________________
ત્રીસમું અધ્યયન તપોમાર્ગ ગતિ
સંવર અને નિર્જરા માર્ગ રાગદ્વેષથી ઉત્પન્ન થયેલા પાપ કર્મોનો ભિક્ષુ જે તપ દ્વારા ક્ષય કરે છે, તે તમે એકાગ્ર ચિત્તે સાંભળોઃ
હિંસા, અસત્ય, અદત્તાદાન, મૈથુન, પરિગ્રહ અને રાત્રિ ભોજનની વિરતિથી. જીવ આશ્રવ રહિત બને છે. પાંચ સમિતિ અને ત્રણ ગુપ્તિ સહિત, ચાર કષાય રહિત, જિતેન્દ્રિય, ત્રણ ગર્વથી રહિત તથા ત્રણ શલ્ય રહિત જીવ અનાશ્રવી થાય છે.
જે રીતે કોઇ મોટા તળાવમાં પાણીનો પ્રવાહ આવતો રોકાઇ જાય, જુનું પાણી ઉકેલાઇ જાય અને સૂર્યના તાપથી તે તળાવનું પાણી કાળક્રમે સૂકાઇ જાય; તેવી જ રીતે સંયમી જીવોને પાપકર્મ આવવાનો માર્ગ બંધ થઇ જવાથી કરોડો ભવોના સંચિત થયેલા કર્મોની તપ દ્વારા નિર્જરા થાય છે.
તપના પ્રકારઃ
તપના બે પ્રકાર છેઃ બાહ્ય તપ અને આત્યંતર તપ. બાહ્ય તપના છ પ્રકાર છે અને આત્યંતર તપના પણ છ પ્રકાર છે.
બાહ્ય તપના પ્રકારઃ
૧) અનશન ૨) ઊણોદરી ૩) ભિક્ષાચર્યા અથવા વૃત્તિ સંક્ષેપ ૪) રસ, પરિત્યાગ ૫) કાયાક્લેશ ૬) સંલીનતા.
૧) અનશનઃ ત્રણ કે ચાર પ્રકારના આહારનો ત્યાગ કરવો, ૨) ઉણોદરીઃ ભૂખ કરતાં ઓછું ભોજન કરવું, ૩) વૃત્તિસંક્ષેપઃ અભિગ્રહ યુક્ત ગોચરી કરવી, વૃત્તિઓને સંકોરવી, ૪) રસ પરિત્યાગઃ ઘી, તેલ, દૂધ, દહીં આદિ વિગય અને
૧૪૪
