________________
સાંભળવા, ૬) ભોગવેલા ભોગોને યાદ કરવા, ૭) પૌષ્ટિક આહાર, ૮) સૌંદર્ય વધારવા શરીર શણગારવું, ૯) અમર્યાદિત આહાર, ૧૦) પાંચ ઇન્દ્રિયોના. વિષયોનું સેવન.
આ દસ બાબતો બ્રહ્મચર્ય પાલનમાં વિઘાતક છે, વિષ સમાન છે. બ્રહ્મચર્ય સમાધિ માટે કર્તવ્ય પ્રેરણાઃ વિવેકવાન મુનિ દુર્જય કામભોગોનો સદા ત્યાગ કરે અને બ્રહ્મચર્યમાં ક્ષતિ થવાનો સંભવ રહે તેવા પૂર્વોક્ત દશે યા સ્થાનો તથા બીજા પણ અનેક શંકાના સ્થાનોને પણ છોડી દે.
પરિષહો અને ઉપસર્ગોને સહન કરવામાં સક્ષમ, ધર્મરથના સારથિ સમાના ભિક્ષુ ધર્મરૂપ બગીચામાં વિચરે અને ધર્મરૂપ બગીચામાં લીન બનીને બ્રહ્મચર્ય સમાધિમાં જ સમાધિસ્થ રહે.
જે દુષ્કર બ્રહ્મચર્યનું પાલન કરે છે તેવા બ્રહ્મચારી પુરુષોને દેવો, દાનવો અને ગંધર્વ જાતિના દેવો, યક્ષો, રાક્ષસો અને કિન્નરો પણ નમસ્કાર કરે છે.
કાયરોને બ્રહ્મચર્યનું પાલન અતિ મુશ્કેલ હોય છે, તેથી તેને દુષ્કર કહ્યું છે.
આદર્શ બ્રહ્મચર્ય દરેક માટેસહજ નથી, છતાં આકાશ કુસુમની માફક અશક્ય પણ નથી. - સાધક જીવનની અમુલ્ય નિધિ બ્રહ્મચર્ય છે. તે સાધનાનો મેરુદંડ છે. સાધક જીવનની શુદ્ધ સાધનાનું સિંહદ્વાર છે. - સાધુ જીવનની સમસ્ત સાધનાઓ તપ, જપ, સમત્વ, ધ્યાન, કાયોત્સર્ગ, પરિષહ વિજય, કષાય વિજય, વગેરે બ્રહ્મચર્ય રૂપી સૂર્યની આજુબાજુ ફરનારા ગ્રહનક્ષત્રો સમાન છે.
આ બ્રહ્મચર્ય રૂપ ધર્મ નિરંતર સ્થિર અને નિત્ય છે, શાશ્વત છે અને જિનોપદિષ્ટ છે. તે ધર્મનું પાલન કરી અનેક જીવાત્માઓ અંતિમ લક્ષ્ય – સિદ્ધ સ્થાને પહોંચ્યા છે, પહોંચે છે અને પહોંચશે, એમ તીર્થકર ભગવંતોએ કહ્યું છે.
(સોળમું અધ્યયન સંપૂર્ણ)
૬૫
