Book Title: Padarth Prakash Part 03
Author(s): Hemchandravijay
Publisher: Sanghvi Ambalal Ratanchand Jain Dharmik Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005577/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15) mada (ra) prakAze pU.munizrI TumacaMdra vijaya che. prathama dvitIya karmagrantha ( padA saMgraha tathA gAthA zabdArtha ) anal & Private Use Only Education Internatio Bipin Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Personal & Private Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ''Aje me' kayA guNAne prApta karyAM ? tathA kyA dAmAM huM skhalanA na pAmyA?" enI je dararAja sakulanA karatA nathI te Atmahita zI rIte karI zake? suvaNu ane maNinA sApAnavALu, hajArA thAMbhalAvALu, uMcuM, suvarNanA taLavALuM nima Mdira baMdhAve tenAthI paNa tapasayama adhika che. sadA tapa ane saMyamamAM udyamALA paNa je svAdhyAya na kare te ALasu, sukhalapaTa munine leAka sAdhupadamAM sthApana karatAM nathI. .....upadezamALA salAka peAtAnA anumAnathI pArakAnA AzayanI kalpanA kareche. nIca purUSone koI sajjana dekhAtA nathI, mahApurUSAne kAI nIca dekhAtA nathI. budhdhizALI purUSe satra ucita karavu joIe, A rIteja phaLasiddhi thAyache. bhAvathI jinAjJA paNa A (ucita karavu te) ja che. For Personal & Private Use Only upadezapada Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya namo nama: - me namaH zrI gurumasUraye padArtha-prakAza [ bhAga-3 jo ] prathama dvitIya karmagrantha [padArtha saMgraha tathA gAthA-zabdArtha) - saMgrAhaka - pa. pU. siddhAMtamahodadhi sva. AcAryadeva zrImavijaya premasUrIzvarajI mahArAjAnA paTTAlaMkAra vardhamAnatanidhi pUjyapAda AcAryadeva zrImaddavijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjAnA vidvAna ziSyaratna samatAsAgara pUjya paMnyAsajI zrI padyavijayajI gaNivaranA ziSya pa. pUjya munirAja zrI hemacandravijayajI mahArAja. ' - prakAzaka: - saMghavI aMbAlAla ratanacaMda jaina dhArmika TrasTa mANekaceka | 76, jhaverI bajAra, khaMbhAta ! muMbaI For Personal & Private Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -HprAptisthAna -. [1] prakAzaka. [2] dilIpakumAra rAjendrakumAra zAha, araviMda sadana, hastIbIbInA gekhalA pAse, pAMjarApoLa pAse, amadAvAda. [3] sevaMtIlAla vI. jaina, 20, mahAjana galI, jhaverI bajAra, - muMbaI-2. (4) dIpaka araviMdalAla gAMdhI, ghIkAMTA, vaDaphaLI, vaDodarA. [5] zrI jaina dhArmika zikSaNa saMgha. zrI zAtinAthajI jaina daherAsara, pAyadhUnI, muMbaI-400003. [6] praphula pI. zAha. 51, bodhivihAra, gokhaleroDa (northa), dAdara muMbaI-28. [7] mULIbena aMbAlAla ratanacaMda jaina dharmazALA, sTezana roDa, viramagAma. ratana; 1 dhArmika prathama AvRtti nakala 2000 vi. saM. 2037 sarva haka saMgrAhaka tathA prakAzakane svAdhIna che. kiMmata rUA. 4-00 - prinTarsa -hasamukha sI. zAha, tejasaprinTa, 1/7, dhvani epArTamenTa, bahAI senTara, khAnapura, amadAvAda-eka. For Personal & Private Use Only For Personal & Private Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA vizvamAM mukhya be ja padArtha che. (1) jIva (2) ajIva. ajIvanA pAMca prakAra che. (1) dharmAstikAya (2) adharmAstikAya (3) AkAzAstikAya (4) kALa (5) pudgalAstikAya. pudagala sivAyanA bIjA dravyo arUpI che jyAre ekamAtra pugala dravya rUpI che. varNa-galpa-rasa-sparza jemAM hoya te muddagala kahevAya che. A puddagalAstikAyane jhINe aMza te paramANu che. anaMtA paramANuo bhegA thatAM skandha bane che. puganI vividha prakAranI chavvIsa vargaNAo che. temAMthI ATha ja prakAranI vargaNAo jIvane grahaNa yogya che. dArika, vakriya, AhAraka vargaNAo grahaNa karI che te te prakAranA zarIranI racanA kare che. - tejasa vargaNAnA pagale pratisamaya saMsArI jIva grahaNa karI tenuM tejasa zarIra banAve che. je zarIramAM uSNatAne TakAve che tathA AhArAdi pAcanamAM kAraNabhUta bane che. zvAsozvAsa, bhASA ane mane vargaNAnA pudagalethI chava zvAsazvAsanI, balavAna ane ciMtananI kriyA kare che. grahaNacca sauthI chelI kAmaNavarga che. A kAmaNavargaNanA skara vizvamAM sarvatra vyApelA che. pratyeka saMsArI jIva (caudamAM guNasthAnaka sivAyanA) pratisamaya A skane grahaNa kare che, AtmA sAthe ekameka kare che. AnuM ja nAma kamabaMdha che. ane jIva sAthe ekameka thayelA A kAmaNapudgala e ja karma che For Personal & Private Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvane anAdikALathI A karma joDe saMbaMdha che ane jIva ane karmanA sAgathI ja saMsAra che. tethI saMsAra paNa anAdi che. A karma jeDe jIvane viga te ja mokSa che. A saMsArI jIvanA je je samaye jevA jevA pariNAma hoya te te samaye grahaNa thatAM kAmaNa pagalemAM tevA tevA prakAranA svabhAva, kALamaryAdA tathA zakti UbhI thaI jAya che. ane pachI te te kamapudgale kALamaryAdA pUrNa thaye tevA tevA prakAranAM phaLa Ape che eTale saMsAramAM jIva je kaMI sukhaduHkharUpa phaLa bhogave che temAM kAraNuM paNuM karma ja che. * - * . ' Ama saMsArI jIvanA sukha-duHkha, janma-maraNa, roga-zeka, cintA-daridratA vagere anekavidha praznomAM mULa kAraNabhUta karma che. ' '' saMsAramAM ApaNane je viSamatA dekhAya che. tenuM kAraNa paNa karma ja che. eka rAjA che te bIje raMka che. eka zrImaMta che te bIje daridrI che, eka ArogyavAna che te bIje rogI che, eka kaMI na karavA chatAM sanmAna pAme che jyAre bIjuM ghaNuM karavA chatAM apamAne pAme che. A badhu ja jIvonA tevA tevA prakAranA karmanA kAraNe che. * * jIvaMmAM sattA rUpe anaMtajJAna (sarvajJapaNuM ), anaMtadarzana (sarvadazI paNuM), vItarAgatA, anaMtasukha, akSaya sthiti, ajarAmarapaNuM, agurulaghupaNuM, ane anaMtazakti paDI che. A badhA jIvanA guNone DhAMkanAra karma che. keIpaNa hisAbe karmanA A saMgemAMthI ApaNe ApaNA AtmAne choDAvavo ja rahyo. manuSyajIvana paNa A ja kAraNa mATe che. A mATe ApaNe karmane, tenA prakArone, tenA kAryane; tenA baMdhanA kAraNene, tenA baMdhane aTakAvavAnA tathA tene AtmA parathI dUra karavAnA upAyone jANavA ja paDaze. ane A badhuM vistArathI samajAvanAra che jaina zAsananuM karmasAhitya For Personal & Private Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadarzanamAM AnA para atyaMta vistRta sAhitya vartamAnakALamAM paNa upalabdha che. A sAhityane jema jema abhyAsa karIe chIe tema tema ApaNane karma viSe ghaNuM ghaNuM jANavA maLe che. jagatanA svarUpanuM bhAna thAya che. rAga-dveSanI pariNati ghaTe che ane maitrI, karuNAdi bhAvanAne vikAsa thAya che mATe vartamAnakALamAM karmasAhityane abhyAsa e mekSAbhilASI AtmA mATe atyaMta Avazyaka che. vartamAnamAM karma sAhityamAM cha karmagrantha, karmaprakRti, paMcasaMgraha, kaSAyaprAbhRta, zataka, saptati, baMdhavidhAna, navagaseDhI vagere aneka gra upalabdha che. prAraMbhamAM te che karmagrIne abhyAsa karyA pachI bAkIne granthamAM sahelAIthI caMcupAta karI zakAya. pUjyapAda siddhAMta mahodadhi, suvizAlagacchAdhipati, vAtsalyavAridhi saMghakauzalyAdhAra, vizAlasAghugaNane vega ane kSemane karanArA sva. AcAryabhagavaMta zrImadvijaya premasUrIzvarajI mahArAjA eTale vIzamI-ekavIsamI sadInAM karmazAstronA apUrva jJAtA, asAdhAraNa vidvAna. samasta jIvanamAM kaThera saMyamapAlananI sAthe asAdhAraNa jJAnasaMpAdana paNa temaNe karyuM. vyAkaraNa, nyAya, sAhityadinA jJAnane meLavyA pachI teozrIe karmazAstranA grantha ane AgamanuM khUba khUba ciMtana-manana karyuM. varaso sudhI te temaNe karma grantha ane karmaprakRti vagerenA padArthonuM ciMtana-manana karI atyaMta paricita karI dIdhA eTaluM ja nahi potAnA anekavidha ziSya-praziSyo temaja athI zrAvakane paNa A viSayanA jJAnanuM dAna karyuM. AgaLa vadhIne potAnA vizALa munisamudAyamAMthI zaktizALI keTalAka sAdhuonI pAse baMdhavidhAna, avagaseDhI, vagere lAkha zleka pramANa prAkRta-saMskRta bhASAmAM karma sAhityanI racanA karAvI. prabaLa puNyodaye saMyamajIvananI prApti pachI pUjyapAda vardhamAna tapAnidhi pragurudevazrI AcArya bhagavaMta zrImadvijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjA pAsethI prAraMbhamAM ja karmagranthanA zarUAtanA padArthonuM jJAna maLyuM. tyAra pachI pUjyapAda paramagurudeva AcArya For Personal & Private Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavata pAsethI karmagrantha-karmaprakRti-paMcasaMgraha vagerenA padArthonuM jJAna maLyuM. pUjyapAdazInI pAsethI karmajhanyAdinA padArthone samajI granthamAM vAMcI tenI TUMkI neMdha karI tenI dhAraNa karI tenuM satata roja parAvartana karavA mAMDyuM. A rIte cha karmagrantha tathA karmaprakRtinA - padArtho ghaNA rUDha thayA. saMkSipta nedha karelA A padArtho anya athajanene khUba upayogI nIvaDe te mATe vyavasthita karIne pragaTa karavAne A prayatna karela che. AnI vyavasthita thayela presake pIne sva. pUjyapAdazrInI paramakRpAthI vartamAnakALamAM karmasAhityanuM vizada jJAna jemane prApta thayuM che te pUjyapAda paMnyAsajI zrI jayaghoSavijayajI mahArAje jaI tapAsI sudhArI ApI che. temane paNa jeTale upakAra mAnuM teTale ocho che. prastuta saMgrahamAM saMgrahita thayela prathama dvitIya karmagranthanA padArthone gurugamathI samajI tenI dhAraNa karI tenuM parAvartana vAraMvAra karavAnuM che. Ama thaze te ja A padArtho atyaMta daDha thaze. vizeSa jANavA mATe karmagranthanA vivecananA mahesANA pAThazALAdi taraphathI bahAra paDela grantho joI javA bhalAmaNa che. AgaLa tRtIyAdi karmagranthanA. padArtho paNa anukuLatA mujaba pragaTa karavAnI bhAvanA che. prAMte je upakArI gurubhagavaMtenI puNyakRpAthI prabhuzAsananI yatkiMcit ArAdhanAdi thAya che te sva. paramagurudeva AcArya bhagavaMta zrImadvijaya premasUrIzvarajI mahArAjA, tathA pUjyapAda pragurudeva AcArya bhagavaMta zrImadvijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjA tathA pUjyapAda gurudevazrI paMnyAsajIzrI padyavijayajI gaNivarazrInA caraNamAM vaMdana karI.prastAvanAne samApta karuM chuM. lI. premabhuvanabhAnupavAdaraNa hemacaMdravijaya - For Personal & Private Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namA tittha prakAzakIya "padArtha prakAza" bhAga khIjAnA prakAzana pachI phUMka samayamAM ja padArtha prakAza bhAga 3 jAne pUjanIya zrIsaMghanA caraNakamaLamAM raju karatAM ame atyaMta AnaMda anubhavIe chIe. pUjyapAda siddhAMtamahAdadhi sva. AcArya bhagavaMta zrImad vijaya premasUrIzvarajI mahArAjAnI puNyakRpAthI dhamasa...skAronI prApti thai; yatkiMcit sukRtanA manArathA jAMgavA lAgyA. pU. hemaca`dravijaya ma. sAhebanI preraNAthI sukRtanA manerathAne sAkAra karavAnI suMdara ceAjanA nakkI thaI ane upakArI pUjya mAtuzrI mULAbene sva. pUjya pitAzrInA smRti nimitte sukRtA karavA mATe "saMghavI aMbAlAla ratanacaMda jaina dhArmika TrasTa"nI sthApanA karI. sva. pUjyapAda AcArya bhagavaMta vartamAna yugamAM kasAhityamAM atyaMta niSNAta gaNAtA. teozrIne karmagraMtha, karmaprakRti, paMcasaMgraha vagere zAstronA padArtho kaMThastha hatA; jIvanabhara temaNe tenu vizeSa parizIlana, ciMtana, anuprekSA karela, eTaluM ja nahI, svaziSya-praziSyA uparAMta anekavidha zrAvakAne paNa teozrIe A viSayamAM adhyayana karAvyu che. kamasiddhi, sakramaNakaraNa, mANAdvAra vagere anekavidha prathAnuM pAte sarjana karyuM ane khavagoDhi badhavidhAnAdi mahAkAya zAstrAnu nirmANu ziSyapraziSyA pAse jAtadekharekha heThaLa karAvyu che. prastuta graMthamAM prathama karmagraMthanA tathA dvitIya karmaMganA padArthone sakSepamAM sagraha che tathA aMte mULa gAthAo ane zabdArtha Apela che. prathama. karmagraMthamAM karmanA mULa 8 bheda tathA tenI uttara prakRtinI vyAkhyA ApI che tathA jJAnAvaraNAdi karmonA baMdhanA For Personal & Private Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNe batAvyA che; tathA bIjA karmagraMthamAM cauda guNasthAnakanA svarUpanuM varNana tathA cauda guNasthAnake karmanA baMdha, udaya, udIraNa ane sattA batAvela che. - sva. pUjya AcArya bhagavaMtanA A atipriya viSayanuM prakAzana karavAne lAbha amane maLyo che te amAruM moTuM saddabhAgya che. tRtIyAdi karmagraMthanA padArthonA saMgraha rUpa padArtha prakAzanA bIjA bhAge paNa prakAzana karavAne zIgha lAbha maLe te ja hRdayanI utkaMThA che. karmasiddhAMta e jaina pravacanane mukhya viSaya che. karmanA saMyogathI chUTavA mATe te jainazAsana che. jIvanamAM zAMti ane samAdhi mATe paNa karmagraMthanA AvA mahatvanA viSayanuM jJAna atyaMta Avazyaka che te prastuta prakAzana caturvidha saMghamAM khUba Adarane pAtra bane ane aneka puNyAtmAe A graMtha dvArA khUba khUba svAdhyAya ane tattvaciMtanAdi karI apUrva nirAne prApta kare e ja eka mAtra zubhAbhilASA. sukRta kAryonA vizeSa vizeSa lAbha maLatAM rahe e ja eka zAsanapati devAdhidevane abhyarthanA che. saMghavI aMbAlAla ratanacaMda jaina dhArmika TrasTanA TrasTIo (1) tArAcaMda aMbAlAla zAha (2) baMsIlAla aMbAlAla zAha (3) dharaNendra aMbAlAla zAha (4) puMDarika aMbAlAla zAha (5) mukeza baMsIlAla zAha (6) upendra tArAcaMda zAha anukramaNikA tathA zuddhipatraka che le che. For Personal & Private Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [g||||||||||||||=||=||||||||| ||s||||||||g||||=|||||||||||||||||||||||E][3][][][][I||||||g||||[][][} Eg|||||||||||| g|||||||||||||||||T|E] g||||||=|||||||||||||3|||||||| pUjyapAda siddhAMtamahodadhi, suvizAla gacchAdhipati karmazAstravizArada rava. AcArya deva zrImad vijaya premasUrIzvarajI mahArAjA - prakAzaka paramArAdhyApoda, bhadadhitrAtAM rava. A bhagavatanI anupama kRpAdraSTithI A jIvanamAM dharma saMskAronI prApti thaI che, ane kiMcit jinazAsananI | ArAdhanA thaI che. pUjyapAdazrInA A anupamaTInA upakAranI smRti nimitte A pustakanuM prakAzana karI kicit kRtArthatAne anubhavIe chIe. a E||a||a||a||a||E][]] [E||][][n||||| |||||||_| |_||||_||| |_||_||_||_| |_| | || ||s|||||g||||T |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||| n][] [1][][]|||||||||||||a||a|||||||||||||| Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Personal & Private Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMskAradAtA paropakArI sva. pitAzrI aMbAlAla ratanacaMda saMghavI janma : 1947 jeTha suda 8 khaMbhAta ravargavAsa : 1999 zrAvaNa vadI 11 khaMbhAta rasva. pitAzrInI dharmazraddhA atyanta dRDha hatI. pUjyapAda zAsanaprabhAvaka AcAryadeva zrImada vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA vyAkhyAna zravaNane khUba rasa hato. varSo sudhInI ghora bimArIne samabhAve sahana karI. jIvanamAM zAMtisnAtra yukata jinabhakti mahotsava na thAya tyAM sudhI zrIkhaMDano tyAga hato. tevI ja rIte dIkSA na levAya tyAM sudhI dUdhapAkano tyAga karela. saMyama dharmanA khUba rAgI hatA. bimArI vakhate paNa AcArya bhagavaMta vagerene ghera bahumAnapUrvaka belAvI dharma sAMbhaLatA. aMtima avasthAmAM navakAra maMtranuM zravaNa karatA 19mAM paryuSaNanA AgalA divase svargavAsane pAmyA. For Personal & Private Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Personal & Private Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grI raNezvara vyApAra na namaH | namo namaH zrI mema karma vipAka [ prathama karmagraMtha ] -padArtha saMgraha - pra-karma eTale ? u-dareka saMsArI jIva pote je avagAhanAmAM rahela che, tyAM rahelA kAmaNa vargaNAnA pugalone grahaNa karI AtmA sAthe kSIranIravata athavA leha agnivat ekameka kare che. A kriyAne karmabaMdha kahevAya che. jyAre AtmA sAthe ekameka thayela kAmaNa pudgalene karma kahevAya che. prava--karma mAnavAnuM kAraNa zuM? u-javarUpe saghaLA jIvo sarakhA hovA chatAM kaI ja manuSya che, kaI deva che, keI nAraka che, keI tiryaMca che. manuSyamAM paNa kaI rAjA che, keIraMka che, keI zrImaMta che, kaI daridrI che, keI regI che, keI nigI che, keI rUpavAna che, keI kadarUpA che. A vicitratAmAM kaI paNa kAraNa hevuM joIe. kema ke kAraNa vinA kArya thatA nathI. A kAraNa e ja karmane vipAka che, jIva ane karmane sAga pravAhathI anAdikALathI che. jema suvarNa ane mATIne saMga anAdikAlIna hovA chatAM tathAvidha agni AdinI sAmagrIne prApta thatAM mATI chUTI paDe che ane zuddha suvarNa bane che. te ja rIte jIva ane karmane anAdikAlIna soga hovA chatAM jJAna, darzana, cAritra, dhyAnAdithI karma chUTuM paDe che, ane jIva zuddha paramAtmA svarUpa bane che. For Personal & Private Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma baMdhanAM A pramANe mukhya cAra kAraNe che - 1mithyAtvaka [pa-prakAra ] [ 3. kaSAya : [ 25-prakAra] . 2. avirati [ 12-prakAra] | 4. roga [ 15-prakAra ] (1) mithyAtva mithyAtva:-viparIta mAnyatA - je padArtha je rUpe hoya te rUpe na mAnavA te mithyAtva 0 je padArtha je rUpe na hoya te rUpe mAnavA te mithyAtva 0 sudevane deva tarIke, sugurune guru tarIke, sudharmane dharma tarIke na mAnavA te mithyAtva. 0 kudeva, kuguru, kudharmane deva, guru, dharma tarIke mAnavA te mithyAtva. - mithyAtvanA pAMca prakAra- [1] Abhigrahika :-kudarzanamAM rahelA ja pitAnA darzana [ dharma ] ne ja AcahapUrvaka sAcuM mAne te [ 2 ] anAbhigrahika -sarva dharmane sarakhA mAnavA te. [3] Abhinivezika -kadAgrahane pakaDI rAkha . gaSThA mAhilAdinI jema. [4] sAMzayika:-zrI jinezvara bhagavaMtanA vacanamAM zaMkA thAya te jema ke bhagavAne kahelA dharmAstikAyAdi haze ke kema? '[5] anAgika -anAgathI ekendriyadi ajJAna jIvane heya te. (2) avirati pratijJApUrvaka pApane tyAga te virati. viratine abhAva te avirati. aviratinA bAra prakAra: For Personal & Private Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1] cha kAyanA jIvonI hiMsA. [2] pAMca Indriya ane mananuM aniyaMtraNa (3) kaSAya kaSa = saMsAra; Aya = lAbha jenAthI saMsArane lAbha [vRddhi] thAya te kaSAya. kaSAyanA cAra prakAra -[1] . [2] mAna. [3] mAyA [4] lAbha. kodha -aprIti, aruci. mAna :- tkarSa tathA paraapakarSa. mAyA-aMdara juduM, bahAra juduM, kapaTa. lebha :-tRSNA, [ na hoya te meLavavAnI irachA ] Asakti. [ hoya tene na choDAvAnI IcchA ] * (4) yuga - mana, vacana, kAyAnI pravRtti te yoga. ganA paMdara prakAra :-mananA-4, vacananA-4, kAyAnA-7, maLIne kula 15. 1 mana, vacana, kAyAnI pravRtti [vyApAra] A ganI skUla vyAkhyA che. vAstavika rIte te Atmapradezane parispada ke pravRttamAna AtmavIrya ke jenA dvArA jIva deDavuM karavuM vagere aneka kriyAomAM joDAya che tene yoga kahevAya che. mana-vacana ane kAyAnA pugalenA avalaMbanathI jIvane A vyApAra pravarte che. tethI kAraNamAM kAryane upacAra karI mana, vacana, kAyAnI pravRttine maneyoga, vacanayoga ane kAyaga kahela che. vAstavika to mana vagaNanA pugalanuM AlaMbana laIne jIva je vIrya pravartAve te manayoga. tevI ja rIte bhASAvargaNAnA pudagalonuM AlaMbana laI jIva je vIrya pravartAve te vacanaga ane dArikAdi kAyAnA pudgalenuM AlaMbana laI jIva je vIrya pravartAve te kAga che. For Personal & Private Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ managa -4 prakAre. . [1] satya manoyoga :-yathAvasthita vastu svarUpa ciMtana jema ke jIva che, jIva dehavyApI che. vagere. [2] asatya maneyAga -satyathI viparIta manovega jema ke jIva nathI, jIva ekAMta nitya che. vagere. L[3] satyAsatyamaneyega :-jemAM sAcu paNa che temaja beTuM paNa che tevuM ciMtana jemake khadira. lImaDA, palAsa vagerethI mizrita ghaNuM azaka vRkSavALA vana mATe A azoka vana che, ema ciMtavavuM te. [ 1 asatya-amRSA manoyoga -jemAM satya paNa nathI, mRSA paNa nathI tevuM ciMtavana. jemake ghaDo lAva, tapa karavo joIe. vagere. Aja pramANe cAre prakAranA vacanogane paNa jANavA. kAyoga-7 prakAre. - [1] audArika kAga -Arika zarIrathI thatI pravRtti [2] vaikriya kAyAga:-vaikriya zarIrathI thatI pravRtti. [ 3 ] AhAraka kAyayoga - AhAraka zarIrathI thatI pravRtti. [4] dArika mizra kAga -tiryaMca ane manuSya ne utpa ttinA prathama samayathI audArika zarIra pUrNa na thAya tyAM sudhI dArika ane kArpaNanI bhegI pravRtti. kevalI samudaghAtamAM paNa rajA, 6ThThA ane 7mAM samaye A yoga hoya che. T 1 kiya mizra kAyayoga-deva ane nArakIne utpattinA prathama samayathI kriya zarIra pUrNa na thAya tyAM sudhI vaikriya ane kArya raNanI bhegI pravRtti, tathA vaikriya labdhidhara manuSya, pace tiryaMca ane bAdara paryAptA vAyukAyane kriya zarIra karatI vakhate te For Personal & Private Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrNa na thAya tyAM sudhI ane vaikriya zarIra choDatA punaH audArika zarIramAM Atma-pradeze praveze nahIM tyAM sudhI kriya ane audArikanI bhegI pravRtti. [6] AhArakamizra kAyayoga-AhAraka labdhidhArI cauda pUrva ghara munine AhAraka zarIra karatI vakhate te pUrNa na thAya tyAM sudhI audArika ane AhAraka pudgalenI bhegI pravRtti. [7] kAmaNa kAga -taijasa ane kArmaNa zarIrathI thatI pravRtti, A kAyaga jIvane paralamAM jatAM vigraha gatimAM tathA kevI samughAtamAM 3 jA 4 thA ane pa mAM samaye hoya che. - kamanA cAra prakAra - prakRti, sthiti, rasa, pradeza. prakRti-- kamane jJAnaguNa darzanaguNAdine DhAMkavAne svabhAva. sthiti-kamane AtmA joDe rahevAne nizcita thayele kALa. rasa:-karmanI phaLa ApavAnI zakti. pradeza -karmanA daLanI saMkhyA. karmanI mULa 8 prakRti che. tathA uttarabheda 158 che. A karmanI vyAkhyA, kayA guNane DhAMke, uttarabheda tathA daSTAnane sUcava koTho pAchaLa mujaba che. 2. siddhAMtanA mate labdhidhArI manu, paMce, tiryaMca ane bAdara paryAptA vAyukAyane navuM vaikriya zarIra banAvatA prAraMbhamAM aMtarmuhUrta sudhI audArika vaidiyanI je bhegI pravRtti che te audArika mizra kAyasega kahevAya che. jyAre vaikiya zarIra choDI punaH dArika zarIramAM praveza karatAM aMtarmuhUrta kALa sudhI vaikriya audArika zarIranI bhegI pravRttine vaikriya mizra kahelA che. Aja rIte AhArakanA prAraMbhamAM audArika mizrA ane choDatA AhAraka mizraga kahela che. jyAre karmagraMthamAM prAraMbha karatAM ane choDatA banane vakhate vaikriya mizra ane AhAraka mizra kahela che. For Personal & Private Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ni karmanuM nAma vyAkhyA 1 ane 2 dAMta 6 nAma 1 jJAnAvaraNa vastunA vizeSa bodha- anaMta jJAna pa AMkhe pATA rUpa jJAnane DhAMke te bAMdhavA jevuM 2 darzanAvaraNa vastunA sAmAnya bodha- anaMta darzana 9 dvArapALa jevuM rUpa darzanane DhAMke te | 3 vedanIya pauddagalika sukhaduHkhano avyAbAdha 2 madhathI lepAanubhava karAve te sukha celI talavAra 4 mehanIya jIvane sAcA ane anaMta 28 dArUpAna khATAnA vivekathI cAritra jevuM rahita kare tathA khoTA mAM pravartAve te pa