Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 01
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
૩૬ નામને ટર () પ્રત્યય. આ સૂત્રથી ને ભૂષનું અને તક ને ૩૬ આદેશ. ઉપર જણાવ્યા મુજબ નું ની પૂર્વેના 1 નો લોપ.. ભૂષનું નાનું ને આદેશ થવાથી પૂળા’ અને ‘ઉત્ના આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં ગૂષનું અને ૭નું આવો આદેશ ન થાય ત્યારે “ટાડોરિન 9-૪-૬ થી ૮ ને રૂન આદેશાદિ કાર્ય થવાથી ભૂષણ અને ઉન' આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ- દાંતોને. પગોને. નાકથી. હૃદયમાં. લોહીથી. વાળના કીડાથી પાણીથી ભૂજા = હાથથી. યકૃત (પ્લીહા) થી. વિષ્ટાથી. /૧૦૧ -
- સ્વ પર પળવા-જુદ રાશ૧૦રા
To વય અને પુત્ર પ્રત્યયોને છોડીને અન્ય જૂ છે આદિમાં જેના અથવા સ્વર છે આદિમાં જેના એવો પ્રત્યય પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા, પત્ શબ્દ જેના અન્તમાં છે એવા શબ્દના અન્તમાં રહેલા પલ્ ને પ્રત્ આદેશ થાય છે. વ્યાધ્રપ્ટેવ પાવાવસ્ય’ આ વિગ્રહમાં વ્યાધ્ર નામને પદ નામની સાથે બહુવ્રીહિ સમાસ. ‘તુ ૭રૂ-૧૪૮ થી ૫ ને પત્ આદેશથી નિષ્પન્ન વ્યાધ્રપાઠુ નામને ‘ારિર્યનું ૬-૭-૪ર’ થી અપત્યાર્થક યગુ (૫) પ્રત્યય. “સ્વ: પત્તાત્o - ૪-૬” થી વ્યાધ્રપાઠું ના ૬ ની પૂર્વે નો આગમ. આ સૂત્રથી પત્ ને પદ્ આદેશ થવાથી વૈયાદ્રપદ નામ બને છે. તેને સિ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી વૈયાવ્ર:' આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - વાઘના પગ જેવા પગ છે જેના તેનો પુત્ર. ડી પી ઉષાનું આ વિગ્રહમાં બહુવ્રીહિ સમાસ. ‘હું સંધ્યાત ૭-રૂ-૨૧૦° થી પ ને પત્ આદેશથી નિષ્પન્ન દ્વિપદ્ નામને શત્ પ્રત્યય. આ સૂત્ર થી પડ્યું ને પત્ આદેશાદિ કાર્ય થવાથી દ્વિપ: 95 આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - બે પગવાળાઓને જો. પદ્ધ નામને આચક્ષાણાર્થમાં “fm[ વહુન્ડંરૂ-૪-૪ર' થી ળિનું (૬) પ્રત્યય. “ચેન્યસ્વરારે ૭-૪-૪રૂ’ થી ૮ ના ૩ નો લોપ થવાથી નિષ્પન્ન પરિ ધાતુને “ક્વિપૂ -૧-૧૪૮' થી વિમ્ (0) પ્રત્યય.
२५६
