________________
૬૬) સ્પર્શેન્દ્રિય નિગ્રહઃ પ્રશ્ન: હે ભગવન્! સ્પર્શેન્દ્રિયને વશ કરવાથી જીવને શું લાભ થાય?
ઉત્તરઃ સ્પર્શેન્દ્રિયનો નિગ્રહ કરનાર તજન્ય રાગદ્વેષ કરતો નથી. તેથી. કર્મબંધ થતો નથી અને પૂર્વબદ્ધ કર્મોની નિર્જરા થાય છે.
પાંચેય ઇન્દ્રિયોના વિષયોનો પ્રસંગ આવે ત્યારે તેમાં રાગ દ્વેષ ન કરવો, એ જ્ઞાની પુરુષોનું કર્તવ્ય છે. તેથી કર્મબંધ થતો નથી.
૬૭) ક્રોધ વિજયઃ પ્રશ્નઃ હે ભગવન્! ક્રોધ વિજયથી જીવને શું લાભ થાય?
ઉત્તરઃ ક્રોધ મોહનીયના ઉદયથી થતા પ્રજવલાત્મક આત્મ પરિણામને ક્રોધ કહે છે. ક્રોધના ઉદયથી જીવ કૃત્ય-અકૃત્યના વિવેકને ભૂલી જાય છે. તેના પરિણામે અનેક અનર્થોનું સર્જન થાય છે. ક્ષમા ભાવથી ક્રોધને જીતી શકાય છે. ક્ષમા ભાવથી જીવ ક્રોધ વેદનીય કર્મનો બંધ કરતો નથી અને પૂર્વ કર્મોની નિર્જરા કરે છે.
૬૮) માન વિજયઃ પ્રશ્નઃ હે ભગવન્! માન વિજયથી જીવને શું લાભ થાય?
ઉત્તરઃ માન મોહનીય કર્મના ઉદયથી થતા અહંકારના પરિણામોને માન કહે છે. માન વિજયથી જીવ નમ્રતા કેળવે છે, માન વેદનીય કર્મનો બંધ કરતો નથી અને પૂર્વબદ્ધ કર્મોની નિર્જરા કરે છે.
૬૯) માયા વિજયઃ પ્રશ્નઃ હે ભગવન્! માયા વિજયથી જીવને શું લાભ થાય?
ઉત્તરઃ માયા મોહનીય કર્મના ઉદયથી થતા કપટના પરિણામોને માયા કહે છે. માયા વિજયથી જીવ ઋજુતા-સરળતા પ્રાપ્ત કરે છે. તે માયા વેદનીય કર્મનો બંધ કરતો નથી અને પૂર્વે બાંધેલા કર્મોનો ક્ષય કરે છે.
૧૪૦