AyuSya bhavamAM pakaDI rAkhe te akSaya sthiti 4 beDI jevuM jIvane gati Adi arUpImaNuM 13 citArA jevuM paryAno anubhava karAve te 7 getra uMcA-nIcA kuLane aguru laghu- 2 kuMbhAra jevuM anubhava karAve te ! aMtarAya jIvane dAna, lAbha, ! anaMta zakti 5 khajAnacI bhega vagerethI ke dAnAdinI zaktithI aTakAve te (1) jJAnAvaraNakarma - prakAre vastunA be prakAranAM svarUpa che. (1) sAmAnya (2) vizeSa... AmAMthI vastunA vizeSa svarUpane bedha te jJAna che. jJAnane DhAMkanAra karma jJAnAvaraNa karma che. jJAna pAMca prakAranuM che. For Personal & Private Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) matijJAna (2) zrutajJAna (3) avadhijJAna (4) mana:paryavajJAna (5) kevaLajJAna. pAMca prakAranA jJAnane DhAMkanAra jJAnAvaraNa karma paNa pAMca prakAre chematijJAnane DhAMke te matijJAnAvaraNa zrutajJAnane DhAMke te zrutajJAnAvaraNa . avadhijJAnane DhAMke te avadhijJAnAvaraNa mana:paryavajJAnane DhAMke te mana:paryavajJAnAvaraNa kevaLajJAnane DhAMke te kevaLajJAnAvaraNa matijJAna yegya deza (pradeza-kSetra) mAM rahela vastu viSayI mana ane IdriyethI. thatuM jJAna te matijJAna, matijJAnanA ra8- bheda (i) vyaMjanAvagraha - idriya ane viSayanA saMparkathI AtmAmAM - thate ati avyakta bodha te vyaMjanAvagraha. (i) arthAvagraha - vyaMjanAvagraha pachI A kaMIka che te avyakta bedha te arthAvagraha (AmAM zabda, rUpAdinA avAMtara bhedane nirNaya hetuM nathI.) | (ii) IhiA :- "A zuM haze." vagere vastune jANavA mATe uhApoha (prayatna vizeSa) te Ihi. (iv) apAya - A vastu A ja che. e vastune nirNayAtmaka begha te apAya. (5) dhAraNA - nirNita vastune smRtirUpe dhAraNa karI rAkhavI te dhAraNa A pAMcamAMthI vyaMjanAvagraha sivAyanA cArena (pAMca Idriya ane manathI thatA hovAthI) cha cha bheda thAya jyAre vyaMjanAvagraha For Personal & Private Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iMdriya ane padArthanA sayoga thavAthI thAya che. tethI tenA cAra bheda che. kemake cakSu ane manathI viSayanA saMcAga vinA ja medha thAya che, mATe temAM vyaMjanAvagraha nathI, tethI vyaMjanAvagrahanA 4 bheda thayA. arthAvagrahAdi 4nA-44624 bheda thayA. matijJAnanA kula 28 bheda thAya matijJAnanA aThThAvIza bheda (1) sparzInendriya vyaMjanAvagraha (2) rasanendriya (3) ghrANendriya (4) zrotrendriya 99 (5) sparzanendriya arthAvagraha (6) rasanendriya (7) ghrANendriya (8) cakSurindriya (9) zrotrendriya (10) mAnasa (11) sparzanendriya (12) rasanendriya (13) prANendriya (14) cakSurindriya 1 (1) zrutanizrita "" "" 99 "" "" "" 29 hA 22 ,, 99 (15) zrotrendriya (16) mana (17) sparzanendriya (18) rasanendriya (19) ghrANendriya (20) cakSurindriya (21) zrotrendriya (22) mana (23) sparzInendriya (24) rasanendriya (25) ghrANendriya (26) cakSurindriya (27) zrotrendriya (28) manA matijJAna e prakAre che. (ra) azrutanizrita For Personal & Private Use Only IhA IhA apAya apAya apAya apAya apAya. apAya dhAraNA dhAraNA dhAraNA dhAraNA dhAraNA dhAraNA Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstra parikarmita buddhivALA jIvane zAstrAne vicAryA vinA ja ekAeka je jJAna utpanna thAya te zrutanizcita matijJAna che. jyAre zAstrane kyAreya bhaNela nathI ke vicAryA ja nathI tevA jIvane paNa tathA prakAranA kSayeApazama bhAvathI ekAeka emane ema yathAvasthita vastune jaNAvanAra matijJAna utpanna thAya che. te azrutanizrita atijJAna kahevAya che. (zAsranI vicAraNA dvArA utpanna thAya te zrutajJAna kahevAya.) matijJAnanA 340 bheda :-- matijJAnanA pratyeka bhedanA vaLI bahu, abahu, bahuvidha, abahuvidha Adi bAra bAra bhedo thAya che. bahu :--zaMkha, bherI vagere vAjIMtrA sAthe vAgatA hAya tyAre darekane pRthak pRthak jANe te. abahu :--aneka vAjIMtrA sAthe vAgatA haiAya tyAre darekane pRthak pRthak na jANatA vAjIMtrAnA avAja che. teTaluM ja mAtra jANe. bahuvidha :--madatva, madhuratvAdi aneka paryAyane jANe. abahuvidha :--ekAdi paryAyane ja mAtra jANe. kSipra :--jaladI jANe. akSi : - dhIme jAge, lAMbA samaye khyAla Ave. anizrita :-- dhvajAdi cihnane jANyA vinA madirAdine jANe. nizrita :--dhvajAdinA cihnathI madirAdine jANe. asa'digdha :--zaMkA vinAnuM jANe. : sa'digdha --za kAyukta jANuM. dhruva :--jANela bhUle nahi. ardhava :--jANelu bhulI jAya. pUrvokata 28 bhedamAM pratyekanA bAra bAra bheda thatAM 28x12= For Personal & Private Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 bheda matijJAnanA thAya. temAM tpAtikI Adi cAra buddhi umeratAM matijJAnanA kula 340 bheda thAya... cAra prakAranI buddhi () etpAtikI:-kArya prasaMge svAbhAvika rIte ekAeka utpanna thAya che. dA. ta. abhayakumAranI buddhi. (ii) veyikI-guru Adine vinaya karatAM utpanna thAya te. (ii) kAmikA -kArya karatAM karatAM utpanna thAya te (iv) pAriNamikI-pUrvAparanA anubhavathI athavA vayanA paripAka AdithI utpanna thatI buddhi. ukta 336 bheda kRtanizrita matijJAnanA che. jyAre atpAtikI, buddhi Adi cAra bheda azrutanizrita matijJAnanA che. zrutajJAna : zravaNathI ke zabdathI thatuM jJAna te zrutajJAna. ghaDe" zabda sAMbhaLatA ke vAMcatA pANIne dhAraNa karavA samartha evA "ghaTa" padArthane je bedha thAya che te zrutajJAna che. zrutajJAnanA cauda bheda ke prakArAntare vaza bheda thAya che. (1) akSaramuna:-akSara traNa prakAre. (i) saMjJAkSara :-18 prakAranI lipi. (i). vyaMjanAkSara :-a thI 7 sudhInA para akSara (ii) ladhyakSara -zabdazravaNa ke rUpadarzanAdithI arthanI pratIti karAvatuM akSarAtmaka jJAna saMjJAkSara, vyaMjanAkSara zrutamAM kAraNa bhUta hovAthI upacArathI zruta kahevAya che. (2) akSarazrata -akSara vinA hAtha vagerenI ceSTAthI ke chIMka-bagAsA vagerethI te bedha. For Personal & Private Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) saMjJIzruta-saMjJI jIvonuM zrutajJAna (4) asaMjJIzruta--asarI jIvanuM zrutajJAna. saMsI = manavALA; asaMjJI = mane vagaranA. (5) samyapha zruta -samyagdaSTi jIvanuM zrutajJAna. (6) mithyA thuna --mithyASTi jIvanuM zrutajJAna. (7) sAdi kRta -zaruAtavALu. jenI Adi hoya te. (8) anAdi zrata -zarUAta vinAnuM jenI Adina hoya te. (9) saparyAvasita -jene aMta hoya te. (10) aparyavasita -jene aMta na hoya te. dravyathI samyapha zruta eka jIvanI apekSAe sAdisAMta che. aneka jIvonI apekSAe anAdi anaMta che. kSetrathI bharatairavata kSetramAM sAdi saMta che. mahAvideha kSetramAM anAdi anaMta che. kALathI avasarpiNa utsarpiNI kALamAM sAdi sAMta che. 3. dIrdhakAlikI Adi traNe prakAranI saMjJAnuM varNana padArtha prakAza bhAga 2 jAmAM Apela che. 4. eka jIva jyAre samyakatva pAme tyAre tene zrutajJAnano prAraMbha thAya che. tethI sAdi. vaLI mithyAtva pAme ke kevaLajJAna pAme tyAre zru jJAnano aMta thAya che. mATe sAMta. saMsAramAM haMmezA samyagdaSTi jIva hoya che je tethI aneka jIvonI apekSAe zrutajJAna anAdi anaMta che. 5. bharatairavata zretramAM tIrthanI utpatti thAya che. tyAre dvAdazAMgIrUpa zrutajJAnanI sAdi thAya che, ane tIrthane viccheda thatAM aMta thAya che mATe sAMta; mahAvidehakSetramAM haMmezA tIrtha vidyamAna hovAthI zrutajJAna anAdi anaMta che. 6. bharata airavata kSetramAM utsarpiNI avasarpiNI kALa hoya che. jyAre mahAvideha kSetramAM haMmeza cethA ArA je samAna kALa hovAthI te avasarpiNI utsarpiNI kALa che. For Personal & Private Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ne avasarpiNI neutsarpiNI kALamAM anAdi anaMta che.. -bhAvathI bhavyajIvanI apekSAe sAdi sAMta che. abhavyajIvanI apekSAe mithyAzruta anAdi anaMta che. (11) gamika thuna -jemAM sarakhAM pATha (AlAvA) Ave che te. (12) agamika kRta -jemAM sarakhA pATha (AlAvA) na Ave te. (13) aMgapraviNa zrata -Ara aMgamAM raheluM mRta. dvAdazAMgI. (14) anaMgapraviSTa zrata -bAra aMga sivAyanuM zrutajJAna. AvazyakAdi. - AcArAMga Adi bAra aMgasUtra che. tenAM nAma tathA pada pramANa nIce mujaba che. pada saMkhyA aMganuM nAma (1) AcArAMga (2) sUtra kRtAMga (3) sthAnAMga (4) samavAyAMga (5) vyAkhyA prajJapti (bhagavatIjI) (6) jJAtAdharmakathA (7) upAsaka dazAMga. (8) aMtakRta dazAMga (9) anuttarapapAtika dazAMga (10) prazna vyAkaraNa (11) vipAka sUtra (12) daSTivAda 18,000 36,000 72,000 1,44,000 2,88,000 5,76,000 11,52,000 23,04,000 46,08,000 92,16,000 184,32,000 For Personal & Private Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 dRSTivAdamAM 5 bheda che. sUtra pUrvAnuyAga pUgata parikama pUgatamAM cauda pU` Ave. cauda pUrvanAM nAma tathA pada-saMkhyA pUrvanuM nAma (1) utpAda (2) agrAyaNI (3) vIya pravAda (4) astipravAda (5) jJAnapravAda (6) satyapravAda (7) AtmapravAda (8) karmapravAda (9) pratyAkhyAnapravAda (10) vidyApravAda (11) kalyANapUrva (12) prANAyu (13) kriyAvizAla (14) lAki'dusAra pada sa`khyA 1 kreDa 96 lAkha 70 lAkha 60 lAkha 1 krAya - 1 1 kreDa + 6 26 kreDa 1 krADa 80 lAkha 84 lAkha 1 krADa 10 hajAra ra6 kreDa 1 kroDa 56 lAkha huM kreDa 1rAA lAkha zrutajJAnanA 20 bheda (1) paryAyazruta :-jJAnanA sUkSma avibhAjya aMza te paryAya, eka paryAyanuM jJAna te paryAya zruta. cUlikA (2) paryAya samAsa zruta :-aneka paryAyanuM jJAna te paryaMca samAsa zruta. labdhi aparyAptA sUkSmanigAdanA jIvane akSaranA ana'tamA bhAga jeTaluM jJAna hAya che. te anaMtA paryAyeA jeTaluM zrutajJAna che, For Personal & Private Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraMtu tenAthI anya jIvamAM je eka azanuM jJAna vadhe te vadhArAne paryAya zruta kahevAya. (3) akSara zruta -eka akSaranuM jJAna. (4) akSara samAsa zruta-aneka akSaranuM jJAna. (5) pada zrata -eka padanuM jJAna. (6) pada samAsa zruta :-aneka padanuM jJAna. (7) saMghAta zrata -gatyAdi cauda mArgaNAmAM kaI paNa eka mArgaNAnI eka peTA mArgaNAnuM jJAna narakagatyAdinuM. ' (8) saMghAta samAsa zrataH--eka mArgajtargata aneka peTA mArgaNAnuM jJAna. (9) pratipatti zruta-cauda mArgaNAmAMthI kaI paNa eka mArgaNanuM jJAna (10) pratipatti samAsa zruta-cauda mArgaNAmAMthI aneka peTA mArgaNAnuM jJAna. (11) anuga zrata - satpadAdi nava anuyoga dvAramAMthI kaI paNa eka anuyeAga dvAranuM jJAna. 7. jema vartamAnamAM ochAmAM ochA nANAMnA sTAnDarIne 1 no paise kahevAya che. taddana nidhana mANasa pAse paNa aneka paisAnI mUDI hoya, paNa tenAthI nikaTanA mANasa pAse eka paisAnI mUDI vadhAre hoya te vadhArAnI mUDI (be vacceno taphAvata) 1 paisA jeTalI thAya che tema sUkSmalabdhiaparyApta jIvanuM jJAna paNa anaMta paryAyanuM hoya che. tenAthI niTanA jIvane je vadhArAnuM jJAna (be chonAM jJAna vaccene ochAmAM ochA taphAvata) te paryAya zruta kahevAya. 8. arjarirASitaH param tathA himAyatta para ema pada aMge kahevAya che, paraMtu te ahIM na letA AcArAMgane viSe 18,000 pada kahyAM che. temAMnA eka padanuM jJAna thavuM te padajJAna. 9. satparAdi nava anuyoga dvAranI vyAkhyA nava tattvamAM pela che. juo padArtha prakAza bhAga 1 le. 54 58, 19, 60. For Personal & Private Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 (12) anuyAga samAsa zruta:-satpAdi nava anuyAga dvAramAMthI aneka anuyAgAnuM jJAna. (13) mAbhRtaprAmRta zruta :--eka prAkRtaprAmRtanuM jJAna. (14) prAkRtaprAmRta samAsa zruta :-- aneka prAkRtanuM jJAna. prAkRta (15) prAbhUta zruta :--eka prAbhUtanuM jJAna. (16) prAbhRta samAsa zruta :--aneka prAmRtanuM jJAna. (17) vastu zruta :-- eka vastunuM jJAna. (18) vastusamAsa zruta :--aneka vastunuM jJAna. (19) pUrva zruta :--eka pUrvanuM jJAna. (20) pUrva samAsa zrutaH~~~aneka pUrvAnu jJAna. pratyeka pUrvamAM aneka vastu hoya che. vastumAM prAbhUtamAM,, prAbhuta prAbhuta hoya che. arthAt vastu e pUnA aMtargata adhikAra che. ,, prAbhuta 5, 2, "" 19 prAbhUta e vastunA aMtargata adhikAra che. prAkRta prAbhUta e prAbhUtanA aMtargata adhikAra che. avadhijJAna (6 bheda ) avadhijJAna :--amuka maryAdAmAM rahelA rUpI padArthanA indriyAthI nirapekSa AtmA dvArA thatA sAkSAt bAdha....... avadhijJAnanA cha bheda che. (1) anugAmI :--cakSunI jema jyAM jaIe tyAM sAthe Ave. (2) ananugAmI :--jyAM utpanna thayuM hAya tyAM ja rahe paraMtu anyatra jatA sAthe na Ave (sAMkaLathI bAMdhelA dIvAnI jema) For Personal & Private Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3)vadhAna:-utpanna thayA pachI prazasta adhyavasAyanA kAraNe vadhatuM jAya che. A avadhijJAna jaghanyathI aMgulanA asaMkhyAmAM bhAga jeTalA viSayanuM utpanna thaI yAvat utkRSTathI alekamAM leka pramANa 1degasaMkhya khaMDene joI zakavAnA sAmarthyavALuM thAya. himamAna:-utpanna thayA pachI ghaTatuM jAya. pratipAta -pragaTa thayA pachI nAza pAme tevuM. apratipAtI:-pragaTa thayA pachI kadI paNa nAza na pAme tevuM kAkAza sudhInuM avadhijJAna pratipAtI che. jyAre alekanA eka pradeza paNa jevAnA sAmarthyavALuM avadhijJAna apratipAtI che. kevaLajJAna apAvIne ja rahe. pra. pratipAtI ane hIyamAnamAM phera ? u. pratipAtI eka sAthe nAza pAme che jyAre hIyamAna dhIme dhIme ghaTatuM jAya che. dravya, kSetra, kALa, bhAvathI avadhijJAnane viSaya avadhijJAnI (1) dravyathI-jaghanyathI anaMtA rUpI dravyane jANe tathA jue. utkRSTathI sarva rUpI dravyone jANe-jue. (2) kSetrathI-avadhijJAnI jaghanyathI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahela rUpI padArthone juve-jANe, utkRSTathI alekamAM leka pramANuvALA asaMkhya baMne juve tathA jANe. (teTalI zakti dharAve) . (3) kALathI-avadhijJAnI jadhanyathI AvalikAnA asaMkhya bhAga jeTalA kALa sudhInA rUpI dravyanA paryAne jANe utkRSTathI atIta tathA anAgata asaMkhya kALacaka sudhInA paryAyane jANe-jue. (4) bhAvathI-jaghanyathI anaMtA bhAvane juve ne jANe, utkRSTathI paNuM sarva bhAvanA anaMta bhAgarUpa anaMtA bhAvane jANe ne jue. : 10.jo ke alekamAM rUpI padArtho nathI. tethI avadhijJAnI alekamAM kaMI paNa jotA ke jANatA nathI. paraMtu temanuM sAmartha teTaluM hoya che ke je alekamAM rUpI padArtho hota te te joI zakata.... . . . . For Personal & Private Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 devatA nArakIne bhavapratyayI ( bhavanA kAraNe ) adhijJAna heAya che. jyAre manuSya tiryaM cane guNa pratyayI (gunA nimitto) avadhijJAna hoya che. mana: vajJAna aDhIdvIpamAM rahelA sajJI paMcendriya manuSyA tathA tiyAnA mAdravyanA mana tarIke pariNamAvela paryAyeA jenA jAya te mana:paryuM vajJAna.1 11 manaHpavajJAnanA be prakAra che. (1) vicAya che. Rjumati --sAmAnyathI jANu, jema ke Ane ghaTa' (2) vipulamati :--vizeSathI jANe, jema ke Ane mATInA lAla raganA amukanI mAlikInA meATA ghaDA ciMtavyA. Ama aneka paryAya sahita jANe. kevaLajJAna kevaLajJAna :--lokAlAkanA sarva dravyAnA trikAlika sa` paryAye eka samaye eka sAthe jenAthI jaNAya te kevaLajJAna. kevaLanA cha atha che. (1) zuddha H--jJAnAvaraNa karmanA AvaraNathI saMpUrNa rahita che, tethI zuddha 11. pra. :-manapavajJAna rUpIdravya viSayI che. te pachI arUpI evA mananA vicArA zI rIte jANI zakAya ? u. :-jIvanA vicAre ke ciMtana mana:paryavajJAnathI sAkSAt jaNAtA nathI. paNa jIvAne ciMtana mATe manevagaNAnA pudgalanu Alabana levuM paDe che. manevarSAMNAnA pudgalA kAyayAgathI grahaNa thAya che ane maneyAgathI ciMtanamAM te pudgalAne upayoga thAya che. AvA maneAvAnA pudgalane dravya mana kahevAya che. AvA dravyamanarUpa pudgalAnA paryAyane (AkArane) manaHpavajJAnI mana:paryaMvajJAnanA khaLathI jANe che. ane pachI maneva AnA pudgalane AvA AvA AkAra che. mATe Ane Ama ciMtavyuM che. ema mati zrutajJAnathI anumAna kare che. ra For Personal & Private Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) sakala-utpanna thatAnI sAthe saghaLuM jANe. (3) asAdhAraNa -tenA samAna bIjuM kaI jJAna nathI.. (4) anaMta - anaMta vastune jANe athavA anaMtakALa rahe che. (5) nirlAghAta -koI paNa jAtanA vyAghAta rahita... (6) eka -mayAdi cAra jJAnathI rahita mayAdi cAra jJAna kSApazamika bhAve che, jyAre kevaLajJAna kSAyika bhAve che. tethI kevaLajJAnanI hAjarImAM matijJAnAdinI vidyamAnatA manAtI nathI. vAdaLathI gherAyelA sUryane prakAza makAnanI dIvAla vageremAM rahela bArI AdimAMthI makAnamAM Ave che ane ghaTAdi padArthone prakAzita kare che. tevI rIte kevaLajJAnAvaraNa karmathI DhaMkAyele kevaLajJAnane prakAza matijJAnAvaraNAdina kSayazamarUpa bArIo dvArA AtmAmAM pragaTa thAya che. te jJAnane prakAza matijJAnAdi tarIke oLakhAya che. dIvAle vagere badhuM ja dUra thatAM sUrya prakAza aspaSTa nathI rahetuM paNa saMpUrNapaNe spaSTa rUpe che. ane te bArIone prakAza nathI kahevAte. bArInA prakAzathI judo gaNAya che. tevI ja rIte kevaLajJAnAvaraNIya temaja matijJAnAvaraNAdinA sarvathA nAzathI utpanna thatuM yathAvasthita vastune oLakhAvatuM spaSTa jJAnarUpa kevaLajJAna matijJAnAdi rUpe nathI gaNAtuM paNa matijJAnAdithI juduM gaNAya che. tethI kevaLajJAna vakhate matijJAnAdinI vidyamAnatA nathI manAtI. anya AcAryo kevaLajJAna vakhate matijJAnAdinI hAjarI mAne che. paraMtu jema sUryanA prakAzamAM caMdra, graha, nakSatra, tArA, maNi, agni, lAITa vagerene prakAza AvarAI jAya che tema kevaLajJAna vakhate cAre jJAnanI prabhA DhaMkAI jAya che. ' dravyathI kevaLajJAnI rUpI-arUpI sarva dravyane jANe-juve. che ane kSetrathI , leka-aleka sarva kSetrane ,, ,, kALathI traNe kALa ekasAthe jANe-jUe. bhAvathI , sarva jIva-ajIvanA sarvabhAvane jANe-juve. For Personal & Private Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanAvaraNa karma (9 bheda). dazanAvaraNa karmanA 9 bheda che. cakSudarzana Adi cAra prakAranA darzana guNane DhAMke te cAra prakAranA darzanAvaraNa tathA pAMca prakAranI nidrA thaI kula darzanAvaraNa karmanA 9 bheda thAya che. cakSudarzana cakSu dvArA thate vastune sAmAnya bedha. acakSudazana --cakSu sivAyanI cAra iMdriya tathA mana dvArA thata vastune sAmAnya bedha. avadhidarzana -maryAdAmAM rahelArUpI padArtho viSe sAmAnya bedha. kevaLadarzana -lekolokanA sarva dravyone sAmAnya bedha. " chadmastha jIvane prathama darzane paga hoya che pachI jJAne paga hoya che ane aMtarmuhUrta aMtarmuhUrte badalAya che. jyAre kevaLajJAnI bhagavaMtane prathama jJAne paga hoya che pachI darzane paga hoya che ane samaye samaye badalAya che. pra. kevaLadarzana, avadhidarzananI jema mana:paryavadarzana kema nathI? u. mana paryAvajJAnI tathA prakAranA pazamabhAvathI pahelethI ja vizeSapaNe mane vagaNanA pudagale grahaNa kare che sAmAnyapaNe grahaNa karatA nathI tethI mana:paryavadana na hoya. . cakSudarzanane DhAMke te cakSudarzanAvaraNa acakSudarzanane DhAMke te acakSudarzanAvaraNu, avadhinane DhAMke te avadhidarzanAvaraNa kevaLadarzanane DhAMke te kevaLadarzanAvaraNa pAMca nidrA nidrA -jemAM nakhanI capaTI vagere dvArA sukhethI jANI zakAya te. . nidrA nidrA -jemAM muzkelIthI jANI zakAya te. pracalA jemAM beThAbeThA ke ubhAubhA ughe te. pracalA pracalA jemAM cAlatA cAlatA uMghe te. thINuddhI-divase ( jAgRta avasthAmAM) ciMtavela kAryane rAtre For Personal & Private Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 nidrAmAM kare. A vakhate zarIramAM ghaNuM baLa ekatrita thAya che. prathama saMghayaNavALAne vAsudevathI ardha baLa hoya che. jyAre chellA saMghayaNa vALAne potAnAthI bamaNuM ke traNagaNuM baLa hoya che. thANaddhI nidrAnA udayavALe jIva sAmAnyathI sarvavirati mATe agya che. pAMca prakAranI nidrA darzanAvaraNa karmanA udayathI hoya che. - cAra prakAranuM darzanAvaraNa karma mULathI darzanalabdhine nAza kare che. tenA kSapazamathI prApta darzanalabdhine nidrA haNe che. - vedanIya karma vedanIya karmane be bheda che. sAtavedanIyA-je karmanA udayathI jIvane sukhane anubhava thAya che. asatAvedanIyaH--je karmanA udayathI jIvane duHkhane anubhava thAya te. deva manuSyane prAyaH sAtavedanIyane udaya hoya che. jyAre tiryaMca nArakIne prAyaH asAtavedanIyane udaya hoya che. mehanIya karma (ra8 bheda) jIvane saMsAramAM muMjhAve te mahanIya karma. athavA jIvane sAcAboTAnA vivekathI rahita kare te mohanIya karma, tenA mukhya be prakAra (1) dazanAmahanIya-3 (ra) cAritra mehanIya-25 mithyAtva mehanIya mizramehanIya samyatva mehanIya kaSAya mehanIya kaSAya mehanIya For Personal & Private Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 dana mAhanIya (1) mithyAtvamAhanIyaH--je karmanA udayathI jinapraNIta vacana para ruci ( zraddhA ) na thAya, ( paraMtu aruci hoya ). (2) mizra mAhanIyaH--je karmanA udayathI jinapraNIta vacana para ruci na thAya, aruci paNa na thAya. (anna pratye nALiyera dvIpanA manuSyAnI mAkaeN). (3) samyaktva mAhanIyaH--je karmanA udayathI jinapraNIta vacana para ruci thAya... [ samyaktva e AtmAnA guNa che, te samyaktva mAhanIya karmanA udayathI thatA nathI. para`tu samyaktva mAhanIya karmanA daLiyA vizuddha che. tethI samyaktva guNanA ghAta na karI zake paraMtu kAI vakhata aticAra lagADe che. ] cAritra mAhanIya kaSAya mAhanIya--16 prakAre. mULa kaSAya 4 --krodha, mAna, mAyA, leAbha... darekanA cAra cAra prakAra che. (1) ana`tAnubaMdhI:--jenAthI anaMta sasAranA anubaMdha thAya. (ra) apratyAkhyAnIya--jenAthI alpa paNa paccakkhANa thaI zake nahi. (3) pratyAkhyAnIya:--jenAthI sarva viratirUpa paccakkhANa thaI zake nahi. (4) savanaH--je cAritrane kaMIka bALe. kaSAyeA kayA kayA guNanA ghAta kare, kaI gatimAM laI jAya. kaiTaleA kALa Take tathA keAnA jevA hAya te vAta samajAvatA kAThI nIce pramANe che. For Personal & Private Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaSAya guNaghAta gati prApti sthiti keva kenA jevo anaMtAnubaMdhI samyakatva naraka cAvajajIva parvatanA vibhAga apratyAkhyAnIya dezavirati, tiryaMca 1 varSa | pRthvInI phADa pratyAkhyAnIya | sarvavirati manuSya 4 mAsa | retImAM rekhA saMjavalana yathAkhyAta 1 pakSa | pANImAM rekhA cAritra kaSAya | mAna kenA jevuM mAyA kenA jevI lAbha kenA jevo anaMtAnubaMdhi pattharane thAMbhale kaThaNa vAMsanA mULa karamajane raMga apratyAkhyAnIya hADakAMne , gheTAnA zIMgaDA gADInI maLI pratyAkhyAnIya kASTane , gamUtra saMjvalana netaranI seTI | vAMsanI chAla | haLadarane raMga ! kAjaLa 16 kaSAyanA rasanI apekSAe 64 bheda. anaMtAnubaMdhI dha anaMtAnubaMdhI je. che , apratyAkhyAnIya je. , , pratyAkhyAnIya je. , , saMjvalana je. A rIte bAkInA kaSAyanA paNa bheda samajavA. nokaSAya : 9 hAsya-jenA udayathI nimittathI athavA nimitta vagara hasavuM Ave. rati-jenA udayathI bAhya atyaMtara vastu para prIti thAya. arati -jenA udayathI bAhya ayaMtara vastu para aprIti thAya. For Personal & Private Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 zAkaH--jenA udayathI iSTa viyeAgAdimAM raDe, nisAsA mUke, mAthu phUTa vagere kare. bhayaH--jenA udayathI nimittathI athavA nimitta vagara bhaya pAme. jugupsAH--jenA udayathI zubha ke azubha vastu para dugaMchA thAya. puruSavedaH--jenA udayathI puruSane strInA bhAganI IcchA thAya. strIvedaH--jenA udayathI strIne puruSanA bhAganI icchA thAya. napusakave :--jenA udayathI ubhayane bhAgavavAnI icchA thAya. puruSaveda tRNanA agni jevA che. strIveda chANanA agni jevA che. napuMsakaveDha nagaranA dAha jevA che. kaSAyanA sahacArI tathA peka hAvAthI hAsyAdi navane nAkaSAya kahevAya che. kaSAyAnI sAthe uyamAM Ave che. ane kaSAyAnA samAna vipAka batAve che. AyuSya kama -4 prakAre narakAyuSya:- karmanA udayathI jIva narakanA bhavamAM rahe. tiya cAyuSya:--je karmanA udayathI jIva ti"canA bhavamAM rahe. manuSyAyuSyaH--je karmanA udayathI jIva manuSyanA bhavamAM rahe. devAyuSyaH--je karmAMnA udayathI jIva devanA bhavamAM rahe. te te bhavamAM avasthitimAM (rahevAmAM) kAraNabhUta te te AyuSya ka che. AyuSya karma kheDI jevuM che. jema kheDImAM naMkhAyelA cAra temAMthI nIkaLavA IcchA kare teA paNa amuka kALa sudhI temAM ja rahe che. nIkaLI zakatA nathI. tevI rIte nArakAdi paNa nIkaLavAnI icchAvALA hAvA chatAM te te AyuSyathI te te bhavamAM dhAraNa karAya che. gotrakama 12-2 prakAre 12. AyuSya karyAM pachI nAmakama krama mujaba Ave Ama chatAM teneda vistAra vadhu hovAthI tene chelle lIdhuM che. vacce gotra ane atarAyakanA bhedonI vyAkhyA ApI dIdhI che. For Personal & Private Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - (1) uccagetra-je karmanA udayathI lekamAM pUjA (Adara, gaurava, satkAra)nI prApti thAya tevA kuLamAM janma thAya. (2) nIcagotra - je karmanA udayathI lokamAM niMdA thAya tevA kuLamAM janma thAya... aMtarAya karma pAMca prakAre (1) dAnAMtarAyaH--jenA udayathI dAnanI sAmagrI hoya, guNavAna pAtra maLe, dAnanuM phaLa jANe chatAM dAna na ApI zake. . . (2) lAMbhAtarAya-jenA udayathI dAtA udAra hoya, deya vastu paNa hoya, yAcaka yAcanA kuzaLa hoya chatAM meLavI na zake. (3) bhegAMtarAya -jenA udayathI AhArAdi bhegya vastuo hAya, pite virati vagarane hoya te paNa jogavI na zake. (4) upabhegAMtarAyaH--jenA udayathI vastrAlaMkArAdi upabhoganI sAmagrI hovA chatAM tene upaga na karI zake. (5) vIryaMtarAya - je karmanA udayathI yuvAna vaya, nirogI zarIra, baLa vagere hoya chatAM tene pheravI na zake. (taNakhaluM paNa bhAMgI na zake.) nAmakama kara-67-03-103 bheda nAmakarmanA mukhya traNa prakAra piMDa prakRti pratyeka prakRti traNa sthAvara dazakA 14, 396 65, 75. - 20 pratyeka prakRti ATha ja che. trasa tathA sthAvaranA be dazakA che eTale vIza prakRti che. jyAre piMDa prakRtinA mULa bheda gaNIe te For Personal & Private Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gati jAti, zarIra Adi 14 thAya. gati AdinA 4-5 vagere peTabheda gaNIe te 6pa thAya, pAMcanA badale paMdara baMdhana gaNIe te 75 thAya ane varNAdi 4nA avAMtara 20 bheda na gaNatAM mULa i ja gaNIe, temaja baMdhana ane saMghAtanane zarIramAM samAveza karI laIe te 39 thAya. Ama vividha rIte piMDa prakRtinA 14, 3, 6, 75 bheda thatA hoI temAM pratyeka prakRtinA 8 tathA traNa sthAvara dazakAnA 20 umeratAM nAmakarmanA 42, 67, 9 ane 103 bheda thAya che. piMDa prakRtinA 14 tathA tenA peTA bhedanI gaNanA (1) gati nAmakarma 4 | (8) saMsthAna nAmakarma (2) jAti nAmakarma 5 | (9) varNa nAmakarma (3) zarIra nAmakarma 5 | (10) gaMdha nAmakarma (4) aMgopAMga nAmakarma 3 | (11) rasa nAmakarma (5) baMdhana nAmakarma 5(15) (12) sparza nAmakarma (6) saMghAtana nAmakarma 5 (13) AnupUrvI nAmakarma 4 (7) saMghayaNa nAmakarma 6 (14) vihAgati nAmakarma 2 33 (43) = 65 (75) piMDa prakRti ' (1) gati nAmakarma 4 prakAre (i) devagati nAmakarma :- je karmanA udayathI jIvane devagati rUpa paryAya thAya te. (i) manuSyagati nAmakarma :- je karmanA udayathI jIvane. manuSyagati rUpa paryAya thAya. (iii). tiryaMcagati nAmakarma :- je karmanA udayathI jIvane tiryaMcagati rUpa paryAya thAya. For Personal & Private Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (iv) narakagati nAmakarma :- je karmanA udayathI jIvane narakagati rUpa paryAya thAya te. (2) jAti nAmakarma : 5 prakAre " (i) ekendriya jAti nAmakarma :- je karmanA udayathI aneka bhedavALA ekendriya jIvamAM A ekendriya che tevA vyavahAramAM kAraNabhUta samAna pariNAma thAya te ekendriya jAti nAmakarma.. A ja pramANe beIndriya jAti nAma, Indriya jAti nAmakarma, caurindriya jAti nAmakarma, paMcendriya jAti nAmakarmanI vyAkhyA jANavI. - dravya idriya aMgopAMga nAmakarmanA udayathI thAya che. bhAvaIndriya matijJAnAvaraNAdi karmonA kSapazamathI thAya che. jyAre ekendriyAdi rUpe vyavahAra ekendriyAdi jAti nAmakarmanA udayathI thAya che. janmathI AMdhaLe paNa caurindriya nathI kahevAta, temaja bakulAdi vanaspatimAM pAMce IndriyanuM jJAna dekhAvA chatAM te pAMcendriya nathI kahevAtI, tenuM kAraNa AMdhaLAne paNa pacendriya jAti nAmakarmane tathA bakulAdine ekendriya jAti nAmakarmane udaya che. (3) zarIra nAmakarma : 5 prakAre (1) audArika zarIra nAmakarma:- je karmanA udayathI jIva. dArika zara rapudagalone grahaNa kare, audArika zarIra rUpe pariNamAve ane AtmA cheDe ekameka kare te audArika zarIra nAmakarma. Aja rIte vaikriya zarIra nAmakarma, AhAra, zarIra nAmakarma, tejasa zarIra nAmakarma, kAmaNa zarIra nAmakarmanI vyAkhyA jANavI. (4) aMge pAMga nAmakarma : 3 prakAre (i) audArika aMgopAMga nAmakarma :- je karmanA udayathI For Personal & Private Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dArika zarIra rUpe pariNamela pudagalomAMthI jIva aMga, upAMga ane aMgopAMganI racanA kare. aMga 8:- be sAthaLa, be bAhu, chAtI, pITha, peTa, mastaka. upAMga - aMganA avayava te upAMga-AMkha, kAna, nAka, AMgaLI vagere. A aMge pAMga - upAMganA avayava te aMgopAMga keza, rAma, parva, nakha vagere. A ja rIte vaikriya aMge pAMga nAmakarma tathA AhAraka aMge pAMga nAmakarmanI vyAkhyA jANavI. taijasa tathA kAmaNa zarIrane aMgopAMga hotA nathI. (5) baMdhana nAmakarma 5 prakAre (i) audArika baMdhana nAmakarma :- je karmanA udayathI pUrvagRhIta audyArika pudagalone gRdhramANa 14 dArika pudgale joDe saMbaMdha thAya te audArika baMdhana nAmakarma. jema lAkhathI be lAkaDA joDAya che tema pUrve grahaNa karelA audArika pudgale joDe navA grahaNa karAtA dArika pudgale baMdhana nAmakarmanA udayathI joDAya che. A ja rIte vaikriya baMdhana nAmakarma AdinI vyAkhyA jANavI. matAMtare baMdhana nAmakarma 15 prakAre. (1) dA. audA baMdhana nAmakarma-je karmanA udayathI pUrvagRhIta dArika puddagalonI joDe gRdhramANa audArika pudagalone. saMbaMdha thAya te. (2) audA. taijasa baMdhana nAmakarma -je karmathI gRhIta. ke guhyamANa audArika pudagala cheDe gRhyANa ke gRhIta tejasa pugalone saMbaMdha thAya te. 13. gRhIta=pUrve grahaNa karelA 14. gRthamANa vartamAnamAM rahaNa karAtA. - For Personal & Private Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) audA, kAmaNa baMdhana nAmakarma-je karmanA udayathI gRhIta ke gRdhramANa dArika puddagale jeDe gRhyamANa ke gRhIta kArpaNa pudagalono saMbaMdha thAya.. (4) vekiya kriya baMdhana nAmakarma-je karmanA udayathI pUrvagrahIta vakriya pugalo joDe gRdhramANa vaikiya pudagalane saMbaMdha thAya te. (5) vaikriya tejasa baMdhana nAmakama-je karmanA udayethI gRhIta ke gRDhamANa vaikriya pugala jeDe gRdhramANa ke gRhIta tejasa pudagalane saMbaMdha thAya. (6) vaikiya kAmaNuM baMdhana nAmakama-je karmanA udayathI gRhIta ke gRdhramANa vaikiya pugala jeDe gRDhamANa ke gRhIta kArpaNa pudagalene saMbaMdha thAya te. (7) AhAraka AhAraka baMdhana nAmakama-je karmanAM udayathI pUrvagRhIta AhAraka pugalo joDe gRdhramANa AhAraka pudagalone saMbaMdha thAya. (8) AhAraka tajasa baMdhana nAmakamaje karmanA udayathI gRhIta ke gRdhramANa AhAraka pudgala jeDe gRhyamANa ke gRhIta tejasa pudgalene saMbaMdha thAya. (9) AhAraka kAmaNa baMdhana nAmakarma-je karmane udayathI gRhIta ke gRdhramANa AhAraka pudagale joDe gRdhramANa ke gRhIta kAmaNa pudgalone saMbaMdha thAya. (10) audA. tejasa kAmaNa baMdhana nAmakama -je karmanA udayathI gRhIta ke guhyamANa audyArika, taijasa, kAmaNa pu6galone paraspara saMbaMdha thAya. (11) vaikiya, tejasa, kAmaNa baMdhana nAmakarma-je karmanA udayathI gRhIta ke gRhyamANa vaikriya, taijasa, kAmaNa pudgalone -paraspara saMbaMdha thAya. For Personal & Private Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) AhAraka tejasa kAmaNu baMdhana nAmakarma :karmanA udayathI gRhIta ke gRhyANa AhAraka, taijasa, kArmaNa pudgalene paraspara saMbaMdha thAya te. (13) taijasa tejasa baMdhana nAmakarma-je karmanA udayathI pUrvagRhIta taijasa pudgale joDe gRhyamANa taijasa pudgalane saMbaMdha thAya te. - (14) tejasa kAmaNa baMdhana nAmakarma -je karmanA udayathI. gRhIta ke gRdhramANa taijasa pudgale joDe gRhyANa ke gRhIta kArpaNa pudgalane saMbaMdha thAya te (15) kArpaNa kAmaNa baMdhana nAmakarma-je karmanA udayathI. pUrvagRhIta kArmaNa pudgala jeDe gRhyamANa kArmaNa pudgalene saMbaMdha thAya te. (6) saMghAtana nAmakarma : 5 prakAre (i) audArika saMghAtana nAmakarma - je karmanA udayathI jIva audArika pudgalene piMDa rUpe kare (ekaThA kare) te dArika saMghAtana nAmarma jANavuM. A ja rIte kriya saMghAtana nAmakarma, AhAraka saMghAtana nAmakarma, tejasa saMghAtana nAmakarma tathA kAmaNa saMghAtana nAmakarmanI vyAkhyA jANavI. - saMghAtananI A vyAkhyA karmagraMthanA5 anusAra jANavI. 22 15. ghAyajJa 3DhApura taLAva gha tAzrI | ta saMdhAyaM bandhaNamiva taNunAmeNa paMcavihaM // 35 // dAtaraDAthI taNakhalAne ekaThA karAya tema dArikAdi pudgale piMDarUpa je karmanA udayathI karAya te saMghAtana baMdhananI jema zarIranA nAma mujaba pAMca prakAranA che. For Personal & Private Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 -paMcasaMgrahanI TIkAmAM malayagiri mahArAja tathA karmaprakRti TIkAmAM pUjya upAdhyAyajI mahArAje "amuka pramANavALA zarIranI racanAne anusarIne dArika pudgala samUhane saMghAta karavo (ekatrita karavA) te saMghAtana nAmakarma" ema vyAkhyA karI che. (7) saMghayaNa nAmakarma : 6 prakAre | (i) vajaSabha nArA saMghayaNa nAmakarma - je karmanA udayathI jIvanA zarIramAM vajA aSabha nArA saMghayaNanI prApti thAya te vaja8Sabha nArAca saMghayaNa nAmakarma. A ja rIte kaSabha nArAjI saMghayaNuM nAmakarma, nAMrAca saMghayaNa nAmakarma, ardhanArAca. saMghayaNa nAmakarma, kIlikA saMghayaNa nAmakama, sevA saMghayaNa nAmakarmanI vyAkhyA jANavI. arthAt je prakAranA saMghayaNa nAmakarmane udaya jIvane vartate hoya te prakAranA saMghayaNanI prApti thAya. saMghayaNa = hADakAnI racanA. jIvone viSe cha prakAranA saMghayaNa hoya che. audArika zarIramAM ja hADakAnI racanA vizeSa hoya che. tethI audorika zarIramAM ja che prakAranA saMghayaNa heya che. vaikiyAdi zarIramAM saMghayaNa hotA nathI. tethI devatA nArakIne saMghayaNa hotA nathI. vaLI ekendriya jIvene paNa hADakAM hotA nathI tethI saMghayaNa na hoya. (1) vaDaSabha nArAca saMghayaNa be bAju markaTabaMdha 1, td| saGghAtyante piNDIkriyante audArikAdi pudgalA yena taraphaghAtanaHI vArArivAri jugAra gaurAridhi zarIra nAnuarri rAtanA nAthane ! samUhapa karAya che, eTale ke piMDarUpa karAya che. audArikAdi pudgale jenAthI te saMdhAtana che, jenA udayathI audArikAdi zarIranI racanAnusAra samUharUpa thAya che, arthAta jeTalA pudgale jyAM jarUra hoya tyAM teTalA bhegA thAya. - 17. maTavAnaranuM baccuM; te mAtAnI chAtIe jema jerathI vaLagI rahe che, te rIte be hADakAM paraspara jemAM vaLagI rahyAM hoya tevI racanAne markaTabaMdha kahevAya. For Personal & Private Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 upara hADakAnA pATI ane upara traNene bAMdhanAra hADakAnI khIlI. AvI hADakAMnI racanAne 1 luvARSabhanArAca saMghayaNa kahevAya che. (2) RSabha nArAca saMghayaNa :-e mAju marka TabaMdha, upara pATA. (3) nArAca sa`ghayaNu -e bAju maTama dha. (4) a nArAca saMghayaNa --eka khAjuM markaTa dha bIjI bAju khIlI. (5) kIlakA saMghayaNuH--e hADakAM mAtra khIlIthI khaMdhAyela hAya. (6) sevAtta saMghayaNu :--e hADakAM mAtra sparzelAM hAya. vAravAra sevAnI jarUra paDe te. (8) saMsthAna nAmaka 6 prakAre (i) samacatura* saMsthAna nAmama-je karmAMnA udayathI jIvanA zarIramAM samacaturasra saMsthAnanI prApti thAya te. A ja pramANe nyAdha sasthAna nAmaqama, sAdi sasthAna nAmakema, kubja saMsthAna nAmaka, vAmana saMsthAna nAma kama, huDaka saMsthAna nAmakarmanI vyAkhyA jANavI. saMsthAna = zarIranI AkRti vizeSa. sasthAna kula 6 prakAranA che. (1) samacaturA saMsthAna :-sAmudrikazAstramAM kahelA uttama puruSanA lakSaNa ane pramANathI yukta zarIra hAya. jemAM- (1) jamaNA DhI'caNathI DAbe khabhe! (ra) DAkhA DhIMcaNuthI jamaNA khabhe (3) e DhIMcaNu . (4) mastaka ane palAMThI A cAre vaccenu aMtara sarakhu hAya. (ra) nya(c)Adha :-jemAM nyagrAdha eTale vaTavRkSanI mAphaka nAbhinI For Personal & Private Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 uparanA bhAga pramANa-lakSaNa yukta hAya ane nIcenA bhAga barAbara na hAya te. (3) sAdi :-nAbhinI nIcenA bhAga pramANa-lakSaNa yukta hoya ane uparanA bhAga pramANa-lakSaNa yukta na hoya te. -2 (4) kubja8 : jemAM grIvA ( DAka ) hAtha, paga vagere lakSaNayukta hoya paNa peTa chAtI vagere pramANa-lakSaNa rahita hAya te. (5) vAmana :-jemAM chAtI, peTa vagere lakSaNayukta hoya paraMtu DAka, paga vagere lakSaNa rahita haiMAya te. (6) huMMDaka :-sarva avayavA lakSaNa rahita hoya te. (9) varNa nAmaka : 5 prakAre (i) zvetavarNa nAmakarma :-je karmanA udayathI jIvanuM zarIra zaMkhAdinI jema zveta thAya. (ii) pItavaNuM nAma haLadarAdinI jema pILu thAya. (iii) raktavaNa nAmaka hi'gulAdinI jema lAla thAya. (iv) nIlavaNu nAmaka marakata maNi Adi jema lIlu thAya. (v) kRSNavarNa nAmakama -je karmAMnA udayathI jIvanuM zarIra kAyalAdi jema kALuM thAya. jIvAne je varNanu zarIra hAya te varNa nAmaka nA udaya jANavA. (10) gaMdha nAmaka : 2 prakAre (i) surabhigadha nAma ;-je karmanA udayathI jIvanu zarIra kapUrAdinI jema sugaMdhavALuM thAya. - (ii) durabhigadha nAmaka -je karmanA udayathI jIvanuM zarIra lasaNAdinI jema durgaMdhavALu thAya. 18. saMgrahaNImAM mukhzane ThekANe vAmana ane vAmanane ThekANe kubja kahyuM che. : karmanA udayathI jIvanuM zarIra -je karmanA udayathI jIvanuM zarIra :-je karmanA udayathI jvanu zarIra For Personal & Private Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 7::: (11) rasa nAmakarma : 5 prakAre (i) tiktarasa nAmakama -je jarmanA udayathI jIvanuM zarIra lInDAdinI jema kaDavuM thAya. (ii) kaTurasa nAmakama -je karmanA udayathI jIvanuM zarIra suMTha, marI Adi jema tIkhuM thAya. (iii) kaSAyarasa nAmakarma --je karmanA udayathI jIvanuM zarIra AmaLA, beDA, Adi jema tusa thAya. (iv) Alpharasa nAmakarma-je karmanA udayathI jIvanuM zarIra AMbalI Adi jema khATuM thAya. (v) madhurarasa nAmakarma :-je karmanA udayathI jIvanuM zarIra zeraDI Adi jema madhura thAya. . (12) paza nAmakarma : 8 prakAre (i) gurasparza nAmakarma-je karmanA udayathI jIvanuM zarIra vajadinI jema guru thAya. (i) laghusparza nAmakarma je karmanA udayathI jIvanuM zarIra AkaDAnA rU Adi jema laghu thAya. (ii) mRdusparza nAmakarma :-je karmanA udayathI jIvanuM zarIra mAkhaNadinI jema kamaLa thAya. | (iv) karkazaza nAmakarma -je karmanA udayathI jIvanuM zarIra paththarAdinI jema karkaza thAya. . (v) zItasparza nAmakarma :-je karmanA udayathI jIvanuM zarIra kamaladaMDAdinI jema ThaMDuM thAya. 19. tikta kaDavuM 20, kaTu-tIkhuM. jIvanA zarIramAM pAMca varNa hoya che paNa ahIM bretAdi je batAvela che. tema pradhAnapaNe te te varNana karmane udaya jANo. For Personal & Private Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 34 (i) uSNasparza nAmakarma-je karmanA udayathI jIvanuM zarIra agni AdinI jema uSNa thAya. (ii) snigdhasparza nAmakarma:-je karmanA udayathI jIvanuM zarIra telAdinI jema snigdha thAya. (i) rUkSasparza nAmakama-je karmanA udayathI jIvanuM zarIra rAkhAdinI jema rUkSa thAya. Ama varNAdi nAmakarma 20 prakAre thayuM.. - AmAMthI nIlavarNanAmakarma, kRSNavarNanAmakarma, durabhigaMdhanAmakarma, tiktarasanAmakarma, kaTurasanAmakarma, gurusparzanAmakarma, karkazasparzanAmakarma, rUkSasparzanAmakarma, zItasparzanAmakarma, A nava azubha che. bAkInA 11 zubha che. (13) AnupUrvI nAmakarma : 4 prakAre - narakanapUvI nAmakarma -je karmanA udayathI vakagatithI narakagatimAM jatA jIvanI AkAza pradezanI caeNNa anusAra gati thAya te. A ja rIte tiryaMcAnupUvI nAmakarma, manuSyAnupUrvI nAmakarma, devAnupUrvI nAmakarmanI vyAkhyA jANavI. - mRtyu pAmIne paralokamAM jatAM jIvanI AkAzapradezanI samazreNi anasAra gati thAya che. eTale ke jIva chelle zarIramAMthI jyAM nIkaLe tyAMthI eka ja levale upara, nIce ke bAjumAM jAya, je jIvanuM navA bhavamAM utpattisthAna samaeNNimAM ja AvI jatuM hoya te tyAM ane tara samaye ja eka samayamAM pahoMcI jAya che, paraMtu je jIvana utpattisthAna mRtyusthAnanI samazreNie na hoya te samaNie sIdhA upara ke nIce jaI pachI sIdhe (rAITa eMgale) vaLI jAya ane pAcho samazreNie tyAM pahoMce ane mRtyu pachI bIjA samaye navA bhavanA utpattisthAne pahoMce che. lokamAM A rIte vividha utpattisthaLe pahoMcatAM vadhumAM vadhu traNa vAra vaLavuM paDe ane cAra samaye pahecAya For Personal & Private Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 che. A gatine vakragati kahevAya che. samazreNie anaMtara samaye ja pahoMcavAmAM AnupUrva karmane udaya thatuM nathI, jyAre vakagatithI bhavAMtaramAM utpattisthAne pahoMcatA vaccenA samayamAM AnupUrvanAmakarmane udaya thAya che. cAra vaLAMka ane pAMca samaya paNa kyAMka thAya che. paNa te alpa hovAthI vivekSA nathI. A vaLAMkamAM zarUAtanA 1 thI 4 samaya anAhArI 21 hoya che ane chelle utpatti samaye AhAraka hoya che. ema zrIbhagavati sUtranI TIkAmAM kahyuM che. AnupUvI nAmakarmane udaya paNa anAhArakapaNAmAM ja hoya che. . (14) vihAyogati nAmakarma : 2 prakAre (i) zubha vihAgati nAma" -je karmanA udayathI jIvane hAthI, baLada, haMsa vagerenI jema suMdara cAla prApta thAya. (ii) azubha vihAgati nAma -je karmanA udayathI jIvane UMTa, gadheDAdinI jema kharAba cAla prApta thAya. pratyeka prakRti : 8 - (1) agurulaghu nAmakarma-je karmanA udayathI jIvanuM zarIra guru (bhAre) laghu (halakuM) ke guslaghu na thAya, paraMtu agurulaghu pariNAmavALuM thAya. (2) upaghAta nAmakarma -je karmanA udayathI paDajIbha, cauradaMta, raseLI, Adi pitAnA ja avayathI pote haNAya. athavA gaLe phAMso khAya, khINamAM bhUsake mAre vagere dvArA ApaghAta kare temAM paNa upaghAta nAmakarmane udaya paMcasaMgrahamAM kahela che. (3) parAghAta nAmakarma -je karmanA udayathI jIva potAnI pratibhAthI bIjAne kSebha pamADe. 21. anAhAraka audArika, vaikriya, AhAraka vargaNanA pugale grahaNa kare nahi tethI bhASA zvAsozvAsa ane mane vargaNanA 5gale paNa grahaNa na thAya. phakta ahI vagatimAM tejasa kArmaNa vargaNanA pudgale le che. For Personal & Private Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 (4) ucchvAsa nAmaka je karmanA udayathI jIvane urdUvAsa labdhinI prApti thAya. (5)Atapa nAmakarma-je karyAMnA udayathI jIvanuM anuSNa zarIra hAvA chatAM uSNu prakAza kare. sUryanA vimAna rUpe rahelA khAdara pRthvIkalpanA jIvAne ja Atapa nAmakarmanA udaya hAya che. jenA prabhAvathI teonA zarIra anukhyu hAvA chatAM paNa uSNu prakAza Ape che. agni tApa Ape che. paNa tene Atapa nAmakarmanA uddaya nathI, paraMtu uSNa sparzI nAmaka ane utkRSTa leAhita vaNuM nAma karmInA udaya che. tethI tApa Ape che. ane lAla dekhAya che. (6) udyota nAmaka--je karmanA udayathI jIvanuM anu zarIra anu prakAza kare. dA. ta., caMdra, tArAdi jyAtiSanA vimAnA rupe rahelA khAdara pRthvIkAyanA jIvA, ratna, auSadhIo tathA AgiyA vagerenA jIvAne paNa udyota nAmakarmanA udaya hAya che. kRti ane devAne paNa uttara vaikriya zarIramAM udyota nAmakarmanA utkraya kAIkane hAya che. (7) nirmANu nAmaka:--je karmanA udayathI aMga, upAMga tathA aMge pAMganI niyatasthAne racanA thAya. suthAra jema khArIbAraNA vagere niyatasthAne kare che te rIte nirmANa nAmakarma niyata sthaLe aMga, upAMga, aMgeApAMganI racanA kare che. (8) tIrthaMkara nAmakaH--je karmanA udayathI traNa leAkane pUjya uttamAttama dharmatInA pravartaka tevA tIrthaM kara patnanI prApti thAya. tIthakara nAmakarmanA vipAka udaya kevaLajJAna utpanna thatAM thAya che. trasa dazaka (1) 22trasa nAmaH--je karmanA udayathI jIvane trasapaNu prApta thAya. 22. trasa, sthAvara, bAdara, sUkSma, paryAptA, aparyAptA, paryAryApta vageranI vyAkhyA padAprakAza bhAga 1lA jIvavicAranA padArtha sagraha pR. 2 tathA 4 para Apela che. For Personal & Private Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) bAdara nAmakeH--je karmanA udayathI jIvane bAdarapaNu prApta thAya. 37 (3) paryApta nAmaphe--je karmanA udayathI jIva svayeAgya paryAptika pUrNa karavA samartha bane. (4) pratyeka nAmakaH--je karmanA udayathI jIvanu svataMtra juThThu audArika vagere zarIra thAya. (5) sthira nAmakarmoH--je karmAMnA udayathI dAMta, hADakAM, grIvA vagere avayavA sthira thAya. (6) zubha nAmakema:--je karmanA udayathI nAbhinI uparanA zubha avayavA jIvane prApta thAya. nAbhinI nIcenA avayavA azubha gaNAya che. tethI ja mastaka vagerethI koI sparza kare tA AnaMda thAya che, ane pagathI sparza kare teA duHkha thAya che. (7) subhaga nAmaH--je karmanA udayathI anupakArI chatAM savane priya lAge. tIrthaMkarA vagere abhavyAdine apriya lAge che tyAM teonA ( abhavyAdinA )doSa che. bhagavAnane duga nAmakarmanA uddaya nathI. 