________________
છે. તેથી તેની કાયસ્થિતિ હોય છે.
પૃથ્વી, પાણી, અગ્નિ, વાયુના જીવો એક સાથે અસંખ્યાત ઉત્સર્પિણીઅવસર્પિણી કાળ સુધી તથા વનસ્પતિકાયના જીવો અનંતકાળ સુધી પોતપોતાની જીવનિકાયમાં જન્મ લઇ શકે છે. અને પંચેન્દ્રિય જીવો એક સાથે ૭-૮ ભવો કરી શકે છે.
ધર્માચરણની દુર્લભતાઃ મનુષ્ય જન્મની પ્રાપ્તિ પછી પણ પાંચ બોલ ઉત્તરોત્તર દુર્લભ કહ્યા છ - ૧) આર્યત્વ, ૨) પાંચે ઇન્દ્રિયોની પૂર્ણતા, ૩) ઉત્તમ ધર્મ શ્રવણનો સંયોગ, ૪) સાંભળેલા ધર્મતત્ત્વો પ્રત્યે શ્રદ્ધા, ૫) તે મુજબ ધર્મનું આચરણ.
દુર્લભતાની આ ઘાટીઓ પસાર કર્યા પછી અર્થાત્ ઉપરોક્ત દરેક દુર્લભ તત્ત્વોનો સંયોગ મળ્યા પછી પુણ્યવાન જીવોએ જરા પણ પ્રમાદ કરવો હિતાવહ નથી.
ઇન્દ્રિયબળની ઉત્તરોત્તર ક્ષીણતાઃવૃદ્ધાવસ્થાને કારણે શ્રોતેન્દ્રિય, ચક્ષુરિન્દ્રિય, ઘ્રાણેન્દ્રિય, રસેન્દ્રિય તેમજ સ્પર્શેન્દ્રિય ક્ષીણ થઇ જાય છે.
શ્રોતેન્દ્રિય ક્ષીણ થવાથી મનુષ્ય ધર્મશ્રવણ કરી શકતો નથી અને ધર્મશ્રવણ વિના સમ્યક્ ધર્માચરણ થઇ શકતું નથી.
ચક્ષુરિન્દ્રિય ક્ષીણ થવાથી સ્વાધ્યાય, ગુરુદર્શન, ધાર્મિક વાંચન-લેખન થઇ શકતા નથી. વચનબળ ક્ષીણ થવાથી પણ ધાર્મિક ચર્ચા વગેરે થઇ શકતા નથી.
સ્પર્શેન્દ્રિય ક્ષીણ થવાથી શીત-ઉષ્ણ વિ. પરિષહો સહન કરી શકતા નથી. તેમજ સંયમ, તપ વગેરે ઉત્તમ આચરણથી સાધક વંચિત રહી જાય છે. તેથી સમય માત્રનો પ્રમાદ કરવો નહિં.
શીઘ્ર વિઘાતક રોગોથી શરીરનો વિધ્વંસઃ લોહીવિકાર વગેરેથી ઉત્પન્ન થતી અળાઇઓ, ગુમડાં, વિસુચિકા તથા વિવિધ પ્રકારના શીઘ્રઘાતક રોગ તમારા
૩૭
