezI svAmInI dIkSA paryAyanI jayeSThatAno vicAra karIne ane kuLanI jayeSThatA svIkArIne te svayaM kezI svAmI pAse gayA. gautama svAmIne AvatA joine kezI svAmIe paNa saMyama maryAdA anusAra gautama svAmIno vinaya, satkAra-sanmAnano vyavahAra karyo. veza ane samAcArInI bhinnatA hovA chatAM sAMpradAyika Agraha choDIne vicAra vinimaya karavo, eja prabhunA anekAMtavAdano sAra che, te ja jInazAsananuM hArda che. (1) cAturyAma ane paMcamahAvrata rUpa dharmaH kezI svAmI ziSyonI jijJAsA jANatA hatA tethI gautama svAmInI AjJA laine temaNe prazna karyoH bhagavAna pArzvanAtha ane mahAvIra svAmI banne tIrthaMkaro mokSaprApti rUpa eka ja kAryamAM pravRtti karanAra che, to pachI cAturyAma ane paMcamahAvratano bheda zA mATe? gautama svAmIH jIvAdi navatattvono jemAM nizcaya thAya che, evA dharmatattvanI samIkSA prajJAthI ja thAya che. prathama tIrthaMkaranA sAdhuo saraLa ane maMdamativALA hoya che, temanA mATe sAdhvAcAra samajavo kaThina hoya che. aMtima tIrthaMkara sAdhuo vakra ane jaDa hoya che. temanA mATe sAdhvAcAranuM pAlana karavuM kaThina hoya che. jayAre madhyanA 22 tIrthaMkaronA sAdhuo saraLa ane buddhimAna hoya che, temanA mATe sAdhvAcAra samajavo ane pAlana karavuM - banne saraLa hoya che. tethI pArzvanAtha bhagavAne temanA sAdhuo mATe cAturyAma dharma kahyo che. teo cAra mahAvratI hovA chatAM aparigraha vratamAM brahmacaryano samAveza kare che. kAraNake 94
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ strI pratyenI Asakti AtyaMtara parigraharUpa che. tethI pAMcamA aparigrahavratamAM cothA brahmacarya vratano samAveza thai jAya che. A rIte gautama svAmI dvArA jijJAsAnuM samAdhAna thatAM kezI svAmI e bIjI jijJAsA pragaTa karI. (2) acalaka ane sacelaka dharma pramANopeta ane alpa mulya vastra dhAraNarUpa acalaka dharma vardhamAna mahAvIra svAmIe batAvyo che ane varNAdithI ane mUlyathI yatheccha vastravALo santarottara dharma pArzvanAtha prabhue batAvyo che to he medhAvinA mokSaprAptirUpa eka ja udezya mATe pravRtti karanArA A bane tIrthakaronA upadezamAM AvA bhedanuM kAraNa zuM? gautama svAmIH nizcaya nayanI dRSTie samyapha jJAna, darzana, cAritra rUpa ratnatrayInI ArAdhanA te ja mokSanI sAdhanA che; te dRSTie banne tIrthakarono upadeza eka ja che. bane tIrthakaro e potapotAnA sAdhu-sAdhvIonI yogyatAne jANIne tadanukuLa vyavahAranI AjJA karI che. (3) Atmazatru ane zatruvijayanI rItaH kezI svAmIH Apa hajAro zatruo vacce UbhA cho ane teo ApanI upara AkramaNa kare che. to Apa zatruone kevI rIte jIto cho? gautama svAmIH vividha anuSThAno dvArA, kSamA, namratA Adi AtmaguNo dvArA Atma zatruo para vijaya meLavI zakAya che. eka manane jItavAthI cAra kaSAya sahita pAMca zatruo jItAi jAya che ane pAMcane jItavAthI pAMca indriyo sahita daza zatruo jItAi jAya che. (4) pAzabaMdhanaH kezI svAmIH A lokamAM ghaNA zarIradhArI prANIo pAzamAM baMdhAyelA jovA maLe che. he gautama! Apa baMdhanamukta ane haLavA thaine kevI rIte vicaraNa karo cho? 95
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ gautama svAmIH tIvra rAgadveSa Adi ane putra parivArAdino moha bhayaMkara baMdhanarUpa che. tene zAstrokta vidhi ane jinAjJAnusAra toDIne saMyamasamAcArImAM huM yathAvidhi vicaraNa karUM chuM. (5) bhAvatRSatArUpI latAH kezI svAmIH he gautama! sAMsArika lAlasA rUpI lattA hRdayamAM utpanna thAya che, te viSaphaLa denArI che. Ape tene kevI rIte naSTa karI che? gautama svAmIH sAMsArika lAlasA bhayaMkara phaLa Ape che ane pariNAme te vyakti zAMti-samAdhi pAmI zakatI nathI. bhavatRSNA chedana karavAnuM amoghA zastra saMtoSa che. zAstrokta vidhi anusArameM sAMsArika lAlasAne samULI ukheDIne pheMkI dIdhI che. (6) kaSAyAgni ane mRtarUpa jaLaH kezI svAmIH krodha, mAna, mAyA, lobharUpI agni AtmaguNone bALe che; Ape tene kevI rIte bujhAvI che? gautama svAmIH kaSAyarUpI agnine zAMta karavA tIrthaMkara bhagavAnanI vANI pANInuM kAma kare che. kaSAyone kSaya karavA cAritra dharma ane tapa anivArya che. cAritra dharma ane tapanuM jJAna mRtathI - AgamajJAnathI thAya che. tethI kaSAyo pAtaLA paDe che ane aMte teno nAza thAya che. (7) manarUpI azva ane mRtarUpI lagAmaH kezI svAmIH he gautama! manarUpI caMcaLa azva cAre bAju bhAgI rahyo che. Apa tenA para ArUDha cho. chatAM te Apane unmArge kema lai jato nathI? gautama svAmIH zrutajJAna rUpI lagAmathI mana jAtivAna azvanA mAlikane AdhIna banI jAya che. svAdhyAyamAM sthira thayeluM mana AtmasAdhanAmAM sahAyaka bane che.
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ (8) unmArga ane sanmArgaH kezI svAmIH A saMsAramAM anekakumArgo che, jenA para cAlavAthI prANIo sanmArgathI bhraSTa thAya che. Apa sanmArgamAM ja kevI rIte sthira rahI zako cho te kaho. gautama svAmIH samyak dRSTi puruSa unmArgane ane sanmArgane tathA tenA pariNAmone yathArthapaNe jANe che. tenAthI hitAhitane sArI rIte samaje che. tethI vivekapUrvaka sanmArgamAM ja gamana kare che. (9) dharmarUpI mahAdvIpaH kezI svAmIH he mahAmuni! A saMsArarUpI mahAsamudramAM janma, jarA ane maraNarUpI mahApravAhamAM sarva prANIo taNAi rahyA che, DUbI rahyA che; te DUbatA prANIone bacAvavA zaraNabhUta koNa che? gautama svAmIH mahAsAgaranI vacce dvIpa hoya che, te dvIpa para jalapravAhanI gati hotI nathI. janma, jarA ane maraNanA vegamAM taNAi rahelA prANIo mATe dharma dvIpa che, AdhArarUpa che, gatirUpa che tathA uttama zaraNarUpa che. (10) sachidra naukA-nicchidra naukAH kezI svAmIH he gautama prabhu! mahApravAha vALA samudramAM naukA viparita dizAmAM jai rahI che. tenA para ArUDha thayelA Apa kevI rIte samudra pAra karazo? gautama svAmIH je naukA chidravALI-kANAvALI che, te samudra pAra karAvI zakatI nathI paraMtu chidra rahita naukA pAra pahoMcADe che. zarIra naukA che ane AtmA teno nAvika che. janma-maraNamaya catugartika saMsAra samudra samAna che. doSayukta saMyama jIvana chidravALI naukA samAna che, te sAdhakane saMsAra samudramAM DubADe che ane nirdoSa saMyamI jIvana chidra rahita naukA 97
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAna che, te sAdhakane pAra pahoMcADe che. (11) ajJAnAMdhakAranAzaka sUryaH kezI svAmIH ghora aMdhakArarUpI ajJAnamAM ghaNA prANIo rahe che. te prANIo mATe jJAna prakAza koNa pAtharaze? gautama svAmIH jeno saMsAra kSINa thayo che, te sarvajJa jinezvara rUpI sUryano udaya thayo che. te AkhA lokane prakAza Apaze. (12) avyAbAdha sukha sthAnaH kezI svAmIH he munizvara! zArIrika ane mAnasika duHkhothI pIDAtA prANIo mATe kSemakArI, kalyANakArI ane bAdhArahita sthAna Apa kone kaho cho? gautama svAmIH A saMsAramAM bhramaNa karatA sarva jIvo Adhi, vyAdhi, upAdhinA trividha tApa saMtapta thai rahyA che. temanA mATe lokAgre AveluM siddha kSetra che, tyAM pahoMcavAnuM atyaMta kaThina che. bhavaparaMparAno aMta karanArA maharSio te sthAna prApta kare che, je atyaMta kSemakArI, kalyANakArI ane avyAbAdha sukharUpa saMzaya samAdhAna ane vinaya jAtipatiH kezI svAmIH he gautama prabhu! ApanI prajJA uttama che. Ape mArA saMzayone dUra karyA che. he sarvazruta-mahodadhi! Apane huM namaskAra karUM chuM. sarva zAstronA saMpUrNa jJAtA, cAra jJAna ane caudapUrvanA dhAraka, zrutakevaLI, sUtranA mahAna udadhi mahodadhi kahevAya che. sAmAnya rIte eka tIrthaMkara tIrthanI sthApanA kare tyAre pUrva tIrthakaranA sAdhuo navA tIrthaMkaranA zAsanamAM praveza karIne tIrthaMkaranuM sAnidhya svIkArI le 98
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ che paraMtu pArzvanAtha bhagavAna ane mahAvIra svAmInA zAsanamAM vratanI, vezanI vagere aneka prakAranI bhinnatA hatI. banne parivAranA ziSyonA aMtaramAM A bhinnatAno samanvaya thAya, te atyaMta jarUrI hatuM. tethI kezI kumAra svAmI ane gautama svAmIno saMvAda thayo. kezI svAmIe zAsana paraMparAne anusarIne gautama svAmIne bhAvapUrvaka vaMdana-namaskAra karIne trevIsamA tIrthaMkaranA zAsanamAMthI aMtima tIrthaMkara dvArA pravartita paMcamahAvrata rUpa dharma aMgIkAra karyo. upasaMhAraH samAgamanI phalazrutiH kezI svAmI ane gautama svAmI jevA mahAna saMto vacce thayelo A saMvAda bane saMtonA ziSya parivArane bahu lAbhadAyaka banyo. kAraNake te ubhaya pakSanA ziSyonI jijJAsAonA samAdhAna mATe ja sarjAyo hato ane banne jJAnI puruSoe vicakSaNatA ane saraLatApUrvaka prazno karyA hatA. tenAthI zIla ane zruta dharmano utkarSa thayo ane mokSanA sAdhanabhUta mahAvrata ane tAdino nirNaya karAvanAra thayo. ane tyAM upasthita saMpUrNa pariSade paNa tattvone grahaNa karyA ane banne mahApuruSonI stuti guNagrAma karI tRptino anubhava karyo. (trevIsamuM adhyayana saMpUrNa) 99
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ covIsamuM adhyayana pravacana mAtA, ATha pravacana mAtAH pAMca samiti ane traNa gupti rUpa ATha pravacanA mAtAo che. saMyama ane tapa te mokSamArganuM kriyAtmaka sAdhana che. saMyama ane tapanI ArAdhanA mATe samiti ane guptinI anivAryatA che. sAdhakono samagra jIvana vyavahAra samiti ane guptinA AdhAre ja thAya che. tethI sAdhanA kSetramAM pravezanAra pratyeka sAdhakane jaghanya aSTa-pravacana mAtAnuM jJAna hovuM jarUrI che. samiti sabhya pravRtti, gupti eTale azubhathI nivRtti. sAdhakanuM lakSya yaugika pravRttino tyAga karI, upayoganuM anusaMdhAna karI kramazaH Atma svarUpamAM sthira thavAnuM hoya che. A lakSyanI siddhI traNa guptithI thAya che. paraMtu sazarIrI jIvo haMmezAM mana, vacana, kAyAnI pravRttithI sarvathA mukta thai zakatA nathI. tethI jayAre jayAre mana-vacana-kAyAnI pravRtti anivArya banI jAya tyAre samitipUrvaka pravRtti karavAnI hoya che. te pravRtti pUrNa thatAM punaH guptinI ArAdhanA karavAnI hoya che. irSA samiti, bhASA samiti, eSaNA samiti, AdAna nikSepa samiti, pariSThApanA samiti, managupti, vacanagupti ane kAyagupti- A pAMca samiti ane traNa gupti bane maLIne ATha pravacana mAtA che. jema mAtA saMtAno mATe kalyANakAriNI hoya che, tema pAMca samiti ane traNa gupti sAdhako mATe kalyANakAriNI hovAthI jInezvaroe tene zramaNonI mAtA kahI che. aSTa pravacana mAtAnuM pAlana karIne ja tIrthakaro sarvajJa thAya che. ane tyAra pachI ja dvAdazAMgIno upadeza Ape che. saMkSepamAM, aSTa pravacana mAtA te 100
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvAdazAMgIno ja sAra che. ane bIjI rIte kahIe to dvAdazAMga rUpa jina pravacana te aSTa pravacana mAtAno ja vistAra che. iryA samitiH saMyamI sAdhu AlaMbana, kAla, mArga ane yatanA A cAra kAraNothI parizuddha iryA samitithI gamana kare. sAdhakanuM lakSa AtmabhAvamAM ja sthita thavAnuM hoya che. te kAyika pravRtti kare to paNa jJAna, darzana, cAritranA udezathI ja kare. sAdhu sUryodayathI sUryAsta paryaMta ja gamanAgamana kare che. muni unmArge na cAle kAraNake saMyama jIvananI maryAdAo jaLavAya evA nirdoSa ane nirvadya mArgeja sAdhue gamana karavAnuM hoya che. jIvonI dayA pALavA mATe yatanA pUrvaka gamana kare. yatanAnA cAra prakAra cheH 1) dravyathI chakAya jIvone joine cAlavuM, 2) kALathI divase joine ane rAtre poMjIne cAlavuM, 3) kSetrathI sADA traNa hAtha pramANa bhUmine joine cAlavuM, 4) bhAvathI upayoga pUrvaka gamana karavuM. sAdhu pAMca indriyonA viSayo pratye anAsakta thaine, pAMca prakAranA svAdhyAyane choDIne, mAtra gamana kriyAmAM ja tanmaya thaine, tene ja prAdhAnya ApIne upayoga pUrvaka cAle. bhASA samitiH krodha, mAna, mAyA, lobha, hAsya, bhaya, vAcALatA ane vikathAo aMge satata upayoga yukta thaine bhASAno prayoga kare. prajJAzIla saMyamI sAdhu uparyukta krodhAdi ATha sthAno tajIne yathAsamaye hita-mita ane pApa rahita nirdoSa bhASA bole. eSaNA samitiH AhAra, upadhi ane zayyAnI gaveSaNA, grahaNaiSaNA ane paribhogaiSaNA A traNeya saMbaMdhI doSo TALI vizuddhijALave. yatanA pUrvaka pravRtti karanAra sAdhu prathama AhArAdinI gaveSaNAmAM soLa udgamanA ane soLa utpAdana doSonuM zodhana kare. bIjI grahaNaiSaNAmAM zaMkti Adi dasa doSonuM zodhana kare, paribhogaiSaNAmAM saMyojanAdi cAra doSanuM zodhana kare. 101
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdAna nikSepa samitiH AdAna eTale grahaNa karavuM, nikSepa eTale mUkavuM. saMyamI jIvanamAM upakaraNo grahaNa karatAM ane nIce mUkatAM viveka rAkhavo tene AdAna samiti kahe che. sAdhu saMyama yAtrAnA nirvAha mATe be prakAranI upadhino upayoga karI zake cheH 1) audhika upadhi 2) aupagrahika upadhi 1) odhika upadhiH sAmAnya rIte sAdhu haMmezAM jene dhAraNa kare, tevA vastra, pAtra, muhapatti, rajoharaNa Adi audhika upadhi kahevAya che. 2) opagrahika upadhiH vizeSa paristhitimAM sAdhu jene dhAraNa kare te pATa, pATalA, auSadhi Adi pADhIyArI aupagrahika upadhi kahevAya che. samitivAna ane yatanApUrvaka pravRtti karanArA muni pUrvokta banne prakAranA upakaraNone pratilekhana karIne, pramArjana karIne grahaNa kare ane mUke. pariSThApanA samitiH dravyathIH maLa mutrAdi padArtho daza prakAranA sthAnamAM paraThe nahiM. te daza sthAno A pramANe che - 1) lokonuM AvAgamana thatuM hoya 2) koine bAdhApIDA-virodha thAya 3) UMcI-nIcI viSamabhUmi 4) polANavALI bhUmi 5) taratanI aceta thayelI bhUmi 6) sAMkaDI bhUmi 7) cAra AMgula nIce sudhI acita na thayelI bhUmi 8) gAma AdinI najIka 9) kIDI, makoDA Adi jIvonA dara sahitanI bhUmi 10) trasa jIvo ane bIja vagere sacita padArtha yukta bhUmi. kSetrathIH gRhasthanA AMgaNAmAM ke lokone durgadha thAya tevA jAhera rastAmAM paraThe nahiM. kALathIH paraThavAnI bhUminuM pratilekhana ane pramArjana karIne parahe. bhAvathIH paraThavA jAya tyAre AvasyahI.. traNa vAra bole. paraThatAM pahelA zakendra mahArAjanI AjJA le, cAra aMgula uparathI yatanA pUrvaka paraThe. paraThatAM vosire-vosire traNa vAra bole. paraThIne pAchA pharatAM nissahI-nissahI traNa vAra bole. upAzrayamAM AvIne iriyAvahi kare. 102
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ A rIte paraThavA ke tyAga karavA yogya padArthono tyAga karavo, te paNa sAdhujIvananI eka mahattvanI kriyA che. ayogya sthAne paraThavAthI jIva virAdhanA, saMyama virAdhanA, gaMdakI, roga upadrava, dharmanI hilanA vagere aneka doSonI saMbhAvanA che. samitiono upasaMhAra ane guptiono prAraMbhaH managuptiH managuptinA cAra prakAra che - satya, asatya, mizra ane vyavahAra. mananA cAra bheda A pramANe che satyamana, asatyamana, mizramana ane vyavahAra mana. A cAre prakAranA mananI vicAraNAno nirodha karavo, sarva saMkalpavikalpone rokavA, nirvikalpa dazAnI prApti mATe abhyAsa karavo e managupti che. mana dvArA thatI traNa prakAranI pApakArI vicAraNAno nirodha karavA puruSArtha karavo. 1) saMraMbhaH hiMsAkArI kAryano manamAM saMkalpa karavo 2) samAraMbhaH saMkalpita hiMsA mATe Avazyaka zastrAdinuM manathI ja grahaNa karavuM 3) AraMbhaH manathI ja hiMsAno prAraMbha karI devo. dA.ta. prasannacaMdrarAjarSi. A traNe prakAranI pApakArI vicAraNA thavA na devI ane kyAreka koi nimittathI mana AvA pApakArI vicAromAM pravRtta thai jAya to tene vivekapUrvaka pAchuM vALavuM, te managuptinI sAdhanA che. vacanaguptiH vacanaguptinA cAra prakAra che satya, asatya, mizra ane vyavahAra. A cAre prakAranI bhASAno vivekapUrvaka nigraha karavo ane vacanaguptinI sAdhanA mATe vacana dvArA thatI traNa prakAranI pApakArI vicAraNAno nirodha karavo. 1) saMraMbhaH hiMsAkArI saMkalpane vacana dvArA pragaTa karavo, 2) samAraMbhaH hiMsAkArI zastrone grahaNa karavA, karAvavA mATe Adeza Apavo, 3) AraMbhaH hiMsAkArI Adeza Apavo ke koine preraNA ApavI. jema ke - 'yuddha karo'. 103
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkSepamAM, traNeya prakAranA vacano na bolavA ane mauna rAkhavuM, te vacanagupti che. kAyaguptiH halana calana AdikAyAthI thatI ayatanAnI pratyeka pravRtti para niyaMtraNa karavuM temaja kAyika pravRttino sarvathA nirodha karavAno abhyAsa karavo. kAyaguptinI sAdhanA mATe kAyA dvArA thatI traNa prakAranI pApakArI pravRttino tyAga karavo. 1) saMraMbhaH hiMsAnI pravRtti mATe kAyAthI tatpara thavuM 2) samAraMbhaH sAdhanA upADavA Adi hiMsAnI pUrvabhUmikA taiyAra karavI. 3) AraMbhaH hiMsAkArI pravRtti karavI. A traNe prakAranI kAyika pravRttino nigraha karavo te kAyagupti che. samiti ane guptimAM bhedaH samitimAM samyaka pravRttinuM nirUpaNa che ane guptimAM sarva azubha pravRttiothI nivRttinuM nirUpaNa che. jayAM sudhI AyuSya karmanI sthiti hoya tyAM sudhI jIvana vyavahAra mATe yaugika pravRtti anivArya che. sAdhaka anivArya yaugika pravRttio atyaMta yatanApUrvaka kare to te samiti che. samiti ane gupti eka sikkAnA be bAju jevA che. saMkSepamAM, samiti vidhirUpa ane gupti niSedharUpa che. samiti jIvanamAM Avazyaka samyaka AcaraNonuM vidhAna kare che ane gupti sarva asamyapha yogo ane AcaraNono niSedha kare che. samiti ane guptinA suyogya samanvayathI ja cAritranI ArAdhanA gatimAna thAya che. je paMDita muni A samiti gupti rUpa aSTa pravacana mAtAnuM samya prakAre AcAraNa kare che, te zIdhra saMsAranA samasta baMdhanothI mukta thai jAya che. (covIsamuM adhyayana saMpUrNa) 104
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ paccIsamuM adhyayana yajJIya muni jayaghoSanuM vijayaghoSane tyAM AgamanaH brAhmaNa kuLamAM janmelA, indriyono nigraha karanAra, mokSa mArga gAmI mahAmuni jayaghoSa vihAra karatA karatA vArANasI nagarImAM padhAryA. te ja vakhate zaheramAM vedanA jJAtA vijayaghoSa nAmanA brAhmaNa yajJa karatA hatA. jayaghoSa muni mAsakhamaNanI tapasyAnA pAraNe bhikSA mATe vijayaghoSanI yajJazALAmAM padhAryA. vijayaghoSe temane bhikSA ApavAno niSedha karyo. teNe kahyuM je brAhmaNa hoya, vedajJAtA hoya, yajJa karanAra dvija hoya teneja huM bhikSA ApuM chuM. jayaghoSa munie prazna karyo ke tame vedanuM mukha jANatA nathI, dharma ke yajJanuM mukha jANatA nathI temaja nakSatronuM mukha paNa jANatA nathI. potAno ane bIjAno uddhAra karavAmAM koNa samartha che te paNa jANatA nathI. jANatA ho to mane kaho. vijayaghoSe mahAmunine kahyuM ke Apa ja A sarva praznonA uttara jaNAvo. jayaghoSa munie kahyuMH vedonuM mukha agnihotra che, yajJomAM yajJArthI mukhya che, nakSatromAM cadra mukhya che ane dharmamAM kAzyapa gotrIya bhagavAna mahAvIra svAmI pramukha che. brAhmaNanuM lakSaNaH je jinAjJAmAM ja ramaNa kare che, jenA kaSAyo upazAMta thai gayA che, je kAmabhogothI alipta rahe che, je niSparigrahI che, je indriyonuM damana karanAra che, tene ame brAhmaNa kahIe chIe. zramaNa, muni, brAhmaNa, tApasa svarUpaH kevaLa mAthuM muMDAvavAthI koi zramaNa thai jatA nathI. mAtra omakArano dhvani karavAthI koi brAhmaNa thai jatA nathI, 105
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaMgalamAM rahevA mAtrathI koi muni banI jatA nathI, valkala paheravAthI koi tapasvI banI jatA nathI. samabhAva dhAraNa karavAthI zramaNa, brahmacaryanA pAlanathI brAhmaNa, jJAna prApta karavAthI muni ane tapazcaraNa karavAthI tApasa kahevAya che. koipaNa vyakti karmathI arthAtu potAnA kAryothI ja brAhmaNa bane che. temaja kSatriya, vaizya ane zudra paNa potAnA kAryothI ja bane che. tIrthakaroe dharma tattvonuM, samatA Adi guNonuM nirUpaNa karyuM che. jenuM AcaraNa karIne sAdhaka pUrNa jJAnI bane che ane sarva karmothI mukta bane che. Ama jeo guNa saMpanna ane brAhmaNomAM uttama che, teo ja potAnA ane bIjAnA AtmAno saMsAra samudramAMthI uddhAra karavAmAM samartha hoya che. A prakAre saMzaya naSTa thai javAthI vijayaghoSa brAhmaNe mahAmuni jayaghoSanI vANI samyaprakAre hRdayamAM dhAraNa karI ane munine potAnA bhAi tarIke oLakhI lIdhA. - saMtuSTa thayelA vijayaghoSe hAtha joDI munine kahyuM tame mane brAhmaNatvanuM svarUpa sArI rIte samajAvyuM che. tame ja bhAva yajJonA kartA cho, tame ja vedanA jANakAra cho, vidvAna cho, dharmanA pAragAmI cho ane bIjAno uddhAra karavA samartha cho. muniH tame A saMsAra sAgaramAM bhramaNa na karo. zIdhra abhiniSkramaNa karo. bhoga bhogavavAthI karmono baMdha thAya che. kAmabhogamAM Asakta manuSya karmothI lepAya che. virakta sAdhaka karmothI lipta thatA nathI. vijayaghoSa brAhmaNa jayaghoSa muni pAsethI anuttara dharma sAMbhaLIne virakta banIne dikSita thai gayA. jayaghoSa ane vijayaghoSa bane munio saMyama ane tapa dvArA pUrvasaMcita karmono kSaya karI mokSa pAmyA. (paccIsamuM adhyayana saMpUrNa) 106
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ chavvIsamuM adhyayana samAcArI. daza samAcArIH sudharmA svAmI jaMbusvAmIne kahe cheH he jaMbu! zArIrika, mAnasika Adi sarva duHkhothI mukta karAvanArI ane sAdhujanonA samyapha AcAra rUpa samAcArInuM huM kathana karIza; je samAcArInuM pAlana karIne sAdhuo saMsAra sAgara tarI gayA che. 1) AvazyakI 2) naiSelikI 3) ApRcchanA 4) pratipRcchanA 5) chaMdanA 6) icchAkAra 7) mithyAkAra 8) tathAkAra 9) abhyatthAna 10) upasaMpadA A daza prakAranI sAdhu samAcArI kahI che. daza samAcArIno prayogaH 1) upAzrayamAMthI bahAra jatAM AvasyahI zabdanuM uccAraNa karavuM, 2) upAzrayamAM praveza karatAM nissIhI zabdanuM uccAraNa karavuM, 3) potAnuM kArya karavA mATe gurune pUchavuM, 4) potAnA kArya mATe jatI vakhate anya muni koi kArya karavAnuM kahe to tenA mATe gurune punaH pUchavuM, 5) sahavartI zramaNone AhArAdi padArtho mATe AmaMtrita karavA, 6) potAnuM kAma bIjA pAse karAvavAmAM temanI icchA pramANe namra nivedana karavuM, 7) doSanI nivRtti mATe AtmaniMdA karavI, micchAmi dukkaDaM kahevuM, 8) gurujanonA Adeza, upadeza rUpA vacanone tahatti 'satyavacana' kahI svIkAravA, 9) gurujanonA satkAra mATe AsanethI UbhA thavuM; 'Avo padhAro' kahevuM, 10) AcAryAdi dvArA nirdiSTa zramaNa ke upAdhyAyanA sAMnidhyamAM rahevuM. A pramANe dazavidha samAcArI jinezvaro e prarUpita karI che. sAdhunI dinacaryAH sUryodaya pachI divasanA prathama praharanA cothA bhAgamAM bhaMDopakaraNonuM pratilekhana kare. tyAra pachI gurune vaMdanA karI be hAtha joDI pUche ke he bhaMte! have huM vaiyAvacca karUM ke svAdhyAya karUM? vaiyAvaccanI AjJA hoya to 107