23. pra-zarIra na!maka tathA zarIra paryApti nAmaka ane zvAsozvAsa nAmaka tathA zvAsozvAsa paryApti nAmaka`nAM kAryamAM zu bheda che ? u-zarIra nAmakarmAMnA udayathI zarIrane yAgya pudgalAnuM grahaNa tathA zarIra rUpe pariNamana thAya che jyAre zarIra paryApti nAmakarmathI zarIrarUpe pariNamela pudgalomAMthI zaru karela zarIranI racanA yogya rIte pUrNa thAya che. tema zvAsazvAsa nAmakarmanA udayathI zvAseAzvAsanA pudgalAne prApta karavAnI zakti maLe che. jyAre zvAsAzcAsa paryApti nAmakarmInA udayathI e zakti kArya kare che. paryApta jIvo e prakAra che. (1) labdhiparyAptA (2) karaNa paryAptA. je jIvA potAnI paryApta pUrNa karyAM pachI ja maravAnA che, te pUrve maravAnA nathI, te labdhiparyAptA, jeoe svayAgya badhI paryApti pUrNa karI che. te 'karaNa paryAptA kahevAya che. paryApta nAmakarmanA uddayathI jIva labdhi-paryAtA ane che. For Personal & Private Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) susvara nAmakarma-je karmane udayathI sAMbhaLanArane prIti upajAve tevA madhura svaranI prApti thAya. (9) Adeya nAmakarma-je karmanA udayathI game tevuM yuktiprayukti vagaranuM bele te paNa sarvane svIkArya bane tathA darzana mAtrathI sanmAnAdinI prApti thAya. (10) yazaH nAmakama-je karmanA udayathI yazaH kIrtinI prApti thAya; tapa, zaurya, tyAgAdithI prApta thayela yaza gavAya te yaza kIrti athavA dAna-puNyathI prApta thAya te kIrti, '' parAkramathI prApta thAya te yaza, athavA eka diggAminI kIrti, sarvadiggAmI caza. sthAvara dazaka (1) sthAvara nAmakarma-je karmanA udayathI jIvane sthAvarapaNuM prApta thAya te. (ra) sUkSma nAmakarma-je karmanA udayathI jIvane sUkSamaNuM prApta thAya te.. (3) 24 aparyApta nAmakarma-je karmanA udayathI jIva vAgya paryApti pUrI karavA samartha na bane te. (4) sAdhAraNa nAmakarma-je karmanA udayathI jIvane anaMtAjIvo vacce eka evuM sAdhAraNa zarIra maLe te. 24. aparyApta cha be prakAranA che. (1) labdhi aparyAptA (2) karaNuM aparyAptA jeo svayogya badhI ja paryApti pUrNa karavAnA nathI, telabdhi aparyAptA. jeonI paryApti pUrNa thaI nathI, paNa avazya pUrNa karavAnA che te karaNa aparyAptA. labdhi aparyAptA paNa traNa paryApti te avazya pUrNa kare che, kemake te pUrve AgAmI bhavanuM AyuSya baMdhAtuM nathI. Jain Education Interational For Personal & Private Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) asthira nAma karma-je karmanA udayathI karNa, jivA, vagere avayava asthira (capaLa) thAya te. (6) azubha nAmakarma-je karmanA udayathI jIvane nAbhinI nIcenA azubha avayanI prApti thAya. (7) durbhaga nAmakama-je karmanA udayathI upakArI chatAM lekane apriya thAya. (8) duHsvara nAmakarma --je karmanA udayathI zrotAone aprI-- tikAraka tevA karkaza svaranI prApti thAya. (9) anAdeya nAmakama-je karmanA udayathI jIvanuM yuktisaMgata vacana paNa mAnya na thAya, tathA yogya chatAM sakArAdi pAme nahi. (10) apayaza nAma:maH--je karmanA udayathI madhyastha janathI paNa apakIrti thAya. - ATha karmanI uttara prakRti karmanA nAma | baMdha jJAnAvaraNa darzanAvaraNa vedanIya mehanIya, AyuSya nAma gotra aMtarAya 93 (103) kula | 120 | 1rara | 148 [118] | For Personal & Private Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 darzana mAhanIya karmomAM mAtra mithyAtva mAhanIya karma baMdhAya che. jyAre adhyavasAya vizeSathI mi. meAhanIya karmomAM rasa Ache thatAM teja samati meAhanIya ane mizra mAhanIyarUpe banI jAya che. tethI meAhanIya karmanA baMdha-26 udayamAM 28. nAmaka mAM baMdhana nAmaka ke saMghAtana nAmakama ne baMdha tathA udayamAM judAM gaNyAM nathI tenA zarIra nAmakarmamAM samAveza karI lIdheA che. temaja varNAdinA avAMtara bheda gaNyA nathI. tethI 93 mAMthI [ 5+5+16=26 ] bAi jatAM nAmakarmanI baMdhamAM ane udayamAM 67 prakRti gaNAya che [ 93-26=67 ]. --: jJAnAvaraNAdinA krama :-- == pra. krarmagranthamAM jJAnAvaraNa pachI darzanAvaraNa vagere krama zA kAraNe lIdheA che ? u. kAraNa jJAna pradhAna che. kAraNa ke.. (1) (i) jJAnanA AdhAre sakalazAsrAdinI vicAraNA thAya che. (ii) sakala labdhi jJAnApayeAgapUrvaka pragaTe che. (iii) mekSaprApti samaye paNa jIvane jJAnApayeAga hoya che. tethI jJAna e pradhAna che. ane tene AvaranAruM jJAnAvaraNa kama e prathama kahyu che. (2) jJAnApayeAga pUrNa thatAM darzananA upayAga che. tethI jJAnAvaraNakarma pachI darzanAvaraNu ? kahyuM che. jJAnadarzana e jIvanuM svarUpa kahyu che. temAM paNu (3) (i) jJAnAvaraNa ane danAvaraNanA kSaye pazama ane udaya kramazaH sukha-duHkharupa vedanIya karmanA udayamAM nimittarUpa thAya che. te A rIte- jJAnAvaraNanA tIvra vipAkavALA jIvA sUkSma, sUkSmatara vastu vicAravAne peAtAne asamartha mAnI kheta pAme che. jyAre jJAnAvaraNanA kSayeApazamavALA jIvA sUkSma ane gahana vastune peAtAnI buddhithI jANatAM (ghaNA mANasAmAM) pAtAnI jAtane caDhiyAtI mAnI sukha pAme che. For Personal & Private Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 (ii) vaLI atyaMta gADha darzanAvaraNanA udayathI baherApaNu, adhapaNuM, vagerene prApta karI jIvA duHkhI thAya che. jyAre denAvaraNanA kSayApazamathI indriyAnI sArI zakti vaDe, vastu-samUhane jotAM AnaMda pAme che. mATe danAvaraNakama pachI vedanIyama kahyuM. (4) vedanIyakarmathI sukhaduHkha Ave che, tethI saMsArI jIvAne rAgadveSa thAya che. tethI vedanIyakama pachI meAhanIyama kahyuM. (5) mAhanIyathI muMjhAyelA jIvA Ara'bhAdi karI narakAdi AyuSya AMdhe che. tethI meAhanIyakama pachI AyuSyakema kahyuM. (6) AyuSya karmanA udaye te te gati, jAti Adi prApta thAya che. tevI AyuSya pachI gati, jAti AdirUpa nAmakaeNma kahyuM che. (7) tyAM tene ucca ke nIca geAtranI prApti thAya che tethI nAmakrama pachI gAtramAM kahyuM. (8) ucca geAtramAM dAna, lAbha, bhAgAdinI prAyaH prApti thAya che. nIca geAtramAM tene prAyaH aMtarAya thAya che. tethI geAtrakama pachI aMtarAyAma kahyuM che. karma baMdhanA viziSTha hetuo zya (1) jJAnAvaraNu : - mati Adi jJAna, jJAnI (sAdhu vagere) tathA jJAnanA sAdhanA pustakAdi pratye. (1) pratyanikapaNuM:--duzmanAvaTabharyuM" vartana kare, aniSTa AcaraNa kare. 25. kA~graMthanI prAraMbhamAM sAmAnyathI karmabaMdhanA cAra hetue mithyAtva avirota, kaSAya ane yAga batAvela che ahIM pratyeka karmanA baMdhamAM kAraNabhUta viziSTa hetu khatAvyA che. ahIM batAvela hetuthI te te karmamAM viziSTa rasa utpanna thAya che athavA nidhatta ane nikAcita koTinA karmAM baMdhAya che. bAkI te pratisamaya saMsArI jIvA ( 1 thI 9 guNasthAnaka sudhInA) sAta kama` ke AyuSya baMdha kALe ADa karma AMdhe che. For Personal & Private Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 " (2) nihanavapaNuM -apalApa kare. (temanI pAse bharyo nathI tema apalApa kare.) - (3) upaghAta-mULathI nAza kare. () praSi-mAnasika aprIti kare. (5) aMtarAya-bhAta, pANI, upAzraya, vastrAdinI prAptimAM aMtarAya kare. (6) ati AzAtanA-jAtyAdi uddaghATanAdi helanA niMdA kare, vagerethI jJAnAvaraNa karma bAMdhe. vaLI jJAnanI niMdAthI, AcArya, upAdhyAyAdinA avinayathI, akALe svAdhyAya karavAthI, kALe svAdhyAya na karavAthI, hiMsA-asatya, corI-abrahma-parigraha-rAtribhejananI aviratithI jJAnAvaraNa karma baMdhAya che. (ra) dazanAvaraNa-darzana (cakSudarzana vagere), darzanI (sAdhu Adi) tathA darzananA sAdhane (AMkha, kAna, nAka vagere) pratye pratyanikapaNuM, nihApaNuM, upadhAta, pradveSa, aMtarAya, atiAzAtanA vagere dvArA darzanAvaraNa karma baMdhAya che tathA kAna, AMkha, jihUvAne cheda karavAthI, prANivadha Adi cha prakAranA avatathI paNa darzanAvaraNa karma baMdhAya che. (3) vedanIya - (i) satAvedanIya-gurubhakti (mAtA, pitA, dharmAcArya vagerenI bhakti) kSamA, karuNA, dezavirati ke sarvavirati, sarAgasaMyama, dazavidha cakavAla samAcArInuM pAlana, kodhAdi kaSAyane vijya, dAnaruci, daDhadhamI paNuM, jina tathA cayanI pUjAmAM parAyaNapAruM, supAtradAna, akAmanirjarA, zauca, bALatA vagere sAtavedanIya karma bAMdhavAnA kAraNe che. | (ii) asatAvedanIyA-sAtavedanIyanA baMdhanA kAraNathI viparita karanAre asAtA vedanIya bAMdhe eTale ke gurunI avajJA karanAra, For Personal & Private Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krodhI, nirdaya, vrata vinAne, utkRSTa kaSAyI, kaMjUsa, hAthI-baLadagheDAvinuM damana karanAra, lAMchanAdi karavAmAM pravINa, sva-parane duHkha karavuM, zeka upajAvo, vadha karavo, raDavuM vagere karanAra asAtavedanIyakarmane bAMdhe che. (4) mehanIyaH-(i) dazanAhanIya-unmArga dezanA (saMsA-- ranA kAraNone mokSanA kAraNe tarIke upadeze) mekSamArgane nAza (darzana, jJAna, cAritrarUpI mikSa-mArgane apalApa), devadravyanuM haraNa, bhakSaNa tathA upekSA, jina-muni-jinapratimA-citya-saMgha-siddha-guruzrutajJAnAdine avarNavAda-AzAtanA vagerethI darzana mehanIya karma upArjana thAya che. - (ii) cAritramehanIya kaSAyane paravaza AtmA kaSAyamehanIca karma bAMdhe. hAsyAdine paravaza AtmA hAyAdi 6 nekaSAya mehanI karma bAMdhe. viSayane paravaza banele AtmA vedamehanIya karma bAMdhe sAmAnyathI kaSAya, viSayo ane hAsyAdi baMne prakAranA cAritra mohanIya karmanA hetu che vizeSathI. hAsya mehanIya -mazkarI, kAmetejaka hAsya, hAsyanesvabhAva, vAcALatA, dInatA, vagerethI hAsyamahanIya karma baMdhAya. rati mehanIya - dezAdi jevAnI utsuktA, vicitra prakAranI kAmakIDA, bIjAnA cittanuM AkarSaNa karavuM vagerethI ati mehanIya karma baMdhAya che. ' - arati mohanIya ?-ISya, pApa karavAne svabhAva, bIjAnI ratine nAza karavo, kharAba kAryomAM protsAhana karavuM vagerethI aratimehanIya karma baMdhAya che. bhaya mehanIya -svayaM bhaya pAmave, bIjAne bIvaDAvavA, bIjAne trAsa pamADa, nirdayatA vagerethI bhayamehanIya karma baMdhAya che For Personal & Private Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zoka mehanIya -bIjAne zeka upajAva, svayaM zeka kara, raDavuM vagerethI zekamehanIyakarma baMdhAya. jugupsA mehanIya -caturvidha saMghanA avarNavAda tathA jugupsA, sadAcAranI jugusAthI jugupsA mehanIyakarma baMdhAya. strIveda mehanIya -IrSyA, viSAda, viSayanI gRddhi, mRSAvAda, ativakatA, parastrI sevanamAM Asakita, vagerethI strIveda mehanIyakarma baMdhAya. - puraSada mehanIya - svazrI saMteSa, ISyarahitapaNuM, maMdakaSAyapaNuM, saraLatAne svabhAva vagerethI puruSaveda mehanIyakarma baMdhAya. napusakada mehanIya -zrI puruSa sAthe anaMgasevA, ugra kaSAya, tIvra kAmAbhilASa, vratadhArI strInA vratane bhaMga vagerethI napuMsaka vedamehanIyakarma baMdhAya. - sAdhunI niMdA, dharma sammukha banelAone aMtarAya, madha-mAMsanI virativALA AgaLa aviratinI prazaMsA karavI, dezaviratimAM aMtarAya, asaMyamInA guNAnuvAda, saMyamInA dUSaNa belavA, kaSAya-nekaSAyanI * udIraNA karavI vagere sAmAnyathI cAritramehanIyakarmanA Azrava che. (5) AyuSyakarma - (i) narakAyuSya -mahAraMbha, mahAparigraha, raudrapariNAma, pacendriyanI hiMsA, mAMsAhAra, daDhara, mahAmithyAtva, anaMtAnu. baMdhikaSAya, kRSNa-nIla-kApota lezyA, asatya bhASaNa, padravya-apaharaNa, - vAravAra maithuna sevana, indriyone paravazapaNuM vagerethI narakAyuSya baMdhAya. tiryaMcAyuSya - gUDhahadaya, zaThapaNuM, sazalya paNuM (tratAnA : aticAra ke pApa zalyonI AlecanA prAyazcitta na karavA), unmArga dezanA, mArgane nAza, mAyA, AraMbha parigraha, zIlavatamAM aticAra, nIlakAta lezyA, apratyAkhyAna kaSAya, vagerethI tiryaMcAyuSya baMdhAya. manuSyAyuSya -alpa parigraha, alpa AraMbha, kaSAyenI maMdatA; For Personal & Private Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 dAnaruci, madhyama guNNA, kApAtapAta lezyA, dharmadhyAnanA rAga,pratyAkhyAnIya kaSAya, devagurunI pUjA, atithinA sa`vibhAga, madhura AlApa, pUrvAlApa, sukha prajJApanIyatA ( sukhethI samajI zakAya tevI prakRti), leAkayAtrAmAM madhyasthapaNuM vagerethI manuSya AyuSya khaMdhAya che. devAyuSya :--samyaktva, dezavirati, sarvavirati, sarAga saMyama, ( vItarAga sayamamAM AyuSya na baMdhAya ) khALatapa, akAma nirjarA,1 kalyANa mitranA saMga, dharmAMzravaNanA svabhAva, supAtradAna, tapa, padmazukala-lezyA, dana--jJAna-cAritranI ArAdhanA, agni, pANI vaDe maraNu ke phrAMsA khAvA. ( A vakhate zubha pariNAma hAya tA) avyakta sAmAyika vagerethI devAyuSya kharUMdhAya che. nAmakaH-- (i) zubha nAmaka :-- saraLatA, gAravarahitapaNuM, sa`sArabhIrutA, kSamA, laghutA, AvAdi guNA, dhamI puruSonA darzanathI sabhrama tathA temanu svAgata, parIpakAramAM sArapaNuM mAnavu e zubha nAmakarmanA AzravA che. (ii) azubha nAmakema H--mAyA, gaurava, mana-vacana-kAyAnuM vajrapaNuM, khIjAne ThagavA, mithyAtva, paizUnya, caMcaLacittapaNuM, suvadimAM nakala karavI, juThI sAkSI, varNa, gaMdha-rasa-sparzane anyathA karavA, agApAMga chedavA, yaMtrakama, pAMjarAmAM pakSIone pUravA, juThAMmApa, juThAM tAjavAM karavAM, paraniMdA, svaprazaMsA, hiMsA-amRta-steya, abrahma-parigraha, kaThora tathA asabhya vacana, sArA veSanA ahaMkAra, 26. kcchA vagara sahana karavAthI je karmAM khape tene akAmanirA kahevAya. IcchA vagara tarasa, bhUkha sahana karavAthI, brahmacarya nuM pAlana, zIta-Atapa-6 samazaka-aranAna-sveda-mala-vagere sahana karavAthI, dI roga, keda, bAMdhana vagerethI, parvata parathI ke jhADa parathI paDavAthI, pANI ke agnimAM praveza karavAthI akAmanirjarA thAya che. --kagraMtha 1 leA gA, 58 nI TIkAmAMthI For Personal & Private Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAcALapaNuM, Akreza, saubhAgyane upaghAta, kAmaNa TramaNanI kriyA, bIjAne kutUhala upajAvavuM, bIjAne utpAta karAva, bIjAnI mazkarI ke viDaMbaNA karavI, vezyAdine alaMkAradAna, dAvAgni, saLagAvavA devAdine bahAne gaMdhAdi dravyanI cerI, tatra kaSA, pratimA-maMdiraupAzraya-bagIcAne vinAza kare, aMgArAdi kiyA vagere azubha nAmakarmanA Azrave che. - tIrthakara nAmakarma -zubha nAmakarmanA sAmAnyathI Avo batAvyA che. ahIM tIrthakara nAmakarmane viziSTa Azrava (kAraNe) batAvAya che. samyagadarzananI nirmaLatA, vinayasaMpannatA, zIlavatamAM aticArone abhAva, pratikSaNa jJAne paga, saMvega, zakti mujaba tyAga-tapa, saMgha ane sAdhune samAdhi karavI, saMgha-sAdhunI vaiyAvacca, arihaMtaAcArya-bahuzruta tathA pravacananI bhakti, Avazyaka kriyAnI akhaMDa sAdhanA, zAsana-prabhAvanA, saMgha vAtsalya, arihaMta-siddha-pravacanAdi vIsa rathAnakanI-ArAdhanA A badhA tIrthakara nAmakarmanA Avo che. gotrakarma - - (i) ucca getra -bIjAnA guNane jovA, bIjAnA deza pratye udAsInatA, madarahitapaNuM, adhyayana-adhyApana pratye rucibhAva arthAt svayaM bhaNavuM-bIjAne bhaNAvavA, arthanuM ciMtana karavuM, bIjAne arthanuM vyAkhyAna karavuM tathA bhaNavA-bhaNAvavAnI zakti na hoya te bIjA bhaNanAra bhaNAvanArane joIne tIvra bahumAnapUrvaka anumodanA karavI. jina AcArya-upAdhyAya, sAdhu-caitya vagerenI pratye bhakti-bahumAna, bIjA guNIjane pratye bahumAna vagerethI uccagetra karma baMdhAya che. .. (ii) nIca gotra - uccagetranA baMdhahetuthI viparIta AcaranAra nIcatra karma bAMdhe che. jemake, paraniMdA, avajJA, mazkarI, bIjAnA guNane DhAMkavA, bIjAnA sat For Personal & Private Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 ke asat doSa kahevA, svaprazaMsAmAM potAnA sat ke asat guNanI prazaMsA karavI, svadoSane DhAMkavA, jAtyAdinuM abhimAna, e nIca gotranA Azrava che. aMtarayakarma -jinapUjAmAM vina karavuM (sAvadya doSayukta che mATe gRhasthe paNa na karavI vagere dezanAdithI jinapUjAne niSedha kare) hiMsA-amRtabhASaNa-sainya-abrahma-parigraha-rAtribhojana vageremAM parAyaNa, mokSamArgamAM viddha karavA, sAdhuone bhAta pANI-upAzrayaupakaraNa-auSadhAdi ApanArane aTakAvavA. - bIjAne dAna-lA-bhega-upabhegamAM aMtarAya kare, maMtrAdi prayogathI bIjAnI zaktine haNe, vadha-baMdhana-nirothAdithI bIjAne nizcaSTa kare, chedana-bhedanAdithI bIjAnI indriyanI zaktine haNe, pazuone bhejanamAM aMtarAya kare, vagerethI aMtarAya karma baMdhAya che. For Personal & Private Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama karmagraMtha (mULa gAthA tathA zabdArtha) miricIrajiNa baMdiya kammavivApaM samAsao vuccha jo nipUNa , to RNa mA II ? / zrI vIra jinezvarane vaMdana karIne karmavipAkane saMkSepamAM kahIza. jethI karIne jIvathI mithyAtvAdi) hetuvaDe karAya che. (karmavargaNAne | AtmA joDe saMbaMdha) tethI (tene) kone kahevAya che. [1] phyaiThihassapaesA, ta cauhA . moyaMgassa diTuMtA, - mUrAdAttara-pUruM pADavAmAM me | 2 | . . te karma, prakRti, sthiti, rasa, pradeza ema cAra prakAre modakanA - dAMtathI jANavuM. mULa prakRti ATha tathA uttara prakRti ekaso aThThAvana bhedavALI che. [2] . iha nANadaMsanAvaraNa-veyamohAunAmagoyANi; vigdha ca paNanavadu-avIsacautisayadupaNaviha // 3 // ahIM (jaina pravacanamAM) jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya, - mohanIya, AyuSya, nAma, gotra, aMtarAya (ema ATha, karma kamazaH) pAMca, nava, be, aThThAvIza, cAra, eka traNa, be, pAMca prakAre che. [3] maisuyohImaNakevalANi, nANANi tattha mainANa'; vaMjaNavaggaha cauhA, mayanayaNavipidiya caukkA // 4 // atthuggahaIhAvAya-dhAraNA karaNamANasehiM chahA: iya aThavIsabheya, caudasahA vIsahA va suyaM // 5 // matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, manaH paryavajJAna, kevalajJAna [ema jJAna pAMca prakAre ] che, temAM mana ane cakSu sivAya cAra iMdriyo AzrayI cAra prakAre vyaMjanAvagraha tathA arthAvagraha, IhA, For Personal & Private Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - apAya ane dhAraNA pAMca Indriya ane manathI)cha prakAre, ema aThThAvIza bheTavALuM matijJAna che/zrutajJAna cauda prakAre athavA vaza prakAre che. [4, 5] AkharasannIsamma, 'sAI khalu sapajjavasiSa ca; gamiya aMgapakTi, satta vi e e sapaDibakkhA // 6 // akSara, saMsI, samyapha, sAyavasita, gamika ane aMgapraviNa, e sAta (bheda) pratipakSa sahita ( zrutajJAnanA cauda bheda) che. [6] pajjayaakkharapayasaMghAyA, paDivatti taha ya aNuogo pAhuDapAhuDa pAhuDa-vatthU puvvA ya sasamosA // 7 // paryAya, akSara, pada, saMghAta pratipatti, anuga, prAbhUta prAkRta, prAkRta, vastu, pUrva samAsahita che. (paryAyathI pUrva sudhI dazabhedanA samAsa sahita kula vaza bheda thAya) [7] aNugAmivaDDhamANaya-paDivAIyaravihA chahA ohI; riumai viulamaI maNa-nANa kevalamiMgavihANaM // 8 // 'anugAmI, vardhamAna ane pratipAtI tathA itara (tenA traNa pratipakSI) sAthe kula cha prakAre avadhijJAna che. Rjumati ane vipulamati ema be prakAre mana paryAvajJAne che ane kevaLajJAna eka prakAre che. [8] esiM jaM AvaraNaM paDuvva cakkhussa ta tayAvaraNa; dasaNacau paNanihA, vittisama dasaNAvaraNa // 9 // AMkhanA paTAnI jema A jJAnene je DhAMke che te teonuM AvaraNa (matijJAnAvaraNadi' kahevAya che. darzanAvaraNa catuSka tathA pAMca nidrA (ema nava prakAre) pratihAra jevuM darzanAvaraNa karma che. [] carukhUdihi acarUkhU-se siMdiyaohikevalehiM ca; dasaNamiha sAmanna, tassAvaraNa tayaM cauhA // 11 // For Personal & Private Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 cakSu eTale daSTi (AMkha), acakSu eTale bAkInI idri ane mana tathA avadhi ane kevalathI darzana eTale sAmAnya bodha (darzane cAra prakAre che.) tene DhAMkanAra te (darzanAvaraNa kama) cAra prakAre che. [1] muhapaDibohA niddA, nihAnidA ya dukkhapaDibohA; . payalA Thiovavihassa, payalapayalA u caMkamao // 11 // sukhethI jAgI zakAya te nidrA, dukhethI (muzkelIthI) jAgI zakAya te nidrA nidrA, UbhA rahelA ke beThelAne je (nidrA) heya te pracalA, cAlatA pracalA pracalA jANavI, (te te nidrAmAM kAraNabhUta karma paNa te te nidrA nAmanuM darzanAvaraNIya karma jANavuM.) [11] . diNaciMtiyatthakaraNI, thINaddhI addhacakiaddhabalA; mahulittakhaggaghArA,-lihaNa va duhA u veyaNi // 12 // ( divasamAM ciMtavela kAmane karanArI (nidrA) te thINuddhI vAsudevane ardha baLavALI (prathama saMghayaNavALA jIvane) che. madhathI lepAyela khaganI dhArane cATavA jevuM be prakAre vedanIya karma che. [12] osAna muramaNue, sAyamasAyaM tu tiriyanaraema; majja va mohaNIya duviha daMsaNacaraNamohA // 13 // ghaNuM karIne deva manuSyane zAtA ane tiryaMca tathA nArakane azAtA jANavI. madirA jevuM mehanIyakarma darzana (mohanIya) ane cAritra (mehanIya) ema be prakAre che. [13] daMsaNamohaM tiviha, samma mIsa taheva micchatta; muddha addhavisuddha, avisuddha ta havai kamaso // 14 // darzana mehanIya traNa prakAre che. (1) samyakatva (mehanIya) (2) mizra (mehanIya) (3) mithyAva (mehanIya) te kramazaH zuddha, ardhavizuddha ane avizuddha (pudgalamaya) che. [14] jiyaajiyapuNNapAvA-savasaMvaravadhamukkhanijjaraNA; jeNaM sadAi tayaM samma, khaigAibahumeya // 15 // For Personal & Private Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51. * jIva, ajIva, puNya, pApa, Azrava, saMvara, baMdha, mekSa, nirjara, (A nava tanI ) jenAthI zraddhA thAya che, te samyakatva mehanIya che. (vaLI te) samyakatva kSAyikAdi bahu bhedavALuM che. [15] mIsA na rAga doso, jiNadhamme aMtamuhu jahA anne; na liyaradIvamaNuNo, micchaM jiNadhammavivarIya // 16 // nALiyera dvIpanA manuSyane jema anna para prIti ke aprIti nathI tema mizra mehanIya karmanA udayathI jIvane jinadharma para prIti ke aprIti thatI nathI. mizra mehanIyane udaya aMtarmuhUrta sudhI che. mithyAtva jinadharmathI viparita che. [16] solasakasAya navano-kasAya duviha carittamohaNiya; aNaapaccakkhANA, paccakkhANA ya saMjalaNA // 17 // seLa kaSAya ane nava nakaSAya ema be prakAre cAritra mehanIya karma che. anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnIya, pratyAkhyAnAvaraNa ane saMvalana (cAra prakAranA krodha, mAna, mAyA, lebha rUpa kaSAya che.) [1] jAjIvavarisacaumAsa-pakkhagA nirayatiriyanaraamarA sammANusavvaviraI-ahakhAyacarittaghAyakarA // 18 // (kamazaH) yAjajIva, varSa, cAra mAsa, pakSa, (mudata sudhI rahenArA) tathA naraka, tiryaMca, manuSya, deva, (gatine ApanAra) ane samyaktva, dezavirati, sarvavirati, yathAvAta cAritrane ghAta karanArA che. [18] jalareNupuDhavipavyaya-rAIsariso cauvyiho koho / tiNisalayAkaTThiya selatthaMbhovamo mANo // 19 // pANImAM rekhA, retImAM rekhA, pRthvImAM phATa tathA parvatamAM phATa jevo cAra prakArane kedha che. netaranI seTI, kASThanA-hADakAMnA ane paththaranA thAMbhalA je mAna che. mAyAvalehigomutti-miMdasiMgaghaNavaMsimUlasamA; do daSTigaLa-kriminalAmALo | 20 | - For Personal & Private Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para vAMsanI chAla, gemUtra, gheTAnAM zIMgaDA, gADha vAMsanA mULa jevI mAyA ( cAra prakAre ) che. lAbha haLadara, kAjaLa (mesa), gADAnI maLI ane kIramajanA raMga jevA che. [20] jassuzyA hoi jie, hAsa raI arai soga bhaya kucchA; sanimittaMmannA vA taM iha hAsA imohaNiyaM // 21 // jenA udayathI jIvane nimitta pAmIne ke nimitta vagara hAsya, rati, ati, bhaya, zAka, dugacchA thAya che. te hAsyAdi mAhanIya karma che. [21] purisitthitadubhayaM para, ahilAso javvasA havai so u