Book Title: Tattvarthadhigam Sutra Abhinav Tika Adhyaya 04
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Shrutnidhi Ahmedabad
View full book text
________________
0
.જેમકે આ છોકરો મોટો છે આ છોકરો નાનો છે. કાળની અપેક્ષાએ તુલના છે.
* વિમાળઃ- જયોતિષ્ક દેવોની ગતિથી અનન્ત સમયાત્મક કાળ ના જે ખંડ થાય છે તેને વિભાગ કહે છે.
—समयावलिकादयः ज्योतिष्काणां गतिविशेषकृताः स्वतः सोऽभिन्नः परोपाधिकं भेदम् आपद्यते ।
પણ
સૂર્ય ચંદ્રની ગતિને ચાર કહે છે. આ ચાર સૂર્ય-ચંદ્ર વગેરેનો ભિન્ન ભિન્ન છે. આ બધાનો ચાર-ભ્રમણ દૃષ્ટિએ નિયત થયેલો છે. તેથી તેના ચાર મુજબ કાળના વિભાગો સિધ્ધ થાય છે. તેથી તે વિભાગને જયોતિષ્ક દેવો થકી કરાયેલ કાળવિભાગ કહ્યો છે.
જાવિમાન:-સૂત્રકાર મહર્ષિએ સ્વોપદ્મ ભાષ્યમાં જણાવ્યા મુજબ લોકમાં વૈશેષિક-પૌરાણિક આદિએ જે વિભાગો માનેલા છે તેવા લૌકિક સમકાળ વિભાગો છે. અંશ,કળા,લવ,નાલી,મુહૂર્ત,દિન,રાત્રિ,પક્ષ,માસ,ઋતુ, અયન,સંવત્સ ૨, યુગ લૌકિક પુરુષ સમાન કાળ વિભાગ ત્રણ – ભૂત-વર્તમાન-ભાવિ –સૈધાન્તિક રીતે કાળ વિભાગ:- સંધ્યેય-અસંખ્યય -અનંત જયોતિ વિમાનોની ગતિ મુજબ કાળવિભાગ-ભાષ્યાનુસારી -કાળનો અવિભાજય અંશ તે 'સમય
—અસંખ્ય સમયની એક આવલિકા-[અહીં જધન્યયુકત અસંખ્યાત લેવું] —આવી સંખ્યાતી આવલિકાનો એક પ્રાણ
—
· પ્રાણ એટલો ઉચ્છવાસ- નિઃશ્વાસ
–૭ પ્રાણ – ૧ સ્ટોક
૩૮ાાલવ
૩૦ મુહૂર્ત
૨ પક્ષ
૩*તુ
૫ વર્ષ
-
-
-
-
૧ઘડી/નાલી = ૧ અહોરાત્ર
= ૧ માસ
=
તત્ત્વાર્થાધિગમ સૂત્ર અભિનવટીકા
૭-સ્તોક
૨-ઘડી
૧૫ અહોરાત્ર .
૨ માસ
Jain Education International
-
.
-
=
=
= ૧ અયન
૨ અયન
= ૧ યુગ [તેમાં મધ્યે અને અન્તે અધિકમાસ કહ્યો છે] ૮૪,૦૦,૦૦૦ વર્ષ -
= ૧ પૂર્વ
=
=
૮૪લાખ X ૮૪લાખ અર્થાત્ પૂર્વ X ૮૪ લાખ = ૧ પૂર્વાંગ
પૂર્વાંગ X ૮૪ લાખ = અયુત
અમ્રુત ૪ ૮૪ લાખ =સુયંગ
સુમંગ x ૮૪ લાખ ત્રુટિ ત્રુટિ * ૮૪ લાખ = અટ્ટાંગ
અટ્ટાંગ X ૮૪ લાખ = અટ્ટ × ૮૪ લાખ = અવવાંગ
અટ્ટ
-
અવવાંગ X ૮૪ લાખ = અવવ
અવવ X ૮૪ લાખ ઃ હાહાંગ
For Private & Personal Use Only
૧ લવ
૧ મુહૂર્ત
૧ કૃષ્ણ કે શુકલ પક્ષ
1=3
૧ તુ
૧ સંવત્સર/વર્ષ
હાહાંગ X ૮૪ લાખ = હાહા હાથી
× ૮૪ લાખ =હૂહવંગ
હૂંહવંગ X ૮૪ લાખ =
X ૮૪ લાખ = = ઉત્પલાંગ
ઉત્પલાંગ X ૮૪ લાખ = ઉત્પલ ઉત્પલ
X ૮૪ લાખ = પદ્માંગ
પદ્માંગ
X ૮૪ લાખ = પદ્મ
પદ્મ
X ૮૪ લાખ = - નલિનાંગ
www.jainelibrary.org
