Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 01
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
ર' થી વ ની પૂર્વે સત્ (1) નો આગમ ઉપર જણાવ્યા મુજબ વર્ ના ૬ ને ર્ આદેશ. તુ ને ૬ આદેશ. ૬ ને ટૂ ના યોગમાં ટૂ આદેશ. આ સૂત્રથી પૂર્વ ટૂ નો લોપ તથા તેની પૂર્વેના બા ને ગો’ આદેશ ઈત્યાદિ કાર્ય થવાથી 'કવોઢા આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ- સહનકરનાર. વહન કરનાર. બંને જણા ઉપાડીને લઈ ગયા અથવા પરણી ગયા. II૪૩||
ઇલ ચાતભર સ રાજા
“ ઉપસર્ગથી પરમાં રહેલા ચા અને સ્ત્ર ધાતુના “જુ નો લોપ થાય છે. સ્થા+તા અને ઉત્ત મ આ અવસ્થામાં આ સૂત્રથી રથા અને સ્તબ્ધ ધાતુના સૂનો લોપ. શારે અથવ ૧-૩-૫૦ થી સત્ ના ટુને તુ આદેશ ઈત્યાદિ કાર્ય થવાથી સ્થિતિ અને ઉત્તષિત આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશ - ઉઠવાવાલો. ઉપર રોકવાવાલો. ૪૪||
तदः सेः स्वरे पादार्था १॥३॥४५॥
તત્ શબ્દ સમ્બન્ધી “સિ (T.વ.) પ્રત્યયનો સ્વર પરમાં હોય તો લુફ થાય છે. પરંતુ આ રીતે તિ નો લોપ કરવાથી જ પાદની પૂર્તિ થતી હોય તો જ આ સૂત્રથી લોપ થાય છે. શ્લોકના દરેક પાદમાં જે જે વર્ગોનું પ્રમાણ નિયત રીતે બતાવેલું છે તેમાં ન્યૂન કે અધિક પ્રમાણ થાય તો ઇન્દોભષ્ણ થાય છે. એ દોષને દૂર કરવા શ્લોકના પાદમાં વણનું પ્રમાણ, જયાં ઉપર જણાવ્યા મુજબ ત૬ શબ્દસમ્બન્ધી સિપ્રત્યયનો લોપ કરવાથી જળવાતું હોય એવા સ્થાને જ આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ ત૬ શબ્દ સમ્બન્ધી સિ નો, તેની પરમાં સ્વર હોય તો લોપ થાય છે. સૈષ લાશરથ રામા, હૈષ રાના પુષ્ટિર: આઠ અક્ષરવાલા અનુષ્ટ્રબૂ છંદના આ બંને પાદમાં