thInaranapuve udao, phuMphumataNanagaradAhasamo // 22 // puruSa ane strI tathA ubhaya (ane ) pratye jenA kAraNe abhilASA thAya che te strI, puruSa ane napuMsaka vedanA udaya kuMkuma, (karISaneA agni) tRNanA agni ane nagaranA dAha samAna che. [22] suranara tirinarayAU, haDisarisaM nAmakamma cittisamaM; bAyAlatinavaivihaM, tiuttarasayaM ca sattaTThI // 23 // deva, manuSya, tiya ca ane narakAyuSya kheDI jevuM che. nAmaka citArA jevuM che. ( ane te ) beMtAlIza, trANuM ane ekasA traNa tathA saDasaTha prakAre che. [23] gaijAitaNu uvaMgA, baMdhaNasaMghAyaNANi saMghayaNA saMThANavannagaMdharasa - phAsaaNupubbivihagaI // 24 // piMDapayaDitti caudasa, paraghAussAsa AyavajjoyaM (aM); agurulahutitthanimiNo - vadhAyamiya aTTha patteyA // 25 // gati, jAti, zarIra, aMgopAMga, baMdhana sadhAtana, saghaLu, sasthAna, varNa, gaMdha, rasa, sparza, AnupUrvI, vihAyeAgatI, (nAmaka adhe lagADavuM) ema piMDa prakRti cauda che tathA parAghAta, zvAseAzvAsa, For Personal & Private Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka Atapa, udyota, agurulaghu, tIrthaMkara, nirmANu, upaghAta ema ATha nAmakarmanI pratyeka (prakRtie ) jANavI. [ 24-25] tasavAyara pajjatta', patteyathira' subha ca subhagaM ca; sArjananama tama-nTsanuM thAvaraTsa' tu rUma // 26 // trasa, bAdara, paryApta, pratyeka, sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeza, yaza, e trasa dazaka che, ane sthAvara dazaka A(nIce) pramANe che. [26] thAramuhumaapajje, sAhAraNaathiraasubhadubhagANi dussaraNAijjAjasa - iya nAme seyarA vIsaM // 27 // sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa, asthira, azubha, durbhaga, duHsvara, anAdeya, apayaza, (badhAne nAmakarma pAchaLa lagADavuM.) Ama nAmakarmanI sapratipakSa prakRtie (trasanI sthAvara pratipakSa che te rIte) vIza che. [27] tasacau thirachakka' athira-chakka suhumatiga thAvaracaukI; sumatigArU vimAsA, tAsaMvAdi yatlRi // 28 // 27 trasacatuSTa, sthira SaTka, asthira SaTreka, sUkSma trika, sthAvara catuSka, subhaga trika vagerenI vibhASA (prarupaNA) te te prakRtine Adi karIne teTalI sakhyAovALI prakRtie vaDe karavI. [28] vanna23 aNunuM 23, tasArUju-ti-232-minnArUM rUca banAvi vimAsA, tathAsaMvAdi payadi // 21 // 27 trasa catuSkaH--trasa, bAdara, paryApta, pratyeka. sthira SaTkaH--sthira, zubha, subhaga, susvara, Adeya, yaza. asthira SaTkaH--asthira, azubha, duga, dusvara, anAdeya, apayaza. sUkSma trikaH--sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa. sthAvara catuSkaH--sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa, subhaga trika--subhaga, susvara, Adeya. durlIMga trikaH--durlIMga, duHsvara, anAdeya. For Personal & Private Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28varNacatuSka, agurulaghu catuSka, trasAdi krika, trika, catuSka, Saka AnI bIjI prarupaNAo paNa te te prakRtine Adi karIne teTalI saMkhyAvALI prakRtio vaDe karavI. (A gAthA karmagraMthanI TIkAmAM nathI paraMtu bAlAvabedha vageremAM che.) jarUgALa 3 rAmasI, 234rvLatipAra che; paNadugapaNacauduga, iya uttarabheyapaNasaTThI // 30 // gati (nAmakarma) AdinA kramazaH cAra, pAMca, pAMca, traNa, pAMca, pAMca, cha, cha, pAMca, be, pAMca, ATha, cAra, be-ema uttarabheda pAMsaTha che. [30] aDavIsa juy| tinavai, saMte vA panaravaMdhaNe tisayaM; vaMdhaLasaMdhAyado, tapU sAmayvAvaDa / rU . ' iya sattaTThI baMdhodae ya, na ya sammamopayA baMdhe badhudae sattAe, vIsI sahavanasaya // 32 // (AmAM) aThThAvIza sAthe (65) trANuM thAya, tathA paMdara baMdhana gaNavAthI eka traNa thAya, baMdhana, saMghAtana ne zarIramAM gaNI laIe ane sAmAnyathI varNAdi cAra laI ema saDasaTha prakRti baMdha tathA udayamAM (udIraNAmAM paNa) jANavI. samyakatva mohanIya ane mizra mohanIya baMdhamAM na ja hoya tethI baMdha udaya ane sattAmAM (kramaza:) ekavIza, ekasa bAvIza, tathA eka aThThAvana hoya. [31, 32] nirayatirinarasuragaI, iMgaviyaMtiyacaupapaNidi jAIo / 28orAliyaveuvviyaAhAragateyakammaigA // 33 // 28 varNa catuSka-varNa, gaMdha, rasa, sparza. agurulaghu catuSkaH-aguruladhu, upaghAta, parAghAta, uvAsa. trasa drikAdimAM trasathI prAraMbha karIne teTalI prakRti trasa dazakAnI jANavI. 24 orAlaviuvvAhAragateyakammaNa paNa sarIrA A gAthA 33nA uttarArdhamAM pAThAMtara che. For Personal & Private Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naraka-tiryaca-manuSya ane devagati, ekendriya-beIndriya-teIndriyacaurindriya, paMcendriya jAti, audyArika-vaikriya-AhAraka-tejasakArmaNa (pAMca zarIra peTA bhedo che) [33] bAharu piTTi siA ura, uyaraMga uvaMga aMgulIpamuhA / sesA aMgovaMgA, paDhamataNutigassuvaMgANi // 34 // - be hAtha, be sAthaLa, pITha, mAthuM, chAtI ane peTa e ATha aMga che. tathA aMgulI vagere upAMga che. bAkInA aMgopAMga che. prathama traNa zarIranA A upAMgo (aMga, upAMga, aMge pAMga) hoya che. [34] varaphagmjhA nivacaMtA ghaMgha, jaM kuNai nausama taM uralAI baMdhagaM neyaM (vadhavmukAtaLunAmA) / rU5 che. pUrvabaddha ane navA baMdhAtA audArika Adi gugalene je saMbaMdha kare che te lAkha jevuM audArikAdi zarIranA nAmavALuM baMdhana nAmakarma che. [35] nasaMghAyai uralAi,-puggale taNagaNaM va dNtaalii| taM pApaM vaMdhA-fmA tapurAmeLa ravi | 26 che. daMtAlI (dAMtaraDuM) tRNanA samUhane (ekaThuM kare che, tema dArikAdi pudgalene je ekaThA kare che te saMghAtana nAmakarma baMdhana nAmakarmanI jema zarIranA nAmathI pAMca prakAranuM che. orAlaviuvvAhArayANa sagateyakammajuttANaM / navabaMdhaNANi iyara du, sahiyANaM tinni tesiM ca // 37 // * dArika-kriya ane AhAraka, pitAnI, tejasa ane kArmaNanI sAthe joDatA nava baMdha thAya che. tathA bIjA be sahita traNa (ukta traNane tejasa, kAmaNa ema be joDe joDavA dvArA traNa) tevI ja rIte be ItaranA (potAnA nAma sAthe tathA bIjA sAthe joDatA) traNa baMdhana thAya che [37] For Personal & Private Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMghayaNamaTinicao, taM chaddhA vajjarisahanArAyaM / .. taha risahaM nArAyaM, nArAyaM addhanArAyaM / / 38 // kIliya chevaTa iha, risahA paTTo ya kIliyA vajja / ubhao makkaDabaMdho, nArAyaM imamurAlaMge // 39 // saMghayaNa eTale hAMDakAMnI racanA vizeSa te cha prakAre che. vAapmaanaasy, *pamA2ya, n||2||y, anaa2|y, prIti, sevAta. ahIM RSabha eTale pATo, vA, eTale khIlI ane nArIca eTale be bAju markaTabaMdha A (saMghayaNa) dArika zarIramAM hoya che. (saMdhacaNanI prAptimAM kAraNabhUta saMghayaNa nAmakarma paNa cha prakAre che.) [38, 39] samacauraMsa nigoha, sAikhujjAI vAmaNaM huMDaM; saMThANA vannA kiNha-nIlalohiyahaliddasiyA // 40 // samacaturastra, dha, sAdi, kuSNa, vAmana, huDaka ema saMsthAne cha. 47, nala, boDita, pAta bhane zveta the l cha. [40] surahidurahI rasA paNa, tittakaDukasAyaaMbilA mahurA; phAsA gurulahumiukhara-sIuNhasiNiddharukkhaTTA // 41 // surabhi-durabhi (be prakAranA gaMdha che) rasa pAMca che, tikta 44, 4Aya, mAsa, mane madhu2; 25 24 che, guru-sadhu, mRdu, 44, zIta, Su, sni25 bhane 36. [41] nIlakasiNaM dugaMdhaM, tittaM kaTuaM guruM kharaM rakkhaM / sIyaM ca asuhanavagaM, iklArasagaM subha sesa // 42 // nAsa, 4, 5, tita, 44, guru, 442, 23, bhane ta nava azubha che (pApa prakRti che.) bAkInA agiyAra zubha che. [42] cauha gaivvaNupuvvI, gaipugvidugaM tigaM niyAujuyaM / purva udao vakke, suhaamuhavasuTTavihagagaI // 43 // For Personal & Private Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57 gatinI jema AnupUrvI cAra prakAre che. gati-AnupUrvI dvika, svaAyuSya sAthe trika thAya che. AnupUrvInA udaya vakragatimAM che. vRSabha ane UMTanA jevI zubha ane azubha vihAyeAgati che. paraghAudayA pANI, paresi balipi hoi duddhariso / jhasasaTaddhinutto, veksAsanAmavatA || 44 // parAghAtanA ( nAmakarmanA ) udayathI bIjA baLavAnane paNa abhibhavanIya ( aparAjita) ane che. ucchvAsa nAmakarmanA udmayathI zvAseAzvAsa labdhiyukta thAya che. [44] ravi ujiyaMga, tAvajuaM AyavAu na u jalaNe / jamusiNaphAsarasa tarhi, lohiyavaNNassa udautti // 45 // jIvanuM zarIra tApayukta Atapa nAmakarmathI thAya che. sUryanA khikhamAM ( rahelA jIvAmAM ) Atapa nAmakarmanA udaya che, agnimAM nahi, kema ke tyAM ( agnimAM ) uSNu sparzI nAmaka tathA leAhitavaNuM nAmakarmanA udaya che. [45] aNu sipayA sarUvaM jiyaMgamujjayie ihujjoyA / || 46 // udyota nAmakarmanA uddayathI jIvanuM zarIra anuSNu prakAzane ahAra phelAve che ( ane varUpe camake che. ) jema cita ane deva vaDe karAyeluM uttaravaikriya zarIra jyAtiSanAM vimAnA ane khajuA vagere. [46] aMgaM na guru na lahuyaM, jAyai jIvassa agurulahuudayA; titthe tihuyaNassavi, pujjo se udao kevaliNo // 47 // agurulaghu karmanA udayathI jIvanuM zarIra guru paNa nahi laghu paNa nahi tevuM thAya che. tIrthaMkara nAmakamathI traNa leAkane pUjya ane che, te udaya kevaLajJAnIne hAya che. [47] 9 naphalevunAvikriya,-nosalanoyamA aMgovaMganiyamaNaM nimmANaM kuNai suttahArasamaM; vadhAyA gammara, sattajIvavavavijJAai // 48 || For Personal & Private Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 58 nirmANa nAmakarma aMge pAMganuM niyamana kare che. tethI te sUtra dhAranA jevuM che. upaghAta nAmakarmanA udayathI pitAnA zarIranA avayava pratijihUvAdithI pote haNAya che. [48] bitica upaNidiyatasA, bAyarao bAyarA jiyA thUlA; niyaniyapajjattijuyA, pajjattA laddhikaraNehiM // 49 // jIvo trasa nAmakarmanA udayathI beIndriya, Indriya, caurindriya, paMcendriya thAya che. bAdara nAmakarmanA udayathI jIve bAdara eTale sthUla thAya che. paryAptA nAmakarmanA udayathI cho potapotAne yogya praryAptivALA thAya che. paryAptA jIvo labdhi ane karaNathI (be prakAranA) che. [49] patteyataNu patte,-udayeNaM daMta advimAi thir| nAbhuvari sirAi suha, subhagAo savvajaNaiTTho // 50 // pratyeka nAmakarmanA udayathI pratyeka pRtha-pRthapha zarIra thAya che, (sthira nAmakarmanA udayathI) dAMta-hADakAM vagere sthira thAya che. zubha nAmakarmanA udayathI nAbhinI uparanA zirAdi zubha avayavo thAya che. subhaganA udayathI sarva janane priya bane che. [50] susarA mahuramuhajhaNI, AijjA savvaloyagijjhavao; jasao jasakittiio, thAvaradasagaM vivajjatthaM // 51 // susvara (nAmakarmanA udaya)thI madhura ane sukhakara svara thAya che. Adeya nAmakarmane udayathI sarvalakane grAhya vacanavALe thAya che. yaza nAmakarmanA udayathI yazaH kIrti thAya che. sthAvara dazaka viparita. arthavALuM (jANavuM). [51] goyaM duhuccanIyaM kulAla iva mughaDa bhalAIyaM / vigdha dANe lAbhe, bhoguvamogemu virieya // 52 // kuMbhAra sArA ghaDA tathA bhuMbhalAdi (dAru bharavAnA ghaDA) For Personal & Private Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paka banAve che tema gotra karma ucca ane nIca be prakAre che. dAna-lAbhabhega-upabhoga-vIryane viSe aMtarAyakarma aMtarAya karanAruM che. [2] sirihariyasamaM eyaM, jaha paDi kUleNa teNa rAyAI / na kuNai dANAIyaM, evaM vigNa jIvo vi // 53 // e bhaMDArI jevuM che, jema te viruddha hoya tyAre rAjAdi dAnAdi karI zakatA nathI tevI rIte aMtarAya karmathI jIva paNa ( dAnAdi karI zakato nathI.) [53] paDiNIyattaNaninhava-ubaghAyapaosaaMtarAeNaM / __ accAsAyaNayAe, AvaraNadugaM jio jayai // 54 // (jJAnAdi pratye) pratyanIkapaNuM-nihA-upaghAta-praSi ane aMtarAyathI tathA atyaMta AzAtanAthI java be prakAranA AvaraNa bAMdhe che. [54] . gurubhttikhNtikrunnaa-vyjogksaayvijydaannjuo| __ daDhayammAI ajanai, sAyamasAyaM vivajjayo // 55 // gurubhakti-kSamA-karuNA-trata-ga-kaSAya vijaya ane dAnathI yukta tathA dRDhadhamI vagere sAtavedanIya karmane bAMdhe che. tethI viparitA asAtA bAMdhe che. [] ummaggadesaNAmagga-nAsaNAdevadavvaharaNehiM dasaNamohaM jiNamuNi-ceiyasaMghAipaDiNIo // 56 // unmArge dezanA-mArgane nAza-devadravyanA haraNathI jIva darzana mehanIya karma bAMdhe che. tathA jina-mUrti citya saMghAdine pratyenIka darzana mohanIya karmane bAMdhe che. [56] duvihaMpi caraNamoha, kasAyahAsAivisayavivasamaNo; baMdhai nirayAu mahA-raMbhapariggaharI ruddo // 57 // | kaSAya-hAsyAdi tathA viSayane paravaza banelo jIva be prakAranuM cAritra mohanIya karma bAMdhe che. mahAraMbha-mahAparigrahamAM rakta radrapariNAmI narakanuM AyuSya bAMdhe che. [5] For Personal & Private Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tiriyAu gUDhadiyao, saDho sasallo tahA maNussAuM / payaIi taNukasAo, dANaruI majjhimaguNoya // 58 // gUDha hRdayavALe, zaTha, zalyavALo jIva tiryaMcanuM AyuSya bAMdhe che tathA prakRtithI alpakaSAyavALa-dAnaruci ane madhyama guNavALo AtmA manuSya AyuSya bAMdhe che. [58] avirayamAi surAu, bAlatavo'kAmanijjaro jayai / saralo agAravillo suhanAmaM annahA asuhaM // 59 // . avirati (samyagadaSTi) Adi bALapane karanAra, akAma nirjarAvALo jIva deva AyuSya bAMdhe che. saraLa tathA rasAdi gArava vagarane zubha nAmakarma bAMdhe che. tethI viparita svabhAvavALo azubha nAmakarma bAMdhe che. [59] guNapehI mayarahio, ajjhayaNajjhAvaNArUI niccaM pakugai jiNAibhatto, uccaM nIyaM iyarahAu // 60 // guNane jenAro-madarahita-hameza adhyayana adhyApananI rucivALo tathA jina Adine bhakta ucca gotra bAMdhe che. tethI viparita svabhAvavALa nIca getra bAMdhe che. [60], jiNapUyAvigdhakaro, hiMsAiparAyaNo jayai vigdhaM / iya kammavivAgo'yaM, lihio deviMdasarIhiM // 61 // jinapUjAmAM vina karanAre, hiMsAdimAM parAyaNa aMtarAya karma bAMdhe che. A pramANe A karmavipAka devendrasUri vaDe lakhAya che (racAya che). [61] For Personal Private Use only For Personal & Private Use Only w Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalIka pAribhASika saMjJAonI samajaNa AgaLa karmagranthamAM keTalAka pAribhASika zabdo Avaze tenI samajaNa barAbara paDe te mATe tevA keTalAka pAribhASika zabdonI vyAkhyA atre ApIe chIe. [1] niSekaracanA-kamalikonI udayasamayathI mAMDIne kramazaH sthitisthAnamAM goThavaNI. ke vAstavika rIte karmalikenI AvI koI goThavaNI Atmapradeza para nathI paNa Atmapradeza para lAgelA karmalike mAMthI je vartamAna samaye udayamAM che tene udayasamayane niSeka (karmadalane samUha) kahevAya che. bIjA samaye je dalike udayamAM AvavAnA che tene bIjA sthitisthAnane niSeka kahevAya che. Ama kramazaH je je karmadalike je je samaye udayamAM AvavAnA che te daliko te te samaye udayamAM AvanArA sthitirathAnanI niSeka kahevAya che. AvI rIte karmalikenI sthitisthAmAM goThavaNIne niSekaracanA kahevAya che. [] abAdhAkALa-keIpaNa karma baMdhAya tyAre karmanuM keIpaNa dalika amuka kALa sudhI udayamAM na Ave tevuM nakakI thAya che. A baMdha ane udayanA vaccenA kALane abAdhAkALa kahevAya che. abAdhAkALa pachInA samayathI te karma udayamAM Ave che yAvat tenI jeTalI sthiti baMdhAI hoya teTale kALa sudhI kamazaH te karmanA dalike udayamAM bhogavAtAM jAya che. 30 30. abAdhAkALanI A sthUla vyAkhyA karI che eTale baMdha samaye te karma teTalA kALa mATe udayamAM AvavAnuM nathI ema nakkI thAya che. eTale je koIpaNa karaNavizeSathI kaMIpaNa pheraphAra na thAya te abAdhAkALa vItyA pachI ja ane utha thAya che, paraMtu AvuM banatuM nathI. badhAvalikA vItyA pachI turata ja udIraNadikaraNa pravarte che. tenA dvArA karma abAdhAkALa pUrNa thatAM pUrve ja uyamAM Ave che. For Personal & Private Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [3] udayAvalikA-udayasamayathI mAMDIne eka AvalikA sudhInA samayane udayAvalikA kahevAya che. [4] baMdhAvalikA-keIpaNa karma baMdhAya tyArathI eka AvalikA sudhInA kALamAM te karma baMdhAvalikAmAM raheluM kahevAya che. [5] saMkamAvalikA-kaI paNa karma saMkrama dvArA anya karma rUpe thayuM tyArathI mAMDIne eka AvalikA sudhI te karma saMkramAvalikAmAM raheluM kahevAya che. baMdhAvalikA, udayAvalikA, saMkramAvalikAmAM kaMIpaNa karaNa pravartatA nathI. ATha prakAranA karaNanI vyAkhyA karaNa = jIvanuM pravartamAna vIryavizeSa. * je vIrya vizeSa karmanA bandha-saMkramAdimAM pravarte che te te vIryane baMdhanakaraNa, saMkramakaraNAdi nAma apAya che. [1] baMdhanakaraNa-je vIrya vizeSathI jIva AThe karmane baMdha kare che te vIryane baMdhanakaraNa kahevAya che. [2] saMkamakaraNa-je vIryavizeSathI jIva pUrve bAMdhelA karmone sajAtIya anya karmarUpe kare che te vIrya vizeSane saMkramakaraNa kahevAya che. [3] udvartanAkaraNa-je vIrya vizeSathI karmanAM sthiti ane rasanI vRddhi thAya che te vIryane uddavartanAkaraNa kahevAya che. [4] apavartanAkaraNa-je vIryavizeSathI kamanI sthiti ane rasamAM hAni thAya che tene apavartanAkaraNa kahevAya che. For Personal & Private Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [5] udIraNAkaraNa-je vIryavizeSathI udayAvalikA uparanA sthitisthAnamAM rahela karma pudagalane udayAvalikAmAM praveza karAvAya che tene udIraNAkaraNa kahevAya che. je karmaprakRtine vipAkodaya pravartate hoya tenI ja udIraNa thAya che. [6] upazamanAkaraNa-je vIryavizeSathI sattAmAM rahela karmapudagalone udaya-udIraNA-nidhatti ane nikAcanA karaNane mATe ayogya karAya che tene upazamanA karaNa kahevAya che. [9] nidhattikaraNa-je vIryavizeSathI sattAmAM rahela karma urdUvartana ane apavartanA sivAyanA sarva karaNa mATe ayogya karAya che te nidhattikaraNa kahevAya che. [8] nikAcanAkaraNa-je vIryavizeSathI sattAmAM rahela kamaDhalika sarva karaNane mATe ayogya karAya che te nikAcanAkaraNa kahevAya che. ghAti-aghAti karma ghAti kama-AtmAnA guNane ghAta kare te ghAtikarma kahevAya che. jJAnAvaraNa-darzanAvaraNamehanIya ane aMtarAya A 4 karma tathA tenI sava (45) uttaraprakRtio ghAti-karma kahevAya che. ghAtikarmamAM paNa kevaLa-2, nidrA-5, mithyAtva meha. ane 12 kaSAya e sarvAti prakRtio che. bAkInA jJAnA-4, darzanA-3, saMjavalana-4, nokaSAya-9 ane aMtarAya-pa e 25 prakRtio dezaghAti che. sarvaghAti karma AtmAnAM guNane saMpUrNapaNe ghAta kare che. For Personal & Private Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezaghAti karma AtmAnA guNane dezathI vAta kare che. aghAti karma --AtmAnAM guNane ghAta na kare te aghAtikarma kahevAya che. vedanIya-nAma-gotra-AyuSya A 4 karma tathA tenI sarve 7pa uttaraprakRtie atikarma kahevaiya che. ' vipAkedaya je karmanA udayathI jIvane zubhAzubha phaLanI prApti avazya thAya te karmodaya vipAkaeNdaya kahevAya che. pradezodaya zubhAzubha phaLa prApta thayA vinA ja udayagata sajAtIya anya karma bhaLI jaIne karmanuM kharI paDavuM-bhegavAI javuM te pradezadaya kahevAya che ke A For Personal & Private Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya namaH namenamaH zrI gurumasUraye - karmastava [ dvitIya karmagraMtha ] .. bandhodayodIraNa satpadastha, niHzeSakarmArivalaM nihatya / / raH uddhi sAmrArA , mithe la va zrI navanAtha in baMdha-udaya-udIraNa ane sattAmAM rahelA saghaLA karmazatranA baLane haNIne jeNe siddhisAmrAjyane prApta karyuM che te zrI vIra- bhagavAna tamArA kalyANa mATe thAva... bIjA karmagranthamAM 14 guNasthAnakavata jIvone viSe baMdhaudaya-udIraNA ane sattAnI vicAraNuM karavAnI che. baMdhA-mithyAtvAdi baMdha hetuo vaDe kAmaNa vargaNanA pudragalene AtmAnI joDe kSIranIravatu ke leha-agnivat paraspara saMbaMdha thave te baMdha. udaya -apavartanAdi karaNavizeSathI athavA svAbhAvika sthiti paripakva thaye udayamAM AvelA karma pudgalenA phaLane bhegavavA te udaya, , , ukIraNu-udayAvalikA uparanI sthitimAM rahelA arthAt je udayamAM AvyA nathI tevA karma pudgalene jIvanA sAmarthyavizeSathI udayAvalikAmAM praveza karAvI bhegavavA te udIraNA.. sattA-baMdha ke saMkramathI je svarUpe je karma thayela che te ja kane saMkramaNa ke nirjarAthI virUpAtara ke hAtha thI nathI tyAM sudhI je sadUbhAva te sattA For Personal & Private Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cauda guNasthAnanAM nAma guNasthAnaka kama guNasthAnaka kama 1 mithyAdaSTi guNasthAnaka | 8 apUrvakaraNa guNasthAnaka sAsvAdana samyagadRSTi , 9 anivRtti bAdara saMparAya , 3 samyagra mithyASTi ,, 10 sUkrama saMpAya , 4 avirati samyagraSTi | upazAntamahavItarAga chadmastha guNasthAnaka dezavirati 12 kSINa ,, , , pramatta saMyata ,, " | 13 sayogI kevalI guNasthAnaka 7 apramatta saMyata ) [ 14 ayogI che, guNe = jJAna-darzana cAritrarUpI jIva svabhAvavizeSa. zuddhinA prakarSa ane azuddhinA apakarSathI thate guNone svarUpabheda te guNasthAnaka. guNasthAnaka =jJAnAdi guNonuM sthAna nIce nIcenA guNasthAnakamAM azuddhino prakarSa hoya che. jema jema uparanA guNasthAnakamAM jaIe tema tema jJAnAdi guNanI azuddhino apakarSa thato jAya che, ane buddhine prakarSa thatuM jAya che. cauda guNasthAnakanuM svarUpa . (1) mithyASTi guNasthAnaka dhaturA khAdhela manuSyane sapheda vastumAM pILAzanI pratIti thAya che. tema jIva ajavAdi to viSe mithyA (viparIta) jJAna jene hoya te mithyAdaSTi jIva tenuM guNasthAnaka te mithyAdaSTi guNasthAnaka che. * mA pra mithyAdaSTi che to pachI tene guNasthAnaka (guNonuM sthAna) kema kahyuM ? e ternational For Personal For Personal & Private Use Only Private Use only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u-jo ke mithyAdaSTi jIvane sarvaghAti evI mithyAtva mehanIya karmaprakRtinA udayathI tene viSe viparItadaSTi hoya che, paraMtu A pazu che, A manuSya che vagere pratIti aviparIta hoya che. tevI ja rIte nigodamAM rahelA jIvane paNa tathA prakAre avyakta sparzamAtranuM paNa aviparIta jJAna hoya che. jema atyaMta gADha vAdaLothI AcchAdita sUrya-candranI paNa kAMIka prabhA hoya che tema. A apekSAe mithyAdaSTi jIvone paNa guNasthAnaka kahyuM che. pra--te pachI teone mithyAdaSTi kema kaho cho? A manuSya che, A pazu che vagere jJAnanI apekSAe te teo samyagadRSTi paNa che athavA jinapraNIta keTalAka padArthone mAne che, keTalAkane nathI mAnatA mATe temane samyagRmithyASTi kahone ? u-A vAta paNa barAbara nathI. kemake jinapraNIta sarva pravacananA arthane mAnavA chatAM eka akSara paNa jene na ruce te mithyAdRSTi ja kahevAya che, kemake tene sarvajJa bhagavAna pratye avizvAsa che. samyagRmithyASTinuM lakSaNa te e che ke nALiyera dvIpanA manuSya jema annAdi bhojana kyAreya joyuM nathI ke sAMbhaLyuM nathI tethI bhUkha vakhate paNa annAdine jotAM tene tenA pratye ruci paNa thatI nathI tathA aruci paNa thatI nathI. tevI rIte jinavacana pratye rucine bhAva ke arucine bhAva jene nathI te jIva samyagRmithyAdaSTi kahevAya che. vastutaH saghaLA padArthone jinezvara