________________
બાકી રહે ત્યારે કેવળી ભગવંત યોગનો વિરોધ કરે છે. અર્થાત્ મન, વચન, કાયાની પ્રવૃત્તિઓ સર્વથા રોકી દે છે.
આ સમયે સુક્ષ્મક્રિયા અપ્રતિપાતિ નામના શુક્લ ધ્યાનના ત્રીજા ચરણનું ધ્યાન કરતાં સર્વ પ્રથમ મનોયોગનો વિરોધ કરે છે. ત્યાર પછી વચનયોગનો નિરોધ કરે છે, ત્યાર પછી કાયયોગનો વિરોધ કરે છે, ત્યાર પછી શ્વાસોચ્છવ્વાસનો વિરોધ કરે છે અને પાંચ હૃસ્વ અક્ષરો (અ, ઇ, ઉં, ઋ, લુ) ના ઉચ્ચારણ કાળ જેટલો સમય વ્યતીત થાય તેટલા સમયમાં ‘સમુચ્છિના ક્રિયા અનિવૃત્તિ’ નામના શુક્લ ધ્યાનના ચોથા ચરણમાં લીન થયેલા કેવળી ભગવંત વેદનીય, આયુષ્ય નામ અને ગોત્ર એ ચાર કર્મોનો એક સાથે ક્ષય કરે છે.
૭૩) મુક્ત જીવનું લોકાગ્રે ગમનઃ
વેદનીયાદિ કર્મોના ક્ષય થયા પછી આત્મા ઔદારિક, તેજસ અને કાર્પણ આ ત્રણે શરીરનો સર્વથા પરિત્યાગ કરે છે. સંપૂર્ણ રૂપે શરીરથી રહિત થઇ, આકાશ પ્રદેશોને સ્પર્શ કર્યા વિના એકસમયની ઉર્ધ્વ, અવિગ્રહ ગતિથી સીધો લોકાગ્રમાં જઇને સાકારોપયોગમાં શાશ્વત કાળ પર્યત સ્થિત થઇ જાય છે.
જીવની ઉર્ધ્વ ગતિના કારણોઃ
૧) નિસંગતાઃ ઘાસ અને માટી જન્ય લેપ દૂર થતાં તુંબડું પાણીની ઉપર આવે છે, તેમ કર્મનો સંગ દૂર થતાં જીવની ઉર્ધ્વ ગતિ થાય છે.
૨) નિરાગતાઃ લેપ રહિત તુંબડાની જેમ રાગ રહિત જીવની પણ ઉર્ધ્વ ગતિ થાય છે.
૩) ગતિ પરિણામઃ જળની સપાટી પર તરવાના સ્વભાવવાળું તુંબડું સ્વભાવથી જ ઉર્ધ્વ ગતિ કરી જળ સપાટી પર આવી જાય છે. તે જ રીતે જીવ કર્મ રહિત થતાં ઉર્ધ્વગમનના સ્વભાવથી જ લોકાગ્રે પહોંચી જાય છે.
૪) બંધચ્છદઃ વટાણા આદિની શીંગ અથવા એરંડબીજની જેમ કર્મનો વિચ્છેદ થતાં જીવની ઉર્ધ્વગતિ થાય છે.
૧૪૨
