________________
મુંડન દુર્ગતિગમનથી બચાવી શકતા નથી.
બાહ્યવેશ કે બાહ્યાચાર મોક્ષમાર્ગમાં ઉપયોગી થતા નથી. ભિક્ષાજીવી સાધુ પણ શિથિલ આચારવાળા હોય તો નરકગતિ થી છૂટી શકતા નથી.
સાધુ હોય કે ગૃહસ્થ, જે સુવ્રતી હોય તેને દિવ્ય ગતિ પ્રાપ્ત થાય છે.
સદ્ગુહસ્થનાં લક્ષણોઃ શ્રદ્ધાવાન ગૃહસ્થ સામાયિકાદિ બધી સાધનાના અંગોને શ્રદ્ધાપૂર્વક કાયાથી પાલન કરે. કૃષ્ણ પક્ષ અને શુક્લ પક્ષ બન્નેમાં એક રાત્રિ માટે પણ પૌષધ કરવાનું ન છોડે.
સંસારથી નિવૃત્ત થયેલ અર્થાત્ આશ્રવ રહિત સંયમી સાધુની બેમાંથી એક પ્રકારની ગતિ થાય છેઃ ૧) તે સર્વ દુઃખોથી મુક્ત થઇ જાય છે. ૨) મહદ્ધિક દેવ બને છે.
દેવોના નિવાસ સ્થાન અને દેવોની સમૃદ્ધિઃ ઉપરવર્તી દેવોના આવાસ સ્થાન ઉત્તરોત્તર શ્રેષ્ઠ હોય છે. વેદ, મોહની અલ્પતા વાળા હોય છે અને ક્રમશઃ ધૃતિ, કાંતિની અધિકતાવાળા હોય છે. તેમાં રહેનારા દેવો ઉત્તરોત્તર એકબીજાથી યશસ્વી, દીર્ઘાયુ, ઋદ્ધિસંપન્ન, સુખી, ઇચ્છાનુસાર રૂપ ધારણ કરવા વાળા અર્થાત્ વૈક્રિય શક્તિવાળા હોય છે અને તરત જન્મેલા જેવી ભવ્ય કાંતિયુક્ત અને ઘણા સૂર્યની પ્રભા સમાન દેદીપ્યમાન હોય છે.
સાધુ હોય કે ગૃહસ્થ, જેમણે તપ સંયમનું આચરણ કર્યું છે, કષાયોને શાંત કર્યા છે કે પાપોથી નિવૃત્ત થયા છે, તે આવા ઉપર કહેલા ઉત્તમ દેવલોકના સ્થાનોને પ્રાપ્ત કરે છે.
તે પૂજનીય, જિતેન્દ્રિય, સંયમી સાધકો મરણ સમયે દુઃખનો અનુભવ કરતા નથી. સાવધાન રહી પંડિત મરણને પ્રાપ્ત કરે છે.
સકામ મરણની પ્રાપ્તિ અને ઉપાયઃ પ્રજ્ઞાવંત સાધક બાલમરણ અને પંડિત મરણ બન્નેનો તુલનાત્મક વિચાર કરીને પંડિત મરણની વિશેષતા સમજીને તેને સ્વીકારે અને દયા ધર્મના પાલનથી તેમજ સંયમધર્મમાં તલ્લીન થઇ
૧૮