bhagavatee kahelA che te mujaba ja mAne te samyagadaSTi. A saghaLA padArtho viSe samyam ane mithyA ane prakAranA jJAnanA abhAve jine kahyA mujaba mAne nahi temaja viparIta paNa na mAne - $ ** : : ' ' tarasyA A saghaLA padArthone jinezvare kahyA mujaba mAne. paraMtu ekAda padArthane viSe paNa- ekAMte jinavacanathI viparIta mAnyatA jene hoya te sida : - .. ' : ' ja che For Personal & Private Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A guNasthAnakane kALa abhavya AtmAne anAdi anaMta che. je bhavyAtmAo hajI samyakatva pAmyA ja nathI teone anAdi sAMta, che. jayAre samyaphavathI paDIne mithyAtve AvelA jIvane sAdi sAMta che, ane te jaghanyathI aMtamuhUrta ane utkRSTathI dezoardha pudgala parAvarta che. - (2) sAsvAdana samyagadaSTi guNasthAnaka 4 upazama samyakatvanI prApti vakhate mithyAtvamehanIyane upazama thaI jAya che eTale pradeza ane vipAka baMne prakAre udaya aTakI jAya che. pUrva prathama karmagranthamAM joI gayA chIe ke mithyAtva mohanIya karmanA udayathI jIvane jinapraNIta ta para ruci thatI nathI, arucine bhAva thAya che tevI ja rIte anaMtAnubandhI kaSAya paNuM samyakatva guNane ghAtaka che. A baMnene upazama, kSaye pazama ke kSaya thatAM samyakatvaguNanI prApti thAya che. anAdi saMsAramAM sauthI prathama je samyaktvanI prApti thAya che te mithyAtva mehanIya karmanA upazamathI thAya che. ane tene pathamika samyaktva kahevAya che. ' upazamamAM pradezeAdaya tathA vipAkedaya baMnene abhAva che. kSayapazamamAM pradezadaya hoya che, jyAre vipAkoya nathI te. eTale ke mithyAtvamehanIya udayamAM AvatAM karmalike udayagata samakata mehanIyamAM saMkramIne bhagavAI jAya che. tevI ja rIte anaMtAnubaMdhI kaSAyamahanIya paNa apratyAkhyAna yAdi jene vipAka udaya hoya temAM saMkramI bhagavAI jAya che. kSAyikamAM pradezeAdaya ke vipAkedaya, hotA nathI. eTaluM ja nahi sattAmAM paNa hetAM nathI. aupazamika samyakatvanA kALamAM mithyAtva mehanIya ane anaMtAnubaMdhI, kaSAyane udaya hetuM nathI. have jIvasvabhAve Apazarmika samyakatvane jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI cha AvalikAkALa bAkI rahetAM 31. A vakhate anaMtAnubaMdhI kaSAyane kSayapAma saMbhave che. For Personal & Private Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaI jIvane anaMtAnubaMdhI kaSAyane udaya thAya che. hajI mithyAtva mehanIyane vipAkedaya thayo hetuM nathI. tyAM sudhInA kALane sAsvAdasamyagadaSTi guNasthAnaka kahevAya che. TUMkamAM mithyAtvamehanIya karmane udaya na hoya ane anaMtA, catuSka 32ne vipAkedaya jyAM hoya te prathama mithyAdaSTi guNasthAnaka. jyAre mithyAtva mehanIya karmane udaya na hoya ane anaMtA kaSAyane udaya thato hoya te sAsvAdana samyagadaSTi guNasthAnaka che. A guNasthAnakane kALa jaghanyathI 1 samaya ane utkRSTathI 6 AvalikA jeTalo che. ATale kALa pUrNa thaye turata ja mithyAtvamohanIya karmane vipAkedaya thaI jAya che. ane jIva avazya mithyAtva guNasthAnake pahoMcI jAya che. Ama A guNasthAnaka upazamasamyaktvathI paDIne mithyAtva guNa sthAnake jatAM ja Ave che. mithyAtva (prathama) guNasthAnakathI sIdha A guNasthAnake javAtuM nathI. jema khIranuM bhajana karela manuSya tenA vamana vakhate tenA kaMIka svAdane anubhave che. tema anaMtA kaSAyanA udayathI samyaktvathI paDatAM mithyAtvAbhimukha thayelA samyagadRSTi jIva samyakatvanA kaMIka svAdane anubhavato hovAthI A guNasthAnakane sAsvAdana (AsvAdana sahita) samyagadaSTi guNasthAnaka kahyuM che. athavA aupazamika samyaphatvanA Aya (lAbha)ne zAtana (nAza) 32. anaMtA. 4 ne 4thI7 guNa sudhImAM saMpUrNa kSaya karIne jIva mithyAtvamohanIyane udaya thatAM prathama mithyAtva guNasthAnake jAya che. tyAM prathama samayathI ja anaMta catuSkane baMdha zarU thAya che. paNa A navA baMdhAyela anaMtAno udaya eka AvalikA sudhI thato nathI. AvalikA pachI ja thAya che, kemake baMdhAvalikAmAM rahelA karma pudagalemAM koI jAtane pheraphAra thatuM nathI. tethI AvA jIvone prathama guNasthAnake paNa eka AvalikA sudhI anaMtA- catuSkane udaya heta nathI. A apavAda sivAya prathama guNasthAnake haMmezA anaMta caturkane udaya hoya che. ____33. Ayam aupazamikasamyatva lAbhalakSaNaM saadyti-apnytiityAjJAnanuM attatAnuvadhiSAyavettA taraH 3 jANavA te iti saasaadnH| sAsAdanazcAsau samyagdRSTizca sAsAdanasamyagdRSTiH, tasya guNasthAnam sAsAdanasamyagdRSTiguNasthAnam / For Personal & Private Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Go . kare te AsAdana, tenA sahita chava te sAsAina athavA sAsvAdana. sAsvAdana evA samyagadaSTi jIvanuM guNasthAnaka te sAsvAdana samyagUdaSTi guNasthAnaka jANavuM. (3) sabhya mithyASTi guNasthAnaka anAdi mithyASTi jIva prathama pazamika samyakatva pAmatA ja adhyavasAya vizeSathI sattAmAM rahelA mithyAtva mohanIyakarmane rasabhede. traNa bheda kare che. 1. zuddha 2. ardhazuddha 3 avizuddha ' samyaktvanA adhyavasAya vizeSathI mithyAtva mehanIya karmanA je pugalo eka ThANIyA rasavALA athavA maMda ThANIyA rasavALA rahe che te zuddha puMja kahevAya che. te samati mehanIya karma tarIke oLakhAyuM. che. te ja rIte mithyAtva mehanIya karmanA je pudgale madhyama be. ThANIyA rasavALA rahe che te ardhazuddha puMja kahevAya che. te mizra mehanIya tarIke oLakhAya che. te rIte mithyAtva mehanIya karmanA je pudagalo madhyama be ThANIyAthI vadhu yAvat utkRSTa be ThANIyA sudhI, tathA traNa ane cAra ThANIyA rasavALA rahe che te avizuddha peja kahevAya. che. te mithyAtva mehanIya tarIke oLakhAya che. aupazamika samyakatvathI paDatA anaMtAnubaMdhi kaSAyane udaya. thatAM je jIva sAsvAdana guNasthAnake jAya che. teone avazya mithyAtva mehanIya karmane udaya thAya che. ane mithyAtva guNasthAnake jAya che. jyAre te sivAya pazamika samyaktvano kALa pUro thatA traNamAMthI kaI paNa puMja udayamAM Ave che. AmAM avizuddha puMja (mithyAtva mehanIya) udayamAM Ave te jIva prathama mithyAtva guNasthAnake jAya che. vizuddha ( samakita mehanIya) karmane puja udayamAM AvatA pazama samakita prApta thAya che. ane caturthAdi (4-5-6-7) guNasthAnake rahe che. ane For Personal & Private Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71. vizuddha puMja (mizra mehanIya) karmane udaya thatAM jIva mizra guNasthAnake pahoMce che. A guNasthAnake rahelA jIvane jinavacana para ruci paNa nathI. temaja aruci paNa nathI. A guNasthAnakena kALa aMtamuhUrta che. tyAra pachI jIva avazya prathama ke caturtha guNasthAnake jAya che. vaLI A guNasthAnake caturthAdi guNasthAnakathI ke prathama guNasthAnakathI paNa avAya che. () avirati samagra daSTi guNasthAnaka jinapraNIta to para zraddhAvALo jIva te samyadRSTi. jina vacana dvArA viratine mezanI nisaraNarUpa mAnavA chatAM apratyAkhyAnIya kaSAyanA udayathI virati dharmane svIkArI zakato nathI, te jIva avirati samyagRSTi. tenuM guNasthAnaka te avirati samyagUdaSTi guNasthAnaka baMdhaM aviraiheu jANaMto rAgadosadukkhaM ca / viraisuhaM icchaMto viraI kAuca asamattho / esa aMsa nayasammo niMdaMto pAvakammakaraNaM c| . . ahigaya jIvAjIvo acaliyadiTThI caliyamoho // aviratinA kAraNe karmabaMdhane tathA rAgadveSane duHkhane jANa tathA virati sukhane Icchate paNa virati karavAne asamartha evo pApakarmanI niMdAne karate jIvAdi tattvone jANakAra-acalita (samya)- ' dRSTivALe calita mehavAge e avirati samyagadaSTi jIva che. A guNasthAnake opazamika, kSApazamika ke kSAyika traNamAMthI. koI paNa eka samyakatva hoya che. (1) mithyAtva mehanIya karmane pradeza ane vipAka baMne prakAranA - udayanA abhAvathI utpanna thatuM samyakatva te pathamika samyakatva che. For Personal & Private Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 (2) mithyAtva mehanIya ane anaMtAnubadhi kapa:canA kSayopazamathI utpanna thatuM samyakatva te kSApazami samyakatva che. ahIM samakita mohanIyane vipAkedaya ane bAkInA 6 darzana mehanIya pradezadaya che. (3) anaMtAnubaMdhi kaSAya ane darzanatrika A sAtenA kSayathI utpanna thayela samyakatva te kSAyika samyakatva che. A guNasthAnakano kALa jaghanyathI aMtamuhUrta ane utkRSTathI sAdhika 33 sAgaropama che. - (5) dezavirati guNasthAnaka dezathI viratine svIkAravI te dezavirati. tenuM guNasthAnaka te dezavirati guNasthAnaka, samyagdarzana dvArA viratine mekSanI nisaraNI samajI sarvaviratine irachatA pratyAkhyAnIya kaSAyanA udayathI sarvaviratine nahi svIkArI zakate, zakti mujaba dezathI viratine svIkAre te dezavirati che. tene eka AvratathI mAMDIne sarva aNuvrata hoya che. yAvat anumati sivAya sarva sAvadhanA paccakhANa karate jIva paNa dezavirata che. A guNasthAnakane kALa jaghanyathI aMtarmuhUrta ane utkRSTathI dezapUrvakeTi che. (6) pramatta saMyata guNasthAnaka A sarva sAvadya yugathI aTake te saMyata. pratyAkhyAnAvaraNa kaSAyanA kSayopazamathI saMtapaNuM prApta thAya che. saMyama hovA chatAM kyAreka saMjavalana kaSAya ke nidrAnA udayathI saMyamanA yugamAM je pramAda kare che te pramatta. mitta evA saMtanuM guNasthAnaka te pramatta saMvata guNasthAnaka che. guNasthAnaka eTale vizuddhine prakarSa ane avizuddhinA apakarSathI thata svarUpabheda. arthAt dezavirati guNasthAnakanI apekSAe pramattasaMyatene guNemAM vizuddhine prakarSa ane avizuddhine apakarSa hoya che. jyAre apramatta saMyatanI apekSAe guNamAM vizuddhine apakarSa ane For Personal & Private Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azuddhine prakarSa hoya cheA rIte uttarottara guNasthAnakamAM sarvatra jANI levuM. pramatta guNasthAnakane kALa jaghanyathI 1 samaya ane utkRTathI aMtarmuhUrta che. (7) apramatta saMyata guNasthAnaka nidrA-vikathAdi pramAda vinAnA muninuM guNasthAnaka te apramatta guNasthAnaka che. ahIM saMyamanI vizuddhinAM tathA viziSTa tapadhyAnAdinA prabhAvathI karmakSapaNA karatAM apUrva-apUrvatara vizuddhisthAna , para AruDha thatAM mana:paryavAnAdi 4 aneka prakAranI labdhio utpanna thAya che. A guNasthAnakane kALa jaghanyathI 1 samaya utkRSTathI aMtamuhUrta che. (8) apUrvakaraNa guNasthAnaka sthitighAta-rasadhAta-guNazreNi-guNasaMkramaNa-sthitibaMdha A--pAMca apUrvavastu jyAM thAya che te apUrvakaraNa guNasthAnaka che. sthitighAta:- sattAmAM rahelA jJAnAvaraNAdi karmanI dirghasthitione apavartanA karaNa vaDe ghaTADIne alpa karavI. rasaghAta -sattAmAM rahelA jJAnAvaraNAdi azubha karmonA tIvra rasane apavartanA vaDe ghaTADI a9pa karavA. A banne vastuo pUrva guNasthAnakamAM alpavizuddhi hovAnA kAraNe jIva alpa pramANamAM karatA hatA. ahIM vizuddhi vadhAre hovAnA 34 asya ca bhagavato'pramatta saMyatasya viziSTa tapodharmadhyAnAdiyogataH karmANi kSapayato apUrvApUrvatarANi ca vizodhasthAnAnyadhirohato manaHparyavajJAnAdayo'pi RddhayaH prAduSyanti yataH uktaM : avagAhate sa zrutalabdhi prApnoti cAvadhijJAna ! mAnasapardhAyaM zAnaM koSThAdibuddhirvA / cAraNavaikriyasavauM adhyAdyAzcApi labdhayastasya ! prAdurbhavantiguNatI balAni vA mAnasAdIni // -pacasaMgraha TIkA pR. 61 For Personal & Private Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNe moTA pramANamAM kare che. pUrva guNasthAnakamAM vadhAre kALamAM cheDe sthitine hAza thato hato, cheDo rasaghAta thatuM hatuM. ahIM vizuddhi vadhAre hovAthI thoDA kALamAM ghaNI sthiti ane rasane ghAta thAya che. guNazreNi - uparanI sthitimAMthI apavartanA karaNa vaDe utArelA karmalike jaldIthI khapAvavA mATe udaya samayathI aMtamuhUrta sudhInA samayanA niSekane viSe asaMkhya guNanA kramathI goThavavA te guNazreNi. - pratisamaya vizuddhinA kAraNe asaMkhya guNadalike uparanI sthiti mAMthI utAre che. te uDhaya samayathI aMtarmuharta sudhInA niSekamAM asaMkhya guNavRddhie gaThave che. jemake prathama samaye je dalika utAryA temAMthI udayaniSekamAM thoDA dilike goThave, tyArapachInA niSekasthAnamAM asaMkhyaguNA ema aMtamuhUrta sudhInA sthAnamAM asaMkhyAtaguNadalike goThave. bIjA samaye prathama samaya karatAM asaMkhya guNa daliko utAre ane te ja kame asaMkhyaguNavRddhie goThave. Ama trIjAdi samayamAM paNa jANavuM. . pUrvanA guNasthAnakamAM ochI vizuddhi hatI. tethI guNazreNinI dIrghatA vadhAre hatI ( guNazreNinuM aMtamuhUrta moTuM hatuM ) ane dalike apa pramANamAM goThavAtAM, ahIM vizuddhi vadhAre hovAnA kAraNe guNazreNinI dIrghatA ochI che. (guNazreNinuM aMtarmuhUrta nAnuM che.) dalike vadhAre pramANamAM goThavAya che, guNasaMkrama:- sattAmAM rahelA abadhyamAna azubha karmanA dalikene pratisamaya asaMkhyaguNathI vRddhithI badhyamAna karma prakRtimAM saMkamAvavA (te rUpe karavA) te guNasaMkama. apUrva sthiti baMdha -vizuddhinA kAraNe pUrva pUrva sthitibaMdhathI utarottara palyopamanA saMkhyAmAM bhAga nyUna sthitibaMdha kare che. te aMtarmuhUrta sudhI tevo ja rahe. aMtamuhUrta pachI navo ritibaMdha pUrvanA sthitibaMdhathI palyopamanA saMkhyAmAM bhAga jeTale nyUna thAya. Ama yAvat apUrvakaraNanA aMta sudhI jANavuM. sthitibaMdhanuM aMtarmuhUrta apUrvakaraNanAM aMtamuhUrtathI nAnuM hoya che. For Personal & Private Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - A apUrvakaraNa guNasthAnaka be rIte hoya che. kSapakazreNimAM ane 2upazamazreNimAM. A guNasthAnane kALa jaghanyathI 1 samaya ane utkRSTathI aMta:muhUrta che. AnA kaI paNa eka samayamAM rahelA vividha nA adhyavasAyamAM taratamatA hoI zake che eTale ke vizuddhi ochIvattI hoI zake che. tethI A guNasthAnakane nivRtti guNasthAnaka paNa kahevAya che. jaghanya 1 samayane kALa upazamaNimAM caDatA ke paDatA jIvanuM mRtyu thAya ane devalokamAM pahoMcatAM ja 4 thA guNasthAnakanI prApti. thAya che, te apekSAe che. kSapakazreNimAM te jaghanya kALa paNa aMta.. muhUrta ja che. (9) anivRtti bAdara saparAya guNasthAnaka nivRttietAratamya, taratamatA. eka sAthe A guNasthAnake AvelA jInA adhyavasAya sarakhA ( taratamatA vinAnA) hoya che. traNe kALamAM anaMtA jene A guNasthAnakanI sparzana thAya che. te badhA. jIne A guNarathAnakanA vivakSita samaye vizuddhi sarakhI ja hoya che. arthAt A guNasthAnakanA prathamasamayavatI je jIvo vartamAnamAM hoya, je jIve bhUtakALamAM jyAre prathamasamaye hatA, bhaviSyamAM jyAre je jIvo A guNasthAnakanA prathamasamaye haze. te badhA jIvone te samayanI vizuddhi ekasarakhI hoya che. A rIte sarva samayamAM jANavuM. tethI ja A guNasthAnakanA kula adhyavasAye guNasthAnakanA kALarUpa aMtarmuhUrtanA samaya jeTalA ja hoya che. have pachInA guNasthAnakamAM sUkama kaSAyane. udaya AvavAne che. tenI apekSAe ahIM bAdara kaSAyane udaya che... tethI A guNasthAnakane anivRtti bAdara saMparAya guNasthAnaka kahyuM che. pUrvanI mAphaka A guNasthAnakane kALa jaghanyathI 1 samaya ane utkRSTathI aMtarmuhUrta jANavo. A guNasthAnake upazama-zreNivALe For Personal & Private Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 jIva cAritramehanIya karmane lebha sivAya agiyAra kaSAya tathA nava nokaSAyane upazAMta kare che, jyAre kSapakazreNivALe jIva kSaya kare che. (anaMtAnubaMdhi-4, darzana-3 nI upazamanA ke kSapaNa 4 thI 7 guNasthAnaka sudhImAM thaI gayela hoya che.) A guNasthAnakanA aMte lebha paNa kiTTIrUpa (atyaMta kRza) banI gayo hoya che. (10) sUkSma saMparAya guNasthAnaka "sUma kiTTIrUpe karAyelA lebha kaSAyane udaya che jene te sUkSma saMparAya guNasthAnaka. ahIM paNa kSapaka jIva sUma lebhane sarvathA kSaya kare che, ane upazAmaka jIva sUkSama lebhane sarvathA upazama kare che. A guNasthAnakane kALa paNa pUrvanI mAphaka jaghanyathI 1 samaya ane utkRSTathI aMtamuhUrta jANo. (11) upazAMta kaSAya vItarAga chagha0 guNasthAnaka cAritramehanIya karma sarvathA upazAMta thayuM che, tethI prApta karyuM che vItarAgapaNuM paNa jJAnAvaraNAdi karmanA udayathI chadmasthapaNuM bAkI che tevA jIvanuM guNasthAnaka te upazAMta kaSAya vItarAga chaghastha guNasthAnaka che. chaa=DhAMkavuM. kevaLajJAna, kevaLadarzanane DhAMke te che. eTale jJAnAvaraNAdi ghAtikarma, kemake tenA udayamAM jIvane kevaLajJAna-kevaLadarzana hotuM nathI. ghAtikarmanA udayavALo chava chadyastha kahevAya che. upazama-zreNimAM mohanIya karma sarvathA upazAMta thaI jatAM A guNasthAnakanI prApti thAya che. A guNasthAnakane kALa paNa jaghanyathI 1 samaya ane utkRSTathI aMtarmuhUrta che. A guNasthAnakathI be rIte patana thAya che. (1) bhavakSayathI, (2) kALakSayathI. 35. kiTTIrUpa eTale atyaMta kRza thaI gayela sUkSma lebha. For Personal & Private Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavakSayathI eTale mRtyuthI A guNasthAnake maraNa pAmIne avazya vaimAnika devalekamAM jAya che, ane tyAM tene kahyuM guNasthAnaka hoya che. kALakSayathI je paDe che te je rIte caDhaye hatuM te ja kamathI, paDe che, ane paDatAM paDatAM yAvat TUThA guNasthAnaka sudhI jAya che. tyAM kaI sthira thAya che, keI tethI paNa nIce pAme-ja the jaI sthira thAya che. athavA keI tethI paNa nIce sAsvAdana guNasthAnaka thaI mithyAtva guNasthAnaka sudhI pahoMce che. athavA 4 thA guNasthAnakathI paNa sIdhe 1 lA guNasthAnake pahoMce che. - utkRSTathI jIva eka bhavamAM be vAra upazama-zreNi mAMDI zake che. je jIva eka vAra upazama-zreNi mAMDe che te te ja bhavamAM kSaka--zreNi mAMDI zake che. paraMtu je be vAra upazama-zreNi mAMDe che te te bhavamAM kSapakazreNi mAMDI zakato nathI. siddhAMtanA mate te je bhavamAM upazama zreNi mAMDe te te bhavamAM kSapaka-zreNi na mAMDe. kemake eka bhavamAM, bemAMthI eka ja zreNi hoI zake. (12) kSINa kaSAyavItarAga chamastha guNasthAnaka 'cAritramehanIya karmanA sarvathA kSayathI prApta thayuM che vItarAga-- paNuM, paNa traNa ghAtakarmanA udayathI hajI chadmasthapaNuM jeone che te javAnuM guNasthAnaka te kSINukaSAya vItarAga chadmastha guNasthAnaka dazamA guNasthAnakanA aMtima samaye sUma lebhane kSaya thaI jAya che tethI anaMtara samaye jIva A guNasthAnakane prApta kare che. Ama A guNasthAnaka kSepaka zreNimAM prApta thAya che. dezamAM guNasthAnakathI upazAmaka jIve 11 mA guNasthAnake jAya che, jyAre kSapakajIva A 12 mA guNa-- sthAnake Ave che - A guNasthAnakane jaghanya tathA utkRSTa kALa aMtamuhUrta pramANu che. A guNasthAnakanA aMte jJAnAvaraNadarzanAvaNa ane asarakarmane mA karI. atara samaye jIva kerA-kevIdarzana pragaTa karate hevAthI sagi kevali. guNasthAna prApta kare che. For Personal & Private Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : St (13) sayeAgikevali gugusthAnaka cAga = jIvAnu` vI-zakti parAkrama-utsAha vagere. mana-vacana-kAyArUpa sAdhanA dvArA jIvanA e vInA upayAga thAya che te maneyAga-vacanayega-kAyaroga che. A traNe ceAga jene vate che tevA sayeAgI ane kevaLajJAna ane kevaLadarzIna jeene che te kevalI. sayeAgI evA kevalajJAnInu je guNasthAnaka te sayAga kevali guNasthAnaka, sayeTiMga kevalI bhagatratAne kAyayeAga vihAra-unmeSa-nirmAdimAM pravate che. vacanayeAga dezanAdimAM pravarte che. manAyeAga manaHpavajJAnI ane anuttaravAsI devAe manathI pUchelA praznonA manathI uttara ApavAmAM varte che. anyakSetramAM rahela manaHpavajJAnI athavA anuttaravAsI devA jyAre mana dvArA prazna kare che, tyAre prabhu te praznane kevaLajJAna dvArA jANIne tenA uttarane anurUpa manAvA pariNamAve che. bhagavate pariNamAvela maneAdravyane manaHpavajJAnI ane avadhijJAnI peAtAnA jJAnathI jue che ane te maneAvAnA AkAra dvArA anumAna vaDe pAte pUchelA ane jANe che. A guNasthAnano kALa jaghanyathI aMtarmuhUta ane utkRSTathI dezApUrva kATi che. A guNasthAnakane aMte chellA aMtarmuha mAM AyAjikAkaraNa, samuddAta ane yAganirodha thAya che. AyAjikAkaraNa kevaLajJAnI bhagavatAnA atyaMta prazasta mana-vacana-kAyAnA vyApAra che. vedanIyAdi karmInI sthiti AyuSyakarmathI adhika hAya che. tene samAna karavA mATe samuddhAta karAya che; ane lezyAnA nirAdha mATe tathA cega nimitte thatAM karmanA baMdhane aTakAvavA yAganirodha kare che; ane A rIte traNe prakAranA yeAganA nirodha thaI jatAM anetara samaye jIva yAgikela guNasthAnakane prApta kare che. 4 + 4 For Personal & Private Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 (14) ayAgikavali guNasthAnaka mana-vacana-kAyAnA sUkSma ke bAdara keAI paNa prakAranA yeAga jyAM bilakula pravartatA nathI tethI AtmAnI merU jevI niSpakampa avasthA jyAM hAya che tevA kevaLajJAnI bhagavaMtanuM guNasthAnaka ayAgikethali guNasthAnaka che. Ane zailezIkaraNa paNa kahevAya che. A guNusthAnakanA kALa madhyama rIte pAMca hasvAkSara uccAraNanA kALa jeTalA che. A guNasthAnake karmabaMdhanA cAramAMthI kAI paNa hetu nathI. cAvat yAga paNa nathI. tethI navA karma baMdhAtA nathI, ane jUnA karmanA dalika je guNazreNi rUpe gaThavAyelA che te udaya dvArA bhAgavAtAM jAya che, ane carama samaye sarva karmakSaya thaI jatAM anaMtara samaye ja jIva saMsAracakramAMthI haMmeza mATe chUTIne UlAkanA ante siddhazIlA para pahAcI jAya che. tenI upara javAtuM nathI. kemake alAkamAM dharmAstikAyanA abhAva che. ahI' sava kakSaya thatAM anaMtara samaye ja jIva siddhazIlA para paheAMcI jAya che; ane tyAM hameza mATe kevaLajJAnAdi sarva guglRAne bhAgavatA te anaMta sukhane anukhave che. have kadI paNa te siddha bhagavAne saMsAramAM pAchuM AvavAnuM nathI, kemake saMsAranA mULarUpa karma tathA rAgadveSaneA temane mULamAMthI kSaya thaI gayA che. A pramANe cauda guNasthAnakanuM svarUpa pUrNa thayuM. For Personal & Private Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Personal & Private Use Only H T cauda guNasthAnakanuM saMkSipta svarUpa darzAvatA Do vyAkhyAdi viziSTa kama nA uddaya ke kSayApAma mithyAtva viparIta zraddhAvALA jIvAnu guNathAnaka. jinapraNIta vacananI azraddhA karanAra mithyASTi kahevAya. nAma sAsvAdana samyag dRSTi mizra dRSTi upazama samyaktvathI * paDI mithyAtve jatAM samyaktvanA kaMika svAda anubhave te sAsvAdana samyagdRSTijIva, tenuM guNusthAnaka. ahI'thI paDIne avazya mithyAtve jAya. mithyAtva mAhanIya ane anaMtAnubaMdhi kaSAyanA udaya hAya. mithyAtva mAhanIyanA upazama anaMtAnubaMdhi kaSAyanA uDDaya. jinavacana para ruci nahi | mizra mAhanIya karmanA uddaya temaja aruci paNa nahi. kALa abhavyane anAdianaMta. bhavyane-anAdi sAMta. samyaktvathI patitane-sAdisAMta. jaghanyathI aMta hUM. utkRSTathI-dezAa pudgala parAvata. jaghanya-1 samaya utkRSTa-6 AvalikA, jadhanya-aMta hata utkRSTa-aMtarmuhUta, Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Personal & Private Use Only TV - . nAma avirati samyag dRSTi dezavarati vyAkhyAdi jinakathita vacana para zraddhA A guNasthAnakavI jIvane hAya chaeN. A guNasthAnake jIvane alpa paNa paccakkhANa hAtuM nathI. traNa prakAramAMthI koI paNa samyaktva hAya che: upazama, kSaye pazama, kSAyika. viziSTa ka`nA udaya ke kSAzama upazama samyaktvamAM darzanamAhanIya karmonA vipAka ke pradeza udayanA abhAva che. kSAyika samyaktvamAM anaMtA. 