________________
આ સાંભળીને મગધ દેશ અધિપતિ શ્રેણિક રાજા હસી પડ્યા અને બોલ્યાઃ આટલા પ્રભાવશાળી અને સમૃદ્ધિવાળા આપને કોઇ નાથ કે સહાયક કેમ ન મળે?
હે સંયત! આપનો કોઇ નાથ ન હોય તો હું આપનો નાથ થવા તૈયાર છું. હે મુનિરાજ! મિત્ર અને સ્વજનો સાથે ગૃહવાસમાં રહીને યથેચ્છ ભોગ ભોગવો. કારણ મનુષ્ય જીવન અતિ દુર્લભ છે.
મુનિરાજઃ હે મગધેશ્વર! તમે સ્વયં અનાથ છો તો બીજાના નાથ કેવી રીતે થઇ શકો?
રાજા પહેલેથી જ વિસ્મિત હતા પણ મુનિશ્વરના મુખેથી ‘તમે અનાથ છો? એવા પહેલાં ક્યારે ય ન સાંભળેલા શબ્દો સાંભળીને અત્યંત વિસ્મિત થયા.
રાજાઃ મારી પાસે ઘોડા છે, હાથી છે, નગર છે, ઉપવન છે. સુંદર અંતઃપુરમાં હું મનુષ્ય સંબંધી ઉત્તમ કામભોગો ભોગવું છું. મારી પાસે સમૃદ્ધિ, સત્તા અને પ્રભુત્વ છે. તો હે ભગવન! હું અનાથ કેવી રીતે છું? આપનું કથન અસત્ય તો નહિં હોય?
મુનિશ્વરઃ હે પૃથ્વીપતિ નરેશ! તમે અનાથના અર્થ અને પરમાર્થને જાણતા નથી.
મુનિ દ્વારા અનાથ શબ્દનું નિરૂપણ. હે રાજન! અનાથ શબ્દનો અર્થ તમે એકાગ્રતાપૂર્વક સાંભળોઃ
પ્રાચીન શહેરોમાં સર્વોત્તમ એવી કૌશાંબી નામની નગરીમાં મારા પિતા રહેતા હતા. તેમની પાસે પુષ્કળ ધન હતું.
હે રાજન! તરુણ વયમાં મને એકાએક આંખની અત્યંત પીડા ઉત્પન્ન થઇ અને મારા શરીરમાં અત્યંત બળતરા થવા લાગી. અને ઇન્દ્રના વજ પ્રહાર જેવી ભયંકર વેદના મારા અંગોમાં થવા લાગી.
મારા દર્દનો ઇલાજ કરવા મંત્ર તથા જડીબુટ્ટીમાં પારંગત, શાસ્ત્રમાં કુશળ, નિપુણ આયુર્વેદાચાર્ય હાજર થયા.
૮૧