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhaka aglAna bhAve prasannatA pUrvaka vaiyAvacca kare athavA sarva duHkhothI mukta karAvanAra svAdhyAyamAM ekAgra banI jAya. | vicakSaNa sAdhu divasanA cAra bhAga karIne te cAra bhAgamAM uttara guNonI ArAdhanA kare. paMca mahAvratanuM pAlana ane samiti, guptinI pravRttio mULa guNa rUpa che. svAdhyAya, dhyAna, tapa, vaiyAvacca ane vividha pratyAkhyAna, abhigraha Adi anuSThAno uttara guNanI ArAdhanA che. muni divasanA prathama praharamAM svAdhyAya kare, bIjA praharamAM sUtrArtha ciMtavanArUpa dhyAna kare, trIjA praharamAM bhikSAcaryA kare ane cothA praharamAM pharIthI svAdhyAya kare. rAtri caryA vidvAna muni rAtrinA paNa cAra bhAga kare. prathama praharamAM svAdhyAya, bIjA praharamAM dhyAna, trIjA praharamAM nidrA ane cothA praharamAM pharI svAdhyAya kare. pratilekhanano kALaH divasanA pahelAM praharanA pahelAM cothA bhAgamAM sAdhaka gurune vaMdana karIne, guru AjJA meLavI vastrAdi upakaraNonuM pratilekhana pUrNa kare. tyArabAda gurune vaMdanA karI svAdhyAya kare. praharanA traNa bhAga vyatIta thayA pachI cothA bhAgamAM svAdhyAyathI nivRtta thayA vinA pAtrAnI pratilekhanA kare ane avazeSa praharanA samayamAM punaH svAdhyAya kare. sAdhune mATe svAdhyAya, pratilekhana, gocarI Adi pratyeka pravRttinI parisamApti thAya tyAre kAryanI aticAra zuddhi mATe kAryotsarga karavAnuM vidhAnA che. paraMtu ahiM prathama praharanI svAdhyAya cAlu ja rAkhavAnI che, tethI tenA aticAronuM pratikramaNa karyA vinA ja pAtra pratilekhana karavAnuM kathana che. pratilekhana vidhiH muni sahuthI prathama muhapattinuM pratilekhana kare, tyAra pachI hAthanI AMgaLa para rajoharaNanI dezIo rAkhIne, rajoharaNa ane tenI dAMDInuM pratilekhana kare. ane tyAra pachI vastronuM pratilekhana kare. 108
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ vastra para koi jIvajaMtu hoya to tene thoDuM khaMkhere, khaMkheratA jIva na utare to puMjaNIthI vastrane pUMje. ane jIvajaMtune hAthamAM lai surakSita sthAne mUkI de. je kriyA thai rahI hoya temAM ja upayoga rAkhavo te jInezvaranI AjJAnI ArAdhanA che. muni pratilekhana karatI vakhate parasparavArtAlApa, vAMcanA, pRcchanA Adi kare, anyane paccakhANa Ape, upalakSaNathI anya koi paNa pravRtti kare, to teno upayoga pratilekhana vidhimAM raheto nathI ane jIvadayAnA hetumAM vikSepa thAya che. tethI muni jinezvaranI AjJAnA virAdhaka thAya ane jIvadayAnI kriyAmAM pramAda bhAva hovAthI chakAya jIvonA paNa virAdhaka thAya che. upayogapUrvaka pratilekhana karanAra AjJAnA ArAdhaka thAya ane munino upayoga jIvadayAmAM pUrNapaNe hovAthI te chakAya jIvonA paNa ArAdhaka thAya che. AhAra grahaNa-tyAganA kAraNoH sAdhu nIcenA cha kAraNomAMthI koi eka kAraNa upasthita thAya tyAre trIjA praharamAM AhAra-pANInI gaveSaNA kare - 1) kSudhA vedanAnI zAMti mATe, 2) vaiyAvacca mATe, 3) irSA samitinA pAlana mATe, 4) saMyama pAlana mATe, 5) prANonI rakSA mATe, jIvana nirvAha mATe, 6) dharma-ciMtana mATe. vairyavAna sAdhu nIcenA cha kAraNothI AhAra-pANIno tyAga kare to saMyamanuM ane bhagavAnanI AjJAnuM atikramaNa thatuM nathI. 1) rogagrasta thAya, 2) upasarga Ave, 3) brahmacaryanI rakSA mATe, 4) prANIonI dayA mATe, 5) tapa mATe, 6) svecchAe zarIrano tyAga karIne saMthAro karavA mATe. A rIte sAdhune AhAranA grahaNa ke tyAga bannemAM saMyamabhAvanI puSTi, sAdhanAno vikAsa ane janAjJAnI ArAdhanA karavAnuM ja lakSya hovuM joie. AhAra-pANInI gaveSaNA mATe muni utkRSTa ardhA yojanA sudhI vicaraNa kare. devasika pratikramaNaH prathama AvazyakanA kAyotsargamAM muni jJAna, darzana, 109
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAritra ane tapa saMbaMdhI aticAronuM ciMtana kare. divasa daramyAna saMpUrNa dinacaryAmAM ratnatrayanI ArAdhanAmAM thayelI khalanAonuM, aticAronuM smRti anusAra avalokana kare; je doSa lAgyA hoya. tenI ciMtavanA kare, temAM jJAnanA 14 ane darzananA pAMca aticAra che. cAritranA pAMca mahAvrata, pAMca samiti, traNa gupti tathA pratilekhana Adi anya je je kartavyonuM pAlana karyuM hoya temAM je doSonuM sevana thayuM hoya, potAnI vRtti bahirmukhI thai hoya, pAMca indriyonA viSayamAM rAgadveSanA bhAvo thayA hoya, to tenI aMtaHkaraNa pUrvaka ciMtavanA karIne kAryotsarga pUrNa kare. tyAra bAda gurune vaMdanA karI, stuti maMgala karIne svAdhyAya kare. rAtrika pratikramaNa rAtrino krama prathama praharamAM svAdhyAya, bIjA praharamAM dhyAna, trIjA praharamAM nidrA ane cothA praharamAM pharI svAdhyAya kare. rAtri pratikramaNano samaya thatAM muni sarva prathama kAyotsarga kare. ane sarva vidhi devasika pratikramaNanI jema kare. rAtrika pratikramaNanA pAMcamA AvazyakanA kAyotsargamAM muni ciMtana kare, 'Aje kayuM tapa pharuM?" cAritra pAlanathI thatA Azrava-nirodhathI saMvara thAya che paraMtu pUrvakRta karmono nAza karavA mATe tapano viziSTa puruSArtha anivArya bane che. bhagavAna mahAvIranA zAsanamAM navakArazIthI chamAsI tapa sudhInuM vidhAnA che. koi paNa bAhya tapanI ArAdhanA cAlu hoya to svAdhyAya, dhyAna vagere AtyaMtara tapamAM vizeSa anukULatA rahe che. munie rAtrinA cothA praharamAM sUryodaya pahelA be ghaDInA samayamAM pratikramaNa karavAnuM vidhAna che. tyAre AjubAju rahenArA gRhasthone nidrAmAM khulanA na thAya te mATe muni maMda svare svAdhyAya kare. - saMkSepamAM, sAdhaka mATe jinezvara devoe A samAcArI kahI che. tenuM AcaraNa karIne ghaNA jIvo saMsAra sAgara tarI gayA che. | (chavvIsamuM adhyayana saMpUrNa) 110
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ satyAvIsamuM adhyayana khAMkIya garga kULamAM janmelA garga muni, ziSya samudAya rUpa gaNane dhAraNa karanArA, zAstra vizArada sthavira hatA. te guru ane AcAryanA guNothI saMpanna hatA ane svaparanA samAdhi bhAvone jALavI rAkhavAmAM samartha hatA. gADuM kheMcanAra sAro baLada jema sArI rIte gADuM kheMcI mAlikane jaMgala pAra karAve che, tevI ja rIte yoga-saMyamamAM saMlagna vinIta muni saMsArane pAra kare che. paraMtu gaLIyA baLadane gADAmAM joDavAthI vAhakane kaSTa paraMparAno anubhava karavo paDe che. duSTa baLada vAhakanI icchA anusAra cAlato nathI tethI vAhakane krodha Ave che. Ama vAhakanI citta samAdhino bhaMga thAya che. te baLada vAhakane ucita sthAne pahoMcADI zakato nathI. tema mukti nagaranI prApti mATe dharmarathamAM niyojita karavAmAM AvelA kuziSyo paNa dhairyane abhAve saMyamanuM sArI rIte pAlana karI zakatA nathI tethI svayaM mokSa prApta karI zakatA nathI ane gurune paNa vikSepa pADe che. sthavira garga vicAre che ke mArA koi ziSyane RddhinuM gaurava che, koi rasalolupa che, koi krodhI che, koi bhikSAcarI ALasa kare che, koi yAcanAmAM thatAM apamAnathI Dare che; temane samajAvatAM ahaMbhAvathI sAme bole che. AjJAthI pratikULa AcaraNa kare che. gaLiyA baLadathI duHkhI thanAra sArathinI jema avinIta ziSyothI duHkhI. thaine dharmarathanA sArathi sthavira gargamuni vicAre che ke mane A duSTa ziSyothI kAMi lAbha nathI. Ama vicArI gargamuni kuziSyone choDIne daDhatAthI tapasAdhanAmAM lIna thayA. 111
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ vinaya ane saraLatAyukta, gaMbhIra, susamAdhivaMta ane zIlasaMpana mahAna AtmA sthavira gargamuni pRthvI para vicAravA lAgyA. gargamuni bhagavAna mahAvIra svAmInA samayamAM thayA hatA ane teo tadUbhava mokSagAmI hatA. temane 500 ziSyono vizALa parivAra hato. paraMtu karmayoge badhA ziSyo avinIta hatA. (satyAvIsamuM adhyayana saMpUrNa) 112
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ aThThAvIsamuM adhyayana mokSa mArga gati sarvadarzI jInezvara bhagavaMtoe jJAna, darzana, cAritra ane tapa rUpa mokSamArga prarUpyo che. jJAna, darzana, cAritra ane tapanA mArganuM AcaraNa karIne jIvo sugati prApta kare che. aSTavidha karmono sarvathA kSaya thavo te mokSa che ane tIrthaMkara pratipAdita samyag jJAna, darzana, cAritra ane tapanuM AcaraNa karavuM e mokSa prAptino mArga che. kevaLajJAna ane kevaLa darzana AtmAnA guNo che ane cAritra, tapa zarIra sApekSa che. tethI mukta jIvomAM cAritra, tapa nathI. naya ane pramANathI thato jIvAdi padArthono yathArtha bodha samyajJAna che. jenA vikAsathI tattvanI pratiti thAya, jemAM heya ane upAdeyanA yathArtha vivekanI abhiruci hoya te samyag darzana che. samyajJAna pUrvaka kaSAyothI ane sAvadya yogothI nivRtti tathA samabhAvamAM sthiti te samyak cAritra che. icchAono nirodha ane karmone bhasmIbhUta karanAra nirjarAnA bAra anuSThAno te samyak tapa che. samyag jJAna ane tenA prakAraH mokSamArganA uparokta cAra sAdhanamAMthI jJAnanA pAMca prakAra cheH matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, manaHparyava jJAna ane kevaLajJAna. matijJAnane abhinibodhika jJAna paNa kahe che. A pAMca prakAranuM jJAna ane sarva dravya, guNa ane tenI samasta paryAyonuM jJAna jJAnI puruSo dvArA nirUpita che. jJAnanuM vistRta varNana zrI naMdIsUtra anusAra jANavuM. 113
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravya, guNa ane paryAyaH guNono AdhAra dravya che. guNo kevaLa dravyanA Azrita rahe che. paryAyonuM lakSaNa e che ke te paryAya dravya ane guNa bannenA Azraye rahe che. dravyamAM be prakAranA dharma hoya che? guNa ane paryAya. temAM dravyano sahabhAvI ane nityarUpe rahenAro dharma guNa che ane kramabhAvI dharma che te paryAya che. dravyamAM guNa kathaMcit tAdAbhya saMbaMdhathI rahe che. jayAre paryAya dravya ane guNa banemAM rahe che. jema ke AtmA dravya che. jJAna teno guNa che, te tenI pratyeka avasthAmAM sAthe rahe che. manuSyatA Adi AtmadravyanI paryAya che ane matijJAnAdi AtmAnA jJAnaguNanI paryAya che. temAM parivartana thayA kare che. cha dravyoH dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, pudgalAstikAya, jIvAstikAya ane kALa. A cha dravyarUpa loka che; evuM sarvajJasarvadarzI jInezvara bhagavaMto e prarUpita karyuM che. dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya e traNa dravyo eka-eka che. kALa, pudgalAstikAya ane jIvAstikAya e traNa dravyo anaMta-anaMta che. gatimAM sahAyaka thavuM te dharmAstikAyanuM lakSaNa che, sthitimAM sahAyaka thavuM te adharmAstikAyanuM lakSaNa che. AkAzAstikAya sarva dravyonuM AdhArabhUta che ane te avagAhana pradAna lakSaNavALu che. vartanA e kALanuM lakSaNa che, upayoga e jIvanuM lakSaNa che ane jIva jJAna, darzana, sukha ane duHkha dvArA oLakhAya che. jJAna, darzana, cAritra, tapa, vIrya, upayoga; te jIva dravyanA ja lakSaNo che. anya dravyomAM A guNo hotA nathI. zabda, aMdhakAra, udyota, prabhA, chAyA ane Atapa tathA varNa, gaMdha, rasa ane sparza te pudgalanA lakSaNa che. ekaThA thavuM, vikharAi javuM, saMkhyA, AkAra, saMyoga, viyoga e paryAyanA lakSaNa che. 114
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ A loka SadravyAtmaka che. aloka AkAzamaya che. AkAzamAM dharmAstikAyAdi cha dravyo vidyamAna che; tene loka kahe che. ati eTale pradeza ane kAya eTale pradezono samUha. cha dravyamAMthI pAMca dravya astikAya rUpa che. kALa pradezonA samUharUpa na hovAthI te astikAya rUpa nathI. kALa dravya navA padArthone junA kare, jUnAne jIrNazIrNa kare, nAnAne moTA kare; ziyALo, unALo, comAsu Adi RtunA vibhAga kare, vagere. kALa dravya sarvatra varte che, tema chatAM jainAgamomAM sUryanA AdhAre thatA rAtadivasa rUpa parivartanane ja kALa dravya rUpe svIkArIne kSetrathI aDhIdvIpa pramANa kahyuM che. 'pudgala' zabda jaina darzanamAM jaDa padArtho mATe vaparAto pAribhASika zabda che. 'pu' eTale bhegA thavuM ane 'gala' eTale vikharAvuM. varNa, gaMdha, rasa, sparza tenA guNo che. paramANuM tenuM zuddha svarUpa che. te svayaM apradezI che paraMtu paramANuo bhegA maLIne skaMdha thavAnI yogyatA dharAve che. tethI tene astikAya kahe che. pudgalA dravyanA mukhya be bheda cheH paramANuM ane skaMdha. pudgala dravyanA avibhAjaya aMzane paramANuM kahe che. jaina darzanamAM zabdane paudagalika, rUpI, ane anitya kahyo che. kAyayoga dvArA bhASA vargaNAnA pudgalonuM grahaNa thAya, te pudgala bhASArUpamAM pariNata thAya ane tyAra pachI vaktAnA mukhe vacanayoga dvArA bolAya che; tyAre te zabda kahevAya che. jIva dvArA pragaTa thato zabda sAkSara ane nirakSara banne prakAre hoya che. jayAre ajIva dvArA avAja rUpe hoya che. mizra zabda jIva-ajIva banne saMyogathI. utpanna thAya che. jema ke vAjiMtranuM saMgIta vagere. kArmaNa vargaNA A lokamAM ThasoThasa bharelI che, te pudgala rUpa che. jIvanA vikArI bhAvone kAraNe kAzmaNa vargaNAo jIvanI sAthe karma rUpe baMdhAya che, temAM dharmAstikAya sahAyaka bane che ane jIva jayAre avikArI zuddha svabhAvamAM sthita thAya tyAre adharmAstikAya sahAyaka bane che. 115
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ A rIte chae dravyo potAnuM mULabhUta svarUpa choDyA vinA satata potAnA. guNadharma anusAra pariNata thai rahyA che. samyagadarzana ane tenA prakAraH jIva, ajIva, puNya, pApa, Azrava, saMvara, nirjarA, baMdha ane mokSa e nava tattva che. A nava tattvonA astitvanI svAbhAvika rIte athavA anyanA upadezathI zraddhA karavI, tene jinezvaroe samyaktva kahyuM che. samyagdarzana te AtmAnA anaMta guNomAM eka mukhya guNa che. samyagdarzanA eTale yathArtha darzana, je nava tattvonuM svarUpa jinezvaroe darzAvyuM che tene jANI, samajIne te tattvonI zraddhA karavI te samyam darzana che. nava tattvo A pramANe cheH 1) jIva tattvaH caitanya lakSaNa yukta hoya te jIva che. eka jIva asaMkhyAtA Atma pradezonA samUharUpa che. jIvanuM lakSaNa upayoga che. jIvane ajIvathI judo pADanAra upayoga lakSaNa che. jenAmAM jJAna-darzana che te jIva che. jIvamAM jovAnI ane jANavAnI zakti hovAthI te sukhaduHkhanI anubhUti karI zake che. cetanA zakti dvArA jIvanA mana, vacana, kAyAnA yogonuM pravartana thAya che. caitanya zaktine kAraNe jIva, ajIvathI spaSTa judo paDe che. saMsArI ane siddha tathA traNa ane sthAvara vagere jIvanA judA judA aneka bheda che. 2) ajIva tattvaH jIvathI viruddhalakSaNavALuM ajIva tattva che. tenAmAM cetanA nathI, te jaDa che. temAM dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, kALA ane pudgalAstikAya A pAMca dravyono samAveza thAya che. pudgala ane jIvano anAdikALano saMbaMdha e ja jIvanA saMsAra paribhramaNanuM kAraNa che. 3) puNya tatvaH anya jIvone mAnasika, vAcika, kAyika sukha pahoMcADavAnI vividha pravRttio puNya AcaraNa rUpa che. puNya nava prakAre baMdhAyA cheH 1) anna puNya, 2) pANa puNya, 3) layana (makAna) puNya, 4) zayanA puNya, 5) vastra puNya, 6) mana puNya - manathI bIjA mATe zubha bhAvanA karavI, 7) vacana puNya - bIjAnA sukha mATe vacana prayoga karavo, 8) kAya puNya - 116
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ koinI sevA karIne zAtA pamADavI, 9) namaskAra puNya - guNIjanone namrabhAve namaskAra karI mAna ApavuM. puNyanuM phaLa zAtAvedanIya Adi 42 prakAranI karma prakRtinA udayarUpe bhogavAya che. 4) pApa tattvaH anya jIvone mana, vacana, kAyAnA yogothI duHkhA pahoMcADavAnI hiMsAdi 18 prakAranI pravRttio pApa che, je aDhAra pApasthAnaka tarIke prasiddha che. 5) Azrava tattvaH karmapudgalanuM AtmA tarapha kheMcAvuM, te Azrava kahevAya. che. mithyAtva, avrata, pramAda, kaSAya ane yoga; te pAMca AzrayanA mukhya kAraNo 6) saMvara tattvaH mahAvrata, samiti, gupti Adi dharmAcaraNa dvArA karma pudgalone AtmA tarapha AvatA rokavA te saMvara che. samyakatva, vrata, apramAda, akaSAya ane yoganI sthiratA; e pAMca saMvaranA mukhya sAdhano che. 7) nirjarA tattvaH karmo udayamAM AvavAthI bhogavAya jAya athavA tapasyA Adi dvArA karmono nAza thAya tene nirjarA kahe che. bAra prakAranA tapa karavAthI karmono kSaya thAya che. nirjarA be prakAre thAya che. nirjarAnA lakSapUrvaka bAra prakAranA tapathI karmo kharI jAya, tene sakAma nirjarA kahe che. karmo udayamAM AvIne bhogavAi javAthI kSaya pAme, te akAma nirjarA che. 8) baMdha tattvaH Azrava dvArA kheMcAyelI kAmaNa vargaNAnuM AtmA sAthe ekameka thai javuM te baMdha che. mithyAtva, avrata Adi pAMca karmabaMdhanA mukhya kAraNa che. prakRtibaMdha, sthitibaMdha, anubhAga baMdha ane pradeza baMdha; e baMdhanA cAra prakAra che. 9) mokSa tattvaH AtmA sAthe lAgelA karmono saMpUrNapaNe kSaya thavAthI. AtmAnuM zuddha svarUpa pragaTe, tene mokSa kahe che. jJAna, darzana, cAritra ane tapanI ArAdhanAthI mokSa prApta thAya che. 117
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ nava tattvamAM jIva ane ajIva e be mukhya tattva che. puNya, pApa, Azrava ane baMdha tattvamAM je karma paramANuo che tenuM upAdAna kAraNa pudgala che ane nimitta kAraNa jIvanA vikArI bhAva che. temAM upAdAna kAraNa kAryarUpe pariName che, tethI ahiM ajIva tattvanI mukhyatA che. saMvara, nirjarA ane mokSa e traNa dharmatattva che. te jIvanA nijaguNathI utpanna thAya che. A traNe tattvono svabhAva AtmAmAMthI karmarUpapudgalo dUra karavAno che. saMvara, nirjarA ane mokSanA upAdAnA kAraNo AtmAnA zuddha bhAva che, mATe temAM jIvanI mukhyatA che. jIva tattvanI mukhyatA vALA tattvo arUpI che ane pudgala tattvanI mukhyatAvALA tattvo rUpI samyagU darzananA prakAraH nimittanI apekSAe samyagU darzananA be prakAra cheH 1) keTalAka jIvone nava tattvonI zraddhA anyanA upadezathI thAya che. anyanA upadezathI thatI tattvazraddhAne 'adhigamaja samyak darzana kahe che. 2) keTalAka jIvone tattvonI zraddhA potAnA ja zuddha bhAva thI, jAtismaraNa Adi jJAnathI svayameva thAya che; tene 'nisargaja' samyagdarzana kahe che. banne prakAranA samyagdarzanamAM darzana mohanIya karmano upazama, kSayopazama ke kSaya thavo anivArya che. samyaktvanI daza ruciH 1) nisarga ruciH jIna kathita bhAvomAM anyanA upadeza vinA svAbhAvika rIte je ruci utpanna thAya athavA jAtismaraNa Adi jJAnathI tattvonI zraddhA thAya, tene nisarga ruci kahe che. 2) upadeza ruciH jinezvaranA upadezathI athavA gurunA upadezathI tattvonI zraddhA thAya, te upadeza ruci. 3) AjJA ruciH jinezvaranI ke gurunI AjJAthI tattvonI zraddhA thAya te AjJA ruci. 118
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4) sUtra ruciH jinezvara kathita zAstrAdhyayanathI temaja te adhyayanamAM avagAhana karavAthI tattvonI zraddhA thAya, te sUtra ruci. 5) bIja ruciH pANImAM paDelA telanA biMdunI jema je samyaktva ekapadathI aneka padamAM phelAya jAya, te bIja ruci. 6) abhigama ruciH aMgasUtra-upAMga sUtra AdiAgamanA artha bhaNavAthI, teno marma samajavAthI, tattvonI je zraddhA thAya, te abhigama ruci. 7) vistAra ruciH jeNedravyanA sarva bhAvone sarva pramANothI ane naigamAdi sarva nayavidhithI jANI lIdhA che, te vistAra ruci. 8) kriyA ruciH darzana, jJAna, cAritra, tapa, vinaya, satya, samiti ane gupti Adi kriyAonA pAlanamAM ruci che, te kriyA ruci. - 9) saMkSeparuciH jene alpajJAna hovA chatAM aMtarathI tattvonI zraddhA hoya te saMkSepa ruci. 10) dharma ruciH jina prarUpita SadravyomAM, mRtadharma ane cAritra dharmamAM zraddhA rAkhe che, te dharma ruci che. samyagU darzanane puSTa karanAra tattvo AtmAdi tattvo ane jina pravacanarUpa parama arthano sArI rIte paricaya karavo; parama arthane prApta karyo che, evA AcAryanI sevA karavI; samyaktvathI patita thayelAnI ane mithyAdarzanInI saMgatino tyAga karavo, te samyaktvanuM zraddhAna che. samyagdarzananI mahattA samyakatva vinA cAritra hotuM nathI. samyaktva ane cAritra eka sAthe paNa hoi zake che ane pahelAM samyakatva prApta thAya, pachI cAritra prApta thAya tema paNa banI zake che. samyak darzana rahita jIvane samyagu jJAna thatuM nathI, samyam jJAna vinA cAritra guNo pragaTa thatA nathI. ane bhAva cAritra rahita jIvane karmothI mukti 119
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI maLatI ane tethI siddhAvasthA prApta thatI nathI. karma mukti mATe cAritrA guNanI anivAryatA che. mokSamArganA sAdhanomAM samyam darzananI mukhyatA che. tema chatAM sarva sAdhanonI paripUrNatA thAya tyAre ja mokSa prApta thAya che. terame guNasthAne kevaLI bhagavAnane kevaLajJAna ane kevaLadarzana hovAthI jJAna-darzananI pUrNatA che paraMtu yoganI pravRtti hovAthI cAritranI pUrNatA thatI nathI. zailazIkaraNa karIne jIva caudamA guNasthAne ayogI avasthAne prApta thAya tyAre cAritra ane tapa guNanI pUrNatA thAya che ane karma mukta jIvanuM nirvANa thAya che. samyaktvanA ATha aMgaH 1) nizaMkatAH deva, guru, dharma ane zAstramAM tathA jIvAdi nava tattvamAM aMzataH ke sarvataH zaMkA rahita thavuM, te niH zaMkatA guNa che. 2) niSkAMkSAH AkAMkSA rahita hovuM. anya darzanane svIkAra karavAnI AkAMkSA na rAkhavI temaja puNya pApa janita phaLanI AkAMkSA na rAkhavI. 3) nirvicikitsA vicikitsA rahita thavuM. dharmakaraNInA phaLamAM saMdeha nA rAkhavo. 4) amUDhadaSTi jJAna garbhita samyagga darzana hovuM. 5) upavRMhaNaH guNIjanonI prazaMsA karavI. zrata dharma ane cAritra dharmanI sva-paramAM vRddhi karavI, puSTi karavI. 6) sthirIkaraNaH dharmathI DagI jatAM jIvone dharmamAM sthira karavA. 7) vAtsalya prANI mAtra pratye prema rAkhavo. 8) prabhAvanAH jaina dharmanI unnati mATe prayatna karavo. 120
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyapha cAritraH cAritranA pAMca prakAra che. 1) sAmAyika cAritraH samyak darzananI prAptithI jIvanuM anaMta saMsAra paribhramaNa sImita thai jAya che. sImita thayelA saMsAra paribhramaNano nAza karavA. mATe sAdhakane samyapha cAritrano puruSArtha karavo paDe che. rAgadveSa rahita thai sarva sAvadya pravRttiono tyAga karavo tene sAmAyika cAritra kahe che. tenA be prakAra che - 1) itvarika-alpakAlinaH tenI sthiti jaghanya sAta divasa, madhyama cAra mAsa ane utkRSTa cha mAsanI hoya che, 2) yAvatkathita - jIvana paryaMtanuM. 2) chedopasthApanIya cAritraH je cAritramAM pUrva paryAyano cheda karIne mahAvratanuM AropaNa karAya che, tene chedopasthApanIya cAritra kahe che. tenA be bheda che - 1) niraticAraH navadIkSita sAdhune vaDI dIkSA apAya che, te niraticAra chedopasthApanIya cAritra che. 2)sAticAraH koi sAdhu mahAvratano bhaMga kare, anya moTA doSonuM sevana kare; tyAre te sAdhune prAyazcita rUpe pUrvanI dIkSA paryAyano cheda karIne punaH mahAvratAropaNa karavAmAM Ave che; tene sAticAra chedopasthApanIya cAritra kahe 3) parihAra vizuddha cAritraH gaccha samUhathI nivRtti laine viziSTa prakAranA tapanI ArAdhanA rUpa cAritrane parivAra vizuddha cAritra kahe che. 4) sukSma saMparAya cAritraH sAmAyika athavA chedopasthApanIya cAritranI sAdhanA karatAM karatAM jayAre krodhAdi traNa kaSAya upazAMta ke kSINa thai jAya che ane kevaLa lobha kaSAya sukSma rUpe bAkI rahe che te avasthAne sukSma saMparA cAritrA kahe che. 5) yathAkhyAta cAritraH cAre kaSAyo sarvathA upazAMta athavA kSINa thai jAya, tene yathAkhyAta cAritra kahe che. A cAritra 11 thI 14 guNasthAna vALAne hoya che. 121
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyak tapa ane tenA prakAraH tapanA be prakAra cheH bAhya tapa ane AtyaMtara tapa. bAhya tapanA 6 prakAra che ane AtyaMtara tapanA paNa cha prakAra che. bAhya tapaH 1) anazana 2) uNodarI 3) vRtti saMkSepa 4) rasa parityAga 5) kAyAkleza 6) pratisaMlInatA AtyaMtara tapaH 1) prAyazcita 2) vinaya 3) vaiyAvRtya 4) svAdhyAya 5) dhyAna 6) vyutsarga jJAna, darzana, cAritra, tapanI upayogitAH AtmA jJAnathI jIvAdi tattvone jANe che. darzanathI tenA para zraddhA kare che. cAritrathI Azrava nirodha karIne saMvara kare che. ane tapathI pUrvakRta karmono kSaya karI zuddha thAya che. saMyama ane tapathI pUrvakRta karmonI kSaya karIne sarva duHkhono kSaya karavA maharSio jJAna, darzana, cAritramAM parAkrama kare che, tenA phaLa svarUpe siddhagati prApta thAya che. 122 (aThThAvIsamuM adhyayana saMpUrNa)
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ ogaNatrIsamuM adhyayana samyak parAkrama sudharmA svAmI kahe cheH he jaMbu! A samyak parAkrama nAmanuM adhyayana kAzyapa gotrIya zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe prarUpyuM che, jenI samyak prakAre zraddhA karIne, AjJAnusAra pAlana karIne ghaNA jIvo siddha thAya che, buddha thAya che ane sarva karmothI mukta thai parinirvANa prApta kare che. samyak parAkrama mATenA 73 sthAnaH 1) saMvega 2) nirveda 3) dharmazraddhA 4) guru ane sAdharmikonI sevA 5) AlocanA 6) svadoSa darzana 7) garha 8) sAmAyika9) caturvizati stava 10) vaMdaNA 11) pratikramaNa 12) kAyotsarga 13) pratyAkhyAna 14) stava-stuti maMgala 15) kALa pratilekhanA 16) prAyazcita karaNa 17) kSamApanA 18) svAdhyAya 19) vAcanA 20) pratipRcchanA 21) parivartanA 22) anuprekSA 23) dharmakathA 24) zruta ArAdhanA 25) mananI ekAgratA 26) saMyama 27) tapa 28) vyavadAna 29) sukhazAtA 30) apratibaddhatA 31) vivikta zayanAsana 32) vinivartanA 33) saMbhoga pratyAkhyAna 34) upadhi pratyAkhyAna 35) AhAra pratyAkhyAna 36) kaSAya pratyAkhyAna 37)yoga pratyAkhyAna 38) zarIra pratyAkhyAna 39) sahAya pratyAkhyAna 40) bhakta pratyAkhyAna 41) sadbhAva pratyAkhyAna 42) pratirUpatA 43) vaiyAvRtya 44) sarvaguNa saMpannatA 45) vitarAgatA 46) kSamA 47) nirlobhatA 48) Arjava 49) mRdutA 50) bhAva satya 51) karaNa satya 52) yoga satya 53) mana gupti 54) vacana gupti 55) kAya gupti 56) manaH samadhAraNatA 57) vacana samadhAraNatA 58) kAya samadhAraNatA 59) jJAna saMpannatA 60) darzana saMpannatA 61) cAritra saMpannatA 62) zrotendriya nigraha 63) cakSuindriya nigraha 64) ghrANendriya nigraha 65) jihendriya nigraha 66) sparzendriya nigraha 67) krodha vijaya 68) 123
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAna vijaya 69) mAyA vijaya 70) lobha vijaya 71) rAgadveSa mithyA darzana vijaya 72) zaileSI avasthA 73) karmarahita avasthA 1) saMvegaH praznaH he bhagavan! saMvegathI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH saMvega eTale samyag vega. mokSa prApti mATeno vega te saMvega. mokSa prAptinI tIvra jhaMkhanA, te saMvega. saMvegathI zrutadharma AdinI zraddhA thAya che. viSayono rAga chUTI jAya che. kaSAyono kSaya thAya che. darzananI vizuddhi thAya che. tethI mithyAdarzana janita karmabaMdha thato nathI. 2) nirvedaH praznaH he bhagavan! nirvedathI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH nirveda eTale saMsArathI vairAgya. vividha udayomAM samabhAva. saMvega ane nirveda sikkAnI be bAju che. jyAre mokSanI abhilASA rUpa saMvega pragaTe tyAre saMsAranA bhogo pratye nirveda-vairAgya bhAva jAgRta thAya che. A rIte saMvega vidhi rUpa che. nirveda niSedhAtmaka tyAga rUpa che. 3) dharma zraddhAH praznaH he bhagavan! dharmazraddhAthI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH dharmazraddhAthI jIva zAtAvedanIya karma janita vaiSayika sukhothI virakta thai, aNagAra thai chedana-bhedana ane saMyoga-viyoga janya zArIrika ane mAnasika duHkhono nAza kare che ane avyAbAdha sukha prApta kare che. 4) guru sAdharmikanI suzruSAH praznaH he bhagavan! gurujano ane sAdharmikonI sevA-zuzruSA karavAthI jIvane zuM lAbha thAya? 124
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttaraH gurujano ane sAdharmikonI sevAthI jIva vinayavAna bane che. tethI te jIva naraka, tiryaMca, manuSya ane devagati saMbaMdhI dugartino baMdha karato nathI. gurajanonI prazaMsA, guNa-kIrtana, AdarabhAva vagere dvArA viziSTa kuLamAM janma, indra Adi padanI prApti ApanAra zubha karmo bAMdhe che ane tethI anya jIvone paNa te mArge AvavAnI preraNA maLe che. A rIte sevA-suzruSA svaparanA lAbhanuM kAraNa bane che. 5) AlocanAH prazna: he bhagavan! AlocanAthI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH AlocanAthI mokSamArgamAM vidgakAraka ane anaMta saMsAra vardhaka mAyA-nidAna-mithyAtvarUpa traNa zalya hRdayamAMthI nIkaLI jAya che ane jIvA saraLatA prApta kare che. tethI te strI veda ane napusaMka vedano baMdha karato nathI. 6) AtmadoSa darzanaH praznaH he bhagavan! Atma niMdA karavAthI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH potAnA doSonI niMdA karavAthI pazcAtApa thAya che. pazcAtApathI vairAgya pAmelo jIva kSepaka zreNI para caDhe che. sapaka zreNI para ArUDha thayelo aNagAra mohanIya karmano kSaya kare che. 7) AtmadoSa gahaH prazna: he bhagavan! Atma gahathI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH Atma gahathI jIva apuraskAra (garva bhaMga) bhAva prApta kare che. apuraskAra bhAvane prApta thayelo jIva prazasta yoga prApta kare che ane tethI cAra ghAtI karmono kSaya kare che. 8) sAmAyikaH prazna: he bhagavan! sAmAyika karavAthI jIvane zuM lAbha thAya? 125
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttaraH sAmAyika karavAthI jIva sAvadyayogathI nivRtta thAya che. sAmAyikanI sAdhanAthI aDhAra pApasthAnakano tyAga thAya che. tethI Azrava nirodha thAya ane saMvara bhAvanI vRddhi thAya che. 9) caturvizati stavaH praznaH he bhagavan! covIsa tIrthakaronI stuti karavAthI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH jInezvaronA nAma smaraNathI samyagu darzanamAM bAdhA utpanna karanAra karmo dUra thAya che ane tethI jIva darzana vizuddhi prApta kare che. 10) guruvaMdanaH praznaH he bhagavan! vaMdanA karavAthI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH vaMdanA karavAthI abhimAnano nAza thAya che ane namratA, vinaya Adi guNo pragaTa thAya che tethI jIva nIca-gotra karmano kSaya kare che ane ucca-gotra karma bAMdhe che. tenI AjJA sarvatra zirodhArya thAya che. te dAkSiya bhAva prApta karI lokono prIti pAtra bane che. 11) pratikramaNa praznaH he bhagavan! pratikramaNa karavAthI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH pratikramaNa karavAthI jIve pote svIkArelA vratomAM lAgelA doSothI nivRtta thAya che tethI Azravono nirodha thAya che ane saMyamavAna banI, jitendriya banI samAdhipUrvaka saMyamamArgamAM vicaraNa kare che. 12) kAyotsarga prazna: he bhagavan! kAyotsarga karavAthI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH kAyotsargathI jIva bhUtakALanA ane vartamAna kALanA prAyazcita yogya aticAronuM zuddhikaraNa kare che. prAyazcitathI vizuddha thayelo jIva svastha ane zAMtA cittavALo thAya che. ane prazasta dhyAna dharatAM dharatAM sukhapUrvaka vicare che. 126
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13) pratyAkhyAnaH praznaH he bhagavan! pratyAkhyAna karavAthI zuM lAbha thAya? uttara pratyAkhyAna karavAthI jIva upabhoga karavAnI icchAthI nivRtta banI jAya che ane tethI te padArtho paranI tRSNA dUra thai jAya che. tRSNA rahita jIva vividha saMtApothI rahita thaine cittamAM parama zAMtino anubhava kare che. 14) stava-stuti maMgalaH praznaH he bhagavan! stava-stuti maMgala karavAthI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH sAdhAraNa guNonuM varNana karavAmAM Ave te stava ane vizeSa guNonuM varNana karavAmAM Ave, te stuti che. namotthaNano pATha stava che ane logassano pATha stuti che. stava-stuti maMgalathI jIvane zruta-cAritra dharmanI abhirUci thAya che. jJAna, darzana, cAritra svarUpa bodhilAbhathI saMpanna jIva samasta karmono aMta karavA mATenI sAdhanA kare che ane chatAM karmo zeSa rahI jAya to vaimAnika devA tarIke utpanna thAya che. 15) kALa pratilekhanA praznaH he bhagavan! kALa pratilekhanAthI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH kALa pratilekhanAthI arthAt AkAza vagere saMbaMdhI asvAdhyAnanI jANakArIthI jIva jJAnAvaraNIya karmono kSaya kare che. 16) prAyazcitaH praznaH he bhagavan! prAyazcita karavAthI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH je kriyAthI pApano nAza thAya ane cittanI zuddhi thAya, tene prAyazcita kahe che. pApathI vizuddha thayelA jIvanuM cAritra doSa rahita zuddha ane nirmaLa bane che. ane tenA phaLa rUpe mokSa mArganI ArAdhanA kare che. 17) kSamApanAH prazna: he bhagavan! kSamApanA karavAthI jIvane zuM lAbha thAya? 127
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttaraH kSamApanA jIva cittanI prasannatA prApta kare che. prasanna cittavALo sAdhaka sarva jIvo pratye maitrIbhAva rAkhe che. ane bhAva vizuddhi karIne nirbhaya thai jAya che. 18) svAdhyAyaH prazna: he bhagavan! svAdhyAyathI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH svAdhyAya eTale svanuM adhyayana. svAdhyAya karanAra sAdhaka cittanI ekAgratAne pAmIne aMtarmukha bane che ane zrutajJAnanI upAsanA thatI hovAthI jJAnAvaraNIya karmano kSaya thAya che. svAdhyAyanA pAMca bheda cheH vAcanA, pRcchanA, paripaTTaNA, dharmakathA, anuprekSA. 19) vAcanAH praznaH he bhagavan! vAcanA karavAthI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH vAcanA karavAthI jIvane nirjarA thAya che ane zrutajJAnanI zuddha smRti ane azAtanA rahita avasthAne pAme che. vAcanAthI te mokSamArganuM AlaMbanA lai, sAdhanA dvArA anaMta karmonI nirjarA kare che. 20) pratipRcchanA praznaH he bhagavan! pratipRcchanA karavAthI zuM lAbha thAya? uttaraH sUtrArthanA viSayamAM saMdeha utpanna thAya tyAre gurudevane pUchIne samAdhAna meLavavAthI jIva te sUtra, artha ane tadubhayane vizuddha karI le che. sUtrArtha vizuddha thatAM kAMkSA mohanIyanA karmadalikono kSaya thAya che. 21) parivartanA praznaH he bhagavan! parivartanAthI jIvane zuM lAbha thAya? 128
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttaraH parivartanA eTale zIkhelA pAThonuM punarAvartana karavuM. punarAvartana karavAthI vyaMjana labdhi prApta thAya che. 22) anuprekSAH praznaH he bhagavan! anuprekSA karavAthA jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH anuprekSA karavAthI AyuSya karma sivAyanA sAta karmonI prakRtio pragADha baMdhanavALI hoya te zithila thAya che. dIrghakALanI sthiti vALI hoya te alpakALanI sthitivALI thAya che. tIvra rasavALI prakRtio maMda rasavALI thai jAya che ane bahukarma pradezo alpakarma pradezomAM parivartita thAya che. anuprekSA karanAra jIva punaH punaH azAtAvedanIya karma bAMdhato nathI. te anAdi anaMta dIrghamArgavALA cAturgatika saMsAra aTavIne zIghra pAra kare che. 23) dharmakathAH praznaH he bhagavan! dharmakathA karavAthI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH dharmakathA karavAthI jIva karmonI nirjarA kare che. te jina pravacananI prabhAvanA kare che tethI bhaviSyamAM bhadratA-kalyANa prApta kare evA zubha karmono baMdha kare che. 24) zruta ArAdhanA praznaH he bhagavan! zruta ArAdhanA karavAthI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH AgamanI samyak ArAdhanAne zruta ArAdhanA kahe che. zruta-jJAnanI ArAdhanAthI jIva ajJAnano nAza kare che ane vividha klezothI rahita thai jAya che. 25) mananI ekAgratAH praznaH he bhagavan! mananI ekAgratAthI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH mananI ekAgratAthI cittavRttino nirodha thAya che. 129
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26) saMyamaH praznaH he bhagavan! saMyamathI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH sAvadya yoganA pUrNapaNe pacakakhANa karavA te saMyama. saMyamI jIvanA saMpUrNapaNe pApa rahita hoya che tethI Azravono nirodha thAya che. 27) tapaH praznaH he bhagavan! tapathI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH tapathI pUrvakRta karmono kSaya thAya che ane AtmA nirmaLa bane che. 28) vyavadAnaH praznaH he bhagavan! vyavadAna thI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH vyavadAna eTale Azrava rahita avasthA. tapathI pUrvasaMcita karmono kSaya thAya che paraMtu jayAM sudhI AMzika paNa karmano pravAha cAlu hoya tyAM sudhI jIvano mokSa thato nathI. saMpUrNa Azrava nirodhathI jIva akriya avasthAne prApta kare che. akriya banelo jIva siddha, buddha ane sarva karmothI mukta thAya che. 29) sukhazAtatAH prazna: he bhagavan! sukhazAtatAthI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH viSayajanya sukhano tyAga te sukhazAtatA. viSaya sukhano tyAga karavAthI jIva ane jIvo pratye anukaMpAno bhAva rAkhe che. tene kyAreya zoka thato nathI. te vyagratA rahita bane che ane A guNothI yukta sAdhaka cAritra mohanIyA karmano kSaya kare che. 30) apratibaddhatA prazna: he bhagavan! apratibaddhatAthI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH apratibaddhatAthI jIva niHsaMgatA prApta kare che. niHsaMgatAthI jIva 130
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekAgracitta thAya che ane sadaiva sarvatra anAsakta ane apratibaddha thai vicaraNa kare che. 31) vivikta zayanAsanaH praznaH he bhagavan! vivikta zayanAsanathI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH vivikta zayanAsana eTale strI, pazu, napuMsakanA saMsarga rahita ekAMta sthAna. AvA sthAnamAM nivAsa karavAthI sAdhaka cAritranI rakSA kare che ane zuddha, sAtvika pavitra ane vigayarahita AhAra karIne cAritramAM dRDha thavAnI sAthe ATha prakAranA karmonI nirjarA kare che. 32) vinirvatanA praznaH he bhagavan! vinivartanAthI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH vinivartanA eTale zabdAdi viSayono tyAga. viSayo pratye niHspRha thayelo jIva pApakarmo na karavA mATe udyata bane che. pUrva karmonI nirjarA kare che. ane cAra gati rUpa mahAna aTavI pAra karI jAya che. 33) saMbhoga pacaphakhANaH praznaH he bhagavan! saMbhoga pacaphakhANathI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH samAna samAcArIvALA sAdhuo sAthe besIne AhAra kare tathA paraspara AhArAdinI levaDa devaDa kare; vastra, pAtra ane anya upadhionuM paraspara AdAna-pradAna kare, eka pATe besIne vyAkhyAna vAMce, ekabIjAnA ziSyaparivAra ekabIjA sAthe rahe vagere parasparano vyavahAra saMbhAga kahevAya che. samavAyAMga sUtranA 12mA samavAyamAM tenA 12 prakAra kahyA che - te bAra saMbhoga - vyavahAramAMthI AhAra saMbaMdhI vyavahAranA pratyAkhyAna karIne sAdhaka AtmagaveSaNAno abhigraha kare, tene saMbhoga pratyAkhyAna kahe che. saMbhoga pratyAkhyAnathI tene svAvalaMbI jIvana, gaveSaNA zuddhi ane 131
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMyamanI parAkASTA vagere prayojanonI siddhi thAya che. 34) upadhi pacaphakhANaH prazna: he bhagavan! upadhi pratyAkhyAnathI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH saMyama nirvAhanA Avazyaka sAdhanone upadhi kahe che. rajoharaNa ane mukhavastrikA sivAyanA vastra pAtrAdi upadhinA pratyAkhyAna karavAthI svAdhyAyadhyAna nirvidanapaNe thAya che temaja parISaho sahana karavAnI zakti vikasita thai jAya che. sAdhaka upadhi vinA duHkhI thato nathI paraMtu te saMbaMdhI saMkalpa-vikalpathI mukta thai jAya che. 35) AhAra pacaphakhANaH praznaH he bhagavan! AhAra pacaphakhANathI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH AhAranA pratyAkhyAna karavAthI jIvavAnI lAlasA chUTI jAya che. tethI AhAranA abhAvamAM te duHkhI thato nathI ane AtmAnaMdamAM ja lIna rahe che. 36) kaSAya pacaphakhANaH praznaH he bhagavan! kaSAyanA pacaphakhANa karavAthI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH krodha, mAna, mAyA, lobha e cAra kaSAya che ane teno tyAga karavAthI jIva vitarAga dazA prApta kare che. 37) yoga pacaphakhANaH praznaH he bhagavan! yoga pacaphakhANa karavAthI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH mana, vacana, kAyAnA yogonI pravRttinA pacakhANathI jIva ayogI avasthA prApta kare che. tethI navA karmono baMdha thato nathI. yoga pratyAkhyAnanuM phaLa caudamAM guNasthAnanI apekSAe jANavuM joie. ayogI avasthA jIvane caudamAM guNasthAnamAM ja thAya che. 132
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38) zarIra pacaphakhANaH praznaH he bhagavan! zarIra pacaphakhANa karavAthI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH zarIranA pratyAkhyAna karavAthI arthAt zarIra-mamatva ane zarIra paricaryAnA tyAgathI sAdhaka siddhonA atizaya guNone prApta karIne lokanA agrabhAgamAM pahoMcI jAya che. zarIra mukta AtmA lokAgre jaine nija svarUpamAM sthita thAya che. 39) sahAya pacaphakhANaH praznaH he bhagavan! sahAya pacaphakhANa karavAthI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH bIjA munionI sahAya levAnA pratyAkhyAna karanAra sAdhaka ekatva bhAva prApta kare che. te vigrahakArI zabda, vANIno kleza, kaSAya tathA mArAtArAnI bhAvanAthI sahaja paNe mukta thai jAya che. te saMyama ane saMvaramAM vRddhi karato samAdhi saMpanna thai jAya che. 40) bhakta pacaphakhANaH praznaH he bhagavan! bhakta pacaphakhANa karavAthI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH AhAra pratyAkhyAna alpakAlika ane maryAdita samayanA anazana rUpa hoya che, jayAre bhakta pratyAkhyAna jIvana paryaMtanA anazana rUpa hoya che. AjIvana anazana vrata dhAraNa karavAthI janma-maraNanI paraMparA ghaTI jAya che. 41) sadbhAva pratyAkhyAnaH praznaH he bhagavan! sadbhAva pratyAkhyAna karavAthI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH zarIra saMbaMdhI bAhya pravRtti ane AtyaMtara pravRttino parityAga te sadbhAva pratyAkhyAna. je samaye AtmAne koi prakAranI kriyA bAkI rahetI nathI ane sarva prakAre saMvara bhAvanI prApti thAya che, te samaye AtmA 14mA guNasthAnane prApta kare che; te avasthAne ahIM sadbhAva pratyAkhyAna kahI che. A 133
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratyAkhyAna karavAthI AtmA anivRtti rUpa zukla dhyAnanA cothA pAyAne prApta kare che. tyAM pahoMcelo AtmA aMtarmuhUrtamAM ja vedanIya, AyuSya, nAma ane gotra - e cAra aghAtI karmonI graMthIono kSaya karI siddha, buddha, mukta thai jAya 42) pratirUpatAH praznaH he bhagavan! pratirUpatAthI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH zramaNonI zAstrokta vezabhUSA ane tadanusAra AcaraNane pratirUpatA kahe che. pratirUpatA dhAraNa karanAra sAdhaka zAstranI AjJA pramANe vyavahArathI muniveza dhAraNa kare che temaja te bhAvothI paNa Agamokta sAdhunA guNothI saMpanna banavA prayatnazIla rahe che. te dravyathI laghutA-haLavAza anubhave che ane maMda kaSAyI banI bhAvathI paNa lAghavatA pAme che. te muni apramatta bhAva prApta kare che ane samasta prANa, bhUta, jIva ane sattvone vizvasanIya banI jAya che. te sAdhaka indriya vijetA banI vipula tapa ane saMyamanI ArAdhanA kare che. 43) vaiyAvRtyaH prazna: he bhagavA vaiyAvRtyathI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH niHsvArtha ane niSkAma bhAve zramaNonI sevA karavAnI pravRttine vaiyAvRtya-vaiyAvacca kahe che. vaiyAvacca karanAranA svaccheda ane ahaMkAra naSTa thAya che, vaiyAvaccathI zrutajJAnanI prApti, cAritramAM paripakvatA Adi aneka lAbha thAya che ane vaiyAvacca karatAM jIva jayAre utkRSTa rasane prApta kare tyAre tIrthaMkara nAma karma bAMdhe che. 134
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44) sarvaguNa saMpannatAH praznaH he bhagavan! sarvaguNa saMpannatAthI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH kevaLajJAna, kevaLadarzana ane pUrNa yathAkhyAta cAritra A traNa guNa paripUrNa thAya tyAre AtmA sarvaguNa saMpanna thAya ane tyAre AtmA apunarAvRtti pada prApta kare che arthAt mokSa pada prApta kare che. 45) vItarAgatAH praznaH he bhagavan! vItarAgatAthI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH vItarAgatAthI putra parivAra Adino rAga naSTa thAya che, temaja sacitta, acitta, mizra dravyAdi viSayaka tRSNAno kSaya thAya che. saMsAranA sarva prakAranA anarthonuM mULa rAga che. rAga dUra thAya te pahelA dveSano nAza thai gayo hoya che. vItarAgatAthI manojJanI Asakti ane amanojJanA saMklezathI jIva mukta thai jAya che. 46) kSamAH praznaH he bhagavan! kSamA dhAraNa karavAthI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH kSamA dvArA sAdhakanI mAnasika kSamatA vadhatI jAya che. kSamA dvArA krodha paNa jItAi jAya che. kSamAdhAraka sAdhaka pariSaha-vijetA banI jAya che. 1 47) nirlobhatAH praznaH he bhagavan! nirlobhatAthI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH nirlobhatAnuM pariNAma che akiMcanatA, parigraha-zunyatA. nirlobhI puruSa parigraha rahita banI jAya che tethI tene dhanalobhI vyaktio taraphathI kaSTa sahana karavuM paDatuM nathI. 48) saraLatAH praznaH he bhagavan! saraLatAthI jIvane zuM lAbha thAya? 135
