________________
ગૌતમ સ્વામીઃ તીવ્ર રાગદ્વેષ આદિ અને પુત્ર પરિવારાદિનો મોહ ભયંકર બંધનરૂપ છે. તેને શાસ્ત્રોક્ત વિધિ અને જિનાજ્ઞાનુસાર તોડીને સંયમસમાચારીમાં હું યથાવિધિ વિચરણ કરૂં છું.
(૫) ભાવતૃષતારૂપી લતાઃ
કેશી સ્વામીઃ હે ગૌતમ! સાંસારિક લાલસા રૂપી લત્તા હૃદયમાં ઉત્પન્ન થાય છે, તે વિષફળ દેનારી છે. આપે તેને કેવી રીતે નષ્ટ કરી છે?
ગૌતમ સ્વામીઃ સાંસારિક લાલસા ભયંકર ફળ આપે છે અને પરિણામે તે વ્યક્તિ શાંતિ-સમાધિ પામી શકતી નથી. ભવતૃષ્ણા છેદન કરવાનું અમોઘા શસ્ત્ર સંતોષ છે. શાસ્ત્રોક્ત વિધિ અનુસારમેં સાંસારિક લાલસાને સમૂળી ઉખેડીને ફેંકી દીધી છે.
(૬) કષાયાગ્નિ અને મૃતરૂપ જળઃ
કેશી સ્વામીઃ ક્રોધ, માન, માયા, લોભરૂપી અગ્નિ આત્મગુણોને બાળે છે; આપે તેને કેવી રીતે બુઝાવી છે?
ગૌતમ સ્વામીઃ કષાયરૂપી અગ્નિને શાંત કરવા તીર્થંકર ભગવાનની વાણી પાણીનું કામ કરે છે. કષાયોને ક્ષય કરવા ચારિત્ર ધર્મ અને તપ અનિવાર્ય છે. ચારિત્ર ધર્મ અને તપનું જ્ઞાન મૃતથી – આગમજ્ઞાનથી થાય છે. તેથી કષાયો પાતળા પડે છે અને અંતે તેનો નાશ થાય છે.
(૭) મનરૂપી અશ્વ અને મૃતરૂપી લગામઃ
કેશી સ્વામીઃ હે ગૌતમ! મનરૂપી ચંચળ અશ્વ ચારે બાજુ ભાગી રહ્યો છે. આપ તેના પર આરૂઢ છો. છતાં તે આપને ઉન્માર્ગે કેમ લઇ જતો નથી?
ગૌતમ સ્વામીઃ શ્રુતજ્ઞાન રૂપી લગામથી મન જાતિવાન અશ્વના માલિકને આધીન બની જાય છે. સ્વાધ્યાયમાં સ્થિર થયેલું મન આત્મસાધનામાં સહાયક બને છે.
