________________
પ્રજ્ઞાવાન મુનિ પ્રસન્નતાપૂર્વક આત્મભાવમાં રમણતા કરે, આધ્યાત્મ ભાવ પ્રાપ્ત કરે. જે સાધક ચિકિત્સા કરે નહિં, કરાવે નહિં કે અનુમોદન પણ કરે નહિં અને સમાધિમાં રહે તે સાચા સાધક છે.
૧૭) તૃણસ્પર્શ પરિષહઃ નિર્વસ્ત્ર રહેનાર કે અલ્પ વસ્ત્રવાળા અને રુક્ષ આહાર કરનાર સંયમપાલક સાધુને શરીરમાં વેદના થતી હોવા છતાં મર્યાદા ઉપરાંત વસ્ત્રનો સ્વીકાર કરતા નથી.
૧૮) જળ-મળ પરિષહઃ ગ્રીષ્મ ઋતુમાં પરસેવાની ભીનાથથી કે મેલથી શરીર લિપ્ત થઇ જાય અથવા અત્યંત ગરમી પડવાથી શરીરમાં બળતરા થાય તો પણ શ્રેષ્ઠ ચારિત્ર ધર્મને પામેલો, કર્મક્ષયનો ઇચ્છુક મુનિ જીવનની અંતિમ ક્ષણ સુધી શરીર પર મેલને ધારણ કરે. તેને સમભાવથી સહન કરે.
૧૯) સત્કાર પુરસ્કાર પરિષહઃ રાજા વગેરે શાસનકર્તાઓ તેમજ શ્રીમંતો અભિવાદન કરે તથા સામા આવી સન્માન કરી, ભોજન-નિવાસ આદિનું નિમંત્રણ આપે તો પણ પ્રજ્ઞાવાન મુનિ માન-ક્રોધ આદિ કષાયોને વશ થાય નહિં. કોઇનું નિમંત્રણ મળે તો પણ અજ્ઞાત ઘરોથી ભિક્ષા પ્રાપ્ત કરે, રસલોલુપ થાય નહિં અને અનાસક્ત ભાવ રાખે. તેમજ અંતરાય કર્મના સંયોગે આ બધી સુવિધાઓ ન મળે તો પણ ખેદ કરે નહિં.
૨૦) પ્રજ્ઞા પરિષહઃ મેં પૂર્વકાળમાં અજ્ઞાનરૂપી ફળ આપનારા કર્મો કર્યા છે, જેથી કોઇ વિષયમાં કાંઇ પૂછવામાં આવે તો જવાબ આપી શકતો નથી. પરંતુ હવે પછી સંયમ, તપ અને જ્ઞાનમાં પુરુષાર્થ કરવાથી જ્ઞાનફળ આપનારા કર્મો પ્રગટ થશે; એમ કર્મના ઉદય અને ક્ષયોપશમનાં પરિણામોને જાણી મુનિ ખેદ ન કરે.
૨૧) અજ્ઞાન પરિષહઃ હું મૈથુન વગેરે સાંસારિક સુખોથી વ્યર્થ જ વિરક્ત થયો. ઇન્દ્રિય અને મનના વિષયોનો નિરર્થક જ ત્યાગ કર્યો કારણકે ધર્મ કલ્યાણકારી છે કે પાપકારી એ હું પ્રત્યક્ષ જોઇ શક્યો નથી.
G
