________________
થી રિ નો લોપ. “નાનો નો ર-9-89 થી 7 નો લોપ થવાથી ,
વી, ધૂણહાં, પૂષા અને ગર્ભમાં આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ - દણ્ડધારી કુલો. માલધારી કુલો. દણ્ડધારી. માલાધારી. બાલકને મારનારા કુલો. બાલકને મારનાર. ઘણા પૂષનું નામના દેવ વાલા કુલો. પૂષન્ નામનો દેવ. સારા અર્યમનું નામના દેવવાલા કુલો. અર્યમનું નામનો દેવ. શિસ્પોરેવેતિ ઝિમ્? - આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ fશ અને સિ પ્રત્યય જ પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા રૂનું અન્નવાલા નામ; ઢનું પૂષ અને કમનું નામના રૂ ની પૂર્વેના સ્વરને દીર્ઘ આદેશ થાય છે. તેથી દ્રષ્ટિનુ+ગૌ, વૃત્રદી , પૂષનુષ્પી અને પર્યમનુ+ગી, આ અવસ્થામાં શિ અથવા તિ પ્રત્યય પરમાં ન હોવાથી આ સૂત્રથી ૬ ની પૂર્વેના સ્વરને દીર્ઘ આદેશ ન થવાથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ યથાપ્રાપ્ત – ને જુ આદેશાદિ કાર્ય થયા બાદ દિની, વૃત્રફળો, પૂષ અને મર્યો આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ -બે દંડધારી. બે ઈન્દ્ર. બે પૂષનું નામના દેવ. બે અર્યમનું નામના દેવ. અહીં યાદ રાખવું જોઈએ કે - આ સૂત્રના ઉદાહરણ
બ્લીનિ વગેરે સ્થલે અને પ્રત્યુદાહરણ જુની વગેરે સ્થલે “નિ તીર્થ: 9-૪-૮૫ થી ૬ ની પૂર્વેનો સ્વર દીર્ઘ થવાનો જ હતો. તેથી ઈષ્ટ પ્રયોગની સિદ્િધ અને અનિષ્ટ પ્રયોગની પણ સિદ્ધિ આ સૂત્રના અભાવમાં થવાની હતી. તેથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ આ સૂત્ર, માત્ર શિ અને સિ પ્રત્યય પરમાં હોય તો રૂનું અન્તવાલા નામ, હનું પૂષનું અને મર્યનું નામના ૬ ની પૂર્વેના સ્વરને દીર્ઘ આદેશનું અને અન્ય શેષ ઘુટુ પ્રત્યય પરમાં હોય તો દીર્ઘ આદેશ નહિ કરવાનું નિયમન કરે છે. અર્થાત્ આ સૂત્ર રૂનું અન્નવાલા નામ તેમજ હનું પૂષનું અને રામ નામના ૬ ભિન્નત્વેન રૂપેણ સૂ. ૧-૪-૮૬ ના અર્થમાં (ઉદ્દેશ્યાવચ્છેદકાવચ્છિન્નમાં) સંકોચ કરે છે.... ઈત્યાદિ દૂ . ૧-૪-રૂ માં જણાવ્યા મુજબ સ્વયં સમજી લેવું - અથવા અધ્યાપક પાસેથી સમજી લેવું.I૮૭ી
99
