________________
ચોત્રીસમું અધ્યયન
લેશ્યા
જેના દ્વારા કર્મો આત્મા સાથે ચોટે, તેને લેશ્યા કહે છે. તે લેશ્યા કર્મ અને આત્માનું જોડાણ કરાવનાર દ્રવ્ય છે. - તેરમા સયોગી કેવળી ગુણસ્થાનક સુધી વેશ્યાઓનો સદ્ભાવ રહે છે, જયારે આત્મા અયોગી બને છે, ચૌદમા ગુણસ્થાનને પ્રાપ્ત કરે છે; તે જ સમયે લેશ્યા રહિત થઇ જાય છે.
લેશ્યાઓના વિસ્તૃત વર્ણન માટે ૧૧ દ્વાર છેઃ ૧) નામ દ્વાર ૨) વર્ણદ્વાર ૩) રસ દ્વાર ૪) ગંધ દ્વાર ૫) સ્પર્શ દ્વાર ૬) પરિણામ દ્વાર ૭) લક્ષણ દ્વાર ૮) સ્થાન દ્વાર ૯) સ્થિતિ દ્વાર ૧૦) ગતિ દ્વાર ૧૧) આયુષ્ય દ્વાર.
૧) નામ દ્વારઃ વેશ્યાઓના નામનો ક્રમ આ પ્રમાણે છે – ૧) કૃષ્ણ લેશ્યા ૨) નીલ ગ્લેશ્યા ૩) કાપોત લેશ્યા ૪) તેજો વેશ્યા ૫) પદ્મ લેશ્યા ૬) શુક્લ લેશ્યા.
૨) વર્ણ દ્વારઃ કૃષ્ણ લેશ્યાઃ જળ ભરેલા વાદળા, ભેંસના શિંગડા, કાજળ અને આંખની કીકી સમાન કૃષ્ણવર્ણની હોય છે.
નીલ ગ્લેશ્યાઃ નીલા રંગના અશોક વૃક્ષ સમાન, ચાસ પક્ષીની પાંખો સમાન નીલ વર્ણવાળી હોય છે.
કાપોત લેશ્યાઃ અળસીના ફૂલ, કોયલની પાંખ અને કબૂતરની ડોક સમાન કથ્થાઇ તેમજ આકાશના વર્ણ જેવી હોય છે.
તેજો લેશ્યાઃ હિંગળો તથા ગેરુ સમાન, ઉગતા સૂર્ય સમાન અને દીપશિખા સમાન લાલ વર્ણવાળી હોય છે.
૧૭૩