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttaraH kAyAnI saraLatA, bhAvanI saraLatA, bhASAnI saraLatA ane avisaMvAdane prApta thayelo jIva dharmano ArAdhaka thAya che. 49) mRdutAH praznaH he bhagavan! mRdutAthI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH mAna kaSAyanA abhAve thatI Atma pariNatIne mRdutA kahe che. mRdutAthI A jIva jAti, kuLa, rUpa, tapa, lAbha, zruta, baLa ane aizvaryanA mada rahita banI jAya che. 50) bhAva satyaH praznaH he bhagavan! bhAva satyathI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH satyano pravAha traNa dhArAthI vahe che. bhAva satya, kriyA (karaNa) satya ane yoga satya. bhAva zuddhi thavAthI jIvAtmA arihaMta prarUpita dharmanI ArAdhanAmAM pravRtta thAya che ane paralokamAM paNa dharmano ArAdhaka bane che. 51) karaNa satyaH praznaH he bhagavan! karaNa satyathI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH karaNa satya arthAt kriyAnI satyatAthI jIva zubha kriyAo karavAnI zakti prApta kare che. jIva je pramANe upadeza Ape che, te ja pramANe svayaM AcaraNa kare che. 52) yoga satyaH praznaH he bhagavan! yoga satyathI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH mana, vacana, kAyAnI pravRttinuM nAma yoga. mana, vacana, kAyAnI satya pravRttithI sthaLa ke sukSma sarva yogonI zuddhi thAya che. yoga vizuddhithI taddanya karmabaMdha aTakI jAya che. 136
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 53) mana guptiH praznaH he bhagavan! mana guptithI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH azubha adhyavasAyamAM jatAM manane rokavuM te manogupti. manoguptithI jIva cittanI ekAgratA prApta kare che. ekAgra cittavALo jIva azubha vikalpothI manane surakSita rAkhatAM saMyamano ArAdhaka bane che. 54) vacana guptiH vacananA saMyamane gupti kahe che. praznaH he bhagavan! vacana guptithI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH vacana guptithI jIva nirvicAra avasthA (nirvikalpa dazA) prApta kare che ane te sarvathA vacanagupta thaine adhyAtma yoganA sAdhanabhUta dhyAnathI yukta thai jAya che. 55) kAya guptiH praznaH he bhagavan! kAya guptithI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH azubha kAyika vyApArano nirodha karavo temaja samasta kAyAnI pravRttiono tyAga karavo, te kAyagupti. kAyaguptithI jIva AsavanA nirodha rUpa saMvara prApta kare che. te sAdhaka prANAtipAta Adi aDhAra prakAranA pApa Astravano nirodha kare che. 56) mana samadhAraNatAH praznaH he bhagavan! mana samadhAraNatAthI jIvane zuM lAbha thAya? mana uttaraH Agamokta bhAvonA ciMtanamAM manane sArI rIte joDavuM samadhAraNatA. tenAthI dharmamAM ekAgratA prApta thAya che, tethI jJAna paryAyonI prApti thAya che. jIva samyaktvane zuddha kare che ane mithyAtvanI nirjarA kare che. 57) vacana samadhAraNatAH praznaH he bhagavan! vacana samadhAraNatAthI jIvane zuM lAbha thAya? 137
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttaraH vacana samadhAraNatAthI jIva vANInA viSayabhUta darzananA paryAyone vizuddha karIne sulabha bodhi prApta kare che ane durlabhabodhipaNuM naSTa thAya che. 58) kAya samadhAraNatA prazna: he bhagavan! kAya samadhAraNatAthI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH kAyAne saMyamanI zuddha, niravadya pravRttiomAM samyaka prakAre joDavI, te kAya samadhAraNatA. tethI jIva zAyopazamika cAritra paryAyone nirmaLa karIne sAyika yathAvAta cAritra nirmaLa kare che ane kevaLI avasthAmAM vidyamAna te sAdhaka yathAsamaye AyuSyanA aMte bhavopagrAhI vedanIya, AyuSya, nAma ane gotra; e cAra karmono kSaya kare che, ane siddha, buddha, mukta thAya che. pa9) jJAna saMpannatAH prazna: he bhagavan! jJAna saMpannatAthI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH ahIM jJAnano artha zrutajJAna che. samyapha prakAre zrutajJAnanI prApti thavI, tene jJAna saMpannatA kahe che. jema doro parovelI soya khovAi jatI nathI, tema jJAna saMpanna jIva saMsAramAM bhaTakato nathI, mithyAtvamAM phasAto nathI. te svasiddhAMta ane parasiddhAMtamAM vizArada hovAthI aneka vyaktionA saMzaya dUra karavA mATe kendrabhUta banI jAya che. 60) darzana saMpannatAH praznaH he bhagavan! darzana saMpannatAthI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH darzana saMpannatAthI jIva bhavabhramaNanA kAraNarUpa mithyAtvanuM chedanA kare che. teno parama tattva rUpa samyaktvano prakAza bujhAto nathI. te kevaLajJAnadarzanathI AtmAne saMyojita karato vicaraNa kare che ane mokSa prApta kare che. 61) cAritra saMpannatAH prazna: he bhagavan! cAritra saMpannatAthI jIvane zuM lAbha thAya? 138
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttaraH cAritra saMpannatAthI jIva zailezIbhAva prApta kare che. zailezIbhAvane prApta thayelA aNagAra cAra aghAtI karmono kSaya karI parinirvANa prApta kare che. 62) zrotendriya nigrahaH praznaH he bhagavan! zrotendriya nigrahathI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH zrotendriya nigrahathI jIva manojJa ane amanojJa zabdomAM thatA rAgadveSano nigraha kare che tethI te jIva zabda nimittaka karma bAMdhato nathI ane pUrvabaddha karmonI nirjarA kare che. 63) cakSurindriya nigrahaH praznaH he bhagavan! cakSurindriya nigrahathI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH cakSurindriyano nigraha karanAra sAdhaka taddanya rAgadveSa ane karmabaMdha karato nathI. pUrvabaddha karmonI nirjarA thAya che. pariNAme te AtmA haLukarmI bane che. 64) ghrANendriya nigrahaH praznaH he bhagavan! ghrANendriya nigrahathI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH ghrANendriyanA be viSaya che. 1) surabhi gaMdha 2) durabhi gaMdha. ghrANendriyane A be viSayamAM pravRtta na thavA devI te ghrANendriya nigraha. 65) jihendriya nigrahaH praznaH he bhagavan! jihendriyane vaza karavAthI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH jilhendriyanA pAMca viSaya cheH tIkho, kaDavo, kaSAyelo, khATo ane mITho. A pAMca rasanendriyanA viSayamAM Asakti na rAkhavAthI jIva rasa nimittaka karma bAMdhato nathI ane pUrvakarmanI nirjarA thAya che. 139
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66) sparzendriya nigrahaH prazna: he bhagavan! sparzendriyane vaza karavAthI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH sparzendriyano nigraha karanAra tajanya rAgadveSa karato nathI. tethI. karmabaMdha thato nathI ane pUrvabaddha karmonI nirjarA thAya che. pAMceya indriyonA viSayono prasaMga Ave tyAre temAM rAga dveSa na karavo, e jJAnI puruSonuM kartavya che. tethI karmabaMdha thato nathI. 67) krodha vijayaH praznaH he bhagavan! krodha vijayathI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH krodha mohanIyanA udayathI thatA prajavalAtmaka Atma pariNAmane krodha kahe che. krodhanA udayathI jIva kRtya-akRtyanA vivekane bhUlI jAya che. tenA pariNAme aneka anarthonuM sarjana thAya che. kSamA bhAvathI krodhane jItI zakAya che. kSamA bhAvathI jIva krodha vedanIya karmano baMdha karato nathI ane pUrva karmonI nirjarA kare che. 68) mAna vijayaH praznaH he bhagavan! mAna vijayathI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH mAna mohanIya karmanA udayathI thatA ahaMkAranA pariNAmone mAna kahe che. mAna vijayathI jIva namratA keLave che, mAna vedanIya karmano baMdha karato nathI ane pUrvabaddha karmonI nirjarA kare che. 69) mAyA vijayaH praznaH he bhagavan! mAyA vijayathI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH mAyA mohanIya karmanA udayathI thatA kapaTanA pariNAmone mAyA kahe che. mAyA vijayathI jIva RjutA-saraLatA prApta kare che. te mAyA vedanIya karmano baMdha karato nathI ane pUrve bAMdhelA karmono kSaya kare che. 140
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70) lobha vijayaH praznaH he bhagavan! lobha vijayathI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH lobha mohanIya karmanA udayathI thatA asaMtoSa rUpa Atma pariNAmone lobha kahe che. lobha upara vijaya prApta karavAthI jIva saMtoSa guNanI prApti kare che. te lobha vedanIya karmano baMdha karato nathI ane pUrvabaddha karmonI nirjarA kare che. 71) rAga-dveSa mithyAtva vijayaH prazna: he bhagavan! rAgadveSa ane mithyAtva upara vijayathI jIvane zuM lAbha thAya? uttaraH jIva sAdhanA mArgamAM praveza kare tyArathI teno samagra puruSArtha rAgadveSa ane mithyAtvanA nAza mATe ja hoya che; jayAre teno saMpUrNa nAza thAya tyAre sAdhanA pUrNa thAya che. ATha prakAranI karmagraMthine toDavAne mATe sarva prathama mohanIya karmanI aThyAvIsa prakRtiono kSaya kare che. tyAra pachI jJAnAvaraNIya karmanI pAMca, darzanAvaraNIya karmanI nava, aMtarAya karmanI pAMca - e sarva prakRtiono eka sAthe kSaya kare che. tyAra pachI te anuttara, anaMta, saMpUrNa vastu viSayaka ajJAna timirathI rahita, vizuddhi, lokAloka prakAzaka kevaLajJAna ane kevaLa darzana prApta kare che. kevaLI bhagavAna jayAM sudhI sayogI rahe che tyAM sudhI tene yoganI pravRtti rahe che tethI iryApathika karma baMdhAya che. te baMdha paNa sukhada, zAtA vedanIya hoya che. tenI sthiti be samayanI che. prathama samayamAM baMdha thAya che. bIjA samayamAM vedanA thAya che ane trIjA samayamAM nirjarA thAya che. te kramazaH baMdhAya che, udayamAM Ave che; pachI vedanA thAya che ane te karma akarma banI nirjarI jAya che. 72) kevaLInA yoga nirodhano krama - zekazI avasthAH kevaLajJAna prApta karyA pachI zeSa AyuSya bhogavatAM aMtarmuhUrta jeTaluM AyuSya 141
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAkI rahe tyAre kevaLI bhagavaMta yogano virodha kare che. arthAt mana, vacana, kAyAnI pravRttio sarvathA rokI de che. A samaye sukSmakriyA apratipAti nAmanA zukla dhyAnanA trIjA caraNanuM dhyAna karatAM sarva prathama manoyogano virodha kare che. tyAra pachI vacanayogano nirodha kare che, tyAra pachI kAyayogano virodha kare che, tyAra pachI zvAsocchavvAsano virodha kare che ane pAMca hRsva akSaro (a, i, uM, R, lu) nA uccAraNa kALa jeTalo samaya vyatIta thAya teTalA samayamAM 'samucchinA kriyA anivRtti' nAmanA zukla dhyAnanA cothA caraNamAM lIna thayelA kevaLI bhagavaMta vedanIya, AyuSya nAma ane gotra e cAra karmono eka sAthe kSaya kare che. 73) mukta jIvanuM lokAgre gamanaH vedanIyAdi karmonA kSaya thayA pachI AtmA audArika, tejasa ane kArpaNa A traNe zarIrano sarvathA parityAga kare che. saMpUrNa rUpe zarIrathI rahita thai, AkAza pradezone sparza karyA vinA ekasamayanI urdhva, avigraha gatithI sIdho lokAgramAM jaine sAkAropayogamAM zAzvata kALa paryata sthita thai jAya che. jIvanI urdhva gatinA kAraNoH 1) nisaMgatAH ghAsa ane mATI janya lepa dUra thatAM tuMbaDuM pANInI upara Ave che, tema karmano saMga dUra thatAM jIvanI urdhva gati thAya che. 2) nirAgatAH lepa rahita tuMbaDAnI jema rAga rahita jIvanI paNa urdhva gati thAya che. 3) gati pariNAmaH jaLanI sapATI para taravAnA svabhAvavALuM tuMbaDuM svabhAvathI ja urdhva gati karI jaLa sapATI para AvI jAya che. te ja rIte jIva karma rahita thatAM urdhvagamananA svabhAvathI ja lokAgre pahoMcI jAya che. 4) baMdhacchadaH vaTANA AdinI zIMga athavA eraMDabIjanI jema karmano viccheda thatAM jIvanI urdhvagati thAya che. 142
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5) niribdhanatAH injana rahita dhUmanI urdhva gatinI jema karma ane zarIra rahita jIvanI urdhva gati thAya che. 6) pUrva prayogaH anAdi kALathI karma ane zarIranA saMyogathI jIvanuM gamanA thatuM rahyuM che. karma ane zarIrathI mukta thavA chatAM pUrva prayogathI jIvanI gati thAya jema kuMbhArano cAka daMDa haTAvI lIdhA pachI paNa thoDI vAra pharyA kare che, tema jIva paNa mukta thayA pachI pUrva prayatnathI ja eka samaya mATe urdhvagati kare che. zuddha AtmAmAM gati karavAno svabhAva nathI tethI lokAgre pahoMcI sthira thai jAya che. upasaMhAraH sudharmA svAmI potAnA ziSya jaMbusvAmIne kahe che, he AyuSyamAna jaMbu! A samyaparAkrama nAmanA adhyayanano artha zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe sAmAnya rUpe, vizeSa rUpe samajAvyo che. tenA svarUpanuM varNana, aneka bhedonuM digdarzana dRSTAMta dvArA samajAvyuM che. (ogaNatrIsamuM adhyayana saMpUrNa) 143
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ trIsamuM adhyayana tapomArga gati saMvara ane nirjarA mArga rAgadveSathI utpanna thayelA pApa karmono bhikSu je tapa dvArA kSaya kare che, te tame ekAgra citte sAMbhaLoH hiMsA, asatya, adattAdAna, maithuna, parigraha ane rAtri bhojananI viratithI. jIva Azrava rahita bane che. pAMca samiti ane traNa gupti sahita, cAra kaSAya rahita, jitendriya, traNa garvathI rahita tathA traNa zalya rahita jIva anAzravI thAya che. je rIte koi moTA taLAvamAM pANIno pravAha Avato rokAi jAya, junuM pANI ukelAi jAya ane sUryanA tApathI te taLAvanuM pANI kALakrame sUkAi jAya; tevI ja rIte saMyamI jIvone pApakarma AvavAno mArga baMdha thai javAthI karoDo bhavonA saMcita thayelA karmonI tapa dvArA nirjarA thAya che. tapanA prakAraH tapanA be prakAra cheH bAhya tapa ane AtyaMtara tapa. bAhya tapanA cha prakAra che ane AtyaMtara tapanA paNa cha prakAra che. bAhya tapanA prakAraH 1) anazana 2) UNodarI 3) bhikSAcaryA athavA vRtti saMkSepa 4) rasa, parityAga 5) kAyAkleza 6) saMlInatA. 1) anazanaH traNa ke cAra prakAranA AhArano tyAga karavo, 2) uNodarIH bhUkha karatAM ochuM bhojana karavuM, 3) vRttisaMkSepaH abhigraha yukta gocarI karavI, vRttione saMkoravI, 4) rasa parityAgaH ghI, tela, dUdha, dahIM Adi vigaya ane 144
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvigayono tathA gariSTa padArthono tyAga karavo, 5) kAyAklezaH zarIrane kaSTa ApavuM, loca karavo, khullA page cAlavuM, AtApanA levI, kaThina Asana karavA vagere, 6) saMlInatAH indriya, kaSAya ane yogonuM gopana karavuM temaja ekAMtA sthAnamAM nivAsa karavo, te patisaMlInatA tapa che. je tapa mukhyatve zarIrathI saMbaMdhita hoya, jemAM zarIra dvArA bhogavI zakAya tevA bAhya dravyono AMzika ke sarvAze tyAga thato hoya, jeno prabhAva sIdho zarIra upara paDato hoya, jene loko jANI ane joi zakatA hoya, tene bAhya tapa kahe che. bAhya tapa - 1) anazanaH anazana tapanA be prakAra che - 1) itvarika 2) jIvana paryaMtanuM anazana. i-rika anazana AkAMkSA ane maryAdA sahita hoya che. jIvana paryaMtanuM anazanaAkAMkSA ane maryAdA rahita hoya che. i-rika tapanA cha prakAra che - 1) zreNItapa 2) pratara tapa 3) ghana tapa4) varga tapa 5) varga-varga tapa ane 6) icchA pramANe aneka prakAranuM prakIrNa tapa. jIvana kALamAM vividha prakAranA tapanuM AcaraNa karanAra sAdhaka maraNa samaye saMlekhanA - saMthArAnI ArAdhanA samAdhipUrvaka karI zake che. maraNa kAlika anazana tapaH maraNa kAlika anazana tapa kAyaceSTAne AdhAre paDakhuM badalavuM vagere kriyA sahita ane ukta kriyA rahita ema be prakAranuM che. athavA, maraNakAlika anazananA saparikarma ane aparikama ema be bheda che. tathA nirdhArIma ane aniharIma ema be bheda paNa thAya che. bannemAM AhArano tyAga hoya che. maraNa kAlika anazanane vyavahAra bhASAmAM saMthAro athavA paMDita maraNa paNa kahe che. tenA traNa bheda che - 1) bhakata pratyAkhyAna 2) iMgita maraNa 3) pAdapopagamana maraNa. 145
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1) bhakta pratyAkhyAnaH temAM traNa ke cAra prakAranA AhArano tyAga karavAno hoya che. zarIranA halana calananI ane bIjAnI sevA levAnI chUTa hoya che. 2) iMgita maraNaH temAM cAra prakAranA AhArano tyAga ane hAtha-paganI ceSTA dvArA anyane saMketa karavAnI chUTa hoya che. paraMtu bIjA pAsethI sevA lai zakAtI nathI. 3) pAdapopagamana maraNa temAM cAra prakAranA AhArano tyAga ane vRkSanI kApelI DALInI jema sAdhaka halana calana karyA vagara sthira rahe che. je sthitimAM pAdapopagamana maraNano svIkAra kare te ja sthitimAM mRtyu paryata rahe che. bhakta pratyAkhyAna ane iMgita maraNa saparikarma che. pAdapopagamana maraNa aparikarma che. anazana svIkAranAra sAdhunA mRtyu pachI gAmanI bahAra tenA dehanI aMtima vidhi thAya tene nirdhArima kahe che ane je anazanamAM mRtadehanI aMtima saMskAra vidhi thatI nathI paraMtu tyAM ja vyutsarjana karavAmAM Ave che, te anirdhArima anazanA bAhya tapa - 2)UNodarIH UNodarI tapanA dravya, kSetra, kALa, bhAva ane paryAyanI apekSAe saMkSepamAM pAMca prakAra che. jeno jeTalo AhAra hoya tenAthI yathA zakti ochuM khAvuM te dravya UNodarI che. eka ke be kavala ochA khAya to paNa UNodarI tapa thAya che. kSetra saMbaMdhI sImA karavI te kSetra UNodarI che. gocarIne yogya gAma, nagara Adi saMbaMdhI kSetra vibhAganI (zerI AdinI) maryAdA nizcita karIne, je AhAra prApta thAya te AhAra grahaNa karavo te kSetra UNodarI che. kSetranI maryAdA ane kSetranA vividha AkAranI kalpanA karIne bhikSAcaryAnA cha bhedo che. 146
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1) peDA: peTInA AkAranI jema gocarInA kSetranI kalpanA karIne, catuSkoNa paMktimAM AvatA gharomAM gocarI karavI tene peDA gocarI kahe che. 2) uddhapeDAH peTI AkAra vALA kSetranA be samavibhAga karI, eka vibhAganA gharomAMthI gocarI levI; tene addhapeDA gocarI kahe che. 3) gokuttiyAda gADImAM joDAine cAlatA baLadanA jamIna para paDatA mUtrano je AkAra thAya, e rIte gocarIne gomUtrikA gocarI kahe che. 4) prayAvahiyAH pataMgavIthikA - pataMgiyu jema ADI-avaLI, uparanIce game tema gati kare, tema ADA avaLA gharomAMthI gocarI karavI, tene pataMgavIthikA gocarI kahe che. 5) saMDuvAva tapavIyA zaMkhanI jema vartuLAkAre rahelA gharomAMthI gaucarI levI tene gaMtuM zaMkhAvarta gocarI ane mahollAnA bahAranA bhAgathI aMdaranA bhAga tarapha vartuLAkAre pAchA pharatAM gocarI kare te pratyAgatA zaMkhAvartA gocarI kahe che. 6) mAyA tu prAyaH eka paMktimAM jeTalA gharo hoya, te paMktibaddha gharomAM gocarI karatAM jAya tene AyatAgaMtuM gocarI kahe che. Ama cha prakAre kSetra saMbaMdhI abhigraha dhAraNa karIne gocarI karavI, te kSetra UNodarI tapa che. kALa UNodarIH divasanA cAra praharamAMthI je praharamAM jeTalo kALa gocarI levAnA abhigraha rUpe niyata karyo hoya, te niyata samayamAM ja bhikSA mATe javuM, tene kALa UNodArI tapa kahe che. athavA tRtIya praharamAM ja amuka bhAga nyUna ke cothA praharamAM amuka bhAgA nyUna tema koi paNa abhigrahapUrvaka trIjA prahare gocarI karavI, te paNa kALA UNodarI tapa che. bhAva UNodarIH bhAvanI pradhAnatAthI abhigraha karavo, te bhAva UNodarI 147
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapa che. jema keH 1) strInA hAthe bhikSA levI, 2) puruSanA hAthe bhikSA levI, 3) amuka AbhUSaNo paherelI vyaktinA hAthe bhikSA levI, 4) amuka AbhUSaNo. vinAnI vyaktinA hAthe bhikSA levI, vagere. paryava UNodarIH dravya, kSetra, kALa ane bhAva te cAreyanI apekSAe ekI sAthe muni abhigraha kare to te paryavacaraka thAya che. te paryava UNodarI tapa che. zarIranI Asakti ghaTADavA, icchAo sImita karavA mATe vividha abhigraha yukta UNodarI tapa eka zreSTha sAdhana che. AhAranI UNodarIthI alpa nidrA, indriya vijaya, saMyama, svAthya-rakSaNa temaja samAdhi bhAva vagere aneka lAbhA thAya che. bAhyatapa - 3) bhikSAcaryA athavA vRttisaMkSepaH ATha prakAranI gocarI, sAta prakAranI eSaNA ane bIjA paNa aneka prakAranA abhigraho che, tene bhikSAcaryA tapa kahe che. zrI samavAyAMga sUtramAM bhikSAcaryA tapanA sthAne vRttisaMkSepa nAmano ullekha che. sAmAnya rIte saMyamI jIvananA nirvAhAthe karAtI gocarInI vidhimAM dravyathI, kSetrathI, kALathI ke bhAvathI koi paNa abhigraha dhAraNa karIne AhAra vRttine saMkSipta karavI, te vRttisaMkSepa tapa che. A rIte bhikSAcaryA ane vRtti saMkSepa. tapano bhAva eka samAna che. bAhya tapa - 4) rasa parityAgaH dUdha, dahIM, ghI vagere vigayo temaja ghI, telAdithI taraboLa khAdya padArtho temaja rasavaMtA svAdiSTa padArthono tyAga karavo, tene 'rasa parityAga" tapa kahyuM cd vigaya tyAga ane Sasa yukta bhojanano tyAga karIne khAdya padArthonI maryAdA karavI, nIvI ane AyaMbita tapa karavA, te sarve rasa parityAga tapa che. 148
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAhya tapa - 5) kAya phlezaH zarIranuM mamatva choDI nirjarAnA lakSe kaSTa sahana karavAnI sAdhanAne kAyakleza tapa kahe che. kezalecana, pAdavihAra, AtApanA, vIrAsana vagere kAyakleza tapa che. te sAdhanAmAM anubhavAtA kaSTane sAdhaka samabhAvapUrvaka sahana kare che tethI sAdhaka apramatta bane che. pratyakSa kaSTaprada dekhAtI sAdhanA AtmAnI apekSAe sukhAkArI che. bAhyatapa - 6) pratisaMlInatA tapaH dravya ane bhAvathI AtmAne niyaMtrita rAkhavo, te pratisalInatA tapa che. tenA cAra prakAra cheH 1) indriya pratisaMlInatAH indriyono nigraha karavo. pAMce ya indriyone tenA viSayo tarapha AkarSita na thavA devI paraMtu tene vazamAM rAkhavI. 2) kaSAya pratisalInatAH prasaMge upasthita thatAM krodha Adi kaSAyo na karavA, tenA udayane jJAna ane vairAgyanA baLapUrvaka niSphaLa karI devo. 3) yoga pratisaMlInatAH mana, vacana, kAyAnA yogonI anAvazyaka pravRttio ghaTADavI. 4) vivikta zayanAsanatAH strI, pazu, napuMsakathI rahita sthAnamAM vasavATa karavo te. A tapathI cittanI ekAgratA, Atma zAMti, dhyAna siddhi vagere lAbha thAya che. AtyaMtara tapa -1) prAyazcitaH sAdhanAmAM sAvadhAna rahevA chatAM keTalAka doSonuM sevana thai jAya, potAnA aparAdhanuM nirAkaraNa karavA mATe muni je anuSThAna kare, pramAdajanya doSono parihAra karavo te prAyazcita tapa che. tenA dasa prakAra che. 149