4 tathA dana-3nA sarvathA kSaya. kSAyeApazamika | alpa paccakrRkhANa kare. paNa sarvasAvadya tyAganA paccakkhANu na karI zake. samyaktvamAM sama. mAhanIya karmAMnA vipAkAya ane bAkInA 6 nA pradezeAya. ukta traNamAMthI kAI paNa sabhyaktva hoya. apratyAkhyAnI kaSAyanA kSayApazama pratyAkhyAnIya kaSAyanA uDDaya. kALI upazama samyaktvane kALa janya-aMta hata utkRSTa-aMta hata kSAyika sama.nA kALa jaghanya aMtarmuhUta utkRSTa-33 sAga ^ rApama. rakSAyeApazamika sama. nA kALa jadhanya aMtarmuhUrta utkRSTa- che 33 sAgarApama sAdhika 36 jaghanya-a'tam hata utkRSTa-dezempU kATi sAthiha kALa utkRSTathI sAdhika 66 36. kSAyika-samyaktvanA kALa sAmAnyathI sAdI anaMta che. temaja kSAyeApamika sama. sAgarApama che. paNa 4 thA guNasthAnakane kALa ja utkRSTathI sAdhika 33 sagarApama che tethI 4thA guNasthAnake kSAyika temaja `kSAyeAmika samyaktvano kALa sAdhika 33 sAgarApama batAvye che. upazama samyaktvane kALa to sarvatra aMta ja jANavA, Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 - - - - te mAma V| sarvavirati Saa - apramatta For Personal & Private Use Only -VIII - apUrvakaraNa athavA nivRtti vyAkhyAdi : | viziSTa karmano udaya ke kSayopazamana - kALa | sarva sAvadhanA paracakakhANa ukta traNa sabhya. | jaghanya-1 samaya kare paNa viSayakaSAya nidrAdi | pratyAkhyAnIyano kSaye pazama. utkRSTa-aMtarmahatta AMzika pramAda vyakta hoya. | saMjavalanano udaya. sarvavirati hoya, pramAda ukta traNa samyakatva. maMda | jaghanya-1 samaya na hoya. saMjavalanane udaya. | utkRSTa-aMtamuhUrta kSapakazreNi - upazamazreNimAM pUrvanA guNasthAnakathI maMda| jaghanya-1 samaya hoya. sthitighAta-rasaghAta- saMjavalana kaSAyane udaya. utkRSTa-aMtamuhUrta guNazreNi-guNasaMkramaNa-apUrva- A guNasthAnakavatI kaI | upazama zreNimAM A guNasthitibaMdha A pAMca apUrva paNa eka samaye rahelA jIvanA | sthAnakanA prathama samaye kALa vastu kare. adhyavasAyamAM tAratamya hAI karI devalokamAM jAya tyAM zake. 4 thuM guNa hoya tenI apekSAe jaghanya kALa 1 samaya hoya. | sthitighAtAdi pUrvokta pAMca kamaza: nava nokaSAya | jaghanya-1 samaya sAthe A guNasthAnake cAritra- saMjavalana-3 ne kSaya ke | utkRSTa-aMtarmuhUrta | mehanIya karma upazama zreNimAM upazama thAya. upara mujaba. TX. anivRtti - athavA bAdara Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kALa nAma For Personal & Private Use Only viziSTa kamane udaya vyAkhyAdi - ke kSayapazama | saMparAya ' upazAMta thatA jAya che.kSapaka- carama samaya sudhI bAdara zreNimAM kSaya thatAM jAya che. lobhano udaya cAvatuM carama samaye sUkama eka samayavatI jIvanA labha sivAya cAritrameha- adhyavasAyamAM tAratamya na nIyanI sarva prakRtio upa- heya arthAt sarakhA hoya. zAMta kSaya thaI gaI hoya che. - sUkSama | sUkSama lebhanAM udayavALA | sUkama lAbhane udaya hoya. | jaghanya-1 samaya saMparAya | jIvanuM guNasthAnaka bAkInI mehanIya prakRtine | utkRSTa-aMtarmuhUrta kSaya ke upazama hoya. upazAMta meha | ha La karI ... | mehanIya upazama-zreNI vatI vItarAga mehanIya karmane sarvathA upa- | jaghanya-1 samaya vItarAga chavastha jIvanuM guNasthAnaka. zama eTale ke vipAka- | utkRSTa-aMtarmuhUrta chadmastha | ahIMthI jIva avazya paDe che. | pradezadaya na hoya. jJAnAvaraNAdi mRtyu pAme to devalokamAM jAya. traNa ghAtikarmane udaya te tyAM 8 zuM guNasthAnaka hoya. chadmasthapaNuM che. mRtyu na pAme te aMtarmuhUrta kALa pUrNa thatAM kramazaH paDI A Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Personal & Private Use Only XILL nAma kSINamAha vItarAga chadmastha X!! - sayAgi kevali vyAkhyAdi 6 ThThA--4thA ke 1lA guNusthAnake sthira thAya che. kSapaka zreNivALA jIva 10 mA guNasthAnake sUkSma leAbhanA sarvathA kSaya karI A guNasthAnake Ave che. viziSTa karmonA uddaya ke kSayApazama mAhanIya karma sarvathA uddeya ke sattAmAM nathI, jJAnAvaraNAdi 3 nA uya. carama samaye tenA paNa sarvathA kSaya thAya che. cAre ghAtikama udaya ke yeAgamAM vartatA kevaLajJAnI jIvAnu guNasthAnaka. ghAti- | sattAmAM na hoya. karmanA kSaya thavAthI atre aghAti ka uddaya tathA kevaLajJAna-kevaLadarzana pragaTa sattAmAM hoya. thayelu hoya. mana-vacana- chellA aMtarmuhUrtamAM AyekAyAnA ceAga hoya. manathI jikAkaraNa-samudghAta - yAga-- anuttaravAsI deva ke manaH- nirodha tathA zvAseAAsane paryAvajJAnI za MkAnuM nivAraNa | nirodha kare che. kare. vacanathI dezanA Ape. kAyAthI kALa jaghanya-utkRSTa aMtaryuM hata jaghanya-aMtama hata utkRSTa-dezempU kATi p Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAma For Personal & Private Use Only vyAkhyAdi viziSTa karmane udaya ke kSayopazama AhAra-vihAra-nihAra-umeSa nimeSAdi kare sAtavedanIya karmane baMdha hoya. 'XIC_agi kevalikaI paNa vega na hoya. | bAra uttara prakRtine udaya | sAmAnyathI pAMca hasvAkSara guNasthAnaka | AtmA merU je sthira hoya | carama samaya sudhI hoya che. | uccAraNa jeTalo kALa. mATe zailezIkaraNa kahevAya che. | siddha pada | akSaya sthiti | sarva karma rahita avasthA. | sAdi anaMta. vItarAgatA-jJAna-darzanane upaga tathA anaMta-avyA bAdha keTinA sukhane upabhega. 6 TrA-7 mAM guNasthAnakane prApta karI te ja samaye jIva mRtyu pAme te devalokamAM jAya. tyAM 1 luM ke kazuM guNasthAnake hoya te apekSAe 6 -7 mA guNasthAnakane kALa 1 samaya kahyo che. 4 thA guNasthAnake avirata-6 ThThA guNasthAnake pramatta-13 mAM guNasthAnake sagI-navamAM guNasthAnake bAdarabhaMparAya-AThamAM guNasthAnake nivRtti. A zabdo aMyadipaka che. eTale ke pUrvanAM guNasthAnakomAM paNa A zabda lAgu paDe che. tevI ja rIte 7ma guNasthAnake apramatta Adidipaka che. eTale ke pachInA guNasthAnakamAM A zabda lAgu paDe che. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 aMdha aMdhamAM Aghe 120 prakRti che. 14 guNasthAnakamAM baMdhanA kAThA AgaLa Apela che. te kAThAmAM AvatI keTalIka sattAonI samajaNu. [1] aMdhavicchedaH--jyAM kahela te guNasthAnake badhAya, paNa AgaLa kaddIna baMdhAya. [2] akhaMdhaH--te guNasthAnakathI amuka guNasthAnaka sudhI na khaMdhAya. AgaLa baMdhAya. AgaLa jyAM baMdhanA prArabha thAya tyAM vadhe tema batAvela che. je guNasthAnake jeTalI prakRtinA baMdha viccheda kahyo che te guNasthAnake baMdhAtI prakRtiomAMthI teTalI saMkhyA bAda karI pachInA guNasthAnake baMdha kahevA. je guNasthAnake jeTalI prakRtinA akhadha kahyo che teTalI saMkhyA tenA pUrvanA guNasthAnake khaMdhAtI prakRtimAMthI bAda karI te guNasthAnake baMdha kahevA. A rIte udaya-udIraNA-sattAmAM paNa jANavuM. [3] (i) audArikara = audArika zarIra,37 audArika aMgApAMga. A ja rIte vaikriya-ra, AhAraka-2 mATe samajavuM. (ii) jAti-4 = eke.jAti, beI.jAti, teI.jAti, cau.jAti. (iii) thiruddhi-3 = nidrAnidrA, pracalApracalA, thiNuddhi. (iv) anaMtAnubaMdhi-4=ana'tA.krodha, anaMtA.mAna, anaMtA mAyA, anatA. lAbha A ja rIte apratyAkhyAnIya-4, pratyAdhyAnIya-4. sajvalana-4 viSe jANavu". 37. ahI audArika zarIrathI auArika zarIra nAmaka samajavuM. A rIte ahIM khIjA karmo mATe tathA AgaLa adhAdinA koThAmAM darekanI pAchaLa ka zabda lakhyA nathI paNa samajI levA. For Personal & Private Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (v) nidrA-2 = nidrA, pracalA. (vi) vikiya-8 = deva-3, naraka-3, vakiya2. (vii) deva-3 devagati, devAnupUvI devAyuSya. (vi) naraka-3 = narakagati, narakAnupUrvI, narakAyuSya. Aja rIte tiryaca-3 ane manuSya-3 mATe samajavuM. (ix) sthAvara-4 = sthAvara, sUkSama, aparyApta, sAdhAraNa. (x) durbhaga-3 = durbhaga, dusvara, anAdeya. (i) asthira-2 = asthira, azubha. (ii) varNAdi-4 = varNa, gadha, rasa, sparza. (xiii) hAsya-4 = hAsya, rati, bhaya, jugupsA. (xiv) deva-2 = devagati, devAnupUva. A mujaba naraka-2, * manuSya-2, tiryaca-2 mATe jANavuM. (xy) sUma-3 = sUma, aparyApta, sAdhAraNa. (xvi) hAsya-6 = hAsya, rati, arati, bhaya, zoka, jugupsA. (xvii) agurulaghu-4= agurulaghu, upaghAta, parAghAta, uSTravAsa. (xviii) trasa-3 = trasa, bAdara, paryAptA. : (xix) sthAvara-2 = sthAvara, sUphama. (xx) Atapa-2 = Atapa, udyota. (Xxi) pratyeka-3 = pratyeka, sthira, zubha. (xxii) pragati-2 = zubhavihAgati, azubhavihAgati. (xxii) asthira-6= asthira, azubha, durbhaga, dusvara, anAdeya, apayaza For Personal & Private Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cauda guNasthAnake baMdhane yatna (baMdhamAM prakRti-1ra0) | guNasthAnaka baMdhamAM prakRti baMdhavi cheda-abaMdha vagere vigata odhe 120 117 101 jinanAmakarma, AhArakarane abaMdha. naraka 3, jAti 4, sthAvara 4, napuM.veda, mithyAtva mehanIya, haMDaka, sevArta, Atapa, A 16 baMdhaviccheda. tiryaMca 3, thiNaddhi 3, durbhaga 3, anaMtA. 4, madhyama saMghayaNa 4, madhyama saMsthAna 4, azubha vihAyogati, veda, nIcagetra, udyota A ra5ne baMdhaviccheda. deva ane manuSyAyuSyane abaMdha. jina, ane deva-manuSpAyuSyane baMdha vadhe. vajaRSabhanArA saMghayaNa, audArika 2, manuSya 3, apratyAkhyAnIya 4-A 10ne bandhaviccheda. baMdhaviccheda, abaMdha vagere aMge keTalAka hetu [1] jinanAmakarmane bandha 4 thA guNasthAnakathI hoya te pUrve na hoya. [2] AhAraka-2 apramatta cati ja badhe. pramatta guNasthAnaka sudhI na baMdhAya. [3] naraka, ekendriya, vikalendriya, asaMjJI tathA aparyAptane yegyaprakRti 1 lA guNasthAnaka sudhI ja baMdhAya. For Personal & Private Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnaka baMdhamAM prakRti | baMdhavi cheda abaMdha vagere vigata 67 63 pratyAkhyAnaya ne baMdhaviccheda. zaka, arati, asthira 2, apayaza, azAtA e 6 ne baMdhaviccheda. AhAraka 2 ne baMdha vadhe. devAyuSyane baMdhaviccheda. nidrA 2 ne baMdhaviccheda. 59 (58) deva 2, paMcendriya jAti, audArika 2 sivAyanA zarIra-aMgopAMga 6, varNAdi 4, zubhavihAgati, samacaturastra saMsthAna, trasa-9, (yaza sivAya), pratyekanI 6 (Atapa-udyata sivAya) e kula 30 ne baMdhaviracheda. 8/7 | 26 | hAsya-4no aMte baMdhaviccheda. [4] tiryaMcane yogya prakRti 2 ja guNasthAnaka sudhI ja baMdhAya. [5] 3 jA guNasthAnake AyuSya na baMdhAya temaja mRtyu paNa na thAya. [6] manuSyane gya prakRti 4 thA guNasthAnaka sudhI ja baMdhAya. [7] 7mA guNasthAnake devAyuSyabaMdhane viccheda batAvyo che. 7mA guNa sthAnake AyuSya baMdhane prAraMbha thato nathI. paNa 6 ThThA guNasthAnake AyuSyabaMdhane prAraMbha thayA pachI koI jIva 7 mAM guNasthAnake jaya For Personal & Private Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnaka maMdhamAM prakRti 9/5 10 27deg 2 2 2 2 2 2 22 21 20 19 18 17 1 O 90 aviccheda-amadha vagere vigata aMte "viccheda puruSavedane sajvalanakAdhanA 22 99 mAnanA mAyAnA lAbhanA "" "" .. 99 99 99 For Personal & Private Use Only 99 99 99 jJAnAvaraNa 5, nAvaraNa 4, aMtarAya pa, yaza, uccageAtra A 16 nA aMdhaviccheda. sAtAvedanIya baMdhAya 99 22 99 " aMte tenA kha'viccheda. anaMta aMdha arthAt pharI kadI khaMdha nahi thAya tevI rIte badhanA aMta Ave. te tyAM khaMdha cAlu hAya che. te apekSAe tyAM pa9 nA baMdha kahyo che. paNa je jIve 6 TUThA guNasthAna ke AyuSyane aMdha prAraMbha na karyAM hoya ane 7 mA guNasthAnake Ave, athavA 6 TUMDA guNasthAnake AyuSyanA baMdha pUrNa karIne Ave tene 7 mA guNasthAnake 58 nA aMdha hoya che. tethI ja 8 mI gAthAmAM 7 mA guNasthAnake pa9 ane 58nA baMdha kahyo che. [8] devane yeAgya prakRti 8 mAM guNasthAnaka sudhI ja aMdhAya. [9] 8 mA guNasthAnakanA 7 bhAga che. tethI 8 nI joDe 1 vagere te te bhAganA sUcaka che. te ja rIte 9 mA guNasthAnakanA pazu pa . bhAga jANavA. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [10] 11-12-13 guNasthAnake eka mAtra sAtavedanIyakarma baMdhAya che. 10 guNasthAnaka sudhI kaSAyane udaya hovAne kAraNe tyAM sudhInA baMdhane sAMparAyika baMdha kahe che. jyAre 11 thI 13 guNasthAnaka sudhInA baMdhane Ipathika baMdha kahe che, te mAtra be samayanI sthitine ja hoya che. 14 guNasthAnake udayano candra (udayamAM prakRti kula-1ra) guNasthAnaka prakRti udayaviccheda-anudaya vagere vigata ghe | 122 ! 117 sama. meha, mizra meha, AhA. 2, jina A pAMcane anudaya sUmi 3, mithyAtva, Atapa A pAMcane udayavira che. narakAnupUvane anudaya. anaMtA-4, jAti-4, sthAvara A 9 ne udayaviccheda. 2 111 udayaviccheda anudayAdi mATenA keTalAka hetu [1] mizra guNaThANe ja mizra mahanIyano udaya hoya che. tethI 1 lA guNasthAnakathI mizra mohanIyano anudaya. [2] samakita mehanIyano udaya samyagudRSTi jIvane ja 4 thI 7 sudhI hoya che. tethI 1 lA guNasthAnakathI anudaya. [3] AhArakazarIra caudapUrvadhara muni ja banAve che tethI AhArakane udaya chaThThA guNasthAnake ja thAya. vaLI labdhi pheravavAnI IcchA e paNa pramAda che tethI 7 mA apramatta guNasthAnake AhAraka zarIra For Personal & Private Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnaka prakRti udayavie da-anudaya vagere vigata 100 3 Anu. ne anudaya. mizra mahine udaya vadhe. aMte mizramehone udayavira che. sama. maha. tathA 4 Anu. ne udaya vadhe. vaikriya 8, manuSyAnu, tiryaMcAnu, apratyA. 4, durbhaga-anAya-apayaza, A 17 ne udayaviccheda. pratyA. 4, tiryaca. 2, nIcagotra, udyota A 8ne udayavira che.. AhAraka 2 no udaya vadhe. thiNaddhi 3, AhA. 2 Apane udayavira che. banAvavAno prAraMbha na kare, tethI 7 me paNa AhArakane udaya na heya. chaThAnA aMte ja udaya-viccheda ghAya. " [4] tIrthakara nAmakarmane vipAkedaya kevaLajJAna thayA pachI ja thAya che. 13 mAM guNasthAnake udayane prAraMbha thAya. 1 lA Adi guNasthAnake anudaya batAvela che. [5] bIjA guNasthAnake kALa karIne ekendriya tathA vikalendriyamAM paNa javAya che, paNa ekeDamAM te bAdaraparyAptA pRthvI-apU-vanaspatimAM ja javAya, sUkSama labdhi aparyApta ke sAdhAraNamAM na javAya. tethI sthAvarane udaya 2 jA guNasthAnaka sudhI ane sUkSama 3 ne udaya 1 lA guNasthAnaka sudhI ja kahyo che temaja jAti 4 no udaya paNa 2 jA guNasthAnaka sudhI ja gaNyo. [6] bIjA sAsvAdana guNasthAnake mRtyu pAmI jIva narakamAM ja nathI. tethI narakAnupUvIne bIjA guNasthAnake udaya nathI, paNa 4 thA guNasthAnake mRtyu pAmI pUrve narakAyu. bAMdhela kSAyika samyagadaSTi samati sAthe narakamAM jAya. eTale tyAM narakAnupUvIne udaya hAya mATe rajA For Personal & Private Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 93 guNasthAnake narakAnupUvano udayaviccheda na batAvatAM mAtra anudaya batAvI 4 thA guNasthAnake punaH udaya batAvyo che, ane 4 thA guNasthAnake udayaviccheda kahyo che. . [7] 3 jA guNasthAnake mRtyu thatuM nathI mATe AnupUvane udaya na hoya tenI anudaya kahela che. [] 5 muM Adi guNa. paryAptA jIvone ja hoya che. vakragatimAM na hoya jyAre AnupUvane udaya vakagatimAM ja hoya che. tethI 5 mAM Adi guNasthAnake saMbhava nathI. tethI 4thA guNasthAnake cAre AnupUvane udayaviccheda batAvyuM che. [9] 5 muM guNasthAnaka manuSya-tiryaMcane ja hoya che. tethI 4 thA guNasthAnakanA aMte deva-nArakI yogya badhI pravRtione udayaviracheda batAvyo che. labdhidhara manuSyatiryaMcane uttaravaikriya zarIra karatAM vaikriya 2 no udaya hoI zake paNa te kyAreka ja saMbhave che tethI ke bIjA kaI kAraNe tenI vivakSA karI nathI. 10] durbhaga-anAdeya-apayazane udaya dezaviratine guNanA kAraNe hotA nathI tethI 4thAnA aMte tene viracheda kahyo che. | [11] 6 huM sarvavirati guNasthAnaka manuSyane hoya che. tethI tiryaMcagya prakRtine udayaviccheda 5 mAM guNasthAnakanA ate karyo che, manuSyane dezavirati ke sarvavirati guNanA kAraNe nIcagetra kamane, udaya yata nathI paNa tIrthaMcane nIcagetrane ja dhuvodaya hoya che. tethI nIcagetrane udaya paNa 5 mAM guNasthAnaka sudhI batAvyo che. [12] udyata nAmakarmane udaya svAbhAvika rIte tiryaMcane ja hoya che tethI pa mAM guNasthAnake tene udayaviracheda kahyo che. manuSyamAM yatine kyAreka uttarakriya tathA AhAraka zarIramAM udyotane udaya saMbhave che, paNa tenI vivakSA karI nathI. [13] 7 mAM guNasthAnaka sudhI kSAyopathamika samyakatva hoya che. 8 mAM guNasthAnakAdimAM upazama ke kSAyika samyatva hoya che. tethI samakita mehanIyane 7 mAM guNa nA ane udayaviccheda - For Personal & Private Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasthAnaka prakRti 76 72 66 60 8 9 10 4 uddaviccheda-anudaya vagere vigata sama. mAha, sAyaNa 3,A-4 nA uttaviccheda. hAsya 6 nA udayaviccheda. veda 3, sajvalana 3 A 6 nA viccheda. sajvalana lAbhanA udaya viccheda. [14] 8 muM Adi guNasthAnaka upazama ane kSepakazreNimAM ja hAya che. upazamaNi 1 lA traNa saMdhayaNavALA ja mAMDI zake, tethI chellA traNa saMghayaNanA 7 mA guNasthAnakanA aMte udayaviccheda karyo che. [15] hAsyAdi6 nA uya 8 mA guNu. sudhI che. traNa vedanA udaya 9 mA guNu. sudhI che. [16] anaMtAnubaMdhi kaSAyanA udaya 1 lA tathA 2 jA guNasthAnake ja hAya che. apratyAkhyAnIya kaSAyanA udayathI alpa paNa paccakkhANa na thaI zake ane pa mAM gurusthAnake dezathI paccakkhANa che tethI tenA udaya 4 thA guNasthAnaka sudhI che. A pramANe pratyAkhyAnIya kaSAyanA udayathI paNa sarvaviratinuM paccakkhANa thaI zakatuM nathI. 6 ThThA guNasthAnake sarvavirati rUpa paccakhANa hAya che. tethI tenA udaya pa mA guNasthAnaka sudhI ja hAya che. saMjavalana kaSAye cAritramAM aticAra lagADe che, ane 11 mA guNusthAnakathI yathAkhyAta ( alpa paNu kaSAyeAdaya vagaranuM) cAritra hAya che. tethI saMjavalana kaSAyAnA uya 10 mA guNu. sudhI che. temAM paNa 10 mA guNasthAnake sUkSmalAbhanA ja udaya che. 9 mA guNasthAnaka sudhI ja bAkInA saMjvalana 3 nA udaya che. [17] kSaSakazreNimAM prathama saMghayaNu ja hAya che. 12 muM guNusthAnaka kSapakazreNimAM ja hoya che. tethI 11 mA guNasthAnakanA aMte be saMghayaNanA uviccheda batAvyA che. For Personal & Private Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nA paha 12 138 guNasthAnaka prakRti . uvi cheda-ahudaya vagere vigata 11 2 jA, 3 jA saghayaNane udayavira cheda nidrA rane udayaviccheda 12 39 jJAnAvaraNa 5, darzanAvaraNa 4, aMtarAya 5 A 14 no udayaviccheda jinanAmakarmane udaya vadhe. dA. 2, tejasa-kAzmaNazarIra, 1luM saMghayaNa cha saMsthAna, varNAdi 4, khagati 2, agurUlaghu 4, nirmANa, pratyeka, sthirAsthira, zubhAzubha, susvara-dusvara, tathA mAtAasAtAmAMthI eka Ama kula 30 ne udayaviccheda. 14 | basa, 3, jina, uccatra, sAtA ke asAtA, * subhaga-Aya--yaza, manuSyagati, manuSyAyu, paMcendriya jAti A 12 ne udayaviccheda. siddhAvasthA 0 hameza udayane abhAva. [18] 13 muM guNasthAnaka kevaLajJAnIne ja hoya che. tethI kevaLajJAnamAM vighAtaka bAkI jJAnAvaraNAdi 14 prakRtino viccheda 12 mA guNasthAnakanA aMte batAvyo che. vaLI tIrthakara nAmakarmane vipAkedaya 13 mA guNasthAnake thAya che. susvara-svarane udaya vacanagIne hoya che tathA audA. 2 taijasa-kAzmaNa zarIrasaMghacaNa-saMsthAna-vagere zarIravipAkI prakRti che. aAgI kevalI guNasthAnake coga nathI. tethI A prakRtione viccheda 13 mAM guNasthAnakanA ane che. 38 124 12 mA guNasthAnakanA upanya samaya sudhI. 39 124 12 mA guNasthAnakanA aMtima samaye. For Personal & Private Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cauda guNasthAnake udIraNu udIraNa uyanI mAphaka ja che mAtra pheraphAra che. (1) manuSyAyuSya ane sAta sAta vedanIyane udaya 14 mA. guNasthAnaka sudhI che. jyAre udIraNa cha guNasthAnaka sudhI che. kemake A traNa prakRtinI apramattAvasthAmAM udIraNA thatI nathI. 14 mAM guNasthAnake koIpaNa kamanI udIraNA thatI nathI. kemake udIraNA yogasahita adhyavasAyathI thAya che. 14mA guNasthAnake agipaNuM che. tethI 1 thI 6 guNasthAnaka sudhI udayanA jeTalI ja prakRti udIraNAmAM hoya. 7 thI 13 guNa. sudhI 3nya prakRti ochI hoya. 13 mAM guNasthAnakanA aMte 39 prakRtiono udIraNA viccheda thAya. 14 mAM guNasthAne eka paNa prakRtinI udIraNA nathI. 14 guNasthAnaka udIraNA prakRti saMkhyAnuM yatna guNasthAnaka | prakRti saMkhyA | guNasthAnaka | prakRti saMkhyA 122 117 111 IM 0 0 0 100 pa7 pa6 - 8 54-384* - 6 14 . 40. nidrAra. ane jJAnAvaraNAdi 14ne udaya vida bAramA guNasthAnakanA kramazaH upAjya ane aMtima samaye thAya che. sattAmAMthI paNa te ja vakhate kSaya pAme che, paraMtu chellI AvalikAmAM udIraNa hetI nathI, kema ke satAgata chellI AvalikAmAM rahela jIvane AvalikA upara tenuM dalika ja nathI. tethI 12 mA guNasthAnakanI chelI AvalikAmAM 38 nI udIraNuM che. For Personal & Private Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) As cauda guNasthAnake sattA 14 guNasthAnake sattA samajavA mATe nIcenA hetu jANI levA. (1) 2-3 guNasthAnake jinanAmakarmanI sattA hotI nathI. " tiryaMca ke narakAyuSya bAMdhela jIva upazamazreNi mAMDI na zake. jyAre abaddhAyu ke vaimAnika devanuM AyuSya bAMdhyuM hoya te ja jIva upazamaNi prAraMbha karI zake. jyAre keIpaNa. AyuSya bAMdhyuM hoya te jIva kSapakazreNi mAMDI na zake. abaddhAyuSya ja kSapakazreNi mAMDI zake. anaMtAnubaMdhi 4 tathA darzana 3 ne kSaya 4 thI 7 guNasthAnaka sudhImAM thAya che. upazamazreNimAM anaMtAnubaMdhi ane kSaya hoya ja paNa darzana 3nI upazamanA hoI zake. matAMtare anaMtAnubaMdhi 4 ne upazama paNuM hoI zake. te paNa 4 thI 7 guNa, sudhImAM ja thAya che. For Personal & Private Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R na ja che 14 guNasthAnake sattAne yatra guNasthAnaka | prakRti | sattAno abhAvAdi 14841 147 147 jinanAma karma vinA 147 > > ) 148 5-6-7-8-9) 148 10-11 || A sAmAnyathI 11 guNasthAnaka sudhI sattA batAvI che. ahIM rajA ane 3jA guNa sivAya 1 thI 11 guNa sudhI 148nI sattA batAvI che. prazna e thAya che ke 7mA guNasthAnakathI uparanA guNarathAnaka upazama ke kSapakazreNimAM ja Ave che. upazamazreNivALA bhUvane naraka-tiryaMcAyuSyanI sattA hoI zake ja nahIM. te pachI 148nI sattA 8 thI 11 guNasthAnakamAM zI rIte lIdhI? tenuM samAdhAna e che ke upazamatheNithI paDIne jIva cAre gatimAM jaI zake che. tethI paDyA pachI koIpaNa AyuSya bAMdhI zake te saMbhava sattAnI apekSAe graMthakAre 8 thI 10 guNa sudhI paNa tiryaMca-narakAyu. sahita 148nI sattAnI vivakSA karI hoya tema saMbhave che. acaramazarIrI samyagudaSTi jIvane 4 thI 7 guNa. darzana 7 ne kSaya thayA pachI 141nI sattA hoya che. sAmAnyathI sattAne yatra batAvyo che. have upazamaNi ane kSapakazreNinI apekSAe viziSTa sattA darzAvatA be koThA nIce mujaba che. 41. pra. - prathama guNasthAnake jinanAmakarmanI sattA kevI rIte? u. - jinanAmakarmane baMdha caturthAdi guNasthAnake karyA pachI pUrve narakAyuSya bAMdhyuM hoya tevA kSAyopathamika samyagdaSTi jIvane naraka tarapha prayANa karatA chelle aMta mhUrta kALa mATe mithyAtva guNasthAka Ave che ane narakamAM gayA pachI aMtarmuhUrta sudhI mithyAtva guNasthAnaka rahe che. A vakhate tene jinanAmakarmanI sattA heya che. A apekSAe prathama guNasthAnake paNa jIvane jinanAmakarmanI sattA hoya che.. For Personal & Private Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14. >>? - 9 upazamazreNimAM guNasthAnake sattAne patra guNasthAnaka prakRti sattAviccheda-asattA vagerenI vigata 146 | tiryaMca-narakAyu. sivAya 146 , anaMtAnubaMdhi 4nI visayejanA 4 thI 7 guNa. sudhImAM thAya che, te thaI gayA pachI - 139 tene ja 142. kSAyika samyagdaSTi jIvane darzana 7 vinA 139 anaMtAnubaMdhi 4 nI visaMjanA 4 thI 7 142 guNasthAnaka sudhImAM thAya ja che. tethI 8mAM guNasthAnake 14ra tathA 139 kSAyika samyagRSTine 139-anaMtAnubaMdhinI 4 nI upazamanA mate 146 paNa hoya. 9 che ? - kSapakazreNimAM guNasthAnake sattAno yatra guNasthAnaka | prakRti | sattAviccheda asattA vagerenI vigata 14pa | traNe Ayu. vinA 145 . 