________________
દશમું અધ્યયન
ક્રમ પત્રક
ક્ષણભંગુર મનુષ્યજીવન અને પ્રમાદત્યાગઃ જેમ રાત્રિ-દિવસનો કાળ વ્યતીત થતાં ઝાડનાં પાંદડા સૂકાઇને ખરી પડે છે તેમ મનુષ્યનું જીવન પણ ખરી પડવાનું છે. માટે હે ગૌતમ! ક્ષણ માત્રનો પણ પ્રમાદ કરવો નહિં.
ડાભના અગ્રભાગ પર અવલંબીને રહેલું ઝાકળબિંદુ જેમ થોડીવાર જ રહી શકે છે તેમ મનુષ્યનું જીવન પણ ક્ષણભંગુર છે, માટે હે ગૌતમ! ક્ષણ માત્રનો પણ પ્રમાદ કરવો નહિં.
આ અલ્પ કાલિન આયુષ્યમાં પણ જીવન અનેક વિઘ્નોથી યુક્ત છે. માટે હે ગૌતમ! પૂર્વકર્મોનો ક્ષય કરવામાં ક્ષણ માત્રનો પણ પ્રમાદ કરવો નહિં.
મનુષ્ય જન્મ પ્રાપ્તિની દુલર્ભતાના કારણોઃ ગાઢકર્મોના ઉદયને લીધે તમામ પ્રાણીઓને ચિરકાળ સુધી મનુષ્ય ભવની પ્રાપ્તિ થવી અતિ દુર્લભ હોય છે તેથી હે ગૌતમ! સમય માત્રનો પણ પ્રમાદ કરવો નહિં.
પૃથ્વીકાયમાં જન્મ લીધા પછી જીવ વધુમાં વધુ પૃથ્વીકાય રૂપે અસંખ્યાત કાળ સુધી રહી શકે છે અર્થાત્ તેમાં ને તેમાં જ જન્મ-મરણ કર્યા કરે છે. માટે હે ગૌતમ! મનુષ્યભવમાં ધર્મારાધન કરવામાં સમય માત્રનો પણ પ્રમાદકરવો નહિં.
અપકાયમાં ગયેલો જીવ તેમાંને તેમાં જન્મ-મરણ કરતાં ઉત્કૃષ્ટ અસંખ્ય કાળ સુધી રહી જાય છે, માટે હે ગૌતમ! ક્ષણ માત્રનો પણ પ્રમાદ કરવો નહિં.
અગ્નિ કાયમાં ઉત્પન્ન થયેલો જીવ અસંખ્ય કાળ સુધી તેમાં ને તેમાં જન્મમરણ કર્યા કરે છે. માટે હે ગૌતમ! ક્ષણ માત્રનો પણ પ્રમાદ કરવો નહિં.
વાયુકાળમાં ઉત્પન્ન થયેલો જીવ પણ તેમાં ને તેમાં જન્મ-મરણ કરતાં ઉત્કૃષ્ટ અસંખ્ય કાળ પસાર કરી દે છે. માટે હે ગૌતમ! સમય માત્રનો પણ પ્રમાદ
૩૫