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1) AlocanAH je doSonI zuddhi guru samakSa AlocanA karavA mAtrathI thai jAya. 2) pratikramaNaH pazcAtApa pUrvaka pApono svIkAra karavo. 3) tadubhayAH je doSonI AlocanA ane pratikramaNa bannethI thAya. 4) vivekaH je doSonI zuddhi vivekathI thAya. 5) vyutsargaH je doSonI zuddhi ekAgratA pUrvaka zarIra ane vacananA vyApArono tyAga karI kAyotsarga karavAmAM Ave te. 6) tapaH je doSonI zuddhi mATe upavAsa vagere tapa prAyazcita devAmAM Ave. 7) chedaH je doSonI zuddhi mATe jaghanya eka divasa utkRSTa cha mAsanI dIkSA paryAyano cheda karavAmAM Ave te. 8) mUlaH je doSonI zuddhi mATe mUlataH dIkSA paryAyano chedakarIne mahAvratonA AropaNa rUpe navI dIkSA ApavAmAM Ave. 9) anavasthApanaH je doSonI zuddhi mATe jaghanya cha mAsa, utkRSTa eka varSanI tapasyA karAvyA bAda gRhastha praveza karAvI punaH navI dIkSA ApavAmAM Ave. 10) pArAMcikaH A prAyazcita navamA prAyazcita samAna che paraMtu temAM jaghanyA cha mAsa ane utkRSTa 12 varSa hoya che. AtyaMtara tapa - 2) vinayaH guru, AcArya, ratnAdhika ke guNIjanono Adara karavo, bhaktibhAva pragaTa karavo ke bhAvapUrvaka sevA-suzruSA karavI te vinaya tapa. vinaya ahaMkArano nAza kare che ane namratA vagere AtmaguNonI prApti karAvI Atmazuddhi karAve che. AvyaMtara tapa - 3) vaicAvRtyaH vaiyAvRtyanA dasa prakAra cheH 1) AcArya vaiyAvRtya 2) upAdhyAya vaiyAvRtya 1pa0
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3) tapasvI vaiyAvRtya 4) sthavira vaiyAvRtya 5) glAna (bimAra) vaiyAvRtya 6) zaikSa (navadIkSita) vaiyAvRtya 7) kULa vaiyAvRtya 8) gaNa (eka AcAryano samudAya) vaiyAvRtya 9) saMgha vaiyAvRtya 10) sAdharmika vaiyAvRtya. vaiyAvacca mahAna tapa che. vaiyAvaccane kAraNe sAdhakane aneka guNonI upalabdhi thAya che. AvyaMtara tapa - 4) svAdhyAyaH svanuM adhyayana karavuM te svAdhyAya. jina praNIta zAstronuM adhyayana karavuM, te svAdhyAya. svAdhyAyanA pAMca prakAra che - 1) vAcanAH zAstrapATha svayaM vAMcavA athavA yogya vyaktine zAstra pAThanI vAcanA devI. 2) pRcchanAH zAstra pATha aMge koi jijJAsA utpanna thAya tyAre gurnAdikane prazna pUchIne samAdhAna prApta karavuM. 3) parivartanA vAMcelA zAstronuM vAraMvAra punarAvartana karavuM. 4) anuprekSAH bhaNelA. zAstra pAThano vizeSArtha samajavA mATe ciMtana-manana karavuM. 5) dharmakathAH vAMcelA zAstronA AdhAre lokopabhogya saraLa bhASAmAM dharmopadeza karavo. svAdhyAyathI zraddhA, vairAgya, zruta saMpannatA, bahuzrutatA, cittanI ekAgratA vagere aneka guNonI prApti thAya che. svAdhyAya AtyaMtara tapa hovAthI jJAnAvaraNIya karmanI nirjarA thAya che ane aMte sAdhaka saMpUrNa jJAnAvaraNIya karmano kSaya thatAM kevaLajJAna pAme che. AvyaMtara tapa - 5) dhyAnaH 1) jenA dvArA vastunuM ciMtana karAya te dhyAna 2) caMcaLa cetanA te cittA ane sthira cetanA te dhyAna 3) mana, vacana, kAyAnI sthiratA te dhyAna. mokSanI sAdhanAmAM sahAyaka tattvomAM ekAgra-tallIna banavuM te dhyAna tapa. dhyAnanA cAra prakAra cheH Arta dhyAna, raudra dhyAna, dharmadhyAna ane zukla dhyAna, ahIM Arta dhyAna, raudra dhyAnanI vicAraNA prastuta nathI kAraNa bane 151
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhyAna azubha karmabaMdhanA hetu hovAthI 'tapa'mAM teno samAveza nathI. dharmadhyAnaH tenA cAra bheda che - 1) AjJAvicayaH sAdhu ane zrAvako mATe jinezvaranI zuM AjJA che teno vicAra karavo. 2) apAya vicayaH cAra gatirUpa saMsAra paribhramaNanA duHkho ane duHkhanA kAraNo dUra karavAno vicAra karavo. 3) vipAka vicayaH vartamAne anubhavAtI anukULa ke pratikULa paristhiti potAnA ja karmonuM phaLa che, teno vicAra karavo. 4) saMsthAna vicayaH jIvanA paribhramaNanA sthAna rUpa cauda rAjalokanA saMsthAna aMge vicAra karavo. A cAra prakAranA dharmadhyAna dvArA dharma tattvonuM ciMtana karatAM AtmAmAM saMvega ane nirveda bhAvonI vRddhi thAya che. zukla dhyAnaH dharmadhyAnanI ekAgratA ane zuddhinI vRddhi thatAM sAdhaka sAtamA apramatta guNasthAnanI pariNAma dazAne pAra karI AThamA guNasthAnamAM praveza kare che, tyAre zukla dhyAnane pAme che. apramatta saMyata jIvo mohanIya karmanuM upazamana athavA kSaya karavA udyata thAya ane pratisamaya anaMtaguNI vizuddhithI pravardhamAna pariNAmavALo bane tyAre te apUrvakaraNa nAmanA AThamA guNasthAnamAM praveza kare che; tyAM zukla dhyAnano prAraMbha thAya che. zukla dhyAnanA cAra bheda cheH 1) pRthaktva vitarka savicAra zukla dhyAna 2) ekatva vitarka avicAra zukla dhyAna 3) sukSma kriyA apratipAti zukla dhyAna 4) samucchinna kriyA anivRtti zukla dhyAna. dharmadhyAnathI AtmAnI bahirmukhI citavRtti aMtarmukhI bane che ane zukla dhyAnathI AtmA svabhAvamAM sthita thato jAya che, tethI karmabaMdha aTakI jAya ane pUrvakRta karmonI nirjarA thAya che ane mokSa prApta kare che. 152 AtyaMtara tapa - 6) vyutsarga tapaH sUtA-sUtA, beThA-beThA ke UbhA-UbhA koipaNa avasthAmAM muni zarIranuM
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ halana calana baMdha karI de, tene zarIra vyutsarga kahe che. tenA be bheda cheH 1) dravya vyutsarga ane bhAva vyutsarga. dravya vyutsarganA cAra prakAra cheH 1) zarIra vyutsargaH zarIranA mamatva tyAga pUrvaka zarIranI sthiratA. kAyotsarga e zarIra vyutsarga che. 2) gaNa vyutsargaH viziSTa sAdhanAne mATe gaNano tyAga ane ekAkI vicaraNa. 3) upadhi vyutsargaH vastra, pAtra vagere upakaraNono tyAga 4) bhakta-pAna vyutsargaH AhAra-pANIno tyAga. bhAva vyutsarganA traNa prakAra cheH 1) kaSAya vyatsargaH kaSAyono tyAga. 2) saMsAra vyutsargaH saMsAra paribhramaNanA kAraNono tyAga 3) karma vyutsargaH karma pudgalonuM visarjana. tapAcaraNanuM pariNAma A pramANe je muni banne prakAranA tapanuM sabhya prakAre AcaraNa kare che, te paMDita sAdhu samasta saMsArathI, samasta karmothI mukta thai jAya che. jJAna, darzana, cAritranI jema tapa paNa mokSamArga che. vastutaH te cAritranuM ja eka aMga che. tapa e divya rasAyaNa che, AtmAne yaugika bhAvone dUra karI ayogI svarUpamAM sthita kare che. anAdikALathI AtmAne zarIra sAthe gADha saMbaMdha rahyo che. te saMbaMdha tUTI zarIranI mUcha chUTe to ja AtmA saMyamamAM sthira rahI zake. tapa e zarIranI muccha toDavA mATe eka amogha upAya che. (trIsamuM adhyayana saMpUrNa) 153
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekatrIsamuM adhyayana caraNa vidhi caraNa vidhi arthAt cAritra vidhi, cAritranuM anuSThAna. jJAna, darzana, cAritra, tapa mokSa mArga che. jJAnathI jIvAdi tattvono bodha thAya che, darzanathI tenA para zraddhA dRDha thAya che paraMtu karmonA Azravane rokavA ane pUrvakRta karmono kSaya karavA, cAritra ane tapanI anivAryatA che. be bolaH pApakarmamAM pravRtti karAvanArA rAga ane dveSa; te be pApa che. je muni teno nirodha kare che, te saMsAra paribhramaNa karato nathI traNa bolaH je muni traNa daMDa- manadaMDa, vacana daMDa, kAya daMDa; traNa gArava - RddhigArava, rasa gArava, zAtA gArava; traNa zalya- mAyA zalya, nidAna zalya, mithyAdarzana zalya - no tyAga kare che ane manuSya, deva, tiryaMca sabaMdhI Upasargo sahana kare che, te saMsAra sAgara pAra karI jAya che. cAra bolaH je sAdhaka cAra vikathAo - strI kathA, bhakta kathA, deza kathA ane rAja kathA; cAra kaSAyo - krodha, mAna, mAyA, lobha; cAra saMjJAo - AhAra saMjJA, bhaya saMjJA, maithuna saMjJA ane parigraha saMjJA; ane ArtadhyAna tathA raudra dhyAnano tyAga kare che, tenuM bhavabhramaNa naSTa thai mokSa prApta kare che. pAMca bolaH paMca mahAvrata ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane aparigraha; pAMca samitio - iryA samiti, bhASA samiti, eSaNA samiti, AdAna-nikSepa samiti, pariSThApanikA samiti; pAMca indriyonA viSayo zabda, varNa, gaMdha, rasa, sparza; pAMca prakAranI kriyAo - kAyikI, adhikaraNakI, prAddheSikI, paritApanikI, prANAtipAtikI Adi kriyAo. je bhikSu pAMca mahAvrata, pAMca samitinA pAlanamAM ane pAMca indriyonA 154 -
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayo ane pAMca kriyAonA tyAgamAM sadA prayatnazIla rahe che, te siddha padane pAme che. cha bolaH cha lezyAo - kRSNa lezyA, nIla glezyA, kApota lezyA, tejo lezyA, padma lezyA ane zukla lezyA. chakAya jIvo - pRthvIkAya, apakAya, teukAya, vAyukAya, vanaspatikAya ane trasakAya. je muni A cha vezyAo ane chakAya jIvo pratye vivekabuddhi rAkhIne, sArAsArano vicAra karIne AcaraNa kare che, te buddha banI jAya che. uparAMta AhAra karavAnA ane AhAra tyAganA cha kAraNo je prastuta sUtranA chavvIsa adhyayanamAM batAvela che, te pramANe AcaraNa kare ane upayoga rAkhe, to saMsAra bhramaNa aTakI jAya che. sAta bolaH sAta piDeSaNA ane sAta avagrahapaDimAonuM yathAzakya sevanA ane sAta bhayano tyAga je muni kare che, te avazya siddha gatine pAme che. AThamo, navamo, dasamo bolaH je bhikSu ATha mada sthAnonA tyAgamAM, navA prakAranI brahmacaryanI guptionA pAlanamAM ane dasa prakAranA bhikSu dharmanuM AcaraNa karavAmAM sadA sAvadhAnI rAkhe che, prayatnazIla rahe che, te saMsAra paribhramaNa karato nathI. ATha madaH 1) mati mada 2) kULa mada 3) baLa mada 4) rUpa mada 5) tapa mada 6) zrata mada 7) lAbha mada 8) aizvarya mada. brahmacaryanI nava guptioH 1) strI, pazu ane napuMsaka rahita sthAnamAM rahevuM. 2) strI saMbaMdhI kathA vArtA karavI nahiM 3) strI je Asana para beThI hoya, te Asana para amuka samaya sudhI besavuM nahiM. 4) strIonA aMgopAMgane ekITaze jovA nahIM. 5) strI-puruSanA kAmAtmaka zabdanuM zravaNa thatuM hoya tyAM rahevuM nahiM. 6) pUrve bhogavelA bhogonuM smaraNa karavuM nahiM. 7) sadA gariSTha bhojana karavuM nahiM. 8) ati mAtrAmAM bhojana karavuM nahiM. 9) zarIranI sajAvaTa karavI nahiM. 1papa
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ agiyAramo, bAramo bolaH zramaNopAsakonI agiyAra paDimAnA nirUpaNamAM ane bhikSunI bAra paDimAnA pAlanamAM je muni sadA upayoga rAkhe che, te karmothI mukta thai jAya che. paDimAM eTale sAdhaka dvArA svIkAravAmAM AvatI viziSTa pratijJA. A agiyAra ane bAra paDimAo sAdhake zakti gopavyA vagara zraddhApUrvaka AcaravI. teramo, codamo, paMdaramo bolaH phlera prakAranA kriyAsthAnomAM, jIvananA cauda bhedomAM tathA paMdara paramAdhArmika devonA viSayamAM je sAdhaka haMmezAM ktanA-viveka rAkhe che te saMsAra bhramaNa karato nathI. - soLamo, sattaramo bolaH je bhikSu sUyagaDAMga sUtranA prathama zrutaskaMdhanA 16 adhyayanomAM kathitabhAvo pramANe jIvanamAM anuSThAna kare ane sattara prakAranA saMyogamAM upayoga rAkhe che, te saMsAra sAgara pAra karI jAya che. aDhAramo, ogaNIsamo, vIsamo bolaH aDhAra prakAranA brahmacaryanA saMbaMdhamAM, jJAtAsUtranA ogaNIsa adhyayanonA viSayamAM ane vIsa samAdhi sthAnomAM je muni sadA upayoga rAkhe che, te sarva karmano kSaya kare che. ekavIsamo ane bAvIsamo bolaH ekavIsa sabala doSo pratye ane bAvIsa parISahomAM je muni sAvadhAnI rAkhe che, tenuM saMsAra paribhramaNa samApta thai jAya che. trevIsamo ane covIsamo bolaH sUyagaDAMga sUtranA trevIsa adhyayana ane covIsa devonA viSayamAM je sAdhaka upayoga rAkhe che, te saMsAramAM paribhramaNa karato nathI. paccIsamo ane chavvIsamo bolaH pAMca mahAvratanI paccIsa bhAvanAo tathA dazAzruta skaMdha sUtranA dasa adhyayano, bRhatkalpanA cha adhyayano ane vyavahAra sUtranA dasa adhyayano maLIne kula chavvIsa adhyayananA viSayamAM je muni sAvadhAnI rAkhe che, te saMsAra sAgara pasAra karI jAya che. A traNeya sUtromAM 156
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhu jIvananA AcAra vyavahAranI carcA che. sAdhue A 26 uddezako anusAra AcAra, vyavahAra ane AtmazuddhinuM AcaraNa karavuM Avazyaka che. sattAvIsamo ane aThThAvIsamo bolaH 27 prakAranA aNagAra guNomAM ane AcAra prakalpa eTale AcArAMga sUtra ane nizItha sUtranA 28 adhyayanonA viSayamAM je bhikSu sadA upayoga rAkhe che, te saMsAra samudra tarI jAya che. ogaNatrIsamo ane trIsamo bolaH ogaNatrIsa pApakRta prasaMgomAM ane trIsa mohasthAnomAM je sAdhaka jayaNA rAkhe che, tenA karmo kSaya thAya che. ekatrIsamo, batrIsamo, tetrIsamo bolaH siddha bhagavAnanA 31 guNamAM, batrIsa yoga saMgrahamAM ane tetrIsa azAtanAomAM je muni sada upayoga rAkhe che, te saMsAranA sarva baMdhanothI mukta thai jAya che. A prakAre upara kahelA sarva sthAnomAM choDavA yogya sthAnono tyAga kare, jANavA yogya sthAnonAM svarUpane jANe ane grahaNa karavA yogya sthAnone grahaNa kare; te paMDita muni zIdhra paramapada prApta kare che. (ekatrIsamuM adhyayana saMpUrNa) 1pa7
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ batrIsamuM adhyayana pramAda sthAna zAzvata sukha prAptinA upAyaH jIva anAdikALathI duHkhanA mULa kAraNarUpa mithyAtva, avirati ane viSaya-kaSAyothI yukta che. je kAraNothI karmabaMdha ane tenA kAraNe saMsAra paribhramaNanuM sarjana thAya che, te saMsAra cakrathI choDAvanAra ekAnta hitakArI ane parama kalyANakArI upAyo A adhyayanamAM pradarzita karyA che. pUrNa jJAna pragaTa thavAthI AtmA jJAnanA prakAzamAM jagatanA sarva bhAvonetattvone yathArtha rUpe jANe che. saMsAranA vibhinna padArthomAM heya, upAdeyatAno vivekapaNa jJAnathI ja thAya che. tethI sAdhanA kSetramAM jJAnanI pradhAnatA che. ajJAna eTale mithyA mAnyatA ane moha eTale anaMtAnubaMdhI kaSAya; A bannenA visarjanathI samyaga darzana pragaTe che ane sAdhakano puruSArtha AgaLa vadhe che. rAga ane dveSanA kSayathI AtmA ekAMta sukhasvarUpa mokSa prApta kare che. guru mahArAja ane vRddhonI sevA karavAthI svachaMdano nAza thAya che. bAla (ajJAnI) jIvono saMga choDI gurunI AjJA pramANe ekAMta sthAnamAM besIne anuprekSA yukta svAdhyAya karavAthI jJAna Adi guNono atyadhika vikAsa thAya che. samAdhi prAptinA upAyaH zramaNane saMyama pAlanamAM sadA prasannatA rahe, khinnatA pedA na thAya ane tenA saMyama bhAvo uttarottara pragatizIla thatA rahe, te ja samAdhi che. samAdhi prApta karavAnA traNa upAya kahyA cheH 1) parimita ane eSaNIyazuddha nirdoSa AhAra 2) nipuNa buddhizALI sahAyaka 3) strI AdithI rahita 158
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAna. A traNe upAyonA yathArtha sumeLathI sAdhaka bhAva samAdhi prApta karI zake. ekala vihAraH jo potAnAthI vizeSa guNavALo athavA samAna guNavALo nipuNa sAthI na maLe to sAdhakapApAcaraNano tyAga karato thako tathAkAmAbhogomAM anAsakta raheto thako ekalo ja vicare. vyavahAra sUtra anusAra zramaNe traNa varSanI dIkSA paryAya ane 40 varSanI uMmara pUrve koi paNa paristhitimAM AcArya ke upAdhyAyanI adhInatA vinA vicaraNa karavuM kalpatuM nathI. suyagaDAMga sUtra anusAra sAdhaka potAnA jJAna, darzana, cAritra, zarIrasvAthya Adi rUpe potAnI pUrNa surakSA karavAmAM samartha na thai jAya tyAM sudhI potAnA mALAne nahiM choDanAra pakSInI jema guru sAMnidhyano kyAre ya tyAga nA kare. duHkhanI paraMparAgata utpattiH je rIte bagalI (pakSI)thI iMDu utpanna thAya ane iMDAthI bagalA utpanna thAya che te ja rIte mohanuM udbhava sthAna tRSNA che ane tRSNAnuM udbhava sthAna moha che. tRSNA vadhavAthI hitAhitanuM bhAna bhUlAi jAya che ane jIva mohathI AvRtta thAya che. rAgadveSa karmanA bIja che. karma mohathI utpanna thAya che ane te janma, maraNanuM mULa che. mAyA ane lobha rUpa rAga ane krodha, mAna rUpa dveSa - karmopArjanamAM rAgadveSa kAraNabhUta che. mohathI karmanI utpatti thAya che ane mohanIya karmanA vividha rUpo dvArA janma-maraNanI paraMparA vadhe che. A paraMparAne toDavA mATe duHkhanA kAraNabhUta mohano nAza karavo jarUrI che. parigraha murchA ke Asakti duHkhanuM mULa kAraNa che, mATe teno nAza karavo Avazyaka che. 1pa9
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAga-dveSa-moha nAzanA upAyoH je sAdhaka rAga-dveSa-mohanI jALane mULathI nAza karavA icche che, teNe rasanuM adhika mAtrAmAM sevana na karavuM. prAyaH rasa unmAda vadhAranAra che. jema svAdiSTa phaLavALA vRkSo para pakSIo AkramaNa kare che, tema unmAda pAmelA mAnava para kAmavAsanAo AkramaNa kare che. rAga-dveSanA nAza mATe indriya vijaya ane brahmacaryanuM pAlana anivArya che. vigaya sahitanA gariSTa padArthonA sevanathI zarIramAM baLa, vIrya Adi dhAtunI puSTi thAya che ane indriyo pradIpta thAya che. je sAdhaka rasanendriyane jIte che, tenI sarva indriyo jitAi jAya che. jema bilADIno saMga uMdara mATe hitakara nathI tema strIsaMga brahmacArI mATe hitakArI nathI. strIonA netro, manohara vastrAbhUSaNa, vividha hAvabhAva brahmacArI muni avalokana na kare. brahmacaryanI puSTithI sAdhaka kramazaH brahmasvarUpa AtmabhAvamAM sthira thatA jAya che ane rAga-dveSAdi kluSita bhAvono nAza thAya che. strIsaMga tyAgavAnI duSkaratAH strIsaMga eka prakAre duHkhadAyaka che, e samajavA chatAM anAdikALanA mohane vaza thayelo jIva saraLatAthI teno tyAga karI zakato nathI. strI saMgano je pAra pAmI jAya, te samagra sAdhanArUpa samudrane zIghra pAra karI jAya che; tenA mATe zeSa sAdhanA gaMgA nadI pAra karavA samAna atyaMta saraLa banI jAya che. kiMpAka nAmanA vRkSanuM phaLa dekhAvamAM manohara hoya che ane svAdamAM paNa madhura hoya che paraMtu khAdhA pachI tenuM pariNAma viSaphaLanI samAna jIvanano aMta kare che; A upamA kAmabhogonA vipAkane lAgu paDe che. have pachI 'indriya vijaya' zIrSaka nIce sarva indriyo para vijaya meLavavA viSe je samajaNa ApavAmAM AvI che, te 'samyak parAkrama' nAmanA ogaNatrIsamA 160
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayanamAM 'indriya nigraha' zIrSaka nIce paNa ApavAmAM AvI che, tethI ahIM punarAvartana karavAnuM Avazyaka nathI. manovijayaH madonmatta banelo hAthI koi hAthaNIne joine tene maLavA cAre bAju doDe che ane kyAreka khADAmAM paDI jAya tyAre rAjasevakonA hAthe pakaDAi jAya ane kyAreka vinAza pAme che. ahiM hAthIno hAthaNI pratye mohabhAva ja pradhAna che. A ja rIte manuSya paNa viSaya vikAranA bhAvomAM Asakta thaine A bhavamAM ja keTalAya prakAranI durdazA prApta kare che, temaja vividha prakAre hiMsA kare, juThu bole, corI kare, parigraha kare vagere aneka doSonuM sevana kare che. pariNAme A bhavamAM AkuLa-vyAkuLatAthI citta-samAdhino bhaMga kare che. ane janma-maraNanI paraMparA vadhAre che. rUpa, zabda, rasa, gaMdha, sparza ane viSaya vAsanA - A cha prakAranA viSayothI je sAdhaka virakta rahe che, te bhava bhramaNathI chUTI jAya che. duHkhanuM kAraNa rAga-dveSaH zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparza pudgalanA guNa che ane pudgala jaDa padArtha che; sukhaduHkhanuM vedana karavAno teno svabhAva nathI paraMtu jIvamAM anAdikAlIna rAga-dveSanA bhAvo bharelA che; pUrvagata saMskAra vaza jIva zabda, rUpa, rasa, gaMdha ke sparzamAM priya-apriya bhAvonuM AropaNa kare che. eka ja zabda eka vyaktine priya lAgavAthI rAganuM kAraNa bane che ane bIjI vyaktine te ja zabda apriya lAgavAthI dveSanuM kAraNa bane che. tethI spaSTa thAya che ke zabdamAM priyapaNuM ke apriyapaNuM nathI paraMtu vyakti potAnA bhAva anusAra temAM priya-apriyapaNAnuM AropaNa kare che. icchA niyaMtraNaH sAdhaka potAnA kAryomAM anya zramaNanI sahAyanI icchA na kare, svAvalaMbI 161
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ bane. saMyama pAlanathI koi upalabdhinI icchA na kare; temaja tapanA phaLane vAMcyuM nahiM. je sAdhaka indriyonuM damana karatA nathI ane potAnI icchAne AdhIna banI viSayono bhogavaTo kare che, te indriyacora che. eka icchA aneka icchAone utpanna kare che. sAdhaka ziSyanI icchA na kare. viSayothI virakti ane tenuM suphaLaH indriyonA viSayo nahiM paNa viSayonI Asakti ja duHkhanuM kAraNa che. A sanAtana satya svIkArI sAdhaka Asaktino tyAga kare. rAga, dveSa, tRSNA Adi mohajanya bhAvono nAza karIne sAdhaka bAramA kSINamoha guNasthAna sudhI pahoMcI jAya che. te AtmA jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAya e traNe karmono eka sAthe eka samayamAM kSaya kare che. cAra ghAtI karmono kSaya thayAM te AtmA kevaLajJAna prApta kare che. ane AyuSya karma, vedanIya, nAma ane gotra karmano kSaya karIne kevaLI bhagavAna caudamA guNasthAne sarva AzravothI rahita thai, samAdhi thI yukta thai parama vizuddha mokSa pada pAme che. upasaMhAraH viSayothI virakti ja anAdikALanA duHkhothI mukta thavAno mArga che. pAMca indriyo ane chaThThA manano nigraha karavo, pramAda rahita pAMca mahAvratonuM pAlana tathA jJAna, darzana, cAritranI samyak ArAdhanA e ja mokSamArgano saMkSipta krama che, tenuM anusaraNa karavuM pratyeka bhavya jIva mATe parama Avazyaka che. 162 (batrIsamuM adhyayana saMpUrNa)
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ tetrIsamuM adhyayana karma prakRti saMsAra paribhramaNanuM mULa kAraNa karmabaMdha che. jIva svayaM caitanya svarUpI, zuddha, ajara-amara che paraMtu sonAnI khANamAM sonuM ane mATI jema sahaja rIte mizra thayelA hoya che, te ja rIte jaDa karmo ane jIva anAdikALathI ekameka rUpe rahelA che. jaDa karmonA saMyoge jIva potAno svabhAva choDI vikArI bhAvo kare che ane janma-maraNanuM cakra cAlu rahe che. karmonA anaMta prakAra che. tema chatAM tenA svarUpa AdinI sAmyatAnI apekSAe jJAnIoe tenA mukhya ATha vibhAga karyA che. 1) jJAnAvaraNIya 2) darzanAvaraNIya 3) vedanIya 4) mohanIya 5) AyuSya 6) nAma 7) gotra 8) aMtarAya 1) jJAnAvaraNIyaH jenA dvArA padArthanuM svarUpa vizeSa-vizeSarUpe jANavAmAM Ave, tenuM nAma jJAna che. jJAnopayogane DhAMkanAra karmanuM nAma jJAnAvaraNIya karma che. 2) darzanAvaraNIyaH jenA dvArA padArthano sAmAnya bodha thAya te darzana guNa che. AtmAnA darzanopayogane DhAMkanAra karmanuM nAma darzanAvaraNIya che. 3) vedanIya karmaH AtmAne indriyajanya sukha ane duHkhano anubhava karAve, tenuM nAma vedanIya karma. 4) mohanIya karmaH je karmanA prabhAvathI AtmA mUDha banI jAya che, te mohanIya karma. A karmanA kAraNe AtmAne heya-upAdeyanuM bhAna rahetuM nathI. 163