141 anaMtAnubaMdhi 4 nI visaMyejanA bAda 141 138 darzana-7 ne kSaya thayA pachI 138 138 I sthAvara 2, tiryaMca 2, naraka 2, Atapa 2, zizuddhi3, jAti 4,sAdhAraNa A 16 kSaya apratyAkhyAnIya 4, pratyAkhAnIya 4 no kSaya napuMsaka vedano kSaya 122 114 For Personal & Private Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 guNasthAnaka prakRti | 112 106 105 sattAviracheda asattA vagerenI vigata strI vedane kSaya hAsya 6 ne kSaya puruSa vedane kSaya saMjvalana krodhane kSaya >> mAnane kSaya , mAyAne kSaya : , lebhane kSaya nidrA 2 ne kSaya jJAnAvaraNAdi 14ne kSaya 104 103 10ra. 12 1ra0 14 4ra ! upanyasamaye 72 matAMtare 73 ne kSaya. nirmANa-nIcagotrasAtA ke asAtA. -aparyApta, susvara, deva 2, khagati 2, gaMdha 2, pratyeka 3, upAMga 3, agurulaghu 4, varNa 5, rasa 5, zarIra 5, baMdhana 5, saMghAtana 5, saMghayaNa 6, saMsthAna 6, asthira 6, sparza 8, kula 72 athavA manuSyAnupUvI sAthe 73ne kSaya thAya. A trasa 3, subhaga Adeza, jina, uccagetra, sAtA ke asAtA, manuSya 3, paMcendriya jAti, kula 13 athavA manuSyAnu pUrI vinA 1rane kSaya. siddhapaNAmAM) [. . hameza mATe sattAne abhAva. dvitIya satratha padArtha saMgraha samApta 42. = upArjya samaya sudhI. 43. va= anya samaya sudhI. 14 243 13 athavA 12. - ka ra - - - - - - - For Personal & Private Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ To 1 thI 2 pariziSTa kayuM karma keTalA guNasthAnaka sudhI baMdhAya te sucavatu yaMtra prakRti guNasthAnaka cAnaka | prakRti guNasthAnaka jJAnAvaraNa 5 1 thI 10 audArika 2 1 thI 4 darzanAvaraNa 4 , 1 thI 10 | vaikriya 2 - 1 thI 8/6 aMtarAya para - 1 thI 10 | Aha ra ra . 7 thI 8/6 ke nidrA 2 1 thI 8/1 | tejasa-kAzmaNa zarIra 2 1 thI 8/6viNadi 3 1 thI 2 | | 1 lu saMghayaNa 1 1 thI 4 sAtavedanIya 1 1 thI 13 | madhyama , 4 1 thI 2 asAtavedanIya 1 sevArtA 1 mithyAtva mohanIya 1 1 lu saMsthAna 1 1 thI 86 anaMtAnubaMdhi 4 madhyama , 4 1 thI 2 apratyAkhyAnAvaraNa 4 1 thI 4 pratyAkhyAnAvaraNa 4 1 thI 5 1 thI 8/7 varNAdi 4. 1 sarvalana ja thI narakAsupUva 1 9 1 zaka-arati 2 1 thI 6 tiryaMcAnupUvI 1 1 thI 2 zeSa hAsya 4 1 thI 8 - manuSyAnupUvI 1 1 thI 4 napuM. veda 1 devAnupUvI 1 1 thI 8/6 strI , 1 1 thI 2 | zubha vihAyogati 1 1 thI 8/6 puruSa ,, 1 1 thI 9/1 | azubha , 1 1 thI 2 narakAyuSya 1 1 | Atapa 1 tiryaMcAyuSya 1 1 thI 2 udyota 1, 1 thI 2 agurulaghu 4 1 thI 8/6 manuSpAyuSya 1 1 thI 4 (3jA sivAya) jina 1 4 thI 8/6 devAyuSya 1 1 thI 7 ( ) uccagotra 1 nirmANa 1 1 thI 8/6 1 thI 10 yaza 1. - 1 thI 10: nIcagotra 1 1 thI 2 zeSa trasanI 9 1 thI 8/6 naraka gati 1 sthAvara 4 tiryaMca, 1 1 thI 2 asthira 2 - 1 thI 6 1 thI 4 durbhaga 3 1 thI 2 . . 1 thI 8/6. apayaza 1 1 thI 6. paMcendriya jAti 1 1 thI 8 6.1 - kula 120 1 manuSya , 1 For Personal & Private Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thiNaddhi 3 dota 1 , 12 udayane yaMtra kayu karma kayAM sudhI udayamAM hoya te sucavatuM yaMtra guNasthAnaka | prakati guNasthAnaka jJAnAvaraNa 5 1 thI 12 aMtarAya 5 1 thI 12 AhAraka 2 taijasa-kAzmaNa zarIra 2 darzanAvaraNa 4 1 thI 13 1 thI 12 nidrA 2 1 thI 12 1 lu saMghayaNa 1 thI 13 2-3-ju , 2 1 thI 11 1 thI 6 chellA cha 3 1 thI 7 sAtA vedanIya 1 1 thI 14 saMsthAna 6 1 thI 13 asAtA vedanIya 1 1 thI 14 vaNadi 4 1 thI 13 mithyAtva mehanIya 1 AnupUvI 4 - 1 thI 4 mizra mehanIya 1 'vihAgati 2 1 thI 13 Atapa 1 samyaphata , 1 1 thI 4 - 1 thI 5 anaMtAnubaMdhi 4 1 thI 2 jina 1 13 thI 14 apratyAkhyAnIya 4 1 thI 4 pratyAkhyAnIya 4 agurulaghu 4 1 thI 13 saMjavalana 3 1 thI 9 nirmANa 1 1 thI 13 saMjvalana lebha 1 1 thI 10 trasa 3 1 thI 14 hAsya 6 1 thI 8 subhaga-Adeza-paza 3 1 thI 14 veda 3 1 thI 9 pratyeka 3 1 thI 13 narakAyuSya 1 1 thI 4 [, susvara 1 1 thI 13 tiryaMcAyuSya 1 1 thI 5 sthAvara 1 thI 2 manuSpAyuSya 1 sUkSma 3. 1 thI 14 devAyuSya 1 1 thI 4 asthira 2 1 thI 13 ucca gotra 1 1 thI 14 dusvara 1 1 thI 13 nIca ,, 1 1 thI 5 durbhaga-anAdeya-apayaza 3 1 thI 4 naraka gati 1 1 thI 4 udIraNuM tiryaMca , 1 manuSpAyuSya 1 1 thI 5 sAtA asAtA 2 1 thI 6 manuSya gati 1 1 thI 14 trasa -subhagAdeya che. deva , 1 1 thI 4 jAti 4 1 thI 2 manuSya gati paMcendriya jAti 1 1 thI 14 | paMcendriya jAti audArika 2 - 1 thI 13 bAkInI prakRti udaya pramANe vaici 2 1 thI 4 | kula 122 yaza-jina-ucca - 1 thI 13 For Personal & Private Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 kayu karma keTalA guNasthAnaka sudhI sattAmAM hoya tene yaMtra prakRti guNasthAnaka prakRti guNasthAnaka jJAnAvaraNa 5 1 thI 12 saMsthAna 6 1 thI 14 2 darzanAvaraNa 6 1 thI 12 varNAdi 20 1 thI 14 ja zizuddhi 3 1 thI 11 narakAnupUrvI 1 1 thI 11 vedanIya 2 1 thI 14 tiryaMcAnupUvI 1 1 thI 11 mohanIya 28 1 thI 11 manuSyAnupUrva 1 1 thI 14 1 thI 12 - aMtarAya 5 devAnupUrva 1 1 thI 14 ja vihA gati 2. 1 thI 14 narakAyuSya 1 1 thI 7 Ata5-udyota 2 1 thI 11 tiryaMcAyuSya 1 1 thI 7 agurulaghu 4 1 thI 14 ja manuSpAyuSya 1 1 thI 14 nirmANa 1 - 1 thI 14 ja devAyuSya 1 1 thI 11 1 thI 14 ucca getra 1 1 thI 14, trasa 3 1 thI 14 nIca , 1 1 thI 14 ja pratyeka 3 1 thI 14 A naraka gati 1 1 thI 11 subhagAdeyayaza 3 1 thI 14 tiryaMca ,, 1 1 thI 14 ja 1 thI 11 manuSya , 1 1 thI 11 sthAvara 2 1 thI 14 deva 1 thI 14 ja , 1 aparyApta 1 1 thI 14 sAdhAraNa 1 1 thI 11 paMcendriya jAti 1 1 thI 14 asthira 6 1 thI 14 ja jAti 4 1 thI 11 zarIra 5 1 thI 14 ja kula 148. aMgayAMga 3 1 thI 14 14 a = 14 mAM guNasthAnakanA upAMtya baMdhana 5 1 thI 14 samaya saMghAtana 5 1 thI 14 14 = 14 mAM guNasthAnakanAM aMtyo saMghayaNa 6 1 thI 14 ja samaya sudhI. susvara 1 For Personal & Private Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya karmagrantha [ mULa gAthA tathA zabdArtha ] ____taha thuNimo vIrajiNaM-jaha guNaThANesu sayalakammAI / baMdhudaodIraNayAsattApattANi khaviyANi // 1 // baMdha-udaya-udIraNA-sattAmAM prApta thayela sakala karmone guNa sthAnakane viSe jema (bhagavAne) kSaya karyo te rIte (te batAvavApUrvaka) zrI vIrajinezvara bhagavaMtanI stuti karIe chIe. micche 1 sAsaNa 2 mIse 3 aviraya 4 dese 5 umara 6 gAma 7 niyahi 8 aniyaTTi 9 muhamu 10 vasama 11 khINa soni rUganAni 4 juna che re . - mithyAtva, sAsvAdana, mizra, avirata, deza (virata), pramatta, apramatta, nivRtti, anivRtti, sUkSama (saMpAya), upazama, kSINa, sagI, agI 14 guNasthAnaka che. _ abhinavakammagahaNaM baMdho oheNa tattha vIsa sayaM / .... titthayAhAragadugavajja micchammi satarasayaM // 3 // " navA karmane grahaNa karavA te baMdha. e temAM (baMdhamAM) ekavIza, tathA tIrthakara, AhAraka drika vinA mithyAtve eka sattara che. . . narayatiga jAithAvaracau huMDAyavachivaTThanapumicchaM / solaMto igahiyasaya sAsaNi tirithINaduhagatigaM // 4 // naraka 3, jAti 4, rathAvara 4, haMDaka, Atapa, sevA, napu. veda, mithyAtva, seLane aMta thatA sAsvAdane eka eka che. tiryaMca 3, . zizuddhI 3, durbhaga 3. For Personal & Private Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 " annmjjhaagiisNghynncuniujjoykukhgisthiti| paNavIsaMto mIse causayari duAuyaabaMdhA // 5 // mana tA. 4, madhyasa sthAna 4, madhyama sadhaya 4, nAyagotra, udyota, kukhagati, strIveda e pacIzane aMta thatAM ane be AyuSyane abaMdha thatA miTTe cumotera (baMdhAya che.) samme sagasayari jiNAU baMdhi, vaira naratiga viyakasAyA uraladugaMto dese, sattaTThI tiakasAyaMto // 6 // samyaktve (4 thA guNasthAnake) jina ane 2 AyuSya baMdhAtA sattottera tathA vajaRSabhanArAcasaMghayaNa, manuSyatrika, dvitIyakaSAya 4, dA. 2 ne aMta thatAM dezaviratimAM saDasaTha ahIM trIjA kaSAyane mata yatai. . teyahi pamatte, soga arai athiraduga ajasa assAyaM / vucchijja chacca satta va nei murAu jayA ni? // 7 // prabhattaguNasthAna 63, 4, 52ti, asthi2 2, 255yaza, asAtA 6 ke devAyuSya baMdhAI gayuM hoya te 7 viccheda thatA. guNasahi appamatte surAu baMdhaMtu jai ihAgacche / . anaha. " aTThAvannA jaM AhAraMgadugaM. baMdhe // 8 // , apramatte ogaNasATha (baMdhAya) je devAyuM bAMdhate ahIM Ave te anyathA aThavana kemake AhAraka ahI baMdhamAM Ave che. aDavanna apuvvAimmi niddadugaMto chappanna paNabhAge / suraduga paNidi sukhagai tamanava uralaviNu taNuvaMgA // 9 // samacauranimiNajiNa vannaagurulahucau chalasi tiisNto|| carame chavIsabaMdho, hAmaraIkucchabhayabheo // 10 // ..sapU42Y! prathama mAge apana, nidra, 2 / / ata thata pAMca bhAgamAM (bIjAthI chaTThA sudhI) chappana, (chaDA bhAganA santa che. For Personal & Private Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 devara, pa. jAti, zubhavihAgati, vyasanavaka, dArika vinA zarIra apAMga (6), samacaturasmasaMsthAna, nirmANa, jina, varNAdi 4, agurulaghu 4, chaTThA bhAganA ane A trIzane aMta thatAM chellA bhAge chavvIzane baMdha temAM hAsya-ratijugupsA-bhaya dura thatAM. aniyaTTibhAgapaNage igegahINo duvIsavihabaMdho / pumasaMjalaNacauNha kameNa cheo satara muhame // 11 // bAvIsane baMdha, anivRttinA pAMca bhAgamAM puruSa veda ane saMjavalana catuSka krameNa viracheda pAmatAM sUkSama saMpAye sattara baMdhAya che. caudasaNuccanasanANavigghadasagaMti solsuccheo| timu sAyabaMdha Theo sajogi baMdhatuNaMto a|| 12 // cAra darzanAvaraNa, uccagetra, yaza, jJAnAvaraNa 5, aMtarAya 5, Ama seLane viccheda thatAM traNa guNasthAnake (11-12-13 me) sAtAne baMdha, sagImAM tene paNa viccheda thAya che. Ama baMdhane aMta tathA anaMta (ata nahi te) che. udao vivAgaveyaNamudIraNa mapatti iha duvIsasaya satarasaya micche mIsasammAhAra jiNa'NudayA // 13 // udaya eTale vipAkane anubhavave. aprAptakAla karmone bhegavavA te udIraNA (baMnemAM). Aghe ekaso bAvIza prakRti che, mithyAtve samyaktva, mizra, AhAraka 2, jinanA anudayanA kAraNe eka sattara che. muhumatigAyavamiccha micchataM sAsaNe igArasaya / nirayANupubviNudayA aNathAvaraigavigalaaMto // 14 // 44. jema 1le guNasthAnake 16 prakRtine viccheda thAya che tethI tyAM baMdhane aMta Avyo kema ke tenI pachI dvitIyAdi guNasthAnake A 16 prakRtinA baMdhamAM hetubhUta mithyAtva nathI. mithyAtva 1 lA guNasthAnake ja heya. bAkInI prakRtine aMta nathI tethI anaMta che. Ama AgaLa paranA guNasthAnamAM paNa jANavuM. For Personal & Private Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 sUkSmatrika, Atapa, mithyAtvanA aMta thatAM tathA narakAnupUrvInA anudayanA kAraNe sAsvAdane ekase| agiyAra che. anaMtAnu. 4, sthAvara, ekendriya, vikalendriyanA anta thAya che. / mIse sayamaNupuvvINudayA bhI sodayegamIsaMto / causayamajae sammApuvvikhevA biyaMkasAyA / / 15 / maNutiriNupubvi viuvadva duhaga aNAijjaduga sataracheo / sagasI desi tiriga Au niujjoya tikasAyA // 16 // mitre AnupUrvI traNanA anuyanA kAraNe tathA mizranA udayathI sA. mizranA aMta ane samyaktva tathA AnupUrvI 4 umeravAthI varatane ekase cAra. khIjA kaSAya 4, manuSya tiryaMcAnu, vaikriya aSTaka, duga anAdeya 2, sattaranA viccheda thatAM dezavirati guNasthAnake satyAzI.tiya cagati-tiya cAyuSya, nIca, udyota, trIjA kaSAya--4. accheo iMgasI pamatti AhArajualapakkhevA / thINatigAhAragadugacheo chassayari amatte // 27 || AThanA viccheda thatAM tathA AhAraka-dvika umeratAM pramatte ekacAzIthiNuddhitrika tathA AhArakadvikanA viccheda jatAM apramatte cheAMtara. sammataMtimasaMghayaNa tigaccheo bisattari apubve / hAsAichakkaaMto chasaTThi aniyahi veyatigaM // 18 // samyaktva tathA aMtima traNa karaNe khetara. hAsyAdi 6 nA aMtathI saMghayaNanA viccheda jatAM apUrva anivRttie chAsaTha. vedatrika saMjaNatigaM chaccheo sa sumaMmi turiyalobhaMto / uvasaMtaguNe guNasahi risanArAyatu vagato | 25 sa'jvalana trika emanA vicchedrathI sUkSma saMparAye sATha. temAMthI sajvalana lAbhanA aMta thatAM upazAMtaguNasthAnake AgaNasATha. vaLIRSabhanArAca dvikanA viccheda thatAM. For Personal & Private Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 sagavanna khINa ducarimi niddadugaMto ya carimi paNapannA / . nANaMtarAyadasaNavau ... cheoM sajogi bAyAlA // 20 // kSINa mehe sattAvana. tenA hicarama samaye nidrA 2 ne aMta thatAM carama samaye paMcAvana. jJAnAvaraNa, aMtarAya, darzanAvaraNa cArane nAza thatAM sagImAM beMtAlIza. titthudayA uralA'thirakhagaiduga parittatiga cha saMThANA / agurulahuvannacau nimiNateyakammAisaMdhayaNaM // 21 // tIrthakara nAmakarmane udaya thavAthI. dArika 2, asthira 2, mati 2, pratye: 3, cha satyAna, agu3sadhu 4, varSa 4, nimaiy, tesa, ma, mAsa ghayAya. . dusarasusara sAyA sAegayara ca tIsa buccheo / bArasa ajogi subhagAijja jasannayara veyaNiya // 22 // tasatigapagidi maNuyAugai jiNuccaM ti crimsmyNto| udauvvudIragA parama pamattAi sagaguNesu // 23 // duvara-susvara, sAtA-asAtAmAMthI eka, trIsane viccheda thatAM subhagAdhyysh 3., manyataravahanIya, sa 3, payandriyana, manuSyAyuSya-gati, jina, ucca A bAra aAgInA carama samaye atavALI che. udayanI jema udIraNa che paNa apramattAdi 7 guNarathAnakamAM. esApaDitigUNA veyaNiyA''hArajugala thINatigaM / maNucAupamattatA ajogi aNudIrago bhayavaM // 24 // . A (udIraNuM) traNa prakRti nyUna hoya che. tethI vedanIya 2, AhArakara, thiNaddhi 3, manuSyAya, pramatta guNa aMtavALI che. amegI MINIna manuho24 che. sattA kammANa ThiI baMdhAi laddhaacalAbhANaM / saMte aDayAlasaya jA uvasamu vijiNu triataie // 25 // , .. For Personal & Private Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A che 100 baMdhAdIthI prApta karyuM che potAnuM Atmasvarupa jene tevA karmonI sthiti (AtmA joDe rahevuM ) te sattA. sattAmAM eka aDatAlIsa prakRti upazAMta sudhI che. bIjA-trIjAmAM jina sivAya che. appuvAicaurake aNatirinirayAuviNu biyAlasayaM / / sammAivausu sattagakhayaMmi igacattasayamahavA // 26 // apUrvAdi 4 mAM (8thI 11) anaMtAnubaMdhI 4, tiryaMca-narakAyuSya sivAya eka beMtAlIza che. darzanasaptakane kSaya thatAM samyaktvAdi ' cAramAM ekase ekatAlIza che. khavagaM tu pappa causu vi pagayAlaM nirayatirimurAu viNA // sattaga viNu aDatIsaM jA aniyaTTI paDhamabhAgo // 27 // kSapakazreNine AzrIne naraka-tiryaMca-devAyu vinA ja guNasthAnake (4 thI 7) eka pIstAlIza, tathA darzana mehanIya 7 vinA eka ADatrIsa. yAvat anivRttinA prathama bhAga sudhI hoya che. thAvaratirinirayAyavaduga thINatigegavigalasAhAra / solakhao duvIsasaya biyaMsi biyatiyakasAyaMto // 28 // sthAvara , tiryaMca 2, narakara, Ata. 2, thiNAddhi 3, eka, vikaleTa, sAdhAraNa e 10ne kSaya thavAthI bIjA bhAge ekaso bAvIza, (tyAM) bIjA trIjA kaSAyane aMta thAya che. taiyAisu caudasaterabArachapaNacautihiya saya kamaso / napuithi hAsachagapusa turiyakohamayamAyakhao // 29 // - trIjAdi (bhAgomAM) cada-tera-bAra-cha-pAMca-cAra-traNa adhika se kamazaH thAya che. tathA napu, strI, hAsyAdi 6, puruSa veda, saMvalana krodha-mAna-mAyAne kSaya thAya che. muhami dusaya lohaMto khINaducarimegasaya duniikho| .. navanavaI carimasamae caurdasaNanANa vigdhaMto // 30 // For Personal & Private Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 110 sUmasaMpAye ekase , lebhane aMta thatAM kSINamehanA Dhicaramasamaya sudhI) ekase eka, be nidrAne kSaya thatAM carama samaye navANuM, cAra darzanAvaraNa, jJAnAvaraNa, aMtarAyane kSaya thatAM. paNasIi sanogi ajogi ducarime devakhagaigaMdhadugaM / ..... phAsavaNNarasataNu baMdhaNasaMghAyapaNa nimiNaM // 31 // . - paMcyAzI sagImAM agInA dvicaramasamaye deva 2, khagati 2, baMdha 2, ATha sparza varNa rasa-zarIra-baMdhana-saMghAtana paMcaka, nirmANa. . saMghayaNaathirasaMThANachakka agurulahubau apajjataM / sAya va asAyaM vA parittuvaMgatiga susara niraM // 32 // saMghayaNa-asthira-saMsthAnaka, agurulaghu catuSka, aparyApta, sAtA ke asAtA, pratyeka 3, upAMga 3, susvara, nIca. bisarikhao ya carime terasamaNuatasatiga jasAijja / mubhagajiNucca paNidia sAyAsAegayara cheo // 33 // naraaNupuvi viNA vA vArasacarimasamayami jo khaviuM / patto siddhiM deviMdavaMdiraM namaha taM vIraM // 34 // bateranA kSayathI caramasamaye 13, manuSya-rasa-3, subhaga, Adeya, * yaza, jina, ucca, paMcendriya, sAtA-asAtAmAMthI (bAkInI) ekane cheda (kula 13). ' athavA manuSyApUva vinA bArane carama samaye kSaya karIne siddhipaNane prApta thayela devendrothI (athavA devendrasUrithI) vaMdita te vIra bhagavAnane namaskAra kare. For Personal & Private Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 zuddhipatraka paMkti - 5 bhule 10 14 m 0 / 48 50 41 azuddha zuddha bhUle tpAtikI tpAtikI aneka peTAmArgaNAnuM aneka mArgaNAnuM zarIra zarIra tadA tathA NNAe / bhaNNae sapaDibakkhA sapaDivakkhA taspAvaraNaM tassAvaraNaM samma samma naliyara nAliyara badhudae baMdhudaye saya sayaM igabiyaMtiya igabiryAtaya caupapaNidi caupaNidi vadhaNamuglAi baMdhaNamuralAi hAMDakAMnI hADakAnI kaTuaM kaDu hallArasagaM ikkArasagaM purva udao puTavIudao . 253 svarUpe prastivALA paryAptivALA jasakittiio . jasakittiI bho unmArge zanA " " unmArga dezanA sAsvAdata udaya na hoya udaya hoya ahiNya. .'ahigaya 54 55 56 16 57 58 58 ur 14 sAsvA tos For Personal & Private Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 anukramaNikA viSaya prathama karmagrantha karmabaMdha tathA kamanI vyAkhyA... karmabaMdhanA 4 kAraNe karmanA 4 prakAra... jJAnAvaraNAdi 8 karmanA uttarabheda tathA tenI vyAkhyA. jJAnAvaraNAdinA kramamAM kAraNa karmabaMdhanA vizeSa hetuo... mULa gAthA tathA zabdArtha... keTalIka pAribhASika saMjJAonI samajaNa... . dvitIya karmagrantha baMdha-udaya-udIraNu-sattA vagerenI vyAkhyA.. cauda guNasthAnakanA nAma.. cauda guNasthAnakanuM svarUpa.. cauda guNasthAnakanuM saMkSipta svarUpa darzAvate keTe.. baMdha.... cauda guNasthAnake baMdhane yatra.. cauda guNasthAnake udayane yaMtra... cauda guNasthAnake udIraNAne yaMtra.. - cauda guNasthAnake sattA tathA sattAne yaMtra... upazama zreNimAM sattAne yaMtra.. ' kSapaka zreNimAM sattAne yaMtra pariziSTha... " dvitIya karmagraMtha gAthA tathA zabdArtha.. .. For Personal & Private Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjayapA siddhAMtamahedadhi sva. AcAryadeva zrImad vijaya premasUrIzvarajI mahArAjAnA brahmacarya guNaviSe brahmacaryanuM teja virAje, je mUla sarvaguNanuM he guruvara || mana-vayakAya vizuddha ja ete, cittahare bhavijananuM he guru pre.. guNa gAtAM meM keIjana dIThA, AhA! mahA brahmacArI ho guruvara , A kAle dITho nahi eha che, vizuddhavatane dhArI gu. pre.... strI-sAdhvI sanmukha nahi joyuM, vRddhapaNe paNa teM te ho guruvara che vAta kare jaba hetu nipaje, draSTi bhUmie dete he gukhe.... || ziSyavRndane eha zikhavIyuM daDha A viSaye raheje he munivara teha taNA pAlaNane kAraNa, dukha maraNa navi gaNaje he guB.. saMyama-mahela AdhAra ja e te, daSTideze savi mIDuM he munivara | karamakaTakane AtamagharamAM, pesavA mahesuM chIDuM he gukhe... . brahmamAM DhIlA padavIdhara paNa, jAya naraka evAre he munivara ! ]] zuddha AyaNakare nahi tehathI, dukha sahe tihA bhAre he gukhe . || vijAtIyane saMga na karaje, sApa taNuM pare Daraja he munivara ! ' | kAma kuTilane nAza karIne, avicala sukhaDo vara he gukhe . ja premasUrIzvara! guNanA Akara ! guNa deI ama duHkha mITA dhIra purUSa te sahana karyuM che, teha taNI ama rIti batAve prema... !! | guruguNa amRtavelI che? racayitA-pU. munirAjazrI jagaccandra vi.ma. anaMtaza : vaMdanA parama upakArI, saccAritryacUDAmaNi, bhImabhadhitrAtA vAtsalyanidhi sva. paramagurUdevanA caraNamAM For Personal & Private Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Personal & Private Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMghavI aMbAlAla ratanacaMda jaina dhArmika TrasTanA prakAzano 5. paM. zrI nityAnaMdavijayajI gaNi anuvAdita A [ke saMpAdita ] graMtho (1) bRhakSetra samAsa gujarAtI anuvAda bhAga-1 le 31-00 (2) bRhakSetra samAsa gujarAtI anuvAda bhAga-2 je 31-00 (3) piMDaniyukti paroga ... ... ..6-00 (4) zrIpALa caritra saMskRta ... ... **3-00 (5) nitya niyama zreNI ... bheTa... aprApya (6) zrI prema bhakti gujana ... ... . amUlya (7) bRhatakSetra samAsa mULagAthA .. *** . 1-50 pU. munirAjazrI hemacaMdravijayajI saMpAdita graMtho(8) padArtha prakAza bhAga-1 lo ... ... ...3-00 [ jIva vicAra, navatattva, padArtha saMgraha tathA gAthAzabdArtha ] (9) padArtha prakAza bhAga-2 je ... ... ...3-00 [ daMDaka, laghusaMgrahaNI, padArtha saMgraha tathA gAthA zabdArtha ] (10) padArtha prakAza bhAga-3 je ... ... ..4-00 [ prathama-dvitIya karmagrantha padArtha saMgraha tathA gAthA zabdArtha ] (11) zrI sImaMdharasvAmInI ArAdhanA ...amUlya (12) cAturmAsika ane jIvananA niyame .... ..amUlya (13) muktinuM maMgala dvAra ** .. *** ...2-50 [ catuH zaraNa svIkAra, duSkata gaha, sukatAnu medanAne saMgraha ] [ A pustakanA prakAzaka bI. e. zAha che. ]. (14) zrI sImaMdharasvAmInA phoTA ... ... ... amUlya mUlya 4-00 * AvaraNa * dIpaka prinTarI * amadAvAda380001 Foi Polse Only