________________
વસ્ત્ર પર કોઇ જીવજંતુ હોય તો તેને થોડું ખંખેરે, ખંખેરતા જીવ ન ઉતરે તો પુંજણીથી વસ્ત્રને પૂંજે. અને જીવજંતુને હાથમાં લઇ સુરક્ષિત સ્થાને મૂકી દે.
જે ક્રિયા થઇ રહી હોય તેમાં જ ઉપયોગ રાખવો તે જીનેશ્વરની આજ્ઞાની આરાધના છે. મુનિ પ્રતિલેખન કરતી વખતે પરસ્પરવાર્તાલાપ, વાંચના, પૃચ્છના આદિ કરે, અન્યને પચ્ચખાણ આપે, ઉપલક્ષણથી અન્ય કોઇ પણ પ્રવૃત્તિ કરે, તો તેનો ઉપયોગ પ્રતિલેખન વિધિમાં રહેતો નથી અને જીવદયાના હેતુમાં વિક્ષેપ થાય છે. તેથી મુનિ જિનેશ્વરની આજ્ઞાના વિરાધક થાય અને જીવદયાની ક્રિયામાં પ્રમાદ ભાવ હોવાથી છકાય જીવોના પણ વિરાધક થાય છે.
ઉપયોગપૂર્વક પ્રતિલેખન કરનાર આજ્ઞાના આરાધક થાય અને મુનિનો ઉપયોગ જીવદયામાં પૂર્ણપણે હોવાથી તે છકાય જીવોના પણ આરાધક થાય છે.
આહાર ગ્રહણ-ત્યાગના કારણોઃ સાધુ નીચેના છ કારણોમાંથી કોઇ એક કારણ ઉપસ્થિત થાય ત્યારે ત્રીજા પ્રહરમાં આહાર-પાણીની ગવેષણા કરે – ૧) ક્ષુધા વેદનાની શાંતિ માટે, ૨) વૈયાવચ્ચ માટે, ૩) ઇર્ષા સમિતિના પાલન માટે, ૪) સંયમ પાલન માટે, ૫) પ્રાણોની રક્ષા માટે, જીવન નિર્વાહ માટે, ૬) ધર્મ-ચિંતન માટે.
વૈર્યવાન સાધુ નીચેના છ કારણોથી આહાર-પાણીનો ત્યાગ કરે તો સંયમનું અને ભગવાનની આજ્ઞાનું અતિક્રમણ થતું નથી.
૧) રોગગ્રસ્ત થાય, ૨) ઉપસર્ગ આવે, ૩) બ્રહ્મચર્યની રક્ષા માટે, ૪) પ્રાણીઓની દયા માટે, ૫) તપ માટે, ૬) સ્વેચ્છાએ શરીરનો ત્યાગ કરીને સંથારો કરવા માટે.
આ રીતે સાધુને આહારના ગ્રહણ કે ત્યાગ બન્નેમાં સંયમભાવની પુષ્ટિ, સાધનાનો વિકાસ અને જનાજ્ઞાની આરાધના કરવાનું જ લક્ષ્ય હોવું જોઇએ.
આહાર-પાણીની ગવેષણા માટે મુનિ ઉત્કૃષ્ટ અર્ધા યોજના સુધી વિચરણ
કરે.
દેવસિક પ્રતિક્રમણઃ પ્રથમ આવશ્યકના કાયોત્સર્ગમાં મુનિ જ્ઞાન, દર્શન,
૧૦૯