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5) AyuSya karmaH je karmanA udayathI eka gatimAM potAnI niyata samayamaryAdA sudhI rokAi rahe, tene AyuSya karma kahe che. AyuSya karma jIvane niyata samaya pahelAM bIjI gatimAM javA detuM nathI. 6) nAma karmaH je karmanA udayathI zarIra, AMgopAMga AdinI racanA thAya, tene nAma karma kahe che. 7) gotra karmaH gotra karma jIvane jAti, kuLa AdinI ucca-nimna avasthAo prApta karAve che. 8) aMtarAya karmaH je karma dAna-bhoga AdimAM aMtarAyavipna upasthita kare che, denAranI devAnI ane lenAranI levAnI icchA hovA chatAM bannenI icchA pUrNa na thavA de; tene aMtarAyakarma kahe che. karmabaMdhanI prakriyAH A lokamAM ATha prakAranI vargaNAnA pudgalo bharyA che. temAM eka kArmaNa vargaNA-karma yogya pudgalo che. te paNa samagra lokamAM vyApta che. kaSAya ane yoganA nimittathI AtmapradezomAM kaMpana thAya che ane kArpaNa vargaNAnA pudgalono AtmA sAthe saMyoga thAya che. kAzmaNa vargaNAnA pudgalo jayAM sudhI jIve grahaNa karyA na hoya tyAM sudhI te karma kahevAtA nathI, paraMtu jIva jayAre vikArI bhAvothI te pudgalone grahaNa karIne AtmA sAthe ekameka kare tyAre ja te karmanuM svarUpa dhAraNa kare che. karmabaMdhanA cAra prakAraH karma baMdhAya te pUrve kArmaNa vargaNAmAM jJAnAvaraNIya Adi ATha prakAranuM ke anya koi paNa prakAranuM vibhAjana hotuM nathI. paraMtu karmabaMdha thAya te ja samayathI tenA cAra prakAra thAya cheH 1) karmonI prakRti - prakRti baMdha 2) karmonI sthiti - sthiti baMdha 3) karmono anubhAga - phaLa ApavAnI taratamatA, anubhAga baMdha4) karma vargaNAnA pudgalono jaththo - pradeza baMdha. 164
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakRtibaMdha - jJAnAvaraNIya karma jJAnAvaraNIya karmanA pAMca prakAra cheH 1) zruta jJAnAvaraNIya 2) abhinibodhika jJAnAvaraNIya 3) avadhi jJAnAvaraNIya 4) mana:paryavA jJAnAvaraNIya 5) kevaLa jJAnAvaraNIyA jJAna guNa AtmAno akhaMDa guNa che tema chatAM karmanA kSayopazamanI ane tIvratA-maMdatAnA AdhAre jJAnanA pAMca bheda thAya che tethI tene AvaraNa karanAra jJAnAvaraNIya karmanA paNa pAMca prakAra che. 1) zruta jJAnAvaraNIya zAstro vAMcavA ane sAMbhaLavAthI je jJAna thAya te zrutajJAna ane tene AvaraNa karanAra zruta jJAnAvaraNIya. 2) abhinibodhika jJAnAvaraNIya indriyo ane mana dvArA sanmukha AvelA. padArthonuM jJAna te abhinibodhika (matijJAna). tene AvaraNa karanAra abhinibodhika jJAnAvaraNIya. 3) avadhi jJAnAvaraNIyaH indriyo ane mananI sahAyatA vinA amuka avadhi ke maryAdAmAM rahelA rUpI padArthonuM AtmAne jJAna thAya te avadhijJAna. tene AvaraNa karanAra avadhi jJAnAvaraNIya. 4) mana:paryava jJAnAvaraNIyaH aDhI dvIpamAM kSetramAM rahelA saMjJI jIvonA manogata vicArone indriyo ane mananI sahAyatA vinA jANI levA, te mana:paryava jJAna. tene AvaraNa karanAra mana:paryava jJAnAvaraNIya. 5) kevaLajJAnAvaraNIyaH vizvanA bhUta, bhaviSya ane vartamAna kAlInA samasta padArthone eka samayamAM jANe, te kevaLajJAna; tene AvaraNa karanAra kevaLajJAnAvaraNIya. prakRtibaMdha - darzanAvaraNIya darzanAvaraNIya karmanI nava prakRtiH 1) nidrA 2) nidrA nidrA 3) pracalA 4) pracalA pracalA 5) tyAnagRddhi 6) cakSudarzanAvaraNa 7) acakSudarzanAvaraNa 165
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8) avadhidarzanAvaraNa 9) kevaLa darzanAvaraNa 1) nidrAH je karmanA udayathI jIva sukhapUrvaka suve ane sukhapUrvaka jAgI jAya te. 2) nidrA nidrAH je karmanA udayathI jIvane muzkelIthI UMdha Ave ane muzkelIthI jAge te. 3) pracalAH je karmanA udayathI jIvane beThA-beThA ke UbhA-UbhA UMdha AvI jAya te 4) pracalA pracalAH je karmanA udayathI jIvane cAlatAM-cAlatAM paNa UMdha AvI jAya te. 5) tyAnagRddhiH je karmanA udayathI jIva divase ciMtaveluM kArya rAtre UMghamAM karI le tevI gADhatama nidrA te tyAnagRddhi nidrA. 6) cakSudarzanAvaraNaH cakSu dvArA cakSu viSayagata padArtho sAmAnya bodharUpa darzana thAya te cakSudarzana ane tene AvaraNa karanAra te cakSudarzanAvaraNIya karma. 7) acakSudarzanAvaraNaH AMkha sivAyanI cAra indriyo ane manathI padArthonuM sAmAnya bodharUpa je parokSa darzana thAya te acakSudarzana ane tene AvaraNa karanAra acakSudarzanAvaraNIya karma 8) avadhidarzanAvaraNaH indriyo ane mananI sahAyatA vinA avadhidarzananA viSayabhUta rUpI padArthonuM sAmAnya bodharUpa darzana thAya, te avadhidarzana ane tene AvaraNa karanAra avadhi darzanAvaraNIya karma. 9) kevaLa darzanAvaraNaH saMsAranA rUpI ane arUpI sarva padArthonuM sAmAnya bodha rUpe darzana thAya, te kevaLa darzana ane tene AvaraNa karanAra kevaLa darzanAvaraNIya karma. 166
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakRtibaMdha - vedanIya karma je karma AtmAne bhautika sukhaduHkhanuM vedana karAve te vedanIya karma. tenA be bhedaH 1) zAtAvedanIya 2) azAtAvedanIya 1) je karmanA udayathI jIvAtmAne pAMca indriyonA viSaya saMbaMdhI sukhanI temaja zArIrika, mAnasikake sAMyogika sarva prakAranI anukULatAnI prApti thAya, te zAtAvedanIya. 2) je karmanA udayathI jIvAtmAne ISTa viyoga ane aniSTasaMyoganuM duHkhA anabhavavuM paDe temaja zArIrika, mAnasika ane sAMyogika sarvaprakAranI pratikULatA bhogavavI paDe, te azAtAvedanIya. prakRtibaMdha - mohanIya karma je karma AtmAne mUDha banAve te mohanIya karma. tenA be bheda che - 1) darzana mohanIya 2) cAritra mohanIya. darzana mohanIya tattvArtha zraddhAna athavA tattvanI abhirUcine samyagadarzana kahe che. teno ghAta karanAra karma te darzana mohanIya. darzana mohanIyanA traNa bhedaH samyaktva mohanIyaH je karmanA udayathI AtmAne jIvAjIvAdi padArthomAM zraddhA hoya, tattvaruci hoya paraMtu temAM kaMika malinatA hoya, te samyaktva mohanIya. je rIte cazmA AMkhone AvaraNa rUpa hovA chatAM jovAmAM pratibaMdhaka thatA nathI te ja rIte samyakatva mohanIya karma AtmAnA samyak darzana guNanA AvaraNa rUpa hovA chatAM vizuddha hovAne kAraNe tattvArtha zraddhAnuM vighAtaka thatuM nathI. samyaktva mohanIya udayathI AtmAne zAyika-samyaktvanI prApti thatI nathI. temaja tenA kAraNe samyaktvamAM thoDI malinatA rahe che. mithyAtvA mohanIyanA zuddha thayelA daliko ja samyakatva mohanIya kahevAya che. mithyAtva mohanIyaH je karmanA udhyathI AtmAne padArthonuM yathArtha darzana nA thAya, padArthonA svarUpane viparIta rUpe jANe, hitane ahita ane ahitane hita 167
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUpe samaje; te mithyAtva mohanIya, je azuddha dalika rUpa che. mizra mohanIyaH je karmanA udayathI AtmAne tattva ke atattva banne pratye samAnapaNe tattva buddhi thAya, sarvadharma samAna lAge te mizra mohanIya. te mohanIya karmanA zuddhAzuddha dalika rUpa che. cAritra mohanIyaH je karmanA udayathI AtmA cAritranA suMdara phaLane jANavA chatAM cAritra grahaNa karI zakato nathI, cAritra viSayaka mUDhatAne vaza thai jAya, te cAritra mohanIya. A karma AtmAnA cAritra guNano ghAta kare che. cAritrA mohanIyanA be bheda che - 1) kaSAya cAritra mohanIya 2) nokaSAya cAritra mohanIya. kaSAya cAritra mohanIyaH jenA dvArA saMsAra bhramaNamAM vadhAro thAya te kaSAya. krodha, mAna, mAyA, lobha e cAra kaSAya che. je karmanA udayathI AtmA kaSAya maya banI jAya, krodhAdi kaSAya rUpe jenuM vadana thAya te cAritra mohanIya karma. A cAra kaSAyanI tIvratA, maMdatAnA AdhAre tenA cAra bheda thAya cheH 1) anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA, lobha; 2) apratyAkhyAnI krodha, mAna, mAyA, lobha; 3) pratyAkhyAnAvaraNa krodha, mAna, mAyA, lobha 4) saMjavalana krodha, mAna, mAyA, lobha. A rIte kaSAyanA 16 bheda thayA. anaMtAnubaMdhI kaSAyaH je kaSAyanI pariNAma dhArAno aMta dekhAto nathI, jenI koi sImA ke maryAdA hotI nathI, te anaMtanubaMdhI kaSAya. tenA kAraNe jIvAtmA anaMtakALa sudhI saMsAramAM bhramaNa karato rahe che. te AtmAnA samyakatva guNano ghAta kare che. apratyAkhyAnI kaSAyaH je kaSAyanA udayathI jIvane koi paNa prakAranA pratyAkhyAnanI prApti thatI nathI te. pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyaH jenA udayathI sarvavirati rUpa pratyAkhyAna thai zakatA nathI te. 168
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMjavalana kaSAyaH je kaSAya AtmAne kSaNika rUpe saMjavalita karato rahe che te. teno udaya yathAkhyAta cAritramAM bAdhaka bane che. nokaSAya cAritra mohanIyaH je bhAvo krodhAdi rUpe dekhAtA nathI chatAM saMsAra vardhaka hoya, svayaM kaSAya rUpa na hoya paraMtu kaSAyanI utpattimAM nimitta bane, kaSAyanA sahacArI hoya; tene nokaSAya kahe che. nokaSAyanA nava bheda cheH 1) hAsya 2) rati 3) arati 4) bhaya 5) zoka 6) jugupsA 7) puruSa veda 8) strI. veda9) napuMsaka veda. A 16+9= 25 prakRtionA udayathI jIvAtmAne cAritrA dharmamAM aMtarAya utpanna thAya che. prakRti baMdha - AyuSya karmaH AyuSya karmanA cAra prakAra cheH 1) naraka AyuSya 2) tiryaMca AyuSya 3) manuSya AyuSya 4) deva AyuSya. je karmanA astitvathI prANI jIvita rahe che ane jeno kSaya thAya tyAre prANI mRtyu pAme che tene AyuSya karma kahe che. prakRti baMdha - nAma karma je karmanA prabhAvathI jIvAtmA deva, manuSya, tiryaMca, nArakI Adi nAmathI saMbodhita thAya che; tene nAmakarma kahe che. tenA mukhya be bheda cheH 1) zubha nAmakarma 2) azubha nAmakarma. 1) zubha nAmaH je nAmakarmanA udayathI zreSTha zarIranI racanA thAya; suMdara, manohara zarIrAdi prApta thAya te. 2) azubha nAmaH jenA udayathI hIna, sarva janone apriya evA zarIrAdi prApta thAya che. A uparAMta nAmakarmanA aneka bheda che. prakRti baMdha - gotra karma je karmanA prabhAvathI jIva ucca tathA nIca kuLamAM utpanna thAya che. tenA be bheda cheH 1) ucca gotra 2) nIca gotrA 1) ucca gotraH je karmanA udayathI ucca kULamAM janma thAya temaja zreSTha 169
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAti vagere prApta thAya te. tenA ATha bheda - 1) ucca jAti 2) ucca kULa 3) zreSTha baLa 4) zreSTha rUpa 5) zreSTha tapa 6) zreSTha aizvarya 7) zreSTha zruta 8) zreSTha lAbha. 2) nIca gotraH je karmanA udayathI jIvane halakI jAti, halaku kULa Adi prApta thAya te. tenA paNa ATha bheda che - 1) hIna jAti 2) hIna kULa 3) hIna baLa 4) hIna rUpa 5) hIna tapa 6) hIna aizvarya 7) hIna zruta 9) hIna lAbha. prakRti baMdha - aMtarAya karmaH je karma AtmAnI dAna, lAbha, bhoga, upabhoga ane vIrya rUpa zaktiono ghAta kare che te. tenA pAMca bheda - 1) dAnAMtarAyaH je karmanA kAraNe jIvAtmAne dAnanI cIjo vidyamAna hoya, dAnane yogya pAtra upasthita hoya ane dAnanA phaLane jANavA chatAM dAna na karI zake te dAnAMtarAya. 2) lAbhAMtarAyaH je karmanA kAraNe dAtAmAM udAratA hoya, dAnanI vastu upalabdha hoya, yAcanAmAM kuzaLatA hoya to paNa lAbha na thAya te lAbhAMtarAya. 3) bhogAMtarAyaH je karmanA kAraNe jIvAtmAnI pAse sAdhana-sAmagrI hovA chatAM padArthone bhogavI zake nahiM te bhogAMtarAya. 4) upabhogAMtarAyaH je padArtha vAraMvAra bhogavI zakAya tene upabhogya kahe che. upabhoganI sAmagrI pAse hoya chatAM jIvAtmA bhogavI na zake; te upabhogAMtarAya. 5) vIryaMtarAyaH vIryano artha sAmarthya-zakti. jIvAtmA baLavAnazaktizALI hovA chatAM te koi sAdhAraNa kArya paNa karI zake nahiM, te vIryaMtarAya. pradeza baMdha - karmonA pradezAgra, kSetra, kALa ane bhAvaH jIva samaye samaye kaSAya ane yoganA nimittathI anaMta-anaMta kArmaNa vargaNAnA pudgalone grahaNa kare che tenI saMkhyA abhavya jIvothI anaMtaguNI ane siddhanA jIvothI anaMtamAM bhAge nyuna hoya che. jIva svayaM je AkAza pradezo 170
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ para avagAhita hoya, te ja AkAza pradezo para avagAhita karma pudgalone grahaNa kare che ane karma pudgalo AtmA sAthe kSIra-nIranI jema ekameka thai jAya che. teno baMdha sarva Atma pradezomAM thai jAya che. ATha karmono sthitibaMdhaH jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya ane aMtarAya karmanI utkRSTa sthiti trIsa kroDAkroDI sAgaropamanI che ane jaghanya sthiti aMtarmuhUrtanI che. mohanIya karmanI utkRSTa sthiti sittera kroDAkoDI sAgaropamanI che ane jaghanya sthiti aMtarmuhUrtanI che. AyuSya karmanI utkRSTa sthiti tetrIsa sAgaropamanI che ane jaghanya sthiti aMtarmuhUrtanI che. nAma ane gotra karmanI utkRSTa sthiti vIsa kroDAkroDI sAgaropamanI che ane jaghanya sthiti ATha muhurtanI che. ATha karmono anubhAga baMdha baMdhana kALamAM tenA kAraNabhUta kaSAyika adhyavasAyanA tIvra-maMda bhAva anusAra pratyeka karmamAM tIvra-maMda phaLa devAnI zakti utpanna thAya che. te ja anubhAga baMdha. pratyeka karma potAnuM phaLa karmadaliko dvArA ja pragaTa kare che. jIvonA adhyavasAya sthAno asaMkhyAta che paraMtu eka-eka adhyavasAya sthAna dvArA anaMtAanaMta karmadaliko grahaNa thAya che ane A anaMtAanaMta daliko ekasAthe potAnuM sAmarthya pragaTa kare che. eka samayamAM anubhavAtA karmadaliko abhavya jIvothI anaMtaguNa ane siddhothI anaMtamA bhAge nyana hoya che paraMtu sarva anubhAga sthAnanA karmadaliko sarva jIvothI anaMtaguNA adhika hoya che. jIva 3, 4, pake 6 dizAmAMthI AvatA 171
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka kSetrAvagADha anaMtAanaMta kArmaNa vargaNAnA dalikone eka samayamAM grahaNa kare che. upasaMhAraH jJAnanuM phaLa virati che. karmabaMdhanA vijJAna dvArA jIva karmabaMdhathI virAma pAmI saMvara ane nirjarA tattvanI ArAdhanA kare che. karmanA pariNAma bhayaMkara che. karmanA siddhAMta aTala che. je vyakti jevA pariNAmathI karmabaMdha kare che, tevA phaLa tene bhogavavA paDe che. zubha ke azubha banne prakAranA karmo jIvane baMdha rUpa che, saMsAra vardhaka che. A pramANe karmasiddhAMtanI acaLatAne je jANe che ane A bhavamAM navA karmo na baMdhAya tenA mATe sAvadhAna rahe che te pUrvakRta karmono kSaya karI Atmazuddhi kare che. 172 (tetrIsamuM adhyayana saMpUrNa)
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ cotrIsamuM adhyayana lezyA jenA dvArA karmo AtmA sAthe coTe, tene lezyA kahe che. te lezyA karma ane AtmAnuM joDANa karAvanAra dravya che. - teramA sayogI kevaLI guNasthAnaka sudhI vezyAono sadbhAva rahe che, jayAre AtmA ayogI bane che, caudamA guNasthAnane prApta kare che; te ja samaye lezyA rahita thai jAya che. lezyAonA vistRta varNana mATe 11 dvAra cheH 1) nAma dvAra 2) varNadvAra 3) rasa dvAra 4) gaMdha dvAra 5) sparza dvAra 6) pariNAma dvAra 7) lakSaNa dvAra 8) sthAna dvAra 9) sthiti dvAra 10) gati dvAra 11) AyuSya dvAra. 1) nAma dvAraH vezyAonA nAmano krama A pramANe che - 1) kRSNa lezyA 2) nIla glezyA 3) kApota lezyA 4) tejo vezyA 5) padma lezyA 6) zukla lezyA. 2) varNa dvAraH kRSNa lezyAH jaLa bharelA vAdaLA, bheMsanA ziMgaDA, kAjaLa ane AMkhanI kIkI samAna kRSNavarNanI hoya che. nIla glezyAH nIlA raMganA azoka vRkSa samAna, cAsa pakSInI pAMkho samAna nIla varNavALI hoya che. kApota lezyAH aLasInA phUla, koyalanI pAMkha ane kabUtaranI Doka samAna kaththAi temaja AkAzanA varNa jevI hoya che. tejo lezyAH hiMgaLo tathA geru samAna, ugatA sUrya samAna ane dIpazikhA samAna lAla varNavALI hoya che. 173
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ padma lezyAH haritAlanA TukaDA ane haLadaranA TukaDA samAna pILA varNavALI hoya che. zukla lezyAH zaMkha, dUdhanI dhArA ane cAMdInA hAra samAna sapheda varNavALI hoya che. A sarva lezyAomAM te te varNanA pudgalo sahAyaka bane che. 3) rasa dvAraH 1) kaDavI tuMbaDIno rasa, lImaDAno rasa jevo kaDavo hoya tenAthI anaMta guNo adhika kaDavo rasa kRSNa lezyAno hoya che. 2) trikuTa (sUMTha, marI, pIparanA rasa jevo tIkho hoya che, tenAthI anaMta guNo adhika tIkho rasa nIla lezyAno hoya che. 3) kAcI kerIno rasa, turA koThAno rasa jevo kasAyelo-tUro ane khATo hoya che tenAthI anaMta guNo adhika tUro ane khATo rasa kApota lezyAno hoya che. 4) pAkI kerIno rasa, pAkelA koThAno rasa jevo khaTa-mITho hoya che, tenAthI anaMta guNo adhika khaTa-mITho rasa tejo lezyAno hoya che. 5) uttama madirAno rasa, phUlomAMthI banAvelA vividha Asavono rasa jevo mITho-kasAyelo hoya che, tenAthI anaMtaguNo adhika turAza sahita madhura rasa padma lezyAno hoya che. 6) khajura ane drAkSano rasa, khAMDa ane sAkarano rasa jevo madhura hoya che, tenAthI anaMtaguNo madhura rasa zukla lezyAno hoya che. 4) gaMdha dvAraH marelI gAya, marelo kUtaro ane marelA sarpanI jevI durgaMdha hoya che, tenAthI anaMtaguNI adhika durgaMdha traNa aprazasta lezyAo (kRSNa lezyA, nIla lezyA ane kApota lezyA) nI hoya che. sugaMdhita puSpa ane ghasAtA caMdana vagere sugaMdhita dravyonI jevI sugaMdha 174
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoya che, tenAthI anaMtaguNI-adhika sugaMdha traNeya prazasta lezyAo (tejo lezyA, padma lezyA, zukla lezyA) nI hoya che. 5) sparza dvAraH karavata, gAyanI jIbha ane zAkanA pAMdaDAono sparza jevo kharabacaDo hoya che, tenAthI anaMta guNo kharabacaDo sparza traNe ya aprazasta lezyAono hoya che. bUra nAmanI vanaspati, mAkhaNa ane zirISanA phUlono sparza jevo komaLa, mulAyama hoya che, tenAthI anaMtaguNo mulAyama sparza traNe ya prazasta lezyAono hoya che. 6) pariNAma dvAraH A chae vezyAonA traNa, nava, satyAvIsa, ekyAsI athavA baso teMtALIsa prakAranA pariNAma hoya che. 7) lakSaNa dvAraH 1) prANAtipAta Adi pAMca AzravomAM pravRtta, traNa guptithI agupta, chakAya jIvono virAdhaka, tIvra bhAvathI AraMbha-samAraMbhanA kArya karanAra, kSudra, nirdaya, kUra pariNAmI, ajitendriya ityAdi pariNAmothI je yukta hoya, te puruSa kRSNa lezyAnA pariNAma vALo hoya che; AvA pariNAmo kRSNa lezyAnuM lakSaNa che. 2) irSALu, DaMkhIlo, ajJAnI, mAyAvI, nirlajaja, viSayAsakata rasalolupI, vagara vicAryuM kAma karanAra; ityAdi lakSaNothI yukta nIla lezyAnA pariNAma vALo hoya che. 3) vakravacana bolanAra, vakra AcaraNa karanAra, chaLakapaTakaranAra, parigrahI, mithyASTi, anArya ityAdi lakSaNothI yukta puruSa kApota lezyAnA pariNAma vALo hoya che. 4) namra, acapaLa, amAyI, parama vinaya karanAra indriyonuM damana karanAra, yoganiSTha, priyadharmI, daDhadharmI, sarva jIvono hitaiSI ityAdi lakSaNothI yukta puruSa tejo lezyAnA pariNAma vALo hoya che. 17pa
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5) alpa krodha, mAna, mAyA, lobha vALo; prasanna citta, AtmAnuM damana karanAra, yoganiSTha, tapasvI, alpabhASI, upazAMta ane jitendriya ityAdi lakSaNothI yukta puruSa padma lezyAnA pariNAmavALo hoya che. 6) Arta dhyAna ane raudra dhyAnano tyAga karIne dharmadhyAna ane zukladhyAnamAM lIna, prazAMta citta, pAMca samitiothI yukata ane traNa guptiothI gupta ityAdi lakSaNothI yukta puruSa zukla lezyAnA pariNAma vALo hoya che. - saMkSepamAM, kRSNa legyAmAM kuratA ane svArtha vRttinI pradhAnatA che; nIlA lezyAmAM IrSyA, adekhAi ane tuccha vRtti; kApota lezyAmAM chaLakapaTa; tejo lezyAmAM namratA, vinaya, viveka; padma legyAmAM kaSAyonI upazAMtatA ane indriya vijaya; zukla legyAmAM dharma dhyAna, zukla dhyAnanA puruSArtha rUpa lakSaNo pradhAnapaNe pratIta thAya che. 8) sthAna dvAraH asaMkhyAta avasarpiNI kALa ane asaMkhyAta utsarpiNI kALanA jeTalA samaya hoya che athavA asaMkhyAta lokAkAzanA pradezo jeTalAja lezyAonA sthAna (zubhAzubha bhAvonI caDhatI utaratI avasthAo) hoya che. lezyA sthAna eTale aMtaHkaraNamAM utpanna thanArA zubha ane azubha adhyavasAyonI taratamatA. vezyA sthAna eTale Atma-pariNAmonI zubhAzubha dhArA. te anusAra zubhAzubha karmano baMdha thAya che. 9) sthiti dvAraH vezyAnI samuccaya sthitiH 1) kRSNa lezyAnI jaghanya sthiti aMtarmuhUrtanI ane utkRSTa eka muhUrta adhika 33 sAgaropamanI. te sAtamI narakanA nairayikonI apekSAe che. 2) nIla glezyAnI jaghanya sthiti aMtarmuhartanI ane utkRSTa sthiti palyopamano asaMkhyAtamo bhAga adhika 10 sAgaropamanI. te pAMcama narakanI prAraMbhika sthitinI apekSAe che. 3) kApota lezyAnI jaghanya sthiti aMtarmuhUrtanI ane utkRSTa sthiti 176
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ palyopamano asaMkhyAtamo bhAga adhika 3 sAgaropamanI. te trIjI narakanI prAraMbhika sthitinI apekSAe che. 4) tejo lezmAnI jaghanya sthiti aMtarmuhUrtanI ane utkRSTa sthiti palyopamano asaMkhyAtamo bhAga adhika 2 sAgaropamanI. te bIjI izAna devalokanI utkRSTa sthitinI apekSAe che. 5) padma lezmAnI jaghanya sthiti aMtarmuhUrtanI ane utkRSTa sthiti eka muhUrta adhika 10 sAgaropamanI. te pAMcamAM brahmaloka devalokanI utkRSTa sthitinI apekSAe che. 6) zukla lezyAnI jaghanya sthiti aMtarmuhUrtanI ane utkRSTa sthiti eka muhUrta adhika 33 sAgaropamanI. temAM 33 sAgaropama anuttara vimAnanA devonI utkRSTa sthitinI apekSAe ane aMtarmuhUrta pUrva-pazcAta bhavonI apekSAe che. A nArakonI lezyA sthitiH nairayikonI kApota lezyAnI jaghanya sthiti daza hajAra varSanI ane utkRSTa palyopamano asaMkhyAtamo bhAga 3 sAgaropamanI. jaghanya sthiti prathama narakanA prathama prastaTanI apekSAe ane utkRSTa sthiti trIjI narakanA prathama prastaTanI apekSAe che. nairayikonI nIla lezyAnI jaghanya sthiti palyopamano asaMkhyAtamo bhAga adhika traNa sAgaropamanI ane utkRSTa palyopamanA asaMkhyAtamo bhAga adhika daza sAgaropamanI che. jaghanya sthiti trIjI narakanA bIjA prastaTamAM hoya che ane utkRSTa sthiti pAMcamI narakanA prathama prastaTanI apekSAe che. kRSNa lezmAnI jaghanya sthiti palyopamano asaMkhyAtamo bhAga adhika daza sAgaropamanI ane utkRSTa sthiti tetrIsa sAgaropamanI che. jaghanya sthiti pAMcamI narakanA bIjA prastaTanI apekSAe che ane utkRSTa sthiti sAtamI narakanA nArakInI apekSAe che. 177
