Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 01
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
ફતિ ઝિમ્? આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ પદના અને રહેલા પ્રશાન ભિન્ન (ાશાનું સમ્બન્ધી નું ભિન્ન) રને જ તેની પરમાં શું કે હું, કે જૂ અને તુ કે શું હોય અને તેની પરમાં અધુ વર્ણ હોય તો અનુક્રમે શ છુ અને શું આદેશાદિ કાર્ય થાય છે. તેથી પ્રશનર આ અવસ્થામાં પ્રશન ના 7 ને આ સૂત્રથી આદેશ ન થવાથી નું ને તવચ૦ ૧-૩-૬૦” થી 5 આદેશ થવાથી કાશ્વર:' આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - શાન્ત માણસ ચાલવાવાલો. અધુર તિ વિ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ વધુ વર્ણ જપરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા ૬ કે “છું કે ? અને તે કે “જુ ની પૂર્વે રહેલા પદાન્તસ્થ પ્રશાન્ ભિન્ન ને શુ ૬ અને સુ આદેશાદિ કાર્ય થાય છે. તેથી વાન+સ: આ અવસ્થામાં હું સ્વરૂપ ધુટું વર્ણની પૂર્વેના તૂ' ની પૂર્વે રહેલા પદાન્તસ્થ “ને આ સૂત્રથી ‘જુ આદેશાદિ કાર્ય થતું નથી. તેથી “મવાનુલ્લે આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - આપ ખગની મુષ્ટિનિર્માણમાં નિપુણ છો. દા.
पुमोऽशिट्यघोषेऽख्यागि रः १॥३॥९॥ આ સૂત્રમાં “પુ' આ પ્રમાણે, “શું' શબ્દના સંયોગ (સંયુક્તવ્યજન) ના અન્ય ‘જુ નો લોપ થયા પછીના અવશિષ્ટ સ્વરૂપનું અનુકરણ છે. “' શબ્દના અન્ય “જુ નો લોપ થયા પછી જે સ્વરૂપ બાકી રહે છે - તે ‘પુનું ના ૬ ને તેની પરમાં શિક્ સ્વરૂપ અઘોષ વ્યજન તથા “હ્યા' (ટ્ય) સમ્બન્ધી અઘોષ વ્યજનને છોડીને અન્ય અઘોષ વ્યજન હોય અને તેની પરમાં અધુર્ (ધુ ભિન) વર્ણ હોય તો જ આદેશ થાય છે. તેમજ ત્યારે જુની પૂર્વેના
ને અનુસ્વારનો આગમ તથા અનુનાસિકનો આદેશ થાય છે. પુ+ામી (પુમાં વાયતે આ અર્થમાં ધાતુને શીકિ ઋામિ -9-૭રૂ” થી (ગ) પ્રત્યય. ‘પદ્દસ્ય ર-૧-૮૨” થી “હું નો લોપ ઈત્યાદિ કાર્યથી નિષ્પન્ન) આ અવસ્થામાં આ સૂત્રથી પુનું ના “ ને
५३