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ manuSya-tiryaMcanI vezyA sthitiH kevaLI bhagavAnane choDIne zeSa manuSya ane tiryaMcamAM lezyAnI sthiti jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI ja hoya che. aMtarmuhUrtamAM ja tenA bhAvomAM parivartana thai jAya che. bhAva lezyA anusAra tenI dravya lezyA paNa parivartana pAme che. pRthvIkAya, apakAya ane vanaspatikAyamAM cAra lezyA; teukAya, vAyukAya, traNa vikasendriya, asaMjJI tiryaMca paMcendriya ane saMmUrchAima manuSyamAM prathama traNa lezyA; saMjJI tiryaMca ane saMjJI manuSyamAM cha legyA hoya che. kevaLI bhagavAnane sadA zukla lezyAno ja sadbhAva hoya che. temanI zukla lezyAnI utkRSTa sthiti eka kroDapUrva varSamAM nava varSa ochI kahI che. kAraNake pUrvakroDa varSanA AyuSyavALA koi nava varSanI uMmaranA manuSyane kevaLajJAna thAya, temanI apekSAe nava varSa juna sthiti zukla lezyAnI saMbhave che. devonI lezyA sthitiH devomAM bhavanapati ane vyaMtara devomAM prathama cAra lezyA; jayotiSI ane pahelA-bIjA devalokamAM ekatejo vezyA; trIjA, cothA ane pAMcamA devalokamAM padma lezyA che. chaThThA devalokathI sarvArtha siddha vimAna sudhI ekazukla lezyA che. 1) devonI kRSNa lezyAnI jaghanya sthiti daza hajAra varSa ane utkRSTa palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAganI che. 2) devonI kRSNa vezyAnI je utkRSTa sthiti che tenAthI eka samaya adhika nIla glezyAnI jaghanya sthiti che ane utkRSTapalyopamanA asaMkhyAtamAM bhAganI 3) nIla lazyAnI je utkRSTa sthiti che tenAthI eka samaya adhika kApotA lezyAnI jaghanya sthiti che ane utkRSTa palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganI che. 4) samuccaya rIte devonI tejolezyAnI jaghanya sthiti daza hajAra varSanI che ane utkRSTa sthiti palyopamanA asaMkhyAtamo bhAga adhika be sAgaropamanI che. 178
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaimAnika devonI tejo lezyAnI jaghanya sthiti eka palyopamanI che ane utkRSTa palyopamano asaMkhyAtamo bhAga adhika be sAgaropamanIche. 5) tejo lezyAnI je utkRSTa sthiti che, tenAthI eka samaya adhika padma lezyAnI che ane utkRSTa eka aMtarmuhUrta adhika daza sAgaropamanI. 6) padma lezyAnI je sthiti che tenAthI eka samaya adhika zukla lezyAnI jaghanya sthiti ane utkRSTa eka aMtarmuhUrta adhika tetrIsa sAgaropamanI. 10) gati dvAraH kRSNAdi traNa lezyAo saMkliSTa adhyavasAya rUpa ane azubha karmabaMdhanuM kAraNa hovAthI, te aprazasta, avizuddhalezyAo che. te lezyAomAM AyuSyano baMdha thAya to, durgati thAya che. tejo lezyA, padma lezyA ane zukla lezyA zubhakarma baMdhanuM kAraNa hovAthI A prazasta lezyAomAM AyuSyano baMdha thAya to sugati thAya che. 11) AyuSya dvAraH chae lezyAonA prathama samayamAM jIvano parabhavamAM janma thato nathI ane aMtima samayamAM paNa jIvano parabhavamAM janma thato nathI. koi paNa lezyAnI prApti thayA bAda aMtarmuhUrta vyatIta thayA bAda ane aMtarmuhUrta bAkI rahe tyAre ja te jIva paralokamAM janma le che. jIva je lezyAmAM mRtyu pAme che, teja lezyAmAM teno janma thAya che. mRtyu ane tyAra pachInA janma samayanI eka ja lezyA hoya che. jIvanA mRtyu samaye AgAmI bhavanI lezyAnA pariNAma aMtarmuhUrta pahelAM ja AvI jAya che. utpatti samaye tenA atIta bhavanI lezyAnA pariNAma nyUnatama aMtarmuhUrta paryaMta rahe che. koi paNa lezyAnA prathama samaye jIvanuM mRtyu thatuM nathI. kAraNake eka ja samayamAM te lezyA pUrNapaNe pariNata thatI nathI. aMtarmuhUrta vyatIta thAya tyAre te lezyAnA bhAvo parabhavamAM utpatti samaye sAthe rahe che. 179
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ je te lezyAnA pariNAmanA aMtima samaye jIvanuM mRtyu thatuM nathI kAraNake mRtyu samayanI vezyA ja navA janma samaye aMtarmuhUrta sudhI rahe che. nairayiko ane devomAM avasthita lezyA hoya che, tethI te jIvone pUrva bhavanA aMtarmuhUrtathI laine pachInA bhavanA aMtarmuhUrta paryata eka ja vezyA hoya che. tethI tenI vezyAnI sthiti potAnA AyuSyathI be aMtarmuhUrta adhika thAya che. cAre gatinA jIvone lezyA pariNAmanA prathama samaye ke aMtima samaye janmamaraNa thatA nathI. muni vezyAonA saMpUrNa varNana jANIne aprazasta lezyAono tyAga karIne, prazasta lezyAomAM sthita rahe. upasaMhAraH AtmA potAnA svataMtra puruSArthathI zubha pariNAmo karI zake che. rAga-dveSa, vera-virodha ityAdi azubha pariNAmo mATe jIvane puruSArtha karavo paDato nathI kAraNake anAdikALathI jIva evA pariNAma karato rahyo che tethI te pariNAma jIvane sahaja che. sAdhaka samajaNapUrvakanA puruSArthathI azubha pariNAma dUra karI zubha pariNAma dhAraNa karI zake che. temAM tenI svataMtratA che. (cotrIsamuM adhyayana saMpUrNa) 180
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAMtrIsamuM adhyayana aNagAra mArga gati adhyayana prAraMbhaH sarvajJa bhagavaMta dvArA upadiSTa aNagAra mArga grahaNa karIne sAdhaka anaMta sukha prApta kare che. aNagAra dharma gRhavAsano tyAga karI pravrajita thayelA muni mAtA, pitA, patnI, putrI Adi saMgane baMdhana rUpa jANe. A baMdhanamAM aneka manuSyo Asakta thAya che. muni hiMsA, asatya, corI, abrahma, icchA-kAmanA ane lobhano tyAga kare. gRhavAsano tyAga ane paMcamahAvratanuM pAlana, te ja aNagAra dharma che. sAdhakanI sAdhanAmAM kSetrano paNa viziSTa prabhAva hoya che. tethI muni saMyama sAdhanAmAM sahAyaka bane tevA sthAnamAM ja nivAsa kare. kAmarAgavardhaka citrothI alaMkRta, suvAsita padArthothI suvAsita, suzobhitA kamADavALA, strIonA AvAgamanathI yukta ane sukSma jIvonI utpattithI yukta hoya tevA nivAsa muni mATe ayogya che. smazAna, zUnyagRha, vRkSataLa, strI, pazu, napuMsaka rahita, jIvajaMtu rahita, sva-para mATe nirAbAdha hoya evA sthAna sAdhune rahevA mATe upayukta che. saMyamI jIvanane anurUpa hoya evA sthAnamAM muni prasannatAthI rahe. sAdhu svayaM ghara banAve nahiM ane anya dvArA banAvarAve nahiM kAraNake gRhanirmANa kAryamAM spaSTa rIte prANIonI hiMsA thAya che. aNagArano AhAraH muni AhAra svayaM rAMdhe nahiM ke bIjA pAse raMdhAve nahiM. 181
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAMdhavAnI kriyAmAM pANI, dhAnya, pRthvI ane kASThane Azrita rahelA jIvonI hiMsA thAya che. uparAMta agni paNa sajIva che ane dUra dUra sudhI phelAi javAnI agnikAyanI ane chae dizAvartI aneka trasa sthAvara jIvonI hiMsA thAya che. sonuM ane mATInA DhephAne samAna samajanArA aNagAra sonA cAMdInI manathI paNa icchA na kare ane sarva prakAranA kraya-vikrayathI (kharIda-vecANathI) dUra rahe. sAdhunI cittavRtti kharIda-vecANamAM hoya to sAdhudharma nAza pAme che ane Agamokta zramaNa raheto nathI. bhikSu saMyamayAtrAnA nirvAha mATe, sAdhanAmAM sahAyaka bane te nirdoSa ane sAtvika AhAra anAsakta bhAve grahaNa kare ane aniMdita sAmudAnika (aneka) gharomAMthI thoDA thoDA AhAranI gaveSaNA kare. rasanendriya vijetA mahAmuni AhAramAM murchAbhAva rAkhyA vinA AhAra grahaNa kare. aNagAranI ArAdhanAH sAMsArika saMbaMdhono ane tenA mamatvano tyAga karI, saMyamabhAvamAM sthita aNagAra bAhya parigrahanA tyAga pachI rAgadveSa rUpa atyaMtara parigrahanA tyAga mATe puruSArtha kare ane dharmadhyAna tathA zukladhyAnamAM sthita rahe. jIvana paryaMta Agama jinAjJAne lakSyamAM rAkhI ratnatrayanI ArAdhanAmAM tallIna rahe. ArAdhaka zramaNane vIryaMtarAya karmano kSaya thavAthI anaMta zaktiono pAdurbhAva thAya che. tethI mRtyuno samaya samIpa jaNAya tyAre saMlekhanA-anazana dvArA caturvidha AhArano tyAga karIne samAdhimAM lIna thai jAya che. audArika zarIranA aMta sAthe kAryaNa zarIrano paNa aMta thAya che. ane te azarIrI AtmA saMsAracakramAMthI chUTI paramAnaMda prApta kare che, zAzrvata sukha pAme che. 182 (pAMtrIsamuM adhyayana saMpUrNa)
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ chatrIsamuM adhyayana jIvAjIva vibhakti adhyayana prAraMbhaH jIva ane ajIvanA bheda jANIne muni saMyamamAM samyak prakAre yatnazIla bane che. loka-alokaH je kSetramAM dharmAstikAya Adi dravyo che, te kSetrane loka kahyo che ane je kSetramAM A dravyo nathI, te kSetrane aloka kahe che. AkAza dravya vyApaka che. tenA jeTalA vibhAgamAM jIva ane dharmAstikAya, adharmAstikAya ane pudgalAstikAya Adi ajIva dravyo hoya teTalA vibhAgane loka kahe che ane je AkAza kSetramAM AkAza sivAya anya koi paNa dravya nathI; mAtra AkAza che, tene aloka kahe che. ajIva dravyaH jemAM caitanya zakti nathI ane jemAM jJAna darzana Adi guNa nathI; te ajIva che. varNa, gaMdha Adi guNonI apekSAe ajIvanA be bheda che - rUpI ane arUpI. cha dravyamAM eka pudgalAstikAya jarUpI dravya che. tenA cAra prakAra cheH skaMdha, deza, pradeza ane paramANuM. varNa, gaMdha, rasa, sparzavALA dravyane rUpI kahe che. jemAM varNa, gaMdha, rasa, sparza Adi guNono abhAva hoya tene arUpI kahe che. arUpI ajIvanA daza prakAraH dharmAstikAyanA 1) skaMdha 2) deza 3) pradeza; adharmAstikAyanA 4) skaMdha 5) deza 6) pradeza; AkAzAstikAyanA 7) skaMdha 8) deza 9) pradeza; 10) addhAsamaya-kALa; A rIte arUpI ajIva dravyanA 10 bheda thAya che. 183
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyathI - cAre arUpI dravyanuM svarUpa A pramANe cheH 1) dharmAstikAyaH jIva ane pudgala dravyanI gatimAM sahAyaka thAya che. 2) adharmAstikAya jIva ane pudgalane sthira thavAmAM sahAyaka thAya che. 3) AkAzAstikAyaH jIvana ane pudgala dravyane rahevA mATe sthAna Ape che, AdhArabhUta bane che. 4) kALaH je dravya sarva dravya para vartI rahyuM che te kALa vartanA teno guNa che. kALa dravyanA prabhAve jIva ane pudgalanI paryAyo navI hoya, te junI thAya; junI hoya te naSTa thAya che. rUpI ajIvanA cAra prakAraH rUpI ajIva dravyanA skaMdha, skaMdhanA deza, skaMdhanA. pradeza ane paramANuM e cAra bheda che. skaMdhaH be athavA bethI vadhAre paramANuMono samUha skaMdha kahevAya che. lokamAM pudgala skaMdha anaMta che. te sarve maLIne pudgalAstikAya kahevAya che. paraMtu te samasta pudgalono akhaMDa eka skaMdha thato nathI. jema aneka buMdInA dANA bhegA thAya tyAre lADavo bane che tema aneka paramANuM bhegA thAya tyAre skaMdha bane che. be paramANuM bhegA thAya, tene be pradezI skaMdha, traNa paramANuM bhegA thAya tene tripradezI DhaMdha kahe che. A rIte saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta paramANuM bhegA thatAM kramazaH saMkhyAta pradezI, asaMkhyAta pradezI ane anaMta pradezI DhaMdha kahevAya dezaH skaMdhanA amuka kalpita vibhAganuM nAma deza che. jemake ardho lADavo, pA lADavo, lADavAno eka TUkaDo, tema skaMdhano eka bhAga pudgalAstikAyano deza kahevAya che. pradezaH skaMdhanA avibhAjaya aMza ke je potAnA skaMdha sAthe jADAyelA hoya, tene pradeza kahe che. jemake lADavAno avibhAjaya aMza te buMdI lADavAthI chUTI paDI na hoya, tyAM sudhI teno pradeza kahevAya che. 184
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramANuM jema lADavAno avibhAjaya aMza-buMdIno eka dANo-temAMthI. chUTo paDI jAya tema pudgala skaMdhathI teno avibhAjaya aMza-pradeza chUTo thAya, tene paramANuM kahe che. paramANuMnI utpatti kevaLa bhedathI ja thAya che, arthAt dvipradezI Adi skaMdhono bheda thavAthI paramANuMo chUTA paDI jAya che. kSetrathIH pudgala skaMdha samagra lokamAM ane lokanA deza vibhAgamAM paNa hoya che. temAM eka paramANu eka AkAza pradeza para sthita thAya che. anaMta pradezI DhaMdhA vadhumAM vadhu asaMkhyAta pradeza para sthita thAya che kAraNake lokAkAzanA asaMkhyAtA pradezo ja che, anaMta pradezo nathI. kALathIH skaMdha ane paramANunI saMtati anAdikALathI cAlI Ave che ane te ja prakAre cAlaze, tethI pravAhanI apekSAe te anAdi-anaMta kahevAya che ane sthiti tathA rUpAMtaranI apekSAe sAdi-sAMta che. koi samaye paramANuo bhegA thavAthI skaMdhanI utpatti thAya che ane chUTA paDe tyAre skaMdhano aMta Ave che. sthitiH koi paNa skaMdha ke paramANuMnI jaghanya sthiti eka samayanI ane utkRSTa asaMkhyAta kALanI che. aMtaraH koi paNa pudgala skaMdha te avasthAne choDI de ane pharIthI te avasthAne prApta kare, tenI vacceno kALa pudgala skaMdhanuM aMtara kahevAya che. rUpI ajIvanA 30 bhedaH pudgalAstikAyanA mukhya pAMca guNa, paccIsa uttara bheda ane te paccIsa bhedanA paraspara saMyogathI pa30 bheda thAya che. pudgalAstikAyanA guNaH varNa,gaMdha, rasa, sparza ane saMsthAna te mukhya pAMca guNa che. uttarabhedapaccIsa varNanA pAMca bheda- kALo, nIlo, lAla, pILo, sapheda. gaMdhanA be bhedaH surabhigaMdha, durabhigaMdha. rasanA pAMca bheda - tIkho, kaDavo, kasAyelo, khATo, mITho. sparzanA ATha bheda - karkaza sparza, mRdusparza, guru sparza, 185
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ laghu sparza, zIta sparza, uSNa sparza, snigdha sparza, rUkSa sparza. saMsthAnaH pudgala skaMdhono je AkAra hoya che, tene saMsthAna kahe che. tenA pAMca bheda cheH 1) parimaMDala - baMgaDI samAna goLAkAra, 2) vRtta-lADavA samAna goLAkAra, 3) trikoNa traNa khUNAvALo AkAra, 4) corasa cAra khUNAvALo, 5) Ayata - - lAkaDA ke doraDA jevo lAMbo. - varNa, gaMdha, rasa, sparza ane saMsthAna, te pAMceya guNo sahacArI che. tethI jyAM varNa hoya tyAM gaMdhAdi avazya hoya. 25 guNonA paraspara sahayogathI tenA 530 bhaMga-bheda thAya che. jIva dravyaH jIva dravyanA be prakAra cheH saMsArI ane siddha. temAM siddhonA aneka bheda che. saMsArI jIvaH je jIvo ATha karma sahita hoya, te saMsArI jIva. siddha jIvaH je jIvo ATha karmathI rahita hoya te siddha jIva. jIva dravya anaMta che. tenuM lakSaNuM caitanya ane jJAna, darzana be upayoga. sarva jIvo svataMtra che. jeNe sarva karmono nAza karyo hoya tene siddha kahe che. tenA bhedaH 1) tIrtha siddhAH tIrthaMkara tIrthanI sthApanA kare che tyAra pachI mokSa pAme che. 2) atIrtha siddhAH prathama tIrthaMkara tIrtha sthApanA kare, te pahelA je siddha thAya te. jemake marudevA mAtA. 3) tIrthaMkara siddhAH tIrthaMkarapaNe siddha thAya te. jemake 24 tIrthaMkaro. 4) atIrthaMkara siddhAH sAmAnya kevaLI siddha thAya te. 5) gRhasthaliMga siddhAH gRhastha vezamAM siddha thAya te. 6) anyaliMga siddhAH saMnyAsI, tApasa Adi. 7) svaliMga siddhAH jaina sAdhunA vezamAM siddha thAya te. 186
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8) strIliMga siddhAH strI zarIrathI siddha thAya te. 9) puruSaliMga siddhAH puruSa zarIrathI siddha thAya te. 10) napuMsaka liMga siddhAH napuMsaka zarIrathI siddha thAya te 11) pratyeka buddha siddhAH koi padArthane joine tenA ciMtanathI pratibodha pAmIne siddha thAya te. 12) svayaMbuddha siddhAH gurunA upadeza vinA svayaM bodha pAmIne siddha thAya 13) buddha bodhita siddhAH koinA upadezathI siddha thAya te. 14) eka siddhAH ekAkIpaNe siddha thAya che. 15) aneka siddhAH eka sAthe aneka jIvo siddha thAya te. siddha thavAnI sAdhanA AdhyAtmika puruSArtha che. rAga-dveSa Adi kaSAyo naSTa karavAnA che. A sAdhanA karmabhUminA garbhaja manuSyo koi paNa vezamAM, aDhIdvIpanA koi paNa kSetramAMthI karI zake che. temAM liMga Adi bAhya kAraNo bAdhaka banatA nathI. eka samayamAM napuMsaka liMgamAM daza, strIliMgamAM vIsa ane puruSa liMgamAM ekaso sATha jIvo siddha gati prApta kare che. gRhastha vezamAM eka samayamAM utkRSTa cAra jIvo siddha thAya che, tApasAdi anya liMgamAMthI daza ane svaliMga-jaina sAdhunA vezamAMthI ekaso ATha jIvo siddha thai zake che. eka samayamAM jaghanya avagAhanA vALA cAra, utkRSTa avagAhanA vALA be ane madhyama avagAhanA vALA 108 jIvo siddha thai zake che. urdhva lokamAMthI cAra, samudramAMthI be tathA anya jaLAzayomAMthI traNa, adholokamAMthI vIsa ane tiryazlokamAMthIekaso ATha ekasamayamAM siddha thAya 187
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddha thayelA jIvanI gati lokanA aMta bhAga sudhI thAya che. manuSya lokamAM sthULa audArika zarIra ane sukSma taijasa-kAmaNa zarIrano tyAga karIne siddha kSetramAM jAya che ane tyAM ja siddha thAya che. siddha kSetraH sarvArthasiddha kSetrathI bAra jojana upara iSatprAbhArA pRthvI chatranA AkAramAM avasthita che. te siddhazilA nAmathI prasiddha che. te 45,00,000 lAkha yojana lAMbI ane teTalI ja pahoLI che tathA 1,42,30,249 yojanano teno gherAvo che. siddhazilA madhyamAM ATha jojana jADI ane utaratAM cheDe mAkhInI pAMkha karatAM paNa pAtaLI che. siddhazilAno AkAra daMDa rahita kholelA ane UMghA rAkhe lA chatra jevo che.siddhazilAno varNa zaMkha, aMka ratna ane kuMda-puSpa samAna atyaMta kSeta, nirmaLa ane sukhadAyaka che. iSa~AbhArA (siddhazilA) thI eka jojana UMce lokAnta che. tenA chellA gAunA chaThThA bhAgamAM siddhonI avagAhanA (avasthiti) hoya che. siddhajIvonA carama zarIranI je avagAhanA hoya che, tenAthI trIjo bhAga ochI arthAt be tRtIyAMza siddhonI avagAhanA hoya che. siddhonI sthitiH ekasiddhanI apekSAthI sAdi anaMta che ane ghaNA siddhonI apekSAe siddha anAdi anaMta che. siddhonuM svarUpaH siddha bhagavAna arUpI che. jIva pradezothI ghanarUpa che ane jJAna, darzananA upayoga sahita che. teo Atmika sukhane prApta thayA che. saMsAranA koipaNa padArtha sAthe tenA Atmika sukhanI tulanA thai zakatI nathI. 188
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMsArI jIvoH saMsArI jIvonA be prakAra che - trasa ane sthAvara sthAvara jIvoH sthAvara jIvonA traNa bheda che - pRthvI, pANI ane vanaspati. A jIvone sthAvara nAma karmano udaya hoya che temaja te jIvomAM svayaM gatizIlatA hotI nathI. pRthvIkAyaH pRthvIkAya jIvonA be bheda che - sUkSma ane bAdara. A bannenA be-be bheda che. paryAptA ane aparyAptA. bAdara pRthvIkAyanA be bheda che - 1) komaLa ane 2) kaThora. komaLa pRthvIkAyanA 7 bheda cheH 1) kALI 2) nIlI 3) lAla 4) pILI 5) sapheda 6) pAMDuraMganI - phikAza paDatI sapheda varNanI 7) panaka-mRtikA khara-kaThora pRthvIkAyanA 36 bheda che. je padArtho khANamAMthI nIkaLe te pRthvIkAyanA ja bheda che. 1) zuddha pRthvI 2) zarkarA 3) vAlukA 4) pASANa 5) zIlA 6) lavaNa 7) khArI mATI 8) loDhuM 9) tAMbu 10) kathIra 11) sIsuM 12) cAMdI 13) sonuM 14) hIrA 15) haritAla 16) hiMgaLo 17) manaHzila 18) jasata 19) sUramo 20) pravAla 21) abarakha 22) abhravAluka 23) gomedaka ratna 24) rucaka ratna 25) aMka ratna 26) sphaTika ratna 27) lohitAkSa ratna 28) marakata maNi 29) masAragala maNi 30) bhuja mocaka maNi 31) indranIla maNi 32) caMdra ratna, gerU ratna, haMsagarbha ratna 33) pulaka ratna 34) caMdraprabha ratna, vaiDUrya ratnA 35) jalakAMta maNi 36) sUryakAMta maNi sUkSma pRthvIkAyanA koi bheda nathI. sUkSmaH sUkSma nAma karmanA udayathI je jIvonuM zarIra atyaMta sUkSma hoya che, te chadmasthane dRSTigocara thatuM nathI. teo koinA mAravAthI ke anya koi paNa 189
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ zastrathI maratA nathI. te jIvonuM AyuSya samApta thavAthI svayaM mRtyu pAme che. tenuM AyuSya aMtarmuhUrtanuM hoya che. sUkSma jIvo sarva lokamAM vyApta che. bAdaraH bAdara nAmakarmanA udayathI je jIvonuM zarIra dhULa hoya, te bAra kahevAya che. bAdara jIvo chadmasthane dRSTigocara thAya athavA na paNa thAya. jemake eka pRthvIkAyanA bAdara jIvane chadmastho joi zakatA nathI. asaMkhyAta jIvonA samudAya rUpa pRthvI piMDane chadmastho joi zake che. paryAptaH AhArAdi pudgalane grahaNa karavAnI tathA tene zarIrAdi rUpe pariNamAvavAnI AtmAnI zakti vizeSane paryApti kahe che. A zakti pudgalonA upacayathI thAya che. tenA cha bheda cheH 1) AhAra paryApti 2) zarIra paryApti 3) indriya paryApti 4) zvAsocchavAsa paryApti 5) bhASA paryApti ane 6) manaH paryApti. aparyAptaH jayAM sudhI jIva svayogya paryAptio pUrNa na kare, tyAM sudhI te aparyApta kahevAya che. koipaNa jIva traNa paryApti pUrNa karyA vagara maratA nathI. kAraNake AhAra, zarIra ane indriya e traNa paryApti pUrNa karyA pachI ja jIva parabhavanuM AyuSya bAMdhe che. pRthvIkAyano pravAhanI dRSTie vicAra karavAmAM Ave to te anAdi-anaMta che kAraNake evo eka paNa samaya nathI ke jayAre pRthvIkAya na hoya, tethI te anAdi-anaMta che. sthitinI apekSAe dareka pRthvI jIva sAdi-sAMta che. sthitinI apekSAe dareka jIvanI Adi paNa che ane aMta paNa che. sAdi-sAMta pRthvIkAyanI sthiti sthitinA be prakAra che - bhavasthiti ane kAyasthiti. bhavasthitiH koi paNa jIvanI eka bhavanI kALamaryAdAne bhavasthiti kahe che. pRthvIkAyanI bhavasthiti jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa bAvIsa hajAra varSa che. 190
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAyasthitiH eka ja kAyamAM janma-maraNanI paraMparAmAM vyatIta thatA kALane kAyasthiti kahe che. jemake pRthvIkAyano jIva marIne punaH punaH pRthvIkAyamAM ja janma-maraNa karatAM jeTalo samaya pasAra kare, te pRthvIkAyanI kAyasthiti che. te jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa asaMkhyAta kALanI che. pRthvIkAyanuM aMtaraH svakAya choDIne parakAyamAM jai, pharIthI te ja kAyamAM janma dhAraNa pRthvIkAya jIvono aMtara kALa jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa anaMtakALano che. bhavasthiti, kAyasthiti ane aMtara ityAdi eka jIvanI sthitinI apekSAe che. aplAyikaH pANI ja jenuM zarIra che, tene aplAyika jIva kahe che. pANInA eka TIpAmAM asaMkhyAta jIvo hoya che. tenA sukSma ane bAra tema be bheda ane e bannenI paryAptA ane aparyAptA ema be-be bheda maLI kula cAra bheda thAya che. sukSma apkAya jIvo AkhA lokamAM ThasoThasa bharelA che. tenA koi bheda nathI. bAdara paryApta aplAyika jIvonA pAMca bheda cha 1) varasAdanuM jaLa 2) osa bindu 3) vanaspatimAMthI jharatuM pANI 4) dhummasa 5) barapha bAdara aplAyanA jIvo lokanA eka dezamAM sthita che. - bhavasthiti - jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa 7000 varSa; kAyasthiti - pRthvIkAyanI jema jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa asaMkhyAta kALa; aMtara pRthvIkAyanI jema jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa anaMtakALa che. vanaspati kAyaH vanaspati jenuM zarIra che, tene vanaspati kAya kahe che. tenA sukSma, bAdara, paryAptA ane aparyAptA ema cAra bheda che. sukSma jIvo AkhA lokamAM soThasa bharelA che, tenA koi bheda nathI. bAdara vanaspati kAyanA mukhya be bheda che - pratyeka zarIrI ane sAdhAraNa zarIrI vanaspati kAya. 191
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAra vanaspati kAya lokanA jIvo lokanA amuka bhAgamAM ja che. pratyeka zarIrI bAra vanaspatikAyaH je jIvomAM pratyeka jIvanuM zarIra svataMtra hoya, eka zarIramAM eka jIva hoya te pratyeka zarIrI bAra vanaspati kAya. tenA aneka bheda che - vRkSa, guccha, gulma, lattA, velA, dhAnya vagere. sAdhAraNa zarIrI vanaspati kAyaH eka zarIramAM ekasAthe anaMta jIvo rahetA hoya, te sAdhAraNa zarIrI vanaspati kAya. temanA zarIra janya AhAra, nihAra, zvAsocchavAsa Adi kriyAo paNa eka sAthe ja thAya che. tenA kaMda athavA mULa bane jamInamAM rahe che. tethI tene kaMdamULa kahe che. vanaspatikAyanI sthitiH aneka jIvonI apekSAe anAdi-anaMta che. eka jIvanI apekSAe sAdi-sAMta che. bhavasthiti - pratyeka zarIrI bAdara vanaspatinI sthiti jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa daza hajAra varSa; kAyasthiti - pratyeka zarIrI - jaghanya aMtarmuhurta, utkRSTa 70 kroDAkroDI sAgaropama, sAdhAraNa zarIrI - jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa anaMtakALa; aMtara - jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa asaMkhyAta kALa. trasakAyaH trasa jIvonA be prakAra che - gati trasa ane labdhi trasa. trasa nAmakarmanA udayathI je jIvo svayaM halana calana karI zake che, tevA be indriyathI paMcendriya sudhInA jIvo labdhi trasa ane je jIvo trasa nAma karmano udaya na hovA chatAM gati kriyApratyakSa joi zakAya tevA sthAvara jIvone (agnikAya ane vAyukAyane) gati trasa kahe che. pANImAM paNa pratyakSa gati dekhAya che paraMtu tenI gati svayaM ane svataMtra nathI, te kevaLa nicANavALA ane DhALa vALA pradeza tarapha gati kare che; tethI tenI gaNanA gati trasamAM karI nathI. agnikAyaH agni ja jenuM zarIra che, tene agnikAya kahe che. tenA paNa sukSma-bAra, paryAptA-aparyAptA ema cAra bheda che. agninA eka taNakhAmAM asaMkhyAtA 192
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvo hoya che. te badhA pratyeka zarIrI che. bAra paryApta agninA aneka bheda che - aMgArA, cinagArI, vijaLI, tAro kharatA samayanI agni, javALA, agnizikhA vagere. sukSma agnikAyanA koi bhedanathI. sukSma agnikAyanA jIvo samagra lokamAM vyApta che ane bAra agnikAyanA jIvo lokanA amuka pradezamAM che. bAdara agnikAyanA jIvo pravAhanI apekSAe anAdi-anaMta che paraMtu sthitinI apekSAe sAdi-sAMta che. Ayu sthitiH jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa traNa ahorAtra kAyasthitiH jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa asaMkhyAta kALA aMtaraH jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa anaMta kALa. vAyukAyaH vAyu ja jenuM zarIra che, tene vAyukAya kahe che. tenA sukSma, bAra, paryAptA ane aparyAptA ema cAra bheda che. vAyukAyanA bAra jIvo paNa alpa avagAhanA hoya che. pRthvI, pANI ane agninA jIvothI vAyukAyika jIvonI avagAhanA alpa hoya che. bAra paryApta vAyukAyanA jIvonA pAMca prakAra che - 1) aTakIne vaheto utkalikA vAyu 2) cakrAkAre vaheto maMDalika vAyu 3) ghanIbhUta vAyu 4) guMjArava karato guMjAvAyu 5) maMda maMda vaheto zuddha vAyu. sukSma vAyukAyanA jIvo samagra lokamAM vyApta che, bAdara vAyukAyanA jIvo lokanA amuka bhAgamAM che. sukSma vAyukAyanA koi bheda nathI. pravAhanI apekSAe vAyukAyanA jIvo anAdi-anaMta che paraMtu sthitinI apekSAe sAdi-sAMta che. bhavasthitiH jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa traNa hajAra varSa 193
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAyasthitiH jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa asaMkhyAta kALa. aMtaraH jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa anaMta kALa. trasa prANIH je jIvone trasa nAmakarmano udaya hoya, jenI halana-calananI kriyA carmacakSuthI joi zakAya che, te jIvone udAra trasa kahe che. tenA cAra bheda cheH beindriya, teindriya, caurendriya ane paMcendriya. A sarva trasa jIvo lokanA eka bhAgamAM ja rahe che. vikasendriyaH beindriya, teindriya, caurendriya - beindriya jIvonA be prakAra che - paryAptA ane aparyAptA je jIvo pAMca paryApti pUrNa kare, te paryApta ane pAMca paryApti pUrNa na kare te aparyApta. tenA uttara bhedaH kRmi, aLasiyA, chIpa, zaMkha, laghuzaMkha jaLo ityAdi beindriya jIvo lokanA amuka bhAgamAM ja rahe che. teindriyaH kaMthavA, kIDI, cAMcaDa, udhai, kAnakhajurA Adi caurendriyaH mAkhI, macchara, bhramara, pataMgiyA, vIMchI vagere. beindriya, teindriya, caurendriya jIvonA paryAptA ane aparyAptA emAM be-be bheda che. ane A jIvo lokanA amuka bhAgamAM ja rahe che. sthitiH aneka jIvonI apekSAe beindriyAdinI sthiti anAdi-anaMta che. eka jIvanI bhavasthiti sAdi-sAMta che. bhavasthitiH beindriyAdi traNeyanI bhavasthiti aMtarmuhUrta utkRSTa beindriyanI bAra varSa, teindriyanI 49 divasa ane caurendriyanI cha mAsanI che. kAyasthitiH traNeyanI jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa saMkhyAta kALa. aMtaraH traNeyanuM jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa anaMtakALa. paMcendriya paMcendriya jIvonA cAra prakAra cheH nArakI, tiryaMca, manuSya ane 194
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ devatA. nArakIH nArakInA bheda tenA nivAsa sthAna rUpa kSetranI apekSAe che. naraka sAta hovAthI nArakInA sAta prakAra che. tenA nAma 1) ratna prabhA 2) zarkarA prabhA 3) vAlukA prabhA 4) paMkaprabhA 5) dhUmaprabhA 6) tamaH prabhA 7) mahAtamaH prabhA. nArakInA jIvonI sthiti pravAhanI apekSAe anAdi-anaMta che ane pratyeka nArakI jIvonI Ayusthiti-kAyasthiti sAdi-sAMta hoya che. bhavasthitiH pahelI naraka bhUminA nAraka jIvonI jaghanya daza hajAra varSa, utkRSTa eka sAgaropama. bIjI naraka bhUmimAM nAraka jIvonI eka sAgaropama, utkRSTa traNa sAgaropama. trIjI narakamAM jaghanya sthiti traNa sAgaropama, utkRSTa sAta sAgaropama. cothI narakamAM jaghanya sthiti sAta sAgaropama, utkRSTa daza sAgaropama. pAMcamI narakamAM jaghanya sthiti daza sAgaropama, utkRSTa sattara sAgaropama. chaThThI narakamAM jaghanya sthiti sattara sAgaropama, utkRSTa bAvIsa sAgaropama. sAtamI narakamAM jaghanya sthiti bAvIsa sAgaropama utkRSTa tetrIsa sAgaropama. nArakanI jaghanya ane utkRSTa jeTalI Ayusthiti che, teTalI ja tenI kAyasthiti che; ane aMtara jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa anaMtakALanuM che. A nairayikonA varNa, gaMdha, rasa, sparza ane saMsthAnanI apekSAe hajAro bheda thAya che. tiryaMca paMcendriyaH tenA be prakAra che - samUrcchima ane garbhaja. samUoimaH koi amuka sthAnamAM pudgalo ekatrita thavAthI utpanna thanArA, mAtA-pitAnA saMyoga vinA jenI utpatti thAya che tathA mana paryAptinA abhAvathI je mUDha avasthAmAM rahe che, tene samUrcchima tiryaMca paMcendriya kahe che. garbhajaH mAtA-pitAnA saMyogathI ane garbhadhAraNa vaDe utpanna thanArA 195
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvone garbhaja tiryaMca paMcendriya kahe che. uparokta banne prakAranA tiryaMcanA traNa-traNa prakAra che - jaLacara, sthaLacara ane khecara. jaLacaraH matsya, kAcabo, grAha, magara, vagere. sthaLacaraH tenA be bheda che - 1) catuSpadaH cAra pagavALA, jemake gAya, ghoDA, hAthI, bilADI, kUtarA, vAMdarA Adi. 2) parisarpa sarakIne cAlanArA jIvo. tenA be bheda che - 1) bhuja parisarpa 2)ura parisarpa bhuja parisarpa- bhujAothI sarakIne cAle te bhuja parisarpa, caMdana gho, noLiyA, khisakolI, garoLI, uMdara Adi ura parisarpa - peTathI sarakIne cAle che. ajagara, sApa Adi. bhavasthitiH jaLacara, ura pariparsa, bhujaparisarpanI jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa kroDapUrva varSanI. catuSpada sthaLacaranI jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa traNa palyopamanI. te devakuru-uttarakuru kSetranA yugalika triyaMcanI apekSAe che. khecaranI sthitiH jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa palyopamano asaMkhyAtamo bhAga che. te khecara yugalika tiryaMcanI apekSAe che. kAyasthitiH jaLacara jIvonI kAyasthiti jaghanya aMtarmuhUrta utkRSTa aneka karoDa pUrva varSanI. sthaLacara jIvonI kAyasthiti jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa traNa palyopama sahita aneka pUrvakroDa varSanI che. khecara jIvonI kAyasthiti jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa palyopamano asaMkhyAtamo bhAga adhika aneka pUrva phroDa varSanI. 196
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMtaraH jaLacara jIvonuM aMtarmuhUrta, utkRSTa anaMtakALa, sthaLacara ane khecara jIvonuM aMtara jaLacara pramANe ja che. jaLacara, sthaLacara ane khecara jIvo lokanA amuka bhAgamAM ja rahe che. temanA varNa, gaMdha, rasa, sparza ane saMsthAnanI apekSAe hajAro bheda che. manuSyaH tenA be bheda che - samUrchAima ane garbhaja. garbhaja manuSyanA traNa prakAra che - 1) karmabhUminA manuSyo 2) akarmabhUminA manuSyo 3) aMtaradvIpanA manuSyo. karmabhUmiH pAMca bharata, pAMca airAvata ane pAMca mahAvideha-15karmabhUminA kSetro che. akarmabhUmiH jaMbudvIpanA che, dhAtakIkhaMDanA bAra ane puSkarAI dvIpanA bAra, te sarva maLI 30 akarmabhUminA kSetro che. temAM mAtra jugaliyAonI ja utpatti thAya che ane teo potAnI icchA kalpavRkSa dvArA pUrI kare che. aMtaradvIpaH lavaNa samudranI aMdara AvelA dvIpone aMtaradvIpa kahe che. aMtaradvIpa 56 che. tyAMnA manuSyo paNa kalpavRkSa dvArA jIvana vyavahAra calAve che. 15 karmabhUminA, 30 akarmabhUminA ane 56 aMtaradvIpanA ema kula manuSyone utpanna thavAnA 101 kSetro che. temAM paryAptA, aparyAptA ane samUrchAima manuSya (aparyAptA) gaNI manuSyanA kula 303 bheda thAya che. samUrchAima manuSyo aparyApta avasthAmAM ja mRtyu pAme che. tenI jaghanya-utkRSTa sthiti aMtarmuhUrtanI che. karmabhUminA garbhaja manuSyonI sthiti jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa kroDa pUrva varSanI. akarmabhUminA jugaliyA manuSyonI sthiti utkRSTa traNa palyopama. kAyasthitiH jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa traNa palyopama sahita aneka kroDa 17
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrva varSanI. che. aMtaraH jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa anaMtakALa. manuSyonA varNa, gaMdha, rasa, sparza ane saMsthAnanI apekSAe hajAro bheda devoH devonA mukhya cAra bheda cheH bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika deva. bhavanapatiH adholokanA bhavanomAM rahenArA devone bhavanapati deva kahe che. tenA dasa prakAra che - asura kumAra, nAga kumAra, suparNa kumAra, vidyuta kumAra, agni kumAra, dvIpa kumAra, udadhi kumAra, vAyu kumAra, ane stanita kumAra. vyaMtara devaH parvata, guphA, vanakhaMDa AdimAM jeno Azraya hoya, tene vyaMtara deva kahe che. vyaMtara devonA AvAsa tirachAlokamAM che. tenA ATha prakAra cheH pizAca, bhUta, yakSa, rAkSasa, kinnara, kiMpuruSa, mahAroga, gaMdharva. vyaMtara devo bahu capaLa ane caMcaLa cittavALA hoya che. teo vividha prakAranA AbhUSaNothI zarIra zaNagAravAmAM ane vividha krIDAo karavAmAM magna rahe che. jyotiSI devoH pAMca prakAranA che - caMdra, sUrya, nakSatra, graha ane tArA gaNa. A pAMca prakAranA devo aDhIdvIpanI bahAra sthira che ane aDhIdvIpanI aMdara cara che (pharatA rahe che). cara jayotiSI devonI gatinA kAraNe kALanA vibhAga - divasa, rAtri, kalAka, miniTa, sekanDa temaja mAsa, varSa vagere thAya che. aDhIdvIpanuM AkhuM jyotiSa maMDaLa meru parvatanI pradakSiNA kare che. vaimAnika devoH A devo jayotiSI devothI asaMkhyAtA kroDAkroDI jojana uMcapaNe potAnA devalokanAM vimAnamAM rahe che, tethI vaimAnika deva kahevAya che. 198
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaimAnika devonA be prakAra cheH kalpotpannaka ane kalpAtIta. kalpotpannaka devonA bAra bheda che - 1) saudharma 2) izAna 3) sanatakumAra 4) mAhendra 5) brahma 6) lAMtaka 7) mahAzukra 8) sahasrAra 9) ANata 10) prANata 11) AraNa 12) acyuta. 1 kalpAtItanA be prakAra che - traiveyaka ane anuttara vimAnavAsI. temAM traiveyaka devonA nava prakAra che. nava traiveyaka vimAnanI nava zreNIo ane traNa triko che. eka uparanI trika, bIjI madhyama trika ane trIjI nIcenI trika. pratyeka trikamAM upara, madhya ane nIce ema traNa zreNIo-pratara cheH 1) nIcenI zreNIno nIceno pratara - bhadra traiveyaka, 2) nIcenI zreNIno madhyama pratara subhadra traiveyaka, 3) nIcenI zreNIno uparano pratara - sujAtA traiveyaka, 4) madhyanI zreNIno nIceno pratara - sumAna traiveyaka, 5) madhyanI zreNIno madhyama pratara - priyadarzana traiveyaka, 6) madhyanI zreNIno uparano pratara - sudarzana caiveyaka, 7) uparanI zreNIno nIceno amogha traiveyaka, 8) uparanI zreNIno madhyama pratara - supratibhadra traiveyaka, 9) uparanI zreNIno uparano pratara - yazodhara traiveyaka. pratara 1 - anuttara vimAnavAsI devoH anya devo karatAM jenAmAM sthiti, prabhAva, sukha, dhruti, lezyA Adi vizeSa che, tene anuttara vimAnavAsI devo kahe che. te vimAnanA pAMca prakAra che - vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparApti ane sarvArthasiddha. anuttara vimAnanA devo zAtAvedanIya karmanA uddhe vizeSa zAtAno anubhava kare che. sarvArthasiddha vimAnanA sarva manuSyano eka bhava karI siddha pada prApta kare che. bAra devaloka, nava traiveyaka ane pAMca anuttara vimAnamAM asaMkhya devonA nivAsa che. eka sarvArthasiddha vimAnamAM saMkhyAtA devono nivAsa che. A sarva devo lokanA amuka bhAgamAM rahe che. AkhA lokamAM nahiM. pravAhanI apekSAe devalokanA devo anAdi-anaMta che paraMtu sthitinI apekSAe sAdi sAMta che. 199
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavasthitiH bhavanapati devonI jaghanya 10,000 varSa utkRSTa sAdhika 1 sAgaropama. asura kumAra sivAya bAkInA nava bhavanapati devonI jaghanya 10,000, utkRSTa dezona be palyopamanI. vyaMtara devonI jaghanya daza hajAra, utkRSTa eka palyopama. jayotiSI devonI jaghanya palyopamanA AThamA bhAganI, utkRSTa eka palyopama ane eka lAkha varSa adhika. saudharma devalokamAM devonI sthiti jaghanya eka palyopama, utkRSTa be sAgaropama. izAna devalokamAM jaghanya sAdhika palyopama, utkRSTa sAdhika be sAgaropama. sanatakumAra devalokamAM jaghanya be sAgaropama, utkRSTa sAta sAgaropama. mAhendra devalokamAM jaghanya sAdhika be sAgaropama, utkRSTa sAdhika sAta sAgaropama. brahmaloka devalokamAM jaghanya sAta sAgaropama, utkRSTa daza sAgaropama, lAMtaka devalokamAM jaghanya daza sAgaropama, utkRSTa cauda sAgaropama. mahAzukra devalokamAM jaghanya caudasAgaropama, utkRSTa sattara sAgaropama. sahasAra devalokamAM devonI sthiti jaghanya sattara sAgaropama, utkRSTa aDhAra sAgaropama. ANata devalokamAM jaghanya aDhAra sAgaropama, utkRSTa ogaNIsa sAgaropama. prANata devalokamAM jaghanya ogaNIsa sAgaropama, utkRSTa vIsa sAgaropama. AraNa devalokamAM jaghanya vIsa sAgaropama, utkRSTa ekavIsa sAgaropama. ayyata devalokamAM jaghanya ekavIsa sAgaropama, utkRSTa bAvIsa sAgaropama. nava raiveyaka vimAnonA prathama trikanA bhadra raiveyakanA devonI bhavasthiti jaghanya bAvIsa sAgaropama, utkRSTa trevIsa sAgaropama. prathama trikanA bIjA subhadra raiveyakanI jaghanya trevIsa sAgaropama, utkRSTa covIsa sAgaropama. 200
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama trikanA trIjA sujAta raiveyakanI jaghanya covIsa sAgaropama, utkRSTa pacIsa sAgaropama. bIjI trikanA prathama sumAnasa raiveyakanI jaghanya pacIsa sAgaropama, utkRSTa chavvIsa sAgaropama. bIjI trikanA bIjA priyadarzana raiveyakanI jaghanya chavvIsa sAgaropama, utkRSTa sattAvIsa sAgaropama. bIjI trikanA trIjA sudarzana caiveyakanI jaghanya sattAvIsa sAgaropama, utkRSTa aThThAvIsa sAgaropama. trIjI trikanA prathama amogha zaiveyakanI jaghanya aThThAvIsa sAgaropama, utkRSTa ogaNatrIsa sAgaropama. trIjI trikanA bIjA supratibaddha raiveyakanI jaghanya ogaNatrIsa sAgaropama, utkRSTa trIsa sAgaropama. trIjI trikanA trIjA raiveyaka yazodharanI jaghanya trIsa sAgaropama, utkRSTa ekatrIsa sAgaropama. vijaya, vaijayaMta, jayaMta ane aparAjIta e cAra anuttara vimAnonA devonI. sthiti jaghanya ekatrIsa sAgaropama, utkRSTa tetrIsa sAgaropama. sarvArthasiddha vimAnanA devonI bhavasthiti tetrIsa sAgaropama che. devonI jaghanya ane utkRSTa bhavasthiti, te ja temanI kAyasthiti. devonuM aMtaraH jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa anaMtakALa. navamA devalokathI. nava raiveyaka sudhInA devonuM aMtara jaghanya aneka varSa, utkRSTa anaMtakALa. cAra anuttara vimAnanA devonuM jaghanya aneka varSa, utkRSTa saMkhyAtA sAgaropamanuM. anuttara vimAnanA devo anaMta saMsAra paribhramaNa karatA nathI. paMdara bhava karIne mokSa prApta kare che. 201
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ savArthasiddha vimAnanA devo eka bhava manuSyano karI mokSa prApta kare che. pharIthI te sthAnamAM utpanna thatA nathI; tethI tenuM aMtara nathI. jIva-ajIvano upasaMhAraH A rIte saMsArI ane siddhanA bhedathI jIvonuM ane rUpI tathA arUpInA bhedathI be prakAranA ajIva padArthonuM svarUpa jANIne muni mokSa sAdhanA mATe saMyamamAM ramaNatA kare. saMkhanA ghaNA varSo sudhI saMyamanuM pAlana karyA bAda muni saMlekhanA kare. je anuSThAna dvArA zarIra ane kaSAyo kRza thai jAya, tenuM nAma saMlekhanA. te paMDita maraNa mATe pUrva sAdhanA che. saMlekhanAnI ArAdhanA utkRSTa 12 varSanI, madhyama 1 varSanI ane jaghanya 6 mahinAnI hoya che. bAra varSanI saMlekhanAmAM prathamanA cAra varSomuni vigayano tyAga kare; bIjA cAra varSamAM vividha prakAranI tapazcaryAnuM anuSThAna kare. chellA cAra varSamAM be varSa paryata ekAMtara upavAsa kare, upavAsanA pAraNe AyaMbila kare. A rIte dasa varSa pUrA thai jAya pachInA cha mAsamAM munI koi vikaTa tapasyA na kare. trIjA varSanA bAkInA cha mAsamAM vikaTa tapa anuSThAna kare ane pAraNAmAM eka-be dravyathI AyaMbila kare. bAramA varSamAM muni eka varSa paryata niraMtara AyaMbila kare. tyAra pachI yogya samayAnusAra eka mAsano kepaMdara divasano AhAratyAga karI anazana vrata dhAraNa kare. ahIM utkRSTa bAra varSanI saMlekhanA mATe tapano krama darzAvyo che. jaghanya cha mAsanI ane madhyama eka varSanI saMlekhanA mATe tapano krama A kramanA AdhAre sAdhaka svayaM samajIne ArAdhanA kare. pAMca durgatika bhAvanAoH 1) kaMdarpa bhAvanA 2) AbhiyogikI bhAvanA 3) kilpiSI bhAvanA 4) 202
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ moha bhAvanA 5) Asuratva bhAvanA. 1) kaMdarpa bhAparanA kAmaceSTAnI vRttio te kaMdarpa bhAvanA 2) AbhiyogikI bhAvanAH maMtra taMtrAdi karavAnI pravRttio 3) kilpiSI bhAvanAH paraniMdA karavAnI pravRtti 4) moha bhAvanA viSayonI lolupatA. 5) Asuratva bhAvanAH krodha, rAga, dveSamaya vRtti jo aMta samaye malina cittavRttithI A pAMca bhAvanAomAMthI koi paNa bhAvanAmAM jIva pravRtta thAya to te virAdhaka bane che. te jIva kilpiSI deva Adi rUpe janma dhAraNa kare che. bolibIjanI durlabhatA-sulabhatAH koipaNa jIvanA Atma pariNAma, karmajanya saMskAra, zraddhA vagere zubhAzubhA bhAvo bhavabhavAMtaramAM sAthe Ave che. A bhavamAM je saMskArone puSTa karyA hoya, te saMskAra parabhavamAM sAthe rahe che. te saMskArane yogya vAtAvaraNamAM jIva janma le je jIvo mithyAdarzanamAM anurakta hoya, niyANuM karanArA ane hiMsaka pravRtti AcaranArA hoya ane e ja bhAvamAM mRtyu pAme, to tene bodhi-bIjanI prApti durlabha bane che. je sAdhakasamyagdarzanamAM anurakta hoya, nidAna rahita ane zukla legyAthI yukta hoya ane e ja bhAvamAM mRtyu pAme, to tene parabhavamAM bodhi-dharmanI prApti sulabha bane che. uparokta sarva kathana anazana ArAdhakone anulakSIne che. jinavacana mahimA je AtmA jinavacanamAM anurakta che ane jInezvaranI AjJAnusAra 203
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ kriyAnuSThAna kare che, te mithyAtva ane rAgadveSa rahita thaine alpa saMsArI bane che. je jIvo jInavacano anusAra kriyAnuSThAnothI dUra rahe che, te ajJAnI prANIo bAla maraNa ane akAma maraNa karIne anaMta saMsAramAM paribhramaNa kare - bAla maraNaH ajJAna avasthAmAM thatAM maraNane bAla-maraNa kahe che. tenAthI janma maraNanI paraMparA vadhe che. paMDita maraNaH samajaNa pUrvaka svecchAe zarIrano tyAga karIne anazananI. ArAdhanApUrvaka mRtyu thAya, tene paMDita maraNa kahe che. akAma maraNaH icchA vinA paravazapaNe thatA maraNane akAma maraNa kahe che. sakAma maraNaH saMsAra paribhramaNathI mukta thavA svecchAe samAdhibhAve mRtyuno svIkAra karavo, te sakAma-maraNa che. AlocanA zravaNanI yogyatAH sAdhaka jIvanamAM AlocanAnuM atyaMta mahattva che. pApanI AlocanA nA thAya tyAM sudhI cAritranI zuddhi thatI nathI. zramaNanI AlocanAnuM zravaNa karanAra gurumAM traNa guNo hovA Avazyaka che. 1) ghaNA AgamonA jJAtA hoya, te ja AlocanA karanAranA doSone sAMbhaLI, yogya prAyazcita dvArA zuddhi karAvI zake. 2) AlocanA karanArane pUrNa AtmazAMti, saMtuSTI thAya; te tenI samAdhi kahevAya. tene mATe AlocanA sAMbhaLanAra svayaM rAga-dveSa rahita ane mAdhyastha bhAvanA dhAraka hoya to ja AlocanA karanArane samAdhi prApta karAvI zake. 3) guNagrAhI daSTi hoya to ja AlocanA karanAranA avaguNonI asara svayaM para na thAya, ane tenA anya guNone lakSamAM rAkhI tenA para samabhAva rAkhI zake. 204
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ upasaMhAra: A prakAre bhavya jIvone svIkArya, AdaraNIya evA uttarAdhyayana sUtranA. 36 adhyayano sarvajJa tIrthaMkara bhagavAna mahAvIra svAmIe prarUpyA che. zrI sudharmA svAmI potAnA ziSya jaMbusvAmIne kahe che, "he AyuSyamAna jaMbu! meM jevuM zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI pAsethI sAMbhaLyuM che, tevuM ja tane kahyuM che. (chatrIsamuM adhyayana saMpUrNa) (uttarAdhyayana sUtra saMpUrNa) 205